Đề tài Phân tích dòng tiền

Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh 1. Ý NGH A VÀ M C TIÊU PHÂN TÍCH DÒNG TI N 1.1 Ý ngh a c a vi c phân tích dòng ti n Dòng ti n là s lưu chuy n c a ti n (dòng ti n vào và dòng ti n ra) trong m t th i k nh t nh. Ti n m t là tài s n có tính thanh kho n cao nh t, t o cho công ty có kh nng thanh toán và s linh ho t cao . Ti n m t g n k t ch t ch t khi b t u cho n khi k t thúc chu k ho t ng c a m t công ty. Chính là ti n m t ch không ph i thu nh p r t cu c ph i thanh toán các kho n vay, thay th thi t b , m rng s n xu t và chi tr c tc. Dòng ti n ch không ph i doanh thu hay l i nhu n là th ưc o cu i cùng c a kh nng sinh l i. Do ó, phân tích dòng ti n c a doanh nghi p (DN) s tr li ưc các câu h i: - Ti n c a DN ưc chi vào âu? - Ti n c a DN n t âu? - Trong k , ti n m t c a DN thay i nh ư th nào? - Có bao nhiêu ti n m t ưc t o ra ho c ưc s dng cho ho t ng kinh doanh? - Chi phí ho t ng kinh doanh nào ưc chi b ng ti n m t? - C tc ưc chi tr nh ư th nào khi công ty ang ươ ng u v i tình tr ng l lã trong kinh doanh? - N ưc tr t ngu n ti n m t nào? - Bao nhiêu ti n ưc chi cho u t ư? - Ti sao ti n m t gi m i trong khi thu nh p gia t ng? - Ti n m t t tài tr mi ưc s dng nh ư th nào? Nh ư v y, có th th y, phân tích dòng ti n có ý ngh a khá quan tr ng trong phân tích công ty, t phân tích dòng ti n, nh ng i t ưng quan tâm có th i sâu h ơn thông qua vi c phân tích tri n v ng công ty, nh giá công ty qua các ph ươ ng pháp phù h p. Vi m i i t ưng, vi c quan tâm n phân tích dòng ti n em n các k t qu khác nhau. Phân tích dòng ti n cho nhi u i t ưng nh ư sau: • i v i nhà u t Phân tích dòng ti n giúp nhà u t ư ánh giá ươ c ch t l ưng thu nh p c a doanh nghi p, thu nh p ó có th t s do doanh nghi p t o ra t các ho t ng kinh doanh hay không? T ó giúp nhà u t ư lo i b nh ng hoài nghi v vi c doanh nghi p s dng ph ươ ng pháp h ch toán k toán t o ra thu nh p ó. Phân tích dòng ti n giúp nhà u t ư ánh giá ưc ch t l ưng thu nh p trong t ươ ng lai c a doanh nghi p giúp nhà u t ư l y c n c làm n n t ng xác nh ưc giá tr th c c a công ty. Thêm vào ó, nó còn giúp nhà u t ư tìm th y ưc nhi u n s dưi nhi u hình th c l i nhu n mà công ty công b nhà u t ư không r ơi vào l i nhu n c m b y c a công ty. • i v i nhà qu n lý Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 1 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh Các nhà qu n lý l i quan tâm n phân tích dòng ti n v i m c ích xem li u doanh nghi p có ti n tr cho các kho n n n h n mà không ph i i vay c a ng ưi khác tr hay không? Các nhà qu n lý c ng có th ánh giá ưc vi c qu n lý các kho n ph i thu, ph i tr ca doanh nghi p có hi u qu không? Có c n iu ch nh cho phù h p h ơn hay không? Phân tích dòng ti n c a doanh nghi p còn cho nhà qu n lý th y doanh nghi p có kh nng t to ra ti n tài tr cho các c ơ h i u t ư m i khi doanh nghi p n m b t ưc mà không ph thu c bên ngoài không? 1.2 Mc tiêu c a vi c phân tích dòng ti n Phân tích dòng ti n r t c n thi t trong ánh giá tính thanh kho n, kh nng thanh toán và tính linh ho t tài chính. M c tiêu c a phân tích dòng ti n bao g m nh ng n i dung nh ư sau: (1) Thông qua phân tích dòng ti n ánh giá ưc l ưng ti n m t t n qu cu i k , t ó ánh giá khà n ng thanh kho n, tính thanh kho n, linh ho t v mt tài chính c a doanh nghi p là nh ư th nào? V i m t s doanh nghi p g p v n thu nh p cao nh ưng thi u ti n m t, phân tích dòng ti n s tr li câu h i này. (2) Ph i ánh giá ưc kh nng t o ra ti n c a doanh nghi p nh ư th nào? Ti n DN t o ra có n nh, b n v ng không? Phân tích dòng ti n ph i ánh giá ưc kh nng doanh nghi p có làm ra ti n không? Bi t s dng ti n không? Phân tích dòng ti n ph i ánh giá ưc ti n c a doanh nghi p t o ra t âu, có ph i là ho t ng kinh doanh chính c a doanh nghi p không? Cu i cùng, phân tích dòng ti n ph i ánh giá ưc vi c n m gi ti n m t hay không n m gi ti n m t cái nào t t h ơn, hi u qu hơn? (3) ánh giá ưc vi c DN có bi t s dng ti n không? S lưu chuy n c a ti n trong k nh ư th nào? Dòng ti n vào, dòng ti n ra nh ư th nào? Có s cân i gi a dòng ti n vào và ra không? Có áp ng ưc nhu c u s dng ti n không? (4) Phân tích dòng ti n giúp doanh nghi p k p th i phát hi n nh ng c n b nh có liên quan n ti n nh h ưng n tình hình tài chính c a doanh nghi p. Ch ng h n nh ư: Doanh nghi p có ang rơi vào tình tr ng khó kh n v tài chính, có ki t qu tài chính, có ư a doanh nghi p n nguy cơ phá s n không? Qua phân tích dòng ti n giúp doanh nghi p nh n di n ưc doanh nghi p ang có nh ng kho n n xu, n ph i thu khó òi nào t ó xem có nh h ưng không t t n quan h tín d ng c a doanh nghi p i v i nhà cung c p tín d ng không? M t khác, phân tích dòng ti n s nh n di n ưc doanh nghi p có kh nng thanh toán. M t trong nh ng m c tiêu quan tr ng khác c a phân tích dòng ti n là xác nh âu là ngu n ti n tr n các kho n n ng n h n c ng nh ư dài h n ã n h n c n tr , chi phí nào c a doanh nghi p liên quan n ti n và chi phí nào không liên quan n ti n. Thêm vào ó, phân tích dòng ti n cho th y vi c chi tr c tc b ng ti n m t c a doanh nghi p có th th c hi n ưc không? Doanh nghi p có ang r ơi vào tình tr ng khó kh n v tài chính không? Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 2 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh 2. GI I THI U B NG BÁO CÁO L U CHUY N TI N T 2.1 Bn ch t c a báo cáo l u chuy n ti n t Báo cáo l ưu chuy n ti n t là m t báo cáo tài chính cung c p thông tin v nh ng nghi p v kinh t có nh h ưng n tình hình ti n t ca doanh nghi p. Báo cáo l ưu chuy n ti n t ưc l p trên c ơ s cân i thu chi ti n m t, ph n ánh vi c hình thành và s dng l ưng ti n phát sinh trong k báo cáo ca doanh nghi p. Thc ch t, báo cáo l ưu chuy n ti n t là m t b ng cân i v thu chi ti n t , l ưng ti n phát sinh trong k bao g m v n b ng ti n và các kho n u t ư ng n h n ưc xem là t ươ ng ươ ng ti n. iu ó ưc th hi n qua ph ươ ng trình cân i c a quá trình l ưu chuyn ti n t nh ư sau: Ti n t n u k + Ti n thu trong k = Ti n chi trong k + Ti n t n cu i k Quá trình l ưu chuy n ti n t s ưc k toán theo dõi và ph n ánh vào tài kho n ti n ho c tài kho n không ph n ánh tr c ti p ti n, cu i k k toán, k toán viên s tng h p quá trình l ưu chuy n ó và ph n ánh l ưng ti n có lúc cu i k . Chênh l ch các tài kho n ti n t lúc cu i k so v i u k phát sinh chính là do quá trình l ưu chuy n ti n t thong qua các ho t ng c a doanh nghi p trong k . Do ó BCLCTT cung c p thông tin h u ích cho ng ưi s dng. Báo cáo l ưu chuy n ti n t có vai trò quan tr ng trong vi c cung c p nh ng thông tin liên quan ánh giá kh nng kinh doanh t o ra ti n c a DN, ch ra ưc m i liên quan gi a l i nhu n ròng và dòng ti n ròng, phân tích kh nng thanh toán c a DN và d oán ưc k ho ch thu chi ti n cho k ti p theo. 2.2 Tác d ng c a báo cáo l u chuy n ti n t BCLCTT th hi n thu, chi c a DN trong k quá kh , là b c tranh giúp cho ng ưi s dng có th ánh giá ưc nh ng v n sau: • ánh giá kh nng t o ra ti n: v i l ưng ti n th c thu trong k s bi t c th lưng thu ó nhi u hay ít, t ho t ng nào mang l i ngu n thu ó, t ó ánh giá kh nng t o ra ti n trong t ươ ng lai. • ánh giá kh nng thanh toán: trong ho t ng kinh doanh v i nhi u nghi p v kinh t phát sinh v thanh toán, t ó th hi n ưc kh nng thanh toán c a DN nh ư là: thanh toán úng h n, kh nng thanh toán ưc gia t ng hay gi m i, h s thanh toán cao hay th p, ánh giá kh nng thanh toán n gc và lãi, kh nng tr c tc b ng ti n. • ánh giá kh nng u t ư b ng ti n nhàn r i thông qua vi c DN mua c phi u, trái phi u, cho vay, … trong k k toán. • BCLCTT còn là công c lp d toán ti n, xây d ng k ho ch ngân sách: vi c thu chi ti n trong quá kh ch ra ưc xu t x ca các ngu n ti n và vi c s dng các ngu n vào nh ng ho t ng nào, v i m c ích gì. T ó giúp nhà qu n lý có c ơ s vng ch c, áng tin c y gi i áp nhi u v n nh ư: Vi c mua s m tài s n hi n có c a DN l y t ngu n nào: vay n , thu nhp, v n t có,… ; Các ho t ng kinh doanh có mang l i thu nh p doanh nghi p thanh toán c tc, tr li n lãi vay … . X Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 3 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh lý m i sai sót mà doanh nghi p m c ph i t ó xây d ng d toán vi c thu chi ti n t ươ ng i ưc hp lý, giúp xây d ng nh ng ch tiêu trong t ươ ng lai c a DN. 2.3 Ni dung c a báo cáo l u chuy n ti n t Theo Chu n m c k toán Vi t Nam (VAS) s 24 – Báo cáo l ưu chuy n ti n t ban hành theo Quy t nh s 165/2002/Q -BTC ngày 31/12/2002, Doanh nghi p ph i trình bày các lu ng ti n trong k trên Báo cáo l ưu chuy n ti n t theo 03 lo i ho t ng: Ho t ng kinh doanh, ho t ng u t ư, ho t ng tài chính. • Lu ng ti n phát sinh t ho t ng kinh doanh là lu ng ti n có liên quan n các ho t ng to ra doanh thu ch yu c a doanh nghi p, nó cung c p thông tin c ơ b n ánh giá kh nng t o ti n ca doanh nghi p t các ho t ng kinh doanh trang tr i các kho n n , duy trì các ho t ng, tr c tc và ti n hành các ho t ng u t ư m i mà không c n n các ngu n tài chính bên ngoài. Các lu ng ti n ch yu t ho t ng kinh doanh, g m: (a) Ti n thu ưc t vi c bán hàng, cung c p d ch v ; (b) Ti n thu ưc t doanh thu khác (ti n thu b n quy n, phí, hoa h ng và các kho n khác tr các kho n ti n thu ưc ưc xác nh là lu ng ti n t ho t ng u t ư và ho t ng tài chính); (c) Ti n chi tr cho ng ưi cung c p hàng hóa và d ch v ; (d) Ti n chi tr cho ng ưi lao ng v ti n l ươ ng, ti n th ưng, tr h ng ưi lao ng v bo hi m, tr cp...; () Ti n chi tr lãi vay; (e) Ti n chi n p thu thu nh p doanh nghi p; (g) Ti n thu do ưc hoàn thu ; (h) Ti n thu do ưc b i th ưng, ưc ph t do khách hàng vi ph m h p ng kinh t ; (i) Ti n chi tr công ty b o hi m v phí b o hi m, ti n b i th ưng và các kho n ti n khác theo h p ng b o hi m; (k) Ti n chi tr do b ph t, b bi th ưng do doanh nghi p vi ph m h p ng kinh t . • Lu ng ti n phát sinh t ho t ng u t là lu ng ti n có liên quan n vi c mua s m, xây dng, nh ưng bán, thanh lý tài s n dài h n và các kho n u t ư khác không thu c các kho n t ươ ng ươ ng ti n. Tươ ng đươ ng ti ền: Là các kho n u t ư ng n h n (không quá 3 tháng), có kh nng chuy n i d dàng thành m t l ưng ti n xác nh và không có nhi u r i ro trong chuy n i thành ti n. Các lu ng ti n ch yu t ho t ng u t ư, g m: (a) Ti n chi mua s m, xây d ng TSC và các tài s n dài h n khác, bao g m c nh ng kho n ti n chi liên quan n chi phí tri n khai ã ưc v n hóa là TSC vô hình; (b) Ti n thu t vi c thanh lý, nh ưng bán TSC và các tài s n dài h n khác; (c) Ti n chi cho vay i v i bên khác, tr ti n chi cho vay c a ngân hàng, t ch c tín d ng và các t ch c tài chính; ti n chi mua các công c n ca các ơ n v khác, tr tr ưng h p ti n chi mua các Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 4 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh công c n ưc coi là các kho n t ươ ng ươ ng ti n và mua các công c n dùng cho mc ích th ươ ng mi; (d) Ti n thu h i cho vay i v i bên khác, tr tr ưng h p ti n thu h i cho vay c a ngân hàng, t ch c tín d ng và các t ch c tài chính; ti n thu do bán l i các công c n ca ơ n v khác, tr tr ưng hp thu ti n t bán các công c n ưc coi là các kho n t ươ ng ươ ng ti n và bán các công c n dùng cho m c ích th ươ ng m i; () Ti n chi u t ư góp v n vào ơ n v khác, tr tr ưng h p ti n chi mua c phi u vì m c ích th ươ ng m i; (e) Ti n thu h i u t ư góp v n vào ơ n v khác, tr tr ưng h p ti n thu t bán l i c phi u ã mua vì m c ích th ươ ng m i; (g) Ti n thu lãi cho vay, c tc và l i nhu n nh n ưc. • Lu ng ti n phát sinh t ho t ng tài chính là lu ng ti n có liên quan n vi c thay i v quy mô và k t c u c a v n ch s hu và v n vay c a doanh nghi p. Các lu ng ti n ch yu t ho t ng tài chính, g m: (a) Ti n thu t phát hành c phi u, nh n v n góp c a ch s hu; (b) Ti n chi tr vn góp cho các ch s hu, mua l i c phi u c a chính doanh nghi p ã phát hành; (c) Ti n thu t các kho n i vay ng n h n, dài h n; (d) Ti n chi tr các kho n n gc ã vay; () Ti n chi tr n thuê tài chính; (e) C tc, l i nhu n ã tr cho ch s hu. Vi c tách bi t lu ng ti n phát sinh t ho t ng tài chính có ý ngh a và n i dung r t quan tr ng b i vì chúng r t h u d ng trong vi c d toán các kho n ti n t nh ng ng ưi cung c p v n cho doanh nghi p trong t ươ ng lai. 3. PH Ơ NG PHÁP L P BÁO CÁO L U CHUY N TI N T Báo cáo l ưu chuy n ti n t ưc l p theo hai ph ươ ng pháp: tr c ti p và gián ti p. Dù c hai ph ươ ng pháp u cho ra k t qu nh ư nhau, nh ưng cách nh d ng có khác bi t. Vi ph ươ ng pháp gián ti p thu nh p ròng s ưc iu ch nh cho các kho n m c thu nh p (ho c chi phí) phi ti n m t và các kho n tích t to ra dòng ti n t ho t ng. M t im thu n l i t ph ươ ng pháp này là trình bày rõ ràng s khác bi t gi a thu nh p và dòng ti n ho t ng. Ph ươ ng pháp này có th giúp ng ưi s dng tính toán dòng ti n b ng cách tr ưc h t iu ch nh thu nh p ròng d oán và sau ó iu ch nh thu nh p ròng cho nh ng kho n ng tr ưc và tr ch m gi a thu nh p và dòng ti n có ngh a là s dng các kho n m c không b ng ti n ưc l p theo ph ươ ng pháp k toán phát sinh. Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 5 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh Ph ươ ng pháp gián ti p là ph ươ ng pháp ưc s dng ph bi n nh t. Tính toán báo cáo dòng ti n s dng ph ươ ng pháp tr c ti p nh m m c ích so sánh. Ph ươ ng pháp này iu ch nh m i kho n thu nh p i v i các th c t phát sinh có liên quan và ph ươ ng pháp này cung c p khuôn kh tt h ơn ánh giá dòng ti n ho t ng vào và ra. Nguyên t c tính toán dòng ti n t ho t ng u t ư và ho t ng tài tr cùng m t ph ươ ng pháp nh ư nhau. Tuy nhiên i v i dòng ti n ròng thì có s khác bi t. 3.1 Ph ơ ng pháp tr c ti p 3.1.1 Lu chuy n ti n t ho t ng kinh doanh Dòng ti n ho t ng là dòng ti n vào và ra, có liên quan tr c ti p n vi c s n xu t và tiêu th hàng hóa ho c d ch v ca DN. M c dù vi c vay n thu c dòng ti n tài tr nh ưng chi phí tr lãi vay l i nm trong dòng ti n ho t ng. S d nh ư th là do chi phí tr lãi vay ưc xem nh ư là các chi phí duy trì các ho t ng kinh doanh c a DN và ưc h ch toán vào chi phí tr ưc khi tính thu thu nh p doanh nghi p. Trong chu n m c k toán VN, các dòng ti n liên quan n các hot ng mua bán ch ng khoán vì m c ích th ươ ng m i ưc phân lo i là các dòng ti n t ho t ng kinh doanh. Ch tiêu này là ho t ng có liên quan n thu nh p c a m t công ty. Ngoài doanh thu và chi phí ưc mô t trong báo cáo thu nh p, ho t ng kinh doanh còn bao g m dòng ti n vào và ra ròng t các ho t ng kinh doanh nh ư m rng h n m c tín d ng cho khách hàng, u t ư vào hàng t n kho, và s dng tín d ng t các nhà cung c p. Các ho t ng kinh doanh liên quan n các kho n m c c a b ng báo cáo thu nhp và các kho n mc trong b ng cân i k toán g n v i ho t ng kinh doanh th ưng là các kho n v n luân chuy n nh ư các kho n ph i thu, hàng t n kho, các kho n ph i tr , kho n tr tr ưc và chi phí tích t . Trong th c ti n, ho t ng kinh doanh còn bao g m các giao d ch và s ki n không x p vào ho t ng u t ư ho c ho t ng tài tr . Nguyên t c l p Các lu ng ti n vào và lu ng ti n ra phát sinh trong k t ho t ng s n xu t kinh doanh ưc xác nh và trình bày trong BCLCTT b ng cách phân tích và t ng h p tr c ti p các kho n thu chi phát sinh trong k theo t ng n i dung, chi t các s k toán t ng h p và chi ti t c a doanh nghi p. Cơ s lp 1. B ng cân i k toán; 2. Thuy t minh báo cáo tài chính; 3. S k toán TK có liên quan khác; 4. Báo cáo l ưu chuy n ti n t k tr ưc. Ph ơ ng pháp l p c im c a ph ươ ng pháp tr c ti p là các ch tiêu ưc xác l p theo các dòng ti n vào ho c ra liên quan tr c ti p n các nghi p v ch yu, th ưng xuyên phát sinh trong các lo i ho t ng c a doanh nghi p. T n s phát sinh và ln c a lo i nghi p v kinh t nh h ưng tr c ti p n l ưu chuy n ti n trong k k toán c a doanh nghi p. Nhóm 2 _ Lp TCDN êm 4 - Khóa 22 Trang 6 Phân tích dòng ti ền GV: PGS. TS Lê Th ị Lanh i v i ho t ng kinh doanh thì dòng ti n phát sinh ch yu liên quan n ho t ng bán hàng, cung c p d ch v và vi c thanh toán các kho n n ph i tr liên quan n ho t ng s n xu t kinh doanh. Do v y các ch tiêu thu c l ưu chuy n ti n t ho t ng kinh doanh th ưng bao g m: ti n thu t bán hàng, cung c p d ch v và doanh thu khác, ti n ã tr n cho ng ưi cung c p hàng hóa, d ch v , ti n tr cho ng ưi lao ng, ti n ã n p thu …. Báo cáo dòng ti n th hi n s thu và chi b ng ti n m t t các ho t ng kinh doanh, ho t ng u tư và ho t ng tài tr - là nh ng ho t ng ch yu c a m t công ty. Ch tiêu Mã s Gi i thích I – Lu chuy n ti n t t ho t ng s n xu t kinh doanh Ch tiêu này c n c vào t ng s ti n th c t ã thu ưc do bán hàng hoá, cung c p d ch v v à doanh thu 1. Ti n thu t bán khác (phù h p v i n i dung doanh thu trong báo cáo k t hàng, cung c p d ch v 01 qu kinh doanh). Ti n thu ưc bao g m ti n thu phát và doanh thu khác sinh t doanh thu trong k và c a các k tr ưc (thu n ) S li u l y t s theo dõi chi ti t thu ti n, i chi u vi s teo dõi doanh thu, ph i thu c a khách hàng. Chi tiêu này ph n ánh s ti n ã tr cho các i t ưng cung c p hàng, hoá d ch v cho DN. 2. Ti n chi tr cho S li u ưc l y t s theo dõi chi ti n, i chi u v i ng ưi cung c p hàng hóa 02 s k toán theo dõi thanh toán v i ng ưi bán. và d ch v S li u ưc ghi trong d u ngo c ơ n (d u âm) trong báo cáo. Ch tiêu này ph n ánh t ng s ti n ã tr cho ng ưi lao ng v ti n l ươ ng, ti n th ưng, t