Đề tài Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A. TAX

1MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................................................... 3 DANH MỤC SƠ ĐỒ - BẢNG BIỂU............................................................................................. 4 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................................. 5 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................................... 8 CHƯƠNG I – CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ........................................................................................................................................ 8 1.1. Khái niệm lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính .................................................... 8 1.2. Vai trò của lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính..................................................... 8 1.3. Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính ..................................................... 9 1.3.1. Xem xét chấp nhận khách hàng và đánh giá rủi ro hợp đồng ................................. 10 1.3.1.1. Xem xét khả năng chấp nhận khách hàng ........................................................... 10 1.3.1.2. Đánh giá rủi ro hợp đồng .................................................................................. 12 1.3.2. Ký kết Hợp đồng kiểm toán và lựa chọn nhóm kiểm toán viên................................ 12 1.3.2.1. Ký kết hợp đồng kiểm toán............................................................................... 12 1.3.2.2. Lựa chọn đội ngũ kiểm toán viên ..................................................................... 12 1.3.3. Thu thập thông tin về khách hàng............................................................................ 13 1.3.3.1. Nội dung thông tin cần thu thập........................................................................ 13 1.3.3.2. Phương pháp thu thập thông tin........................................................................ 13 1.3.4. Thực hiện các thủ tục phân tích ............................................................................... 14 1.3.4.1. Khái niệm và mục đích thực hiện thủ tục phân tích ......................................... 14 1.3.4.2. Các phương pháp phân tích .............................................................................. 14 1.3.4.3. Nội dung thủ tục phân tích trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ................ 15 1.3.5. Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, rủi ro và gian lận .......................................... 15 1.3.5.1. Đánh giá sơ bộ hệ thống kiểm soát nội bộ........................................................ 15 1.3.5.2. Đánh giá rủi ro kiểm toán ................................................................................. 18 1.3.6. Xác lập mức trọng yếu ............................................................................................. 22 1.3.6.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc xác lập mức trọng yếu ..................................... 22 1.3.6.2. Cơ sở và phương pháp xác lập mức trọng yếu giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán . 23 1.3.6.3. Mối quan hệ giữa mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán ...................................... 24 1.3.7. Xác định phương pháp chọn mẫu – cỡ mẫu ............................................................ 24 1.3.7.1. Một số khái niệm liên quan đến chọn mẫu kiểm toán ...................................... 25 1.3.7.2. Khái quát quy trình chọn mẫu........................................................................... 25 1.3.7.3. Phương pháp chọn mẫu .................................................................................... 26 1.3.8. Xây dựng kế hoạch kiểm toán tổng quát .................................................................. 27 CHƯƠNG II – QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN THUẾ A.TAX ..................................... 29 2.1. Khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Thuế - A.TAX.............................. 29 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty A.TAX ............................................... 29 2.1.1.1. Thông tin chung về công ty .............................................................................. 29 2.1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của công ty................................................. 29 2.1.2. Nguyên tắc – Mục tiêu hoạt động ............................................................................ 30 2.1.3. Các dịch vụ do công ty A.TAX cung cấp.................................................................. 30 2.1.4. Đội ngũ nhân viên .................................................................................................... 31 2.1.5. Tổ chức bộ máy quản lý và hoạt động kiểm toán Báo cáo tài chính của công ty A.TAX ................................................................................................................................. 31 TR ỜN G Đ ẠI HỌ C K INH TẾ - H UẾ 22.1.5.1. Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty.................................................................. 31 2.1.5.2. Tổ chức nhân sự trong một cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính......................... 33 2.2. Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX ............................................................................................................... 33 2.2.1. Xem xét chấp nhận khách hàng và đánh giá rủi ro hợp đồng ................................. 34 2.2.1.1. Đối với khách hàng cũ ...................................................................................... 34 2.2.1.2. Đối với khách hàng mới ................................................................................... 35 2.2.2. Lập hợp đồng kiểm toán và lựa chọn nhóm kiểm toán ............................................ 36 2.2.2.1. Ký kết hợp đồng kiểm toán............................................................................... 36 2.2.2.2. Lựa chọn nhóm kiểm toán và cam kết về tính độc lập của kiểm toán viên ...... 37 2.2.2.3. Thư gửi cho khách hàng ................................................................................... 37 2.2.3. Thu thập thông tin về khách hàng............................................................................ 37 2.2.3.1. Tìm hiểu khách hàng và môi trường hoạt động ................................................ 37 2.2.3.2. Tìm hiểu chính sách kế toán và chu trình kinh doanh quan trọng .................... 39 2.2.4. Phân tích sơ bộ Báo cáo tài chính ........................................................................... 43 2.2.5. Đánh giá chung về hệ thống kiểm soát nội bộ và rủi ro gian lận ............................ 50 2.2.5.1. Đánh giá chung về hệ thống kiểm soát nội bộ .................................................. 50 2.2.5.2. Trao đổi với Ban giám đốc và các cá nhân liên quan về gian lận..................... 51 2.2.5.3. Đánh giá về rủi ro ............................................................................................. 52 2.2.6. Xác định mức trọng yếu ........................................................................................... 55 2.2.7. Xác định phương pháp chọn mẫu – cỡ mẫu ............................................................ 57 2.2.8. Tổng hợp kế hoạch kiểm toán .................................................................................. 57 CHƯƠNG III – MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN THUẾ A.TAX ........................................................................................................... 60 3.1. Đánh giá quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX ........................................................................................ 60 3.1.1. Những điều mà công ty đã đạt được ........................................................................ 60 3.1.2. Những hạn chế còn tồn tại ....................................................................................... 62 3.2. Một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX ................... 65 3.2.1. Hoàn thiện việc xây dựng quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán trong giai đoạn lập kế hoạch.................................................................................................................................. 65 3.2.1.1. Xây dựng các bảng câu hỏi để đánh giá rủi ro.................................................. 65 3.2.1.2. Thiết kế bảng câu hỏi để đánh giá rủi ro tiềm tàng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ....................................................................................................................... 67 3.2.1.3. Thiết kế bảng câu hỏi để đánh giá rủi ro kiểm soát cho một số khoản mục quan trọng ............................................................................................................................... 71 3.2.1.4. Thiết kế bảng câu hỏi để đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong môi trường tin học ............................................................................................................................ 74 3.2.2. Sử dụng lưu đồ để mô tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng ...................... 75 3.2.3. Hoàn thiện thủ tục phân tích trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán .................... 78 3.2.3.1. Phân tích thêm các chỉ số tài chính kết hợp so sánh với số trung bình ngành.. 78 3.2.3.2. Các biện pháp khác ........................................................................................... 79 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 84 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 3DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Diễn giải 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. A.TAX BCĐKT BCKQKD BCLCTT BCTC BGĐ CTCP HĐQT KTV KSNB PXK kiêm VCNB RRKS RRPH RRTT TSCĐ TNHH VACPA VCSH Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX Bảng cân đối kế toán Báo cáo kết quả kinh doanh Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Báo cáo tài chính Ban Giám đốc Công ty Cổ phần Hội đồng quản trị Kiểm toán viên Kiểm soát nội bộ Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ Rủi ro kiểm soát Rủi ro phát hiện Rủi ro tiềm tàng Tài sản cố định Trách nhiệm hữu hạn Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam Vốn chủ sở hữu TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 4DANH MỤC SƠ ĐỒ - BẢNG BIỂU 1. Sơ đồ Sơ đồ 1.1 - Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính theo VACPA Sơ đồ 1.2 - Rủi ro kiểm toán và các bộ phận của rủi ro kiểm toán Sơ đồ 2.1 - Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tại A.TAX Sơ đồ 2.2. Quy trình lập kế hoạch kiểm toán tổng quát tại A.TAX 2. Bảng biểu Bảng 1.1 - Ma trận rủi ro Bảng 2.1 - Ví dụ về mục tiêu kiểm soát “Tất cả các khoản doanh thu, phải thu của doanh nghiệp trong kỳ đã được ghi nhận” trong giấy tờ làm việc A410 Bảng 2.2 - Phân tích bảng cân đối kế toán công ty B tại ngày 31/12/2010 Bảng 2.3 - Phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh công ty B năm 2010 Bảng 2.4 - Bảng tổng hợp phân tích hệ số công ty B năm 2010 Bảng 3.1 - Ví dụ câu hỏi được trích từ bảng “Chấp nhận khách hàng mới và đánh giá rủi ro hợp đồng” của công ty B Bảng 3.2 - Câu hỏi đánh giá RRTT trên phương diện Báo cáo tài chính Bảng 3.3 - Đánh giá RRTT với khoản mục tiền và các khoản tương đương tiền Bảng 3.4 - Đánh giá RRTT đối với khoản mục khoản phải thu Bảng 3.5 - Đánh giá RRTT đối với khoản mục hàng tồn kho Bảng 3.6 - Đánh giá sơ bộ RRTT đối với khoản mục tài sản cố định Bảng 3.7 - Đánh giá RRKS cho khoản mục tiền mặt Bảng 3.8 - Đánh giá RRKS cho khoản mục phải thu Bảng 3.9 - Đánh giá RRKS cho khoản mục hàng tồn kho Bảng 3.10 - Đánh giá RRKS khoản mục tài sản cố định Bảng 3.11 - Đánh giá RRKS trong môi trường tin học Bảng 3.12 - Những ký hiệu thường sử dụng để vẽ lưu đồ Bảng 3.13 - Lưu đô minh họa quy trình bán lẻ của công ty B Bảng 3.14 - Ví dụ phân tích chỉ số tài chính tại công ty B TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 5PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Điều này thể hiện rất rõ ở sự đa dạng hoá các thành phần kinh tế và mở cửa hội nhập; sự thay đổi chính sách và cơ sở pháp lý để thu hút vốn đầu tư và nhất là việc Việt Nam chính thức trở thành thành viên của tổ chức Thương mại quốc tế WTO. Trong xu thế đó, kiểm toán độc lập ra đời là một tất yếu khách quan. Thực tế cho thấy rằng kể từ khi ra đời đến nay, kiểm toán nói chung và kiểm toán độc lập nói riêng đã đóng một vai trò quan trọng trong việc làm lành mạnh nền tài chính quốc gia, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính Nhà nước, thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển... Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên phải thực hiện trong bất kỳ một cuộc kiểm toán nào, là giai đoạn có ý nghĩa định hướng cho các bước công việc kiểm toán tiếp theo và chuẩn bị các điều kiện cho cuộc kiểm toán được tiến hành. Lập kế hoạch kiểm toán đúng đắn sẽ là cơ sở để kiểm toán viên (KTV) thu thập bằng chứng có giá trị góp phần đưa ra các nhận xét xác đáng về hoạt động được kiểm toán, góp phần giữ vững và nâng cao uy tín và hình ảnh của công ty kiểm toán với khách hàng. Trước khi Hội KTV hành nghề Việt Nam (VACPA) ban hành hồ sơ kiểm toán mẫu vào năm 2010, áp dụng cho các công ty kiểm toán là thành viên của Hội, quy trình lập kế hoạch kiểm toán ở các công ty kiểm toán được tự thiết kế và chưa có sự thống nhất. Từ năm 2010 trở đi, nhờ có hồ sơ kiểm toán mẫu, công tác lập kế hoạch kiểm toán nói riêng và công tác kiểm toán nói chung đã có sự thống nhất theo mẫu chuẩn giữa các công ty kiểm toán. Tuy vậy, do đặc điểm quy mô và điều kiện khác nhau, công tác này vẫn sẽ có những điểm đặc thù của từng công ty kiểm toán. Từ những kiến thức đã được học, nắm bắt được ý nghĩa và vai trò quan trọng của giai đoạn lập kế hoạch trong công tác kiểm toán, đồng thời qua thời gian được thực tập tại công ty A.TAX, với mong muốn được tiếp cận thực tế công tác lập kế hoạch nhằm nghiên cứu việc ứng dụng hồ sơ kiểm toán mẫu trong công tác này ở một TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 6công ty kiểm toán cụ thể, tôi đã quyết định chọn đề tài “Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX” cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quy trình lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC). - Đạt được những hiểu biết về công tác lập kế hoạch kiểm toán BCTC do một công ty kiểm toán độc lập thực hiện trong thực tế, cụ thể là công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX. - Thông qua việc so sánh lý luận và thực tiễn để đưa ra đánh giá, nhận diện các ưu điểm và hạn chế còn tồn tại. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp thích hợp nhằm cải thiện những điểm hạn chế, góp phần hoàn thiện công tác lập kế hoạch kiểm toán nói riêng và cải thiện hiệu quả hoạt động kiểm toán nói chung của công ty. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quy trình lập kế hoạch kiểm toán BCTC tại công ty A.TAX. b. Phạm vi nghiên cứu - Không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX. - Thời gian: Nghiên cứu được thực hiện trong thời gian từ ngày 01/02 đến ngày 05/05/2012. - Nội dung Đề tài đi sâu nghiên cứu cách thức, quy trình lập kế hoạch kiểm toán BCTC được các KTV công ty A.TAX thực hiện trong hoạt động kiểm toán. Do giới hạn về không gian và thời gian nên việc thực hiện nghiên cứu chỉ tập trung nghiên cứu phần lập kế hoạch kiểm toán tổng thể, không đề cập đến phần thiết kế các chương trình kiểm toán chi tiết. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - UẾ 74. Phương pháp nghiên cứu a. Phương pháp thu thập tài liệu - Thu thập và nghiên cứu chuẩn mực, chế độ kế toán và kiểm toán Việt Nam hiện hành cùng các tài liệu chuyên khảo có liên quan như giáo trình, sách báo về quy trình lập kế hoạch kiểm toán. - Khảo sát các tài liệu, hồ sơ kiểm toán các năm trước liên quan đến lập kế hoạch kiểm toán lưu tại công ty. - Quan sát quá trình các KTV tiến hành lập kế hoạch kiểm toán. - Phỏng vấn KTV của công ty về quy trình lập kế hoạch kiểm toán thực tế. - Trực tiếp tham gia quy trình kiểm toán với vai trò là trợ lý KTV. b. Phương pháp xử lý tài liệu Sau khi thu thập tài liệu, người viết tiến hành phân tích, tổng hợp, đối chiếu giữa các tài liệu đã thu thập để có cái nhìn khái quát về quy trình lập kế hoạch kiểm toán BCTC tại công ty A.TAX. 5. Kết cấu khóa luận: Khóa luận gồm có ba phần: - Phần 1: Đặt vấn đề. - Phần 2: Nội dung và kết quả nghiên cứu: gồm ba chương: Chương I: Cơ sở lý luận về lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính. Chương 2: Quy trình lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Thuế A.TAX. Chương 3: Một số giải pháp góp phần hoàn thiện quy trình lập kế hoạch kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.TAX. - Phần 3: Kết luận.TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 8PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I – CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1. Khái niệm lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (gọi tắt là VSA) 300 – Lập kế hoạch kiểm toán: “Kế hoạch kiểm toán là những định hướng cơ bản của cuộc kiểm toán dựa trên hiểu biết của KTV về tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng và trọng tâm cuộc kiểm toán”. Trước khi thực hiện cuộc kiểm toán, KTV phải có hiểu biết đầy đủ về tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng nhằm đánh giá, phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động có ảnh hưởng đến tình hình tài chính của đơn vị. 1.2. Vai trò của lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài chính Để đảm bảo tính hiệu quả và tính hiệu lực của từng cuộc kiểm toán cũng như để thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ, có giá trị làm căn cứ cho kết luận của KTV về tính trung thực và hợp lý của số liệu trên BCTC, cuộc kiểm toán thường tiến hành theo quy trình gồm ba giai đoạn: Trong đó, lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên và quan trọng trong mỗi cuộc kiểm toán, chi phối chất lượng và hiệu quả chung của toàn bộ cuộc kiểm toán. Nó tạo điều kiện pháp lý và các điều kiện cần thiết khác cho cuộc kiểm toán và là một trong những nguyên tắc cơ bản đã được quy định thành chuẩn mực trong công tác kiểm toán, đòi hỏi KTV phải tuân theo đầy đủ nhằm đảm bảo tiến hành công tác kiểm toán có hiệu quả và chất lượng. Mục đích của giai đoạn này là xây dựng kế hoạch kiểm toán chung, phương pháp kiểm toán cụ thể phù hợp với phạm vi, bản chất, thời gian của quy trình kiểm toán sẽ thực hiện. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ 9Vai trò của giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán được thể hiện qua các điểm sau: - Kế hoạch kiểm toán giúp KTV thu thập các bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm cơ sở để đưa ra các ý kiến xác đáng về các BCTC, từ đó giúp KTV hạn chế những sai sót, giảm thiểu trách nhiệm pháp lý, nâng cao hiệu quả công việc và giữ vững được uy tín nghề nghiệp với khách hàng. - Kế hoạch kiểm toán giúp KTV phối hợp hiệu quả với nhau cũng như với các bộ phận có liên quan như kiểm toán nội bộ, các chuyên gia bên ngoài - Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán đã được lập, KTV thống nhất với khách hàng về nội dung công việc thực hiện, thời gian tiến hành kiểm toán, và trách nhiệm của mỗi bên, nhằm tránh những bất đồng đáng tiếc với khách hàng. - Trên nền kế hoạch đã được lập, công ty kiểm toán sẽ ước tính được phí kiểm