Đề tài Quản lý mạng lưới Bảo Hiểm Nhân Thọ̣ tại Việt Nam

lêi më ®Çu Lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ®ang tõng b­íc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nã ®ang ®ãng vai trß tÝch cùc cho viÖc duy tr× sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng lµ tÊm l¸ ch¾n ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ tµi chÝnh do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê g©y ra cho nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi cung cÊp sù ®¶m b¶o tµi chÝnh cho tõng ng­êi d©n, tõng hé gia ®×nh vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ mét trong nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh h÷u hiÖu nh»m huy ®éng tiÒn tiÕt kiÖm ph©n t¸n trong d©n c­ ®Ó t¹o lËp nªn nguån vèn tËp trung, ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Th«ng qua ho¹t ®«ng ®Çu t­ vèn, ngµnh b¶o hiÓm (®Æc biÖt lµ BHNT) ®· gãp phÇn thóc ®Èy thÞ truêng tµi chÝnh, thÞ tr­êng vèn phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. T¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ môc tiªu l©u dµi cña mäi doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay, khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ th× sù c¹nh tranh diÔn ra còng ngµy cµng gay g¾t h¬n. VËy hä ph¶i lµm g× ®Ó chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cao? Thùc tÕ, bÝ quyÕt thµnh c«ng cña doanh nghiÖp kh«ng chØ n»m trong chÊt l­îng s¶n phÈm mµ cßn n»m trong bÝ quyÕt qu¶n lý doanh nghiÖp cña c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c cÊp qu¶n trÞ kh¸c nhau. Qu¶n lý lµ mét chøc n¨ng quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ë bÊt k× mét doanh nghiÖp nµo. Qu¶n lý gióp cho bé m¸y ho¹t ®éng nhÞp nhµng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. §èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm kinh doanh trong lÜnh vùc BHNT, do cã nh÷ng ®Æc thï riªng cña s¶n phÈm b¶o hiÓm nªn c¸c doanh nghiÖp th­êng ®Æt ®¹i lý lµm trung t©m trong thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n phèi s¶n phÈm. V× vËy, sè l­îng ®¹i lý cña mçi doanh nghiÖp lµ rÊt lín víi m¹ng l­íi phñ kh¾p c¶ n­íc, viÖc qu¶n lý lùc l­îng ®¹i lý lín lµ rÊt khã ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh BHNT. §¹i lý BHNT lµ ng­êi ®¹i diÖn cho c«ng ty BHNT trong giao dÞch víi kh¸ch hµng, lµ ng­êi cã ¶nh h­ëng chñ yÕu tíi sè l­îng hîp ®ång, tØ lÖ duy tr× hîp ®ång, doanh thu phÝ... Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. V× vËy n©ng cao chÊt l­îng tuyÓn dông, ®µo t¹o ®¹i lý lµ kh©u rÊt quan träng trong qu¶n lý ®¹i lý BHNT. VÊn ®Ò qu¶n lý ®¹i lý BHNT lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu trong kinh doanh BHNT, nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay - khi thÞ tr­êng b¶o hiÓm ®· më cöa. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam th× tõ n¨m 1994 trë vÒ tr­íc chØ cã mét m×nh B¶o ViÖt ®éc quyÒn kinh doanh trªn thÞ tr­êng. Nh­ng sù ra ®êi cña N§ 100/CP ngµy 18/12/1993 cña chÝnh phñ còng lµ lóc kÕt thóc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn cña B¶o ViÖt. KÓ tõ mèc thêi gian ®ã, ngµy cµng nhiÒu doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc thµnh lËp. Tõ chç chØ cã mét, nay trªn thÞ tr­êng ®· cã 15 doanh nghiÖp b¶o hiÓm, trong ®ã cã 5 doanh nghiÖp BHNT víi ®Çy ®ñ c¸c h×nh thøc kinh doanh. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng, cµng nhiÒu c«ng ty b¶o hiÓm ra ®êi th× t×nh h×nh c¹nh tranh ngµy cµng kh¾c nghiÖt. Nh­ng ®iÒu ®¸ng nãi lµ trong thêi gian qua ®· cã t×nh tr¹ng c¸c ®¹i lý nãi xÊu lÉn nhau vµ nãi xÊu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó h¹ uy tÝn, chiÕm kh¸ch hµng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã Bé tµi chÝnh ®· ra c«ng v¨n 5467/TC/TCNH yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm chó ý ®Õn viÖc qu¶n lý m¹ng l­íi ®¹i lý cña m×nh. Trong bèi c¶nh ®ã em ®· chän ®Ò tµi “Qu¶n lý m¹ng l­íi BHNT t¹i ViÖt Nam”. Do ch­a cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thùc tÕ cña ngµnh b¶o hiÓm nªn bµi viÕt chØ ®i s©u khai th¸c nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh lý luËn vµ mét phÇn rÊt nhá thùc tiÔn cña ngµnh BHNT mµ em t×m hiÓu ®­îc th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. §Ó tõ ®ã ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt nhá nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶n lý m¹ng l­íi ®¹i lý BHNT t¹i ViÖt Nam. Víi môc ®Ých trªn th× kÕt cÊu bµi viÕt bao gåm: I. Lý luËn chung vÒ BHNT vµ ®¹i lý BHNT . II. Qu¶n lý m¹ng l­íi ®¹i lý BHNT . III. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý m¹ng l­íi ®¹i lý BHNT t¹i ViÖt Nam. néi dung I. Lý luËn chung vÒ BHNT vµ ®¹i lý BHNT 1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT Tr­íc khi t×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT chóng ta cÇn t×m hiÓu xem BHNT lµ g×? HiÖn nay cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ BHNT, ®øng ë mçi gãc ®é kh¸c nhau cã mét kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ thuËt ng÷ nµy. Theo gi¸o tr×nh b¶o hiÓm cña tr­êng §HKTQD Hµ Néi, BHNT lµ sù cam kÕt giòa ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm, mµ trong ®ã ng­êi b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ng­êi tham gia (hoÆc ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ®· ®Þnh tr­íc x¶y ra (ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc sèng ®Õn thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh), cßn ng­êi tham gia ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. Nãi c¸ch kh¸c, BHNT lµ qu¸ tr×nh b¶o hiÓm c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn sinh m¹ng, cuéc sèng vµ tuæi thä cña con ng­êi. Kh¸i niÖm trªn cho thÊy trong hîp ®ång BHNT cã 4 lo¹i ng­êi g¾n víi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hîp ®ång: ng­êi b¶o hiÓm, nguêi tham gia BHNT, ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi vµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Ng­êi b¶o hiÓm (doanh nghiÖp b¶o hiÓm) lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp, tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp, luËt kinh doanh b¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn kinh doanh b¶o hiÓm, t¸i b¶o hiÓm. Ng­êi tham gia b¶o hiÓm lµ tæ chøc, c¸ nh©n giao kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm vµ ®ãng phÝ b¶o hiÓm. Bªn tham gia b¶o hiÓm cã thÓ ®ång thêi lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ ng­êi ®­îc thô h­ëng. Ng­êi thô h­ëng lµ tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc bªn mua b¶o hiÓm chØ ®Þnh ®Ó nhËn tiÒn b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm con ng­êi. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm lµ tæ chøc, c¸ nh©n cã tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm d©n sù , tÝnh m¹ng ®­îc b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cã thÓ ®ång thêi lµ ng­êi thô h­ëng. Ng­êi thô h­ëng lµ tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc bªn mua b¶o hiÓm chØ ®Þnh ®Ó nhËn tiÒn b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm con ng­êi. 1.1 Trªn thÕ giíi Trong cuéc sèng còng nh­ trong s¶n xuÊt kinh doanh dï con ng­êi cã ý thøc ®Ò phßng th× nhiÒu rñi ro bÊt ngê ngoµi ý muèn vÉn cã thÓ x¶y ra. §ã cã thÓ lµ do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn, do t¸c ®éng cña x· héi hoÆc do t¸c ®éng cña khoa häc kü thuËt g©y nªn. §Ó chèng l¹i nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®ã trong lÞch sö loµi ng­êi ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh­ : tù dù tr÷ ®Ó ®Ò phßng khi cã khã kh¨n, ®i vay hoÆc t­¬ng trî lÉn nhau... Nh­ng x· héi cµng ph¸t triÓn, nhÊt lµ tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp x¶y ra, c¸c biÖn ph¸p b¶o hiÓm nµy kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc míi ®Ó ®¸p øng. ViÖc b¶o vÖ nµy ph¶i cã tæ chøc, kh«ng thÓ lµ sù gióp ®ì tù nguyÖn vµ tù ph¸t cña c¸ nh©n hay céng ®ång nhá hÑp. §Æc biÖt con ng­êi lu«n ®­îc coi lµ lùc l­îng s¶n xuÊt chñ yÕu, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tr­íc yªu cÇu ®ã BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh. Hîp ®ång BHNT ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ra ®êi tõ n¨m 1583, do c«ng nh©n ng­êi Anh lµ William Gybbon tham gia. PhÝ b¶o hiÓm «ng ph¶i ®ãng lóc ®ã lµ 32 b¶ng Anh, khi «ng chÕt trong n¨m ®ã, ng­êi thõa kÕ cña «ng ®­îc h­ëng 400 b¶ng Anh. N¨m 1759, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ra ®êi ë Philadenphia (Mü). C«ng ty nµy ®Õn nay vÉn cßn ho¹t ®éng, nh­ng lóc ®Çu nã chØ b¶o hiÓm cho c¸c con chiªn ë nhµ thê cña m×nh. N¨m 1762, c«ng ty BHNT Equitable ë Anh ®­îc thµnh lËp vµ b¸n BHNT cho mäi ng­êi d©n trong x· héi. §©y lµ mèc ®¸nh dÊu cña mét ngµnh kinh doanh trong b¶o hiÓm. N¨m 1787, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ë Ph¸p ra ®êi nh­ng ®Õn n¨m 1792 th× bÞ ph¸ s¶n. Vµo th¸ng 12/1829, c«ng ty BHNT kh¸c ®­îc thµnh lËp. ë §øc n¨m 1828, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn ®­îc ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh b¶o hiÓm tån tÝch (tÝch luü). C«ng ty BHNT Prudential cña Anh ®­îc thµnh lËp n¨m 1853 lµ c«ng ty ®Çu tiªn trong c«ng nghiÖp b¶o hiÓm. ë ch©u ¸, c¸c c«ng ty BHNT ra ®êi ®Çu tiªn t¹i NhËt B¶n. N¨m 1868 c«ng ty Meijei cña NhËt ra ®êi vµ ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc kinh doanh. §Õn n¨m 1888 vµ 1889, hai c«ng ty kh¸c lµ Kyoei vµ Nippon ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn nay nh­ng nã ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu lÇn s¸t nhËp vµo c¸c tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c nhau ë NhËt. Trªn thÕ giíi, BHNT lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm ph¸t triÓn nhÊt, n¨m 1958 doanh thu phÝ BHNT míi chØ ®¹t 630,5 tû USD, n¨m 1989 ®· lªn tíi 1210,2 tû USD vµ n¨m 1993 con sè nµy lµ 1647 tû USD chiÕm gÇn 48% tæng phÝ b¶o hiÓm. Trªn ®©y lµ mét sè mèc quan träng thÓ hiÖn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT trªn thÕ giíi. Nh­ vËy, trªn thÕ giíi BHNT ra ®êi tõ rÊt l©u, nã ®· vµ ®ang trë thµnh ngµnh dÞch vô kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong cuéc sèng cña ng­êi d©n. 1.2 ë ViÖt Nam So víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× BHNT ë ViÖt Nam ra ®êi kh¸ muén. Tr­íc n¨m 1954, ë miÒn B¾c, nh÷ng ng­êi lµm viÖc cho Ph¸p ®· ®­îc b¶o hiÓm vµ mét sè gia ®×nh ®­îc h­ëng quyÒn lîi cña c¸c hîp ®ång BHNT nµy. C¸c hîp ®ång BHNT nµy ®Òu do c¸c c«ng ty BHNT cña Ph¸p trùc tiÕp thùc hiÖn. Trong nh÷ng n¨m 1970-1971, t¹i miÒn Nam, c«ng ty H­ng ViÖt ®· triÓn khai mét sè lo¹i h×nh b¶o hiÓm. Nh­ng c«ng ty nµy chØ ho¹t ®éng trong mét thêi gian ng¾n nªn hÇu hÕt ng­êi d©n ch­a biÕt nhiÒu vÒ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy. Ngµy 20/03/1996, Bé tµi chÝnh kÝ quyÕt ®Þnh cho phÐp B¶o ViÖt triÓn khai lo¹i h×nh BHNT ®Çu tiªn lµ BHNT cã thêi h¹n 5, 10 n¨m vµ b¶o hiÓm trÎ em. Ngµy 22/06/1996, Bé tµi chÝnh kÝ quyÕt ®Þnh sè 568/Q§/TCCB cho phÐp thµnh lËp c«ng ty BHNT trùc thuéc B¶o ViÖt. §©y cã thÓ coi lµ mét sù kiÖn ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam. §Õn nay, hµng lo¹t c«ng ty BHNT ®· lÇn l­ît ra ®êi vµ ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. C«ng ty b¶o hiÓm TNHH Chinfon - Manulife (06/1999), c«ng ty TNHH b¶o hiÓm Prudential ViÖt Nam (10/1999), c«ng ty liªn doanh TNHH b¶o hiÓm B¶o Minh - CMG (1999), c«ng ty TNHH b¶o hiÓm quèc tÕ Mü AIA (08/2000). B¶ng 1. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam Doanh nghiÖp  N¨m b¾t ®Çu triÓn khai  XuÊt xø  Lo¹i h×nh doanh nghiÖp  Vèn (®iÒu lÖ) ban ®Çu  Vèn hiÖn nay  Vèn ®iÒu lÖ dù kiÕn sÏ t¨ng (**)   1.Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam  1996  ViÖt Nam  Nhµ n­íc  779 tû ®. (N¨m1996)  897 tû ®. (Vèn chñ së h÷u n¨m 2000)    2. C«ng ty liªn doanh TNHH B¶o Minh-CMG  1999  ViÖt Nam + óc  Liªn doanh  2 triÖu USD  6 triÖu USD (*)  10 triÖu USD   3. C«ng ty TNHH b¶o hiÓm Menulife  1999  Canada  100% vèn n­íc ngoµi  5 triÖu USD  8,5 triÖu USD (*)  10 triÖu USD   4. C«ng ty TNHH b¶o hiÓm Prudential ViÖt Nam  1999  Anh  100% vèn n­íc ngoµi  14 triÖu USD  40 triÖu USD (tõ 6/2001)    5. C«ng ty TNHH b¶o hiÓm quèc tÕ Mü (AIA)  2000  Mü  100% vèn n­íc ngoµi  5 triÖu USD  5 triÖu USD (*)  10 triÖu USD   Ghi chó: (*) theo Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 09/04/2001; (**) t¨ng theo luËt ®Þnh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thÞ tr­êng BHNT ViÖt Nam hiÖn ®ang trë nªn s«i ®éng h¬n bao giê hÕt. Sè l­îng c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nhiÒu lªn, sè l­îng c¸c s¶n phÈm còng phong phó, ®a d¹ng. Thùc tÕ nµy ®· dÉn ®Õn c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò më réng m¹ng l­íi ®¹i lý BHNT. 2. Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña BHNT 2.1 Sù cÇn thiÕt Kinh tÕ ph¸t triÓn lµm cho ®êi sèng nh©n d©n kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ nã còng t¹o ra líp ng­êi cã thu nhËp cao trong x· héi. §©y th­êng lµ nh÷ng ng­êi hiÓu biÕt, cã nguån tiÕt kiÖm dåi dµo. Hä muèn cã ®­îc mét cuéc sèng æn ®Þnh vµ xung tóc, víi sè tiÒn nhµn rçi hä tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh»m ph©n t¸n rñi ro, trong ®ã cã BHNT v× BHNT ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu cña hä. HiÖn nay, viÖc lo cho tuæi giµ hoÆc khi vÒ nghØ h­u ®ang lµ vÊn ®Ò ®­îc x· héi quan t©m, lo l¾ng vµ coi träng. Mét sè ng­êi khi hÕt tuæi lao ®éng cã thu nhËp tõ l­¬ng h­u, nh­ng thùc tÕ khã cã thÓ ®¸p øng ®ñ c¸c nhu cÇu chi tiªu trong cuéc sèng. Ngoµi ra, phÇn lín ng­êi giµ kh«ng cã l­¬ng h­u ph¶i sèng nhê vµo con c¸i hay vÉn ph¶i lao ®éng vÊt v¶ ®Ó kiÕm sèng ®ang lµ vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. Kh«ng ai muèn sèng mét tuæi giµ ®au yÕu bÖnh tËt, phô thuéc hay lµ g¸nh nÆng cho con c¸i. §Æc biÖt, tuæi thä cµng cao th× nguån dù tr÷ tµi chÝnh l¹i dÇn dÇn bÞ c¹n kiÖt. VÊn ®Ò lµ ph¶i t¹o ra c«ng cô ®Ó mäi ng­êi cã thÓ ®Òu ®Æn dµnh ra nh÷ng thu nhËp vµ tiÕt kiÖm chi tiªu hiÖn t¹i cña m×nh nh÷ng kho¶n tiÒn nhá mµ vÉn ®ñ ®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ giµ. BHNT ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu ®ã cña hä. Do chi phÝ ®µo t¹o, chi phÝ khëi nghiÖp ngµy cµng cao v× vËy mµ cha mÑ th­êng mua BHNT cho con c¸i m×nh, ®Ó khi chóng tr­ëng thµnh sÏ cã mét kho¶n tiÒn lËp nghiÖp hoÆc ®i du häc n­íc ngoµi... Bªn c¹nh yÕu tè tiÕt kiÖm, BHNT cßn mang tÝnh rñi ro. §èi víi mçi gia ®×nh, mçi doanh nghiÖp th× tÝnh m¹ng cña ng­êi chñ lµ rÊt quan träng. Nã ¶nh h­ëng tíi sù tån t¹i, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña gia ®×nh, cña doanh nghiÖp. Do ®ã, ngµy nay nhu cÇu ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh cña gia ®×nh, cña doanh nghiÖp cµng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu vµ hîp ®ång BHNT ®· gióp hä ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã. ChÝnh v× vËy, BHNT ra ®êi lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan trong cuéc sèng cña con ng­êi vµ së dÜ BHNT ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay v× nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi mçi c¸ nh©n, tõ ®ã t¹o ra sù æn ®Þnh trong ®êi sèng x· héi còng nh­ sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. 2.2 T¸c dông cña BHNT Mét lµ, ®èi víi c¸ nh©n, gia ®×nh: BHNT cã t¸c dông thÓ hiÖn sù quan t©m, lo l¾ng cña ng­êi chñ gia ®×nh ®èi víi nh÷ng ng­êi phô thuéc, cña cha mÑ ®èi víi con c¸i, ®ång thêi gãp phÇn gi¶m bít khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh cho gia ®×nh khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro. H¬n n÷a khi tham gia b¶o hiÓm còng cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm mét c¸ch th­êng xuyªn, cã kÕ ho¹ch. Hai lµ, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: BHNT ra ®êi gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp t¹o lËp mèi quan hÖ gÇn gòi g¾n bã gi÷a chñ vµ thî, ®Æc biÖt lµ g¾n bã vµ gi÷ ch©n ®­îc nh÷ng ng­êi chñ chèt trong doanh nghiÖp. Ba lµ, ®èi víi nÒn kinh tÕ: BHNT gãp phÇn gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, c¬ quan xÝ nghiÖp. Mçi c¸ nh©n mua BHNT lµ mét c¸ch tù b¶o vÖ m×nh, chñ ®éng ®èi phã víi rñi ro, ®ång thêi cßn t¹o ra mét kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm. Sù gióp ®ì cña ng©n s¸ch hay c¸c tæ chøc sö dông lao ®éng chØ cßn mang ý nghÜa ®éng viªn chø kh«ng cã vai trß quyÕt ®Þnh. BHNT gãp phÇn thu hót vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, quü b¶o hiÓm huy ®éng ®­îc mét sè l­îng vèn khæng lå thËm chÝ lín h¬n c¶ ngµnh ng©n hµng. ë ViÖt Nam, BHNT t¹o kªnh huy ®éng vµ cung cÊp vèn lín cho nÒn kinh tÕ. B¶ng 2: Quü ®Çu t­ c¸c c«ng ty BHNT cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ N¨m  1996  1997  1998  1999  2000  2001   Quü ®Çu t­ (tØ ®ång)  0,7  15  178  582  1.654  4.000   Ghi chó: Quü ®Çu t­ ­íc tÝnh vµo cuèi n¨m, t­¬ng øng víi quü dù phßng nghiÖp vô, kh«ng tÝnh nguån vèn ®iÒu lÖ, vèn chñ së h÷u. Nguån: T¹p chÝ b¶o hiÓm sè 2/2002. Nh­ vËy nguån vèn ®Çu t­ tõ ho¹t ®éng kinh doanh BHNT cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ lµ rÊt lín, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng nh­ trªn th× trong t­¬ng lai con sè nµy lín h¬n rÊt nhiÒu. Bèn lµ, ®èi víi x· héi: BHNT gãp phÇn t¹o nªn mét phong c¸ch, tËp qu¸n sèng míi tham gia BHNT thÓ hiÖn mét nÕp sèng ®Ñp. §ã lµ tù biÕt lo l¾ng cho t­¬ng lai cña m×nh vµ quan t©m ®Õn t­¬ng lai cña ng­êi th©n, ®ång thêi gi¸o dôc cho thÕ hÖ sau ®øc tÝnh tiÕt kiÖm, cÇn cï, sèng cã tr¸ch nhiÖm víi ng­êi kh¸c. MÆt kh¸c, BHNT cßn gãp phÇn to lín vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho x· héi, BHNT lµ ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng h¬n c¶ v× nã cÇn mét m¹ng l­íi nh©n viªn, ®¹i lý khai th¸c b¶o hiÓm, nh©n viªn m¸y tÝnh, tµi chÝnh kÕ to¸n...TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001, tæng sè ®¹i lý chuyªn nghiÖp cña toµn thÞ tr­êng ViÖt Nam lªn tíi con sè 40.000 ng­êi, trong t­¬ng lai kh«ng xa con sè nµy cßn lín h¬n rÊt nhiÒu ®Ó ®¸p øng môc tiªu më réng thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp BHNT. 3. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm BHNT BHNT lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm nãi chung do ®ã nã mang ®Çy ®ñ c¸c ®Æc ®iÓm cña bÊt kú lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm nµo. Lµ s¶n phÈm kh«ng ®Þnh h×nh: T¹i thêi ®iÓm b¸n s¶n phÈm mµ c¸c nhµ b¶o hiÓm cung cÊp trªn thÞ tr­êng chØ lµ lêi høa, lêi cam kÕt tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hay båi th­êng cña c¸c nhµ b¶o hiÓm khi x¶y ra sù cè b¶o hiÓm. V× vËy, ng­êi tham gia kh«ng thÓ b»ng gi¸c quan cña m×nh c¶m nhËn ®­îc lîi Ých, t¸c dông cña s¶n phÈm. Lµ s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ “xª dÞch”: Khi mua s¶n phÈm ng­êi mua kh«ng nhËn ®­îc lîi Ých tøc th× cña s¶n phÈm. Khi mua s¶n phÈm, ng­êi mua kh«ng bao giê mong muèn x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm ®Ó ®­îc tr¶ tiÒn hay båi th­êng. MÆt kh¸c, tõ lóc mua s¶n phÈm ®Õn lóc biÕt gi¸ trÞ sö dông cña nã lµ mét thêi gian dµi. Lµ s¶n phÈm cña “chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®¶o ng­îc”: Theo nghÜa lµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh kh«ng dùa trªn nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh mµ ®­îc x©y dùng dùa trªn gi¸ trÞ vÒ tÇn suÊt x¶y ra rñi ro, gi¶ ®Þnh vÒ møc ®é thiÖt h¹i, gi¶ ®Þnh vÒ chi phÝ qu¶n lý...§ång thêi doanh nghiÖp kh«ng ph¶i bá vèn tr­íc mµ nhËn phÝ b¶o hiÓm cña ng­êi tham gia ®ãng gãp vµ thùc hiÖn nhiÖm vô sau. Lµ s¶n phÈm kh«ng ®­îc b¶o hé b¶n quyÒn: Theo nghÜa lµ c¸c c«ng ty kh¸c cã thÓ ®­a ra c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña mét s¶n phÈm b¶o hiÓm nãi chung, lo¹i h×nh BHNT cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: BHNT võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro: TÝnh tiÕt kiÖm thÓ hiÖn ë chç phÝ b¶o hiÓm thu ®Þnh k× vµ thu lµm nhiÒu lÇn trong suèt qu¸ tr×nh tham gia thÕ nh­ng trong thêi h¹n tham gia (®èi víi nh÷ng s¶n phÈm hçn hîp hay s¶n phÈm sinh kú...) hÕt h¹n hîp ®ång ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cßn sèng nhµ b¶o hiÓm vÉn chi tr¶ ®Çy ®ñ sè tiÒn b¶o hiÓm, sè tiÒn nµy thùc chÊt lµ sè phÝ b¶o hiÓm ®­îc tån tÝch l¹i. TÝnh rñi ro thÓ hiÖn ë chç mÆc dï bªn tham gia b¶o hiÓm míi ®ãng ®­îc mét sè tiÒn rÊt nhá th«ng qua phÝ b¶o hiÓm nh­ng nÕu rñi ro x¶y ra nhµ b¶o hiÓm vÉn chi tr¶ ®Çy ®ñ sè tiÒn b¶o hiÓm trong khi ®ã sè tiÒn tiÕt kiÖm tõ phÝ cßn rÊt nhá so víi sè tiÒn mµ bªn tham gia nhËn ®­îc. Hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng vµ phong phó: §Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ mét sè vÊn ®Ò sau: §é tuæi cña ng­êi tham gia rÊt kh¸c nhau, thêi gian tham gia kh¸c nhau, ®é tuæi cña ng­êi ®­îc h­ëng b¶o hiÓm kh¸c nhau, sè tiÒn b¶o hiÓm nhiÒu hay Ýt còng rÊt kh¸c nhau, ph­¬ng thøc nép phÝ kh¸c nhau. MÆt kh¸c, thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång dµi v× vËy viÖc qu¶n lý hîp ®ång BHNT lµ rÊt phøc t¹p. Hîp ®ång BHNT lµ hîp ®ång ®a môc ®Ých: Bëi v× nã ®¸p øng ®ù¬c nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau cña kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm. Nh÷ng môc ®Ých mµ kh¸ch hµng th­êng h­íng tíi lµ: tiÕt kiÖm ®Ó t¹o lËp quü gi¸o dôc con c¸i, khëi nghiÖp kinh doanh, mua s¾m tµi s¶n vµ gi÷ g×n tµi s¶n cho thÕ hÖ sau, dïng hîp ®ång ®Ó vay... PhÝ b¶o hiÓm ®­îc x¸c ®Þnh rÊt phøc t¹p: Bëi v× hîp ®ång b¶o hiÓm cã thêi h¹n dµi do ®ã t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc nãi chung lu«n lu«n cã sù biÕn ®éng cho nªn khi x¸c ®Þnh phÝ BHNT th­êng ph¶i dùa vµo mét sè gi¶ ®Þnh nµo ®ã. BHNT ra ®êi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh: Kh«ng ph¶i bÊt cø quèc gia nµo còng cã thÓ triÓn khai ®­îc lo¹i h×nh BHNT. BHNT phô thuéc vµo b×nh qu©n GDP/ng­êi, møc thu nhËp cña d©n c­, tØ lÖ l¹m ph¸t, ®iÒu kiÖn d©n sè, tuæi thä b×nh qu©n cña ng­êi d©n... 4. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®¹i lý BHNT 4.1 Kh¸i niÖm ®¹i lý BHNT Trong thuËt ng÷ ph¸p lý, ®¹i lý lµ mét ng­êi lµm viÖc cho mét ng­êi nµo ®ã. Trong thuËt ng÷ b¶o hiÓm, ®¹i lý lµ mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc ®¹i diÖn cho mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm (C«ng ty b¶o hiÓm) ho¹t ®éng v× quyÒn lîi cña c«ng ty b¶o hiÓm, thay mÆt cho c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó b¸n c¸c “s¶n phÈm” vµ dÞch vô cña c«ng ty cho kh¸ch hµng. §¹i lý BHNT còng lµ ng­êi ®­îc uû quyÒn hµnh ®éng thay cho c«ng ty BHNT trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. 4.2 Ph©n lo¹i ®¹i lý BHNT Theo ph¹m vi quyÒn h¹n §¹i lý toµn quyÒn: lµ ®¹i lý cã quyÒn tham gia vÒ chÝnh s¸ch s¶n phÈm cña c«ng ty vµ cã t¸c ®éng ¶nh h­ëng tíi gi¸ b¸n cña s¶n phÈm. §¹i lý uû quyÒn: lµ ®¹i lý ho¹t ®éng d­íi sù uû quyÒn cña c«ng ty. Tæng ®¹i lý: lµ ®¹i lý trong ®ã n¾m quyÒn ®iÒu hµnh mét sè l­îng ®¹i lý trong tay. §¹i lý chuyªn nghiÖp: lµ nh÷ng ng­êi chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c«ng ty. Hä lµ nh©n viª