Đề tài Phát triển bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam thực trạng và triển vọng

Lêi nãi ®Çu B¶o hiÓm nh©n thä lµ lo¹i h×nh b¶o hiªm kh¸ gÇn gòi ®èi víi ng­êi d©n ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Nã tån t¹i vµ phæ biÕn trong cuéc sèng hµng ngµy cña hä gièng nh­ ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh, göi tiÕt kiÖm l©y l·i, hay thuª vÖ sÜ b¶o vÖ... Nãi chung viÖc tham gia b¶o hiÓm nh©n thä ë c¸c n­íc ®ang trë thµnh phæ biÕn nh­ viÖc ch¨m lo cho søc khoÎ, ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn hµng ngµy cña mçi ng­êi d©n víi lÞch sö tån t¹i vµ ph¸t triÓn h¬n 400 n¨m (hîp ®ång b¶o hiÓm ®Çu tiªn lµ ë Anh n¨m 1583 ®­îc ký gi÷a mét c«ng ty b¶o hiÓm víi «ng Wiliam gybbon sè tiÒn b¶o hiÓm lµ 400 b¶ng) lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy kh«ng ngõng ph¸t triÓn ®a d¹ng vÒ h×nh thøc, më réng vÒ qui m« ho¹t ®éng. T¹o ra mét nguån quÜ ®ñ lín chi tr¶ cho ng­êi tham gia khi gÆp rñi ro chÕt ng­êi, th­¬ng tËt vÜnh viÔn hoÆc khi hä nghØ h­u gióp ng­êi tham gia vµ gia ®×nh hä kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n æn ®Þnh cuéc sèng tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Tuy nhiªn ë ViÖt Nam b¶o hiÓm nh©n thä cßn lµ lÜnh vùc kh¸ míi mÎ, mÆc dï tr­íc ®©y ë miÒn nam ViÖt Nam ®· cã c«ng ty b¶o hiÓm H­ng ViÖt triÓn khai mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä chÝnh nh­: b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n, b¶o hiÓm trî cÊp h­u trÝ, b¶o hiÓm trÎ em. Ph­¬ng ch©m ®Ò ra cña bé tµi chÝnh lµ chóng ta võa lµm võa ®æi míi rót kinh nghiÖm. Mét mÆt ¸p dông c¸ch lµm cña c¸c n­íc tiªn tiÕn, mÆt kh¸c khai th¸c vµ ph¸t huy tÝnh tù chñ n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n trong n­íc. XÐt trªn c¬ së ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Êt n­íc ®©y lµ mét chñ tr­¬ng phï hîp høa hÑn nhiÒu triÓn väng. KÕt qu¶ sau h¬n hai n¨m triÓn khai nghiÖp vô nµy ®· cho thÊy t×nh h×nh hÕt søc kh¶ quan, ®ã lµ sù t¨ng tr­ëng cao trong doanh thu vµ mét sè chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh kh¸c. MÆc dï vÉn cßn tån t¹i nh­ng vÒ c¬ b¶n ®· dÇn dÇn ®­îc th¸o gì gi¶i quyÕt, tiÕp tôc t¹o ®µ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn b¶o hiÓm nh©n thä ë trong t­¬ng lai. Lµ mét sinh viªn chuyªn nghµnh b¶o hiÓm cã quan t©m nghiªn cøu nghiªp vô b¶o nµy, trong giíi h¹n tr×nh ®é kiÕn thøc vµ ph¹m vi cña mét ®Ò ¸n m«n häc em xin tr×nh bµy mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vµ ý kiÕn cña em vÒ vÊn ®Ò: ph¸t triÓn b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ triÓn väng. NéI DUNG CH¦¥NG 1: nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan vµ sù ra ®êi cña b¶o hiÓm nh©n thä i. Nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan LÞch sö ph¸t triÓn cña con ng­êi lµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh l©u dµi víi thiªn nhiªn c¶i t¹o, chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng thiªn nhiªn, ®Ó lµm ®­îc viªc ®ã con ng­êi lu«n lu«n ph¶i g¾n bã víi céng ®ång. Tõ xa x­a ®· cã mét c©u chuyÖn kÓ vÒ th¸nh Joseph vµ quèc v­¬ng Ai cËp chuyÖn kÓ r»ng nhµ vua cã mét giÊc m¬ thÊy 7 con bß bÐo bÞ b¶y con bß gÇy ¨n thÞt. H«m sau nhµ vua yªu cÇu th¸nh Joseph gi¶i thÝch vÒ giÊc m¬ ®ã. Joseph nãi r»ng nhµ vua ®­îc b¸o méng r»ng 7 n¨m tíi sÏ ®­îc mïa v× vËy nhµ vua ph¶i tÝch luü mét kho thãc khæng lå ®Ó ¨n ®ñ cho 7 n¨m mÊt mïa sau ®ã. L­¬ng thùc dù tr÷ lµ h×nh thøc b¶o hiÓm cho con ng­êi chèng l¹i n¹n ®ãi khi mÊt mïa. Kho¶ng 900 n¨m tr­íc C«ng nguyªn luËt biÓn cña Ên ®é yªu cÇu tÊt c¶ c¸c ®oµn tµu ph¶i ®ãng mét kho¶n tiÒn nhá vµo quü chung ®Ó gióp ®ì nh÷ng ng­êi kh«ng may bÞ mÊt tµu vµ hµng ho¸ kh«i phôc l¹i kinh doanh, hoÆc nÕu hä chÕt th× gióp ®ì mét phÇn cho gia ®×nh hä, kho¶ng n¨m 533 sau C«ng nguyªn nã ®· trë thµnh mét bé phËn trong luËt Roman. Còng d­íi thêi ®ã nh÷ng ng­êi lÝnh Roman cßn cã mét h×nh thøc b¶o hiÓm kh¸c. NÕu hä th¾ng trËn th× hä ®­îc mét kho¶n tiÒn, nh­ng chÝnh phñ thu mét phÇn sè tiÒn ®ã ®Ó khi hä rêi qu©n ngò th× hä cã mét kho¶n tiÒn ®Ó b¾t ®Çu cuéc sèng míi cßn nÕu hä bÞ tö trËn th× gia ®×nh hä cã mét kho¶n tiÒn ®Ó sèng. Trong c¸c nhµ tï ë Roman còng cã quy ®Þnh, mçi ng­êi ph¶i ®ãng mét sè tiÒn ®Ó chi phÝ mai t¸ng cho nh÷ng ng­êi bÞ chÕt, theo cø liÖu kh¶o cæ häc th× mçi ng­êi trong nhãm ph¶i ®ãng 3, 5 $. Ngµy nay trong x· héi hiÖn ®¹i nhÞp ®é cuéc sèng ngµy mét khÈn tr­¬ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®­îc ¸p dông vµo mäi lÜnh vùc cña cuéc sèng, quy m« s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng cao, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ cã gi¸ trÞ lín. Nh÷ng rñi ro do nhiÒu nguyªn nh©n: h¶o ho¹n b·o lò, sãng thÇn, sù cè kü thuËt hay do chÝnh con ng­êi g©y ra vÉn lu«n lu«n r×nh rËp ®e do¹ tµi s¶n vËt chÊt còng nh­ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng con ng­êi ®ßi hái ph¶i ®­îch¹n chÕ tæn thÊt b»ng biÖn ph¸p b¶o hiÓm. Trong c¸c ®èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm con ng­êi vÉn lµ nh©n tè hµng ®Çu, c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ng­êi ph¸t triÓn rÊt m¹nh víi quy m« lín trong ®ã b¶o hiÓm nh©n thä rÊt ®­îc coi träng vµ lu«n ®­îc ®ái míi ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng lÉn tr×nh ®é phï hîp víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. §Ó kh¾c phôc nh÷ng thÖt h¹i do tai n¹n rñi ro g©y ra mét biÖn ph¸p t«i ­u lµ tham gia c¸c ph­êng h«Þ b¶o hiÓm nh©n thä hay b¶o hiÓm t¹i c¸c c«ng ty ®Ó cïng nhau san sÎ rñi ro æn ®Þnh cuéc sèng cho t­¬ng lai. II. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm nh©n thä 1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÕ giíi Tõ chç x©y dùng nh÷ng nhãm héi b¶o hiÓm s¬ khai mét c¸ch tù ph¸t d­íi thêi trung cæ, b¶o hiÓm nh©n thä ®· trë thµnh tæ chøc chuyªn nghiÖp lín m¹nh c¶ vÒ quy m« lÉn tr×nh ®é qu¶n lý. Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ®­îc ra ®êi tõ n¨m 1583 do mét c«ng d©n ng­êi Lu©n ®«n thùc hiªn ®ã lµ «ng William gybbon (ng­êi ®­îc b¶o hiÓm). ¤ng chØ ph¶i ®ãng 32 b¶ng phÝ vµ khi «ng chÕt (trong n¨m ®ã) ng­êi thõa kÕ cña «ng ®­îc h­ëng sè tiÒn 400 b¶ng hîp ®ång d¶ kÕt thóc víi lêi cÇu nguyÖn “Chóa h·y ban cho «ng søc khoÎ vµ cuéc sèng l©u dµi”. Lóc ®Çu tr×nh ®é qu¶n lý cßn non yÕu viÖc tÝnh phÝ cßn ch­a cã c¬ së khoa häc c¸c c«ng ty sÏ thu mét møc phÝ nhÊt ®Þnh ®Òu nhau cña nh÷ng ®èi t­îng d­íi 45 tuæi sau ®ã c©n ®èi l¹i sè d­ cña quü råi sÏ chia cho nh÷ng ng­êi thõa kÕ cña nh÷ng ng­êi ®· chÕt trong n¨m ®ã. Vµo thÕ kû 18 th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm t­¬ng hç ë Anh ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu tû lÖ chÕt thùc tÕ cho tõng løa tuæi kh¸c nhau ®Ó biÕt rñi ro cña tõng løa tuæi, lµm c¨n cø tÝnh phÝ cã c¬ së khoa häc h¬n. Tõ ®ã ®Õn nay viÖc tÝnh phÝ b¶o hiÓm ®· ®­îc hoµn thiÖn ho¸ chi tiÕt ho¸ víi sù trî gióp cña to¸n häc vµ c¸c thiÕt bÞ sö lý tù ®éng. C«ng ty b¶o hiÓm t­¬ng hç ®Çu tiªn lµ héi b¶o hiÓm nh©n thä vµ h­u trÝ héi nµy do c¸c nhµ bu«n b¸n v¶i lôa thµnh lËp ngµy 4 th¸ng 10 n¨m 1699 nh­ng chØ Ýt n¨m sau ®ã bÞ thÊt b¹i do vì nî, 70 n¨m sau c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä suèt cuéc ®êi ®· h×nh thµnh. Nã chØ giíi h¹n 200 thµnh viªn vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm theo mét møc duy nhÊt vµ kh«ng ®Þnh tr­íc, phô thuéc vµo sè ng­êi chÕt trong n¨m. Trªn c¬ së sè tiÒn ®Ó dµnh ®­îc hä chia ®Òu cho nh÷ng ng­êi thõa kÕ cña nh÷ng ng­êi ®· chÕt trong n¨m ®ã. N¨m 1720 hai c«ng ty b¶o hiÓm cña Anh lµ c«ng ty hèi ®o¸i hoµng gia vµ c«ng ty gãp vèn cæ phÇn chÝnh ë Lu©n ®«n cè g¾ng giµnh ®äc quyÒn thµnh lËp c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä cæ phÇn nh­ng bÞ hiÕn tr­¬ng cña nhµ vua huû bá. ë Mü víi tiÒn th©n lµ héi gióp ®ì ng­êi nghÌo c¸c môc s­ tr­ëng l·o bÞ khèn cïng, nh÷ng ng­êi go¸ chång trÎ con cña môc s­... (1759) c¸c c«ng ty b¶o hiÓm t­¬ng hç liªn tiÕp ra ®êi vµo ®Çu thÕ kû 19, lµm cho c¸c c¬ quan luËt ph¸p ph¶i ra quy ®Þnh b¾t c¸c c«ng ty ph¶i nép 100. 000 $ tr­íc khi thµnh lËp nh»m môc ®Ých h¹n chÕ bít c¸c c«ng ty ra ®êi, nhÊt lµ c¸c c«ng ty cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh yÕu ë ch©u ¢u c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp céng víi sù ph¸t triÓn cña to¸n häc t¹o ®iÒu kiÖn cho b¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t triÓn. N¨m 1787 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ë Ph¸p ra ®êi, nh­ng ®Õn n¨m 1792 bÞ thÊt b¹i, m·i ®Õn th¸ng 2/1819 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä kh¸c cña Ph¸p míi thµnh lËp thay thÕ trªn thÞ tr­êng. ë §øc n¨m 1828 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ra ®êi vµ ph¸t hµnh b¶o hiÓm tån tÝch (tÝch luü) cho ®«ng ®¶o ng­êi d©n. ë Anh c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Prudential ®­îc thµnh lËp n¨m 1853 lµ c«ng ty ®i ®Çu trong c«ng nghÞªp b¶o hiÓm vµ b¾t ®Çu khuÕch tr­¬ng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng ë Ch©u ¸ c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ho¹t ®äng d­íi h×nh thøc kinh doanh lµ c«ng ty Mei ji, sau 7 n¨m ®éc quyÒn ®Õn 1888-1889 hai c«ng ty b¶o hiÓm lín ra ®êi ®ã lµ c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Teikoku vµ c«ng ty Nippon ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña b¶o hiÓm nh©n thä ë NhËt b¶n. ë TriÒu tiªn hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä còng ®­îc triÓn khai sím vµ réng kh¾p tr­íc kia lµ do c¸c c«ng ty cña Anh tiÕn hµnh sau n¨m 1905 lµ do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä cña NhËt ®éc quyÒn kinh doanh dÕn sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ triÓn khai b¶o hiÓm nh©n thä c¸c sè liÖu thèng kª cho thÊy Hµn quèc lµ n­íc cã tû lÖ phÝ b¶o hiÓm tÝnh trªn GDP lµ cao nhÊt Mü lµ n­íc cã doanh thu phÝ b¶o hiÓm cao nhÊt. Tªn n­íc  Tæng sè phÝ (triÖu $)  Tû lÖ doanh thu phÝ b¶o hiÓm /GDP (%)  Tû lÖ doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä /Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm   Hµn quèc   8, 68  79, 0   Mü  522  3, 40  41, 4   NhËt b¶n  320  5, 60  73, 0   Anh  192  7, 10  64, 5   C¸c n­íc Nam Phi, Ai len, Canada, Niu di l©n, còng lµ nh÷ng n­íc cã b¶o hiÓm nh©n thä rÊt ph¸t triÓn ®øng hµng ®Çu thÕ giíi. 2. Sù ra ®êi cña b¶o hiÓm nh©n thä cña ViÖt Nam. ë ViÖt Nam sau nh÷ng n¨m ®æi míi ®Êt n­íc ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn tho¸t ra khái khñng ho¶ng, hoµ nhÞp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, c«ng cô ph¸p lý cña Nhµ n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, c«ng cô tµi kho¸ ®· vµ sÏ ®­îc sö dông kÕt hîp ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ nhµ n­íc ®Ò ra nh»m kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n, dÑp bá nh÷ng rµo c¶n cña c¬ chÕ cò, ph­¬ng thøc qu¶n lý cò, kh¬i gîi søc ng­êi, søc cña cho s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu ®ã ®· t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ph¸p lý, t©m lý cho sù ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm trong ®ã cã b¶o hiÓm nh©n thä. Më ®Çu lµ NghÞ ®Þnh 100 CP cña ChÝnh phñ quy ®Þnh sù ph¸t triÓn b¶o hiÓm th­¬ng m¹i cña ViÖt nam ®· t¹o ra mét thÞ tr­êng quen dÇn víi s¶n phÈm b¶o hiÓm. TiÕp theo ®ã ngµy 22/3/96 NghÞ ®Þnh 281 TC/TCNHg ®· thùc sù cho ra ®êi C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam trùc thuéc B¶o ViÖt. §ã míi chØ lµ b­íc ®Çu t×m hiÓu, lµm quen víi thÞ tr­êng s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä (B¶o hiÓm sinh m¹ng 5 n¨m, 10 n¨m vµ b¶o hiÓm an sinh gi¸o dôc) vµ dän ®­êng cho sù ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn thÞ tr­êng sau khi cã luËt b¶o hiÓm ViÖt Nam ra ®êi. Tuy nhiªn nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ b¶o hiÓm nh©n thä míi ra ®êi ë ViÖt Nam n¨m 1996 mµ ngay tõ tr­íc gi¶i phãng ë miÒn Nam ViÖt Nam ng­êi d©n còng ®· b­íc ®Çu ®­îc lµm quen víi c¸c s¶n phÈm cña b¶o hiÓm nh©n thä do C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä H­ng ViÖt chuyÓn sang. NÕu kh«ng ph¶i do nguyªn nh©n chiÕn tranh, m«i tr­êng chÝnh trÞ x· héi, ch¾c ch¾n nã sÏ ph¸t triÓn lín m¹nh. Ch­¬ng II: NH÷NG NéI DUNG C¥ B¶N CñA b¶o hiÓm NH¢N THä I. B¶o hiÓm nh©n thä tö kú (b¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n) Lo¹i ho¹t ®éng b¶o hiÓm nµy ®­îc ký kÕt b¶o hiÓm cho rñi ro chÕt x¶y ra, nh­ ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång, nÕu c¸i chÕt kh«ng x¶y ra trong thêi gian ®ã th× viÖc thanh to¸n kh«ng ®­îc thùc hiÖn vµ ng­êi tham gia kh«ng ®­îc h­ëng bÊt kú mét kho¶n hoµn phÝ nµo tõ phÝ b¶o hiÓm ®· ®ãng. Nh­ vËy ®Æc tr­ng cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ: -Sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc tr¶ mét lÇn khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt trong thêi h¹n hîp ®ång -PhÝ b¶o hiÓm kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian b¶o hiÓm -Thêi h¹n hîp ®ång ®­îc x¸c ®Þnh theo tho¶ thuËn gi÷a hai bªn -PhÝ b¶o hiÓm ®ãng ®Þnh kú theo th¸ng, quý, n¨m tuú theo yªu cÇu cña ng­êi tham gia ¦u ®iÓm chÝnh cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ møc phÝ cã thÓ gi÷ ®­îc ë møc thÊp nhÊt do kh«ng ph¶I hoµn phÝ khi hÕt hîp ®ång mµ rñi ro kh«ng x¶y ra. Cã nhiÒu lo¹i biÕn thÓ cña hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä tö kú: -B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh -B¶o hiÓm tö kú cã thÓ t¸i tôc -B¶o hiÓm tö kú gi¶m dÇn -B¶o hiÓm tö kú t¨ng dÇn -C¸c lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh -C¸c lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm thu nhËp gia t¨ng II. B¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh (b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi) §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh lµ: -Sè tiÒn b¶o hiÓm tr¶ mét lÇn khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt -Thêi h¹n kh«ng x¸c ®Þnh -PhÝ b¶o hiÓm ®ãng ®Þnh kú theo th¸ng, quý, n¨m -PhÝ b¶o hiÓm kh«ng thay ®æi suèt thêi h¹n hîp ®ång -PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh cao h¬n phÝ b¶o hiÓm nh©n thä tö kú v× khiÕu n¹i ch¾c ch¾n x¶y ra Cã c¸c lo¹i b¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh nh­ sau: -B¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh phi l¬I nhuËn: ë lo¹I h×nh b¶o hiÓm nµy ng­êi tham gia kh«ng ®­îc tr¶ mét kho¶n lîi nhuËn nµo. -B¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh cã lîi nhuËn: ng­êi tham gia ®­îc tr¶ mét kho¶n lîi nhuËn ®Çu t­ cña c«ng ty b¶o hiÓm cïng sè tiÒn båi th­êng khi chÕt. -Hîp ®ång b¶o hiÓm tr­êng sinh chi phÝ thÊp: sè phÝ ®ãng t¨ng dÇn vµ kÕt thóc tr­íc h¹n. III. Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp cã thêi h¹n §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm kÕt hîp c¶ hai lo¹i trªn theo ®ã ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sÏ ®­îc båi th­êng mét kho¶n tiÒn sau khi cã sù kiÖn nh­ tho¶ thuËn trong hîp ®ång b¶o hiÓm x¶y ra: ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt hoÆc hÕt h¹n hîp ®ång. Víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ yªn t©m vÒ mét kho¶n tiÒn sÏ nhËn ®­îc trong t­¬ng lai ®Ó chi dïng cho c¸c viÖc lín: mua nhµ, con c¸i lËp nghiÖp, c­íi xin... §Æc ®IÓm cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp cã thêi h¹n lµ: -Sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc tr¶ mét lÇn khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt hoÆc hÕt h¹n hîp ®ång -PhÝ b¶o hiÓm kh«ng ®æi vµ ®ãng ®Þnh kú suèt thêi h¹n hîp ®ång. -Møc phÝ cã cao h¬n c¸c lo¹i h×nh ë trªn tuy nhiªn ng­êi tham gia cã thÓ nhËn ®­îc mét kho¶n l·i ®Çu t­ do kinh doanh ®em l¹i. -Møc phÝ cao hay thÊp phô thuéc vµo sè tiÒn b¶o hiÓm, thêi gian tham gia b¶o hiÓm, tuæi cña ng­êi tham gia. Ngoµi c¸c lo¹i hîp ®ång nh­ trªn c¸c c«ng ty cã thÓ më réng ¸p dông cho c¸c lo¹I hîp ®ång b¶o hiÓm kh¸c. IV. Hîp ®ång b¶o hiÓm tuú thuéc Cã nghÜa lµ hîp ®ång cã hiÖu lùc nÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÕt vµ mét ®iÒu kiÖn tuú thuéc nµo ®ã còng ph¶I ®ång thêi x¶y ra. VÝ dô: ng­êi chång chÕt nh­ng ng­êi vî ph¶i cßn sèng Tuú theo yªu cÇu cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm tuú thuéc sÏ ®­îc tho¶ thuËn vµ nh©n viªn c«ng ty b¶o hiÓm sÏ c¨n cø vµo ®ã ®Ó tÝnh phÝ mét c¸ch hîp lý. NhiÒu c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä v× uy tÝn víi kh¸ch hµng cã thÓ ®­a ra mét lo¹t c¸c lùa chän bæ sung thªm vµo c¸c hîp ®ång tiªu chuÈn cña hä. Nh­ng th­êng chØ víi hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh vµ b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp mµ th«i, thªm n÷a ng­êi tham gia còng ph¶i chÊp nhËn møc phÝ cao h¬n ®«i chót. C¸c kh¶ n¨ng lùa chän chñ yÕu lµ: -Kh«ng ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm: cã thÓ kh«ng ph¶I nép phÝ b¶o hiÓm n÷a nÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm kh«ng thÓ tiÕp tôc c«ng viÖc b×nh th­êng do th­¬ng tËt hoÆc èm yÕu. -Trî cÊp mÊt kh¶ n¨ng lµm viÖc: sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc thanh to¸n trong tr­êng hîp kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc th­êng xuyªn còng nh­ tr­êng hîp tö vong -Trî cÊp tai n¹n trïng: mét kho¶n thanh to¸n tr¶ thªm b»ng sè tiÒn b¶o hiÓm, tr¶ trong tr­êng hîp chÕt nÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ tö vong do tai n¹n -Lùa chän b¶o hiÓm gia t¨ng cho phÐp ng­êi cã hîp ®ång b¶o hiÓm t¨ng sè tiÒn b¶o hiÓm trong hîp ®ång t¹I nh÷ng thêi ®IÓm nhÊt ®Þnh víi nh÷ng sè tiÒn nhÊt ®Þnh -B¶o hiÓm bÖnh tËt hiÓm nghÌo: hîp ®ång thanh to¸n sè tiÒn b¶o hiÓm trong tr­êng hîp cã sù chuÈn ®o¸n mét vµI bÖnh hoÆc t×nh tr¹ng søc khoÎ cô thÓ. V. B¶o hiÓm h­u trÝ: §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm bæ trî cho b¶o hiÓm h­u trÝ thuéc b¶o hiÓm x· héi, nã ®¸p øng nguyÖn väng cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc ngoµi khèi c¬ quan nhµ n­íc muèn cã ®­îc trî cÊp h­u trÝ lóc tuæi giµ. §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy lµ: -TiÒn trî cÊp ®Þnh kú tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tõ khi ng­êi ®ã vÒ h­u. -Thêi h¹n hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh -Khi ng­êi tham gia b¶o hiÓm bÞ chÕt hîp ®ång b¶o hiÓm tiÒn trî cÊp h­u trÝ ®­¬ng nhiªn kÕt thóc -PhÝ b¶o hiÓm ®ãng mét lÇn §©y lµ nghiÖp vô cã tiÒm n¨ng nh­ng do ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý, t©m lý, kinh tÕ x· héi ch­a hoµn chØnh nªn vÉn ch­a ®­îc triÓn khai ë n­íc ta. VI. Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét b¶n hîp ®ång gi÷a c¸c bªn trong ®ã c«ng ty b¶o hiÓm cam kÕt båi th­êng cho ng­êi tham gia mét kho¶n tiÒn khi cã nh÷ng sù kiÖn ®Þnh tr­íc x¶y ra. Cßn ng­êi tham gia cã nghÜa vô thùc hiÖn c¸c ®IÒu kho¶n trong hîp ®ång vµ ®ãng phÝ ®Çy ®ñ. Trong hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä th­êng cã ba bªn: 1. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm: lµ ng­êi mµ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng cña hä ®­îc b¶o hiÓm hay nãi c¸ch kh¸c lµ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng cña hä lµ ®iÒu kiÖn ®Ó xÐt båi th­êng theo hîp ®ång (lµ ng­êi cã tªn trong giÊy yªu cÇu ®­îc b¶o hiÓm) 2. Ng­êi tham gia b¶o hiÓm: lµ ng­êi ®øng ra ký kÕt hîp ®ång vµ nép phÝ b¶o hiÓm cho c«ng ty b¶o hiÓm, ng­êi tham gia b¶o hiÓm th­êng lµ cha mÑ, con c¸i, ng­êi th©n cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hoÆc cã thÓ chÝnh lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia chØ kh¸c nhau khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ch­a ®Õn tuæi vÞ thµnh niªn. 3. Ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm: lµ ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi hîp ph¸p ph¸t sinh theo c¸c ®iÒu kho¶n båi th­êng trong hîp ®ång ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ nh÷ng ng­êi th©n, ng­êi thõa kÕ hoÆc nh÷ng ng­êi ¨n theo cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. §èi t­îng tham gia cña b¶o hiÓm nh©n thä lµ nh÷ng ng­êi tõ 1 ®Õn 60 tuæi (®é tuæi nµy kh«ng cè ®Þnh cã thÓ cã giao ®éng tuú theo quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty tuy nhiªn nã liªn quan ®Õn møc phÝ b¶o hiÓm (nÕu cã nguyÖn väng tham gia b¶o hiÓm th× viÕt giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm (theo mÉu cã s½n) kª khai ®Çy ®ñ nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, tuæi t¸c, t×nh tr¹ng søc khoÎ. C«ng ty b¶o hiÓm xem xÐt giÊy yªu cÇu, kiÓm tra tÝnh trung thùc sau ®ã quyÕt ®Þnh cã nhËn b¶o hiÓm hay kh«ng. QuyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn a. Ng­êi tham gia cã quyÒn: -Lùa chän sè tiÒn b¶o hiÓm vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n -KhiÕu n¹i ®ßi båi th­êng khi cã tai n¹n rñi ro g©y th­¬ng tËt x¶y ra hoÆc chuyÓn quyÒn khiÕu n¹i, ®ßi båi th­êng cho ng­êi thõa kÕ -Cã quyÒn yªu cÇu c«ng ty huû bá hîp ®ång hoÆc tham gia ë sè tiÒn b¶o hiÓm thÊp h¬n do thiÕu kh¶ n¨ng tµi chÝnh b. Ng­êi tham gia cã nghÜa vô: -Cã th¸i ®é trung thùc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh ®· tho¶ thuËn víi c«ng ty b¶o hiÓm. -Duy tr× mèi quan hÖ rµng buéc trªn c¬ së luËt ph¸p víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong thêi h¹n hîp ®ång. -Nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ theo ®Þnh kú, th¸ng, quý, n¨m hoÆc mét lÇn víi b¶o hiÓm h­u trÝ. NÕu sau mét thêi gian qu¸ h¹n ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm th«ng b¸o mµ ng­êi tham gia vÉn kh«ng nép phÝ, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tù ®éng tÝnh gi¶m sè tiÒn b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm cã quyÒn: -Tõ chèi båi th­êng nh÷ng tr­êng hîp kh«ng thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm +Tai n¹n do cè ý cña ng­êi tham gia hoÆc ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm +Ngé ®éc thøc ¨n +C¶m giã +Viªm nhiÔm +¶nh h­ëng cña r­îu bia ma tuý +Hµnh vi ph¹m téi +ChiÕn tranh, néi chiÕn, b¹o ®éng -TÝnh gi¶m sè tiÒn b¶o hiÓm trong c¸c tr­êng hîp +Tuæi kª khai cã sù sai lÖch nhÊt ®Þnh, nÕu tuæi kª khai cao h¬n tuæi khai sinh th× ph¶i gi¶m sè tiÒn b¶o hiÓm hoÆc t¨ng phÝ b¶o hiÓm +Kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh duy tr× møc phÝ nh­ cò hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng nép sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh Hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy nép phÝ ®Çu tiªn còng cã thÓ lµ ngµy yªu cÇu b¶o hiÓm ®­îc chÊp nhËn (nÕu c«ng ty b¶o hiÓm cã quy ®Þnh) VII. PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä: lµ nh÷ng kho¶n ®ãng gãp cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm t¹o lËp quÜ cÇn thiÕt ®Ó thanh to¸n khi khiÕu n¹I x¶y ra. Ngoµi ra quÜ cßn ph¶i trÝch lËp mét kho¶n quÜ dù phßng, chi phÝ qu¶n lý vµ lîi nhuËn c«ng ty. PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së khoa häc c¨n cø vµo sè liÖu thèng kª tû lÖ chÕt ë c¸c ®é tuæi, t×nh h×nh ®Çu t­ tµi chÝnh, c¸c kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt mµ quü b¶o hiÓm sÏ ph¶i thanh to¸n. Cã rÊt nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau tuú theo sè tiÒn b¶o hiÓm, ®é tuæi cña ng­êi tham gia vµ thêi h¹n hîp ®ång mµ c¸c chuyªn viªn b¶o hiÓm ®­a ra c«ng thøc ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ trong viÖc tÝnh to¸n c¸c møc phÝ phï hîp ®èi víi tõng lo¹i hîp ®ång sao cho c¶ ng­¬× tham gia vµ c«ng ty b¶o hiÓm ®Òu dÔ dµng chÊp nhËn ®­îc. Mçi lo¹i hîp ®ång cã mét lo¹i ®Æc thï riªng g©y khã kh¨n cho viÖc tÝnh to¸n vÝ nh­ mét hîp ®ång b¶o hiÓm