Đề tài quản lý kinh doanh

Luận Văn Đề Tài Quản lý kinh doanh Lêi më ®Çu Trong thêi gian thùc tËp t¹i Chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng, víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc cïng víi sù ®Þnh híng cña thÇy gi¸o híng dÉn t«i ®· cè g¾ng nghiªn cøu vµ t×m hiÓu, thu thËp c¸c vÊn ®Ò thùc tÕ ë chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c lÜnh vùc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n cña Chi nh¸nh. Chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t×nh h×nh kinh doanh cña chi nh¸nh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. H¬n n÷a chi nh¸nh l¹i lµ ®¬n vÞ ®¹i diÖn duy nhÊt cña PETROLIMEX t¹i H¶i D¬ng, chi nh¸nh cã hÖ thèng kªnh ph©n phèi kh¸ ®a d¹ng, ngoµi ra chi nh¸nh cßn cã hÖ thèng tuyÕn èng vËn hµnh b¬m chuyÓn cung cÊp x¨ng dÇu cho c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh nh C«ng ty x¨ng dÇu KVI, C«ng ty x¨ng dÇu Hµ S¬n B×nh, C«ng ty x¨ng dÇu Hµ Nam Ninh. Cïng víi mèi quan hÖ c«ng t¸c cña b¶n th©n víi chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng vµ kh¶ n¨ng thu thËp, khai th¸c sè liÖu phôc vô b¸o c¸o thùc tËp tèt nghiÖp ®îc tèt nhÊt, nªn t«i ®· m¹nh d¹n chän chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng lµm c¬ së thùc tËp cho m×nh. Trong thêi gian thùc tËp t«i ®· nhËn ®îc sù híng dÉn tËn t×nh, chu ®¸o cña thÇy gi¸o §ç Hoµng Toµn vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong chi nh¸nh x¨ng dÇu H¶i D¬ng gióp t«i hoµn thµnh ®ît thùc tËp nµy. Do tr×nh ®é tiÕp thu häc tËp cña b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c lÜnh vùc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña chi nh¸nh kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh. KÝnh mong sù ®ãng gãp gióp ®ì cña thÇy gi¸o, c« gi¸o khoa Khoa häc qu¶n lý Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n ®Ó em hoµn thµnh tèt bµi chuyªn ®Ò nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña c¸c b¸c, c¸c anh chÞ trong c¬ quan vµ sù tËn t×nh híng dÉn cña thÇy gi¸o §ç Hoµng Toµn. Sinh viªn thùc hiÖn PhÇn I: Qu¶n lý kinh doanh Toµn cÇu ho¸ lµ mét trong nh÷ng qu¸ tr×nh x· héi ho¸ ngµy cµng trë nªn s©u s¾c, qua ®ã c¸c thÞ trêng ®îc më réng, c¸c c¬ héi cho mçi quèc gia còng ®îc gia t¨ng, mÆt kh¸c nã t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh rÊt gay g¾t vµ nã trë thµnh nh©n tè ®e do¹ tíi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. §Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi t c¸ch lµ chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ, lµ tÕ bµo cña x· héi, lµ nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng ®êng lèi chÝnh s¸ch hîp lý nh»m n©ng cao chÊt lîng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh trong doanh nghiÖp cña m×nh. Vµ, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc sù chó ý tíi ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh trong doanh nghiÖp. I. Kh¸i niÖm qu¶n lý kinh doanh I.1. kh¸i niÖm kinh doanh Ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét lÜnh vùc rÊt cÇn cã sù qu¶n lý víi tÝnh ®Æc thï cè ®Þnh râ rÖt so víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Cã c¸c c¸ch hiÓu vµ diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm. Theo c¸ch hiÓu th«ng thêng, kinh doanh lµ viÖc ®a ra mét sè vèn ban ®Çu vµo ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ®Ó thu mét lîng tiÒn lín h¬n sau mét thêi gian nµo ®ã. Tríc ®©y trong nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, chóng ta thêng chØ nãi ®Õn s¶n xuÊt (t¹o ra s¶n phÈm vËt thÓ). Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, kh¸i niÖm s¶n xuÊt ®îc hiÓu theo nghÜa réng h¬n, kh¸i niÖm s¶n xuÊt ®îc hiÓu theo nghÜa réng h¬n, bao gåm qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm (Goods) hoÆc dÞch vô (Services) tøc lµ ®Çu ra bao gåm c¶ vËt thÓ vµ phi vËt thÓ. Sù chuyÓn ho¸ c¸c ®Çu vµo (Inpust) thµnh c¸c ®Çu ra (Outputs) ®îc thùc hiÖn nh»m môc tiªu lîi nhuËn ®ã lµ kinh doanh. I.2. kh¸i niÖm qu¶n lý kinh doanh Qu¶n lý kinh doanh lµ sù t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý mét c¸ch liªn tôc, cã tæ chøc tíi ®èi tîng qu¶n lý lµ tËp thÓ nh÷ng ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp, sö dông cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc vµ c¬ héi ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ®¹t tíi môc tiªu cña doanh nghiÖp theo ®óng ph¸p luËt vµ th«ng lÖ, trong ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña m«i trêng kinh doanh víi hiÖu qu¶ tèi u. II. §Æc ®iÓm cña qu¶n lý kinh doanh Qua kh¸i niÖm ®ã, cã thÓ thÊy c¸c ®Æc ®iÓm cña qu¶n lý kinh doanh lµ: - CÇn cã sù t¸c ®éng thêng xuyªn liªn tôc trong mçi chu kú kinh doanh vµ trong toµn bé thêi gian tån t¹i doanh nghiÖp. - Chñ thÓ qu¶n lý bao gåm chñ së h÷u vµ ngêi ®iÒu hµnh. 2 - §èi tîng chñ yÕu lµ tËp thÓ lao ®éng, xÐt ®Õn cïng lµ con ngêi (th«ng qua ®ã t¸c ®éng ®Õn c¸c nguån lùc kh¸c). - Môc tiªu kh«ng chØ lµ thùc hiÖn ®îc khèi lîng c«ng viÖc (s¶n phÈm, dÞch vô) mµ ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, lîi nhuËn lín nhÊt trong kh¶ n¨ng cho phÐp. - Lu«n g¾n víi m«i trêng (chñ yÕu lµ thÞ trêng, thÓ chÕ kÞp thêi thÝch øng víi c¸c biÕn ®éng cña m«i trêng). III. Qu¶n lý kinh doanh lµ mét khoa häc, mét nghÖ thuËt vµ lµ mét nghÒ Qu¶n lý kinh doanh lµ mét lo¹i lao ®éng trÝ ãc ®Æc thï nh»m tæ chøc, ®iÒu khiÓn vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ®Ó ®¹t môc tiªu kinh doanh. Nã kh«ng chØ dùa trªn c¸c kinh nghiÖm mµ ph¶i cã c¬ së khoa häc (tæng kÕt tõ thùc tiÔn qu¶n lý vµ cã sù vËn dông c¸c quy luËt, nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p vµ c«ng cô qu¶n lý). MÆt kh¸c, nã cßn lµ mét nghÖ thuËt trong xö lý c¸c t×nh huèng ®a d¹ng kh«ng thÓ dù tÝnh ®Çy ®ñ; cÇn hÕt søc linh ho¹t, s¸ng t¹o, tuú c¬ øng biÕn sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Ngoµi ra, qu¶n lý kinh doanh cßn lµ mét nghÒ chuyªn nghiÖp, kÕt qu¶ cña sù ph©n c«ng lao ®éng cao trong x· héi; ®ßi hái kü n¨ng vµ phÈm chÊt nhÊt ®Þnh. III.1 Qu¶n lý kinh doanh lµ mét khoa häc TÝnh khoa häc cña qu¶n lý kinh doanh thÓ hiÖn ë c¸c ®ßi hái sau: Mét lµ, ph¶i dùa trªn sù hiÓu biÕt s©u s¾c c¸c quy luËt kh¸ch quan chung vµ riªng (tù nhiªn, kü thuËt vµ x· héi). §Æc biÖt cÇn tu©n thñ c¸c quy luËt cña quan hÖ c«ng nghÖ, quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ, cña quan hÖ x· héi vµ tinh thÇn. V× vËy, qu¶n lý häc ph¶i dùa trªn c¬ së lý luËn cña triÕt häc, kinh tÕ häc, ®ång thêi ®ßi hái øng dông nhiÒu thµnh tùu cña c¸c ngµnh khoa häc tù nhiªn, khoa häc kü thuËt. 3 Hai lµ, ph¶i dùa trªn c¸c nguyªn t¾c tæ chøc qu¶n lý (vÒ x¸c ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n; vÒ x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý; vÒ vËn hµnh c¬ chÕ qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ xö lý c¸c mèi quan hÖ qu¶n lý). Ba lµ, ph¶i vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p khoa häc (nh ®o lêng ®Þnh lîng hiÖn ®¹i, dù ®o¸n, xö lý lu tr÷ d÷ liÖu, truyÒn th«ng, t©m lý x· héi…); vµ biÕt sö dông c¬ chÕ qu¶n lý (nh qu¶n lý môc tiªu MBO, lËp kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn tæ chøc, lËp ng©n quü, h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm, kiÓm tra theo m¹ng líi, kiÓm tra tµi chÝnh, v.v..) Bèn lµ, ph¶i dùa trªn sù ®Þnh híng cô thÓ ®ång thêi cã sù nghiªn cøu toµn diÖn, ®ång bé c¸c ho¹t ®éng híng vµ môc tiªu l©u dµi, víi c¸c kh©u chñ yÕu trong tõng giai ®o¹n. Tãm l¹i, khoa häc qu¶n lý cho ta nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c quy luËt, nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p, kü thuËt qu¶n lý; ®Ó trªn c¬ së ®ã biÕt c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý trong c¸c hoµn c¶nh cô thÓ, biÕt c¸ch ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc nh÷ng thêi c¬ vµ nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i trong viÖc ®¹t tíi môc tiªu. Tuy nhiªn, nã chØ lµ mét c«ng cô; sö dông nã cÇn tÝnh to¸n ®Õn ®iÒu kiÖn ®Æc ®iÓm cô thÓ tõng t×nh huèng ®Ó vËn dông s¸ng t¹o, uyÓn chuyÓn (®ã lµ tÝnh nghÖ thuËt). III.2 Qu¶n lý kinh doanh lµ mét nghÖ thuËt TÝnh nghÖ thuËt cña qu¶n lý kinh doanh xuÊt ph¸t tõ tÝnh ®a d¹ng, phong phó cña c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong kinh tÕ, kinh doanh vµ trong qu¶n lý; h¬n n÷a cßn xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña qu¶n lý kinh doanh. Nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a con ngêi (víi nh÷ng ®éng c¬, t©m t, t×nh c¶m khã ®Þnh lîng) lu«n ®ßi hái nhµ qu¶n lý ph¶i xö lý khÐo lÐo, linh ho¹t. TÝnh nghÖ thuËt cña qu¶n lý kinh doanh cßn phô thuéc vµo kinh nghiÖm vµ nh÷ng thuéc tÝnh t©m lý cña tõng ngêi qu¶n lý; vµo c¬ may vµ vËn rñi, v.v.. NghÖ thuËt cña qu¶n lý kinh doanh lµ viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c ph¬ng ph¸p, c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi vµ c¸c kinh nghiÖm ®îc tÝch luü trong kinh doanh nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra cña doanh nghiÖp. §ã lµ viÖc xem xÐt ®éng tÜnh cña c«ng viÖc kinh doanh ®Ó chÕ ngù nã, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp tån t¹i, æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ cao. Nãi c¸ch kh¸c, nghÖ thuËt qu¶n lý kinh doanh lµ tæng hîp nh÷ng "bÝ quyÕt", nh÷ng "thñ ®o¹n" trong kinh doanh ®Ó ®¹t môc tiªu mong muèn víi hiÖu qu¶ cao. NghÖ thuËt qu¶n lý kinh doanh kh«ng thÓ t×m ®îc ®Çy ®ñ trong s¸ch b¸o; v× nã lµ bÝ mËt kinh doanh vµ rÊt linh ho¹t. Ta chØ cã thÓ n¾m c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nã, kÕt hîp víi quan s¸t tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý kh¸c ®Ó vËn dông vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ. III.3 Qu¶n lý kinh doanh lµ mét nghÒ Lµ mét chøc n¨ng ®Æc biÖt h×nh thµnh tõ sù ph©n c«ng chuyªn m«n hãa lao ®éng x· héi, ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh ph¶i do mét sè ngêi ®îc ®µo t¹o, cã chuyªn m«n vµ lµm viÖc chuyªn nghiÖp thùc hiÖn. Ngêi lµm nghÒ qu¶n lý kinh doanh cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn: n¨ng khiÕu qu¶n lý, ý chÝ lµm 4 giµu (cho doanh nghiÖp, cho ®Êt níc, cho b¶n th©n), cã häc vÊn c¬ b¶n, ®îc ®µo t¹o vÒ qu¶n lý (tõ thÊp ®Õn cao), tÝch luü kinh nghiÖm, cã t¸c phong n¨ng ®éng vµ thËn träng, cã ®Çu ãc ®æi míi, cã ph¬ng ph¸p øng xö tèt, cã phÈm chÊt chÝnh trÞ vµ nh©n c¸ch ®óng mùc, v.v.. IV. Vai trß quan träng cña qu¶n lý §Ó tån t¹i vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, con ngêi cã thÓ hµnh ®éng riªng lÎ, mµ cÇn tæ chøc phèi hîp nh÷ng nç lùc c¸ nh©n híng vµo nh÷ng môc tiªu chung. Qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ tæ chøc cuéc sèng an toµn cña céng ®ång x· héi ngµy cµng ®îc thùc hiÖn trªn quy m« lín h¬n víi tÝnh chÊt phøc t¹p h¬n; §ßi hái cã sù ph©n c«ng, ®iÒu khiÓn ®Ó liªn kÕt c¸c con ngêi trong tæ chøc. ChÝnh tõ sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸, hiÖp t¸c ho¸ lao ®éng vµ sù quy ®Þnh lÉn nhau gi÷a sù vËn ®éng cña lao ®éng vËt ho¸ víi lao ®éng sèng ®· lµm xuÊt hiÖn mét chøc n¨ng ®Æc biÖt; chøc n¨ng qu¶n lý. C.M¸c ®· chØ ra: "Moi lao ®éng x· héi trùc tiÕp hoÆc lao ®éng chung khi thùc hiÖn trªn mét quy m« t¬ng ®èi lín, ë møc ®é nhiÒu hay Ýt ®Òu cÇn ®Õn qu¶n lý". ¤ng ®· ®a ra mét h×nh tîng dÔ hiÓu vÒ vai trß cña qu¶n lý: "Mét nghÖ sÜ vÜ cÇm th× tù ®iÒu khiÓn m×nh, cßn dµn nh¹c th× cÇn cã nh¹c trëng". Sù qu¶n lý cÇn thiÕt ®èi víi mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi, tõ mçi ®¬n vÞ s¶n xuÊt - kinh doanh ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n; tõ mét ®¬n vÞ d©n c ®Õn mét ®Êt níc vµ nh÷ng ho¹t ®éng trªn ph¹m vi khu vùc, ph¹m vi toµn cÇu. Môc tiªu cô thÓ vµ ph¬ng thøc qu¶n lý trªn ®¹i thÓ ®îc chia ra 2 cÊp ®é: qu¶n lý vi m« (trong ph¹m vi mét ®¬n vÞ) vµ qu¶n lý vÜ m« (trªn ph¹m vi mét ®Þa ph¬ng, mét níc…) Thùc tr¹ng hiÖn nay cho thÊy lµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang thùc sù thiÕu nh÷ng nhµ qu¶n lý kinh doanh thùc sù, ®îc ®µo t¹o bµi b¶n vµ kinh nghiÖm phong phó. Chóng ta míi chØ cã nh÷ng nhµ qu¶n lý kinh doanh dùa trªn kinh nghiÖm qu¶n lý tõ thùc tÕ hoÆc lµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ kinh doanh chuyªn nghiªn cøu vÒ lý thuyÕt ma cha kÕt hîp ®îc c¶ hai : kinh nghiÖm vµ lý thuyÕt. V. C¸c yÕu tè t¹o nªn thµnh c«ng cña kinh doanh vµ qu¶n lý kinh doanh Trong ho¹t ®éng kinh tÕ cã 5 yÕu tè t¹o thµnh kÕt qu¶, ®ã lµ: tµi nguyªn, tiÒn vèn, c«ng nghÖ, lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¶n lý. NhiÖm vô cña qu¶n lý lµ th«ng qua con ngêi t¸c ®éng tíi c¸c yÕu tè cßn l¹i ®¹t hiÖu qu¶ cao. HiÖu qu¶ kinh tÕ thÓ hiÖn ë viÖc sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nhÊt ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng vµ søc lao ®éng; gi¶m chi phÝ ë ®Çu vµo vµ n©ng cao kÕt qu¶ ë ®Çu ra (®ã lµ sè lîng s¶n phÈm, chÊt lîng s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh). Môc ®Ých cña qu¶n lý lµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt víi chi phÝ Ýt nhÊt; tõ ®ã cã lîi nhuËn cao. §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã, qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu râ rµng, ho¹ch ®Þnh ®îc chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch chu ®¸o, tæ chøc hîp lý, ®iÒu hµnh phèi hîp tèt vµ cã sù kiÓm tra chÆt chÏ. Nã còng cÇn cã mét m«i trêng ho¹t ®éng thuËn lîi (tríc hÕt lµ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ sù híng 5 dÉn, ®iÒu tiÕt, kiÓm tra, hç trî cña Nhµ níc). VI. C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh VI.1. kh¸i qu¸t chung C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh lµ tæng thÓ c¸c c¸ch thøc t¸c ®éng cã chñ ®Ých cña c¸c chñ thÓ qu¶n lý ®Õn ®èi tîng qu¶n lý (cÊp díi vµ tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp) vµ ®Õn kh¸ch thÓ kinh doanh (kh¸ch hµng, b¹n hµng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ c¸c rµng buéc cña m«i trêng kinh doanh) ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn cho phÐp. C¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ph¶i tu©n thñ c¸c ®ßi hái cña quy luËt vµ c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý kinh doanh; mÆt kh¸c ph¶i vËn dông nghÖ thuËt qu¶n lý kinh doanh mét c¸ch kh«n khÐo, uyÓn chuyÓn tuú tõng t×nh huèng. C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh rÊt ®a d¹ng, ph¶i lu«n thay ®æi thÝch øng víi ®iÒu kiÖn trong tõng t×nh huèng; tuú thuéc ®Æc ®iÓm cña ®èi tîng qu¶n lý còng nh n¨ng lùc, kinh nghiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý. Sù lùa chän ph¬ng ph¸p ®Ó sö dông kh«ng thÓ tuú tiÖn theo c¶m tÝnh chñ quan, mµ cÇn tØnh t¸o n¾m ch¾c t×nh h×nh thùc tÕ, kÞp thêi ®iÒu chØnh, bæ sung ®Ó kh¾c phôc c¸c trë ng¹i ph¸t sinh cha lêng tríc. Qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nhÊt khi biÕt lùa chän ®óng vµ kÕt hîp, ®iÒu chØnh linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý. V× vËy, sö dông c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý võa lµ khoa häc, võa lµ nghÖ thuËt, ®ßi hái c¶ tµi vµ nghÖ cña nhµ qu¶n lý. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p qu¶n lý theo tiªu chÝ kh¸c nhau, tuú gãc ®é cña nhµ nghiªn cøu. C¸c ph©n lo¹i phæ biÕn nhÊt c¨n cø néi dung vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng qu¶n lý, chia thµnh: - C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý trong néi bé doanh nghiÖp - C¸c ph¬ng ph¸p t¸c ®éng lªn kh¸ch hµng - C¸c ph¬ng ph¸p c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ - C¸c ph¬ng ph¸p quan hÖ víi b¹n hµng (®èi t¸c) - C¸c ph¬ng ph¸p quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc VI.2. C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh chÝnh trong néi bé doanh nghiÖp A. T¸c ®éng lªn con ngêi: B»ng c¸c ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh, c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ vµ c¸c ph¬ng ph¸p gi¸o dôc. a. C¸c ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh dùa vµo c¸c mèi quan hÖ tæ chøc cña hÖ thèng qu¶n lý vµ kû luËt cña doanh nghiÖp ®Ó t¸c ®éng. §ã lµ mèi quan hÖ ®iÒu khiÓn - phôc tïng, dïng uy lùc ®Ó b¾t buéc ®èi tîng chÊp hµnh c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý; t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn tËp thÓ ngêi lao ®éng theo hai híng: t¸c ®éng vÒ mÆt tæ chøc vµ t¸c ®éng ®iÒu chØnh hµnh vi cña ®èi tîng qu¶n lý. T¸c ®éng vÒ mÆt tæ chøc ®îc thùc hiÖn b»ng viÖc ban hµng c¸c quy ®Þnh cña doanh nghiÖp 6 b»ng c¬ cÊu tæ chøc, ®iÒu lÖ ho¹t ®éng, néi quy… lµm chuÈn mùc ®Ó xö lý c¸c mèi quan hÖ trong néi bé doanh nghiÖp. T¸c ®éng ®iÒu chØnh hµnh vi cña ®èi tîng qu¶n lý ®îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng mÖnh lÖnh, chØ thÞ, th«ng b¸o ®Ó b¾t buéc hoÆc híng dÉn cÊp díi thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh. C¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ph¶i døt kho¸t, râ rµng, dÔ hiÓu, cã ®Þa chØ ngêi thùc hiÖn vµ thêi h¹n; kh«ng thÓ hiÓu sai hoÆc chËm trÔ. ChØ ngêi ra quyÕt ®Þnh míi ®îc thay ®æi quyÕt ®Þnh, cÊp díi b¾t buéc ph¶i chÊp hµnh, kh«ng ®îc lùa chän. Khi sö dông c¸c ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh, ngêi qu¶n lý ph¶i n¾m ch¾c hai yªu cÇu sau: Mét lµ, quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh ph¶i cã c¨n cø, ®îc luËn chøng ®Çy ®ñ vÌ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ c¸c hÖ qu¶ kh¸c, kÕt hîp hîp lý c¸c lo¹i lîi Ých. Muèn vËy, ph¶i cã th«ng tin ®¸ng tin cËy, n¾m v÷ng t×nh h×nh thùc tÕ, lêng tríc c¸c khã kh¨n vµ c¸c vÊn ®Ò cã thÓ ph¸t sinh; tÝnh to¸n vµ c©n nh¾c kü. Hai lµ, g¾n tr¸ch nhiÖm víi quyÒn h¹n cña ngêi ra quyÕt ®Þnh; chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn. MÆt kh¸c, x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña ngêi thi hµnh quyÕt ®Þnh. C¸c ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh trong qu¶n lý t¹o lËp vµ duy tr× ®îc kû c¬ng trong doanh nghiÖp vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra. Tuy nhiªn, nÕu l¹m dông vµ thiÕu c¬ së khoa häc sÏ r¬i vµo kiÓu qu¶n lý quan liªu, chñ quan, dÔ g©y tæn thÊt cho doanh nghiÖp. b. C¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ t¸c ®éng vµo ®èi tîng qu¶n lý th«ng qua c¸c lîi Ých kinh tÕ, t¹o ®éng lùc vËt chÊt ®Ó kÝch thÝch lao ®éng tÝch cùc, sö dông c¸c ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy kinh doanh cã hiÖu qu¶ cao. §éng lùc ®ã cµng m¹nh khi nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ biÕt kÕt hîp ®óng ®¾n c¸c lîi Ých trong doanh nghiÖp qua c¸c ph¬ng ¸n ®îc lùa chon. Thùc chÊt, ®ã lµ sù vËn dông c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan trong kinh doanh, cho phÐp ngêi lao ®éng tù lùa chän ph¬ng ¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô. §Æc ®iÓm cña c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ lµ t¸c ®éng lªn ®èi tîng qu¶n lý kh«ng b»ng sù c• ìng chÕ hµnh chÝnh, mµ ®a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch vÒ kinh tÕ vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËt chÊt cã thÓ huy ®éng ®îc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô víi lîi Ých thiÕt thùc phï hîp víi lîi Ých chung cña doanh nghiÖp vµ x· héi. Do ®ã, c¸c ph¬ng ph¸p ®ã t¸c ®éng nh¹y bÐn, linh ho¹t vµ ph¸t huy ®îc tÝnh tù nguyÖn, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng; ®ång thêi n©ng cao tr¸ch nhiÖm, ý thøc kû luËt tù gi¸c cña hä. Víi c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ, ngêi qu¶n lý gi¶m ®îc nhiÒu viÖc ®iÒu hµnh, ®«n ®èc, kiÓm tra chi ly, sù vô ®Ó tËp trung vµo c¸c viÖc c¬ b¶n. Ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ theo híng sau: + §Ò ra nh÷ng chØ tiªu cô thÓ tõng thêi gian cho tõng bé phËn trong doanh nghiÖp, lÊy ®ã lµm chuÈn cho viÖc thëng ph¹t vÒ vËt chÊt. + Sö dông c¸c ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt g¾n víi c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ 7 + Thùc hiÖn chÕ ®é tr¸ch nhiÖm kinh tÕ cã thëng, ph¹t vÒ vËt chÊt. ViÖc më réng møc ®é vµ ph¹m vi ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ lµ xu híng chung cña c¸c níc theo kinh tÕ thÞ trêng; trong ®ã chó träng c¸c vÊn ®Ò sau: + Hoµn thiÖn hÖ thèng ®ßn bÈy kinh tÕ: gi¸ c¶, lîi nhuËn, tÝn dông, l·i suÊt, tiÒn l¬ng, tiÒn thëng… + Thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý ®óng ®¾n; võa ®¶m b¶o hiÖu lùc qu¶n lý - ®iÒu hµnh thèng nhÊt, võa n©ng cao tr×nh ®é chñ ®éng s¸ng t¹o cña cÊp díi. + N©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña c¸n bé qu¶n lý vÒ nhiÒu mÆt: biÕt vËn dông quy luËt vµ c¸c nguyªn t¾c trong qu¶n lý kinh doanh, biÕt sö dông c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ, c«ng t©m vµ nghiªm minh trong xö lý c«ng viÖc. c) C¸c ph¬ng ph¸p gi¸o dôc t¸c ®éng vµo nhËn thøc vµ t©m lý, t×nh c¶m cña ngêi lao ®éng, nh»m n©ng cao tÝnh tù nguyÖn tù gi¸c vµ nhiÖt t×nh lao ®éng cña hä trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô. §èi tîng chñ yÕu vµ trùc tiÕp cña qu¶n lý lµ con ngêi, mét thùc thÓ cã ý thøc, tæng hoµ cña nhiÒu mèi quan hÖ x· héi ®a d¹ng vµ tinh tÕ; do ®ã c¸c ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cã ý nghÜa lín trong qu¶n lý kinh doanh (c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n ®· ¸p dông thµnh c«ng). C¸c ph¬ng ph¸p gi¸o dôc dùa trªn sù vËn dông c¸c quy luËt t©m lý - x· héi víi ®Æc trng vµ tÝnh thuyÕt phôc, lµm cho ngêi lao ®éng ph©n biÖt ®îc ®óng - sai, ph¶i - tr¸i, lîi - h¹i, tèt - xÊu; tõ ®ã tù gi¸c lµm viÖc tèt vµ g¾n bã víi doanh nghiÖp. Sö dông ®¬n ®éc c¸c ph¬ng ph¸p nµy kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ tèt, bëi lÏ ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng ph¶i lµ mét phong trµo mµ lµ ho¹t ®éng cã tæ chøc chÆt chÏ. CÇn sö dông kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c mét c¸ch hîp lý, uyÓn chuyÓn vµ s¸ng t¹o. B. T¸c ®éng lªn c¸c yÕu tè kh¸c cña doanh nghiÖp §ãlµ c¸c ph¬ng ph¸p t¸c ®éng s©u vµo tõng yÕu tè chi phèi c¸c ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh kinh doanh, nh: tµi chÝnh, lao ®éng, c«ng nghÖ, vËt t, th«ng tin, .v.v.. Sù t¸c ®éng ®ã mang tÝnh qu¶n lý nghiÖp vô, kü thuËt, kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p kinh tÕ trong qu¶n lý; bao gåm: qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý c«ng nghÖ, qu¶n lý vËt t, qu¶n lý nh©n sù, qu¶n lý lao ®éng; qu¶n lý ®Çu t, qu¶n lý th«ng tin kinh tÕ, marketing, tin häc ho¸ qu¶n lý v.v.. (Néi dung qu¶n lý chuyªn ngµnh ®îc ®Ò cËp cô thÓ trong c¸c chuyªn ®Ò riªng). C. C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh t¸c ®éng lªn kh¸ch hµng §ã lµ c¸c ph¬ng ph¸p phôc vô vµ kÝch thÝch kh¸ch hµng, mét nh©n tè quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Nh©n tè nµy thêng thÓ hiÖn ë ®Çu ra cña chu tr×nh kinh doanh, song l¹i cÇn ®îc t¸c ®éng ngay tõ ®Çu vµo, chiÕn lîc kinh doanh, ph¬ng ¸n s¶n phÈm… Kh¸ch hµng võa lµ ®iÓm xuÊt ph¸t, võa lµ ®iÓm kÕt thóc cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Cã hai ph¬ng ph¸p chÝnh: ®iÒu tra x· héi häc vµ ho¹t ®éng chiªu thÞ. a) Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra x· héi häc 8 Nh»m t×m hiÓu ®éng c¬ mua hµng vµ c¸c yÕu tè m«i trêng chi phèi quy m«, c¬ cÊu vµ h×nh thøc cña nhu cÇu. - §éng c¬ mua hµng cña ngêi tiªu dïng lµ yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn quy m«, c¬ cÊu vµ h×nh thøc cña nhu cÇu. Cã 3 ®éng c¬ chñ yÕu thóc ®Èy ngêi tiªu dïng mua mét hµng ho¸ nµo ®ã: + Nhu cÇu tù nhiªn (nhu cÇu sinh lý): ¨n uèng, nghØ ng¬i, phßng ch÷a bÖnh, sèng an toµn vµ h¹nh p