Vật lýlàkhoahọc thựcnghiệm. Việc giảng dạy vật lý có dùng thí nghiệm ở
nhà trường phổthông là một điều hết sức cần thiết.
Ởcác nước tiên tiến, mỗi trường trung học cóhệthống thí nghiệm riêng cho
các môn docác giáoviêntrung học tựsoạn thảo, thông qua duyệt của hội đồng
khoa học và ban giám hiệu nhà trường vàáp dụng vào giảng dạy. Vì vậy, hiệu
quảgiảng dạy ởmỗi trường khác nhau dẫn đến uy tín của mỗi trường cũng khác
nhau trởthành niềm tựhào của mỗi giáo viên của trường đó.
Ởnước tahiện nay, việc giảng dạy vật lý bằng thực nghiệm ởcác trường phổ
thông còn rất hạn chếvì nhiều nguyên nhân:
•Nhiều thí nghiệm trong sách giáokhoakhông thực hiện được do thiếu
phương tiện.
•Phương tiện thí nghiệm được trang bịthiếu thốn, lạc hậu và kém chính
xác. Không được cập nhật thường xuyên. Đây là tình trạng chung của các
trường phổthông trung học, nhất là các trường ởxa thành phố.
•Nhiều bài thí nghiệm không đủthời gian thực hiện trong tiết dạy qui định
do các yếu tốphụnhưgiới thiệu dụng cụ, đo đạc, xửlý kết quả.
•Sinh viên chưa được quan tâm đúng mức vềvấn đềhọc tập, rèn luyện
nhằm hoàn thiện và nâng cao khảnăng tổchức dạy vật lý bằng thí nghiệm.
• Các thí nghiệm vậtlý màsinhviên được học tập, rèn luyện (nếu có) ở
trường đại học chưa thật sựxác đáng với vấn đềcần truyền đạt, nhiều thí
nghiệm còn xa vời, mơhồ.
40 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 5277 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thiết kế một số thí nghiệm phương pháp giảng dạy vật lý phổ thông, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 0
UÛY BAN NHAÂN DAÂN TÆNH AN GIANG
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG.
KHOA SÖ PHAÏM BOÄ MOÂN VAÄT LYÙ
ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
(CAÁP TRÖÔØNG)
Thieát keá moät soá thí nghieäm phöông phaùp giaûng daïy
vaät lyù phoå thoâng
Chuû nhieäm ñeà taøi: GIANG VAÊN PHUÙC
-2002-
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 1
MỤC LỤC
Phần 1 Đặt vấn đề trang 01
Phần 2 Mục đích trang 03
Phần 3 Lược khảo tài liệu trang 05
Phần 4 Thực hiện trang 11
Con lắc đơn và con lắc lò xo trang 13
Sóng dừng trang 16
Mâm quang trang 19
Trục quang trang 21
Bảng thí nghiệm điện một chiều trang 23
Ray chuyển động trang 25
Trụ rơi tự do trang 27
Thanh quay ly tâm trang 29
Đĩa mômen trang 31
Các ứng dụng khác trang 33
Phần 5: Kết luận và đề nghị trang 34
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 2
PHẦN 1:
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Vật lý là khoa học thực nghiệm. Việc giảng dạy vật lý có dùng thí nghiệm ở
nhà trường phổ thông là một điều hết sức cần thiết.
Ở các nước tiên tiến, mỗi trường trung học có hệ thống thí nghiệm riêng cho
các môn do các giáo viên trung học tự soạn thảo, thông qua duyệt của hội đồng
khoa học và ban giám hiệu nhà trường và áp dụng vào giảng dạy. Vì vậy, hiệu
quả giảng dạy ở mỗi trường khác nhau dẫn đến uy tín của mỗi trường cũng khác
nhau trở thành niềm tự hào của mỗi giáo viên của trường đó.
Ở nước ta hiện nay, việc giảng dạy vật lý bằng thực nghiệm ở các trường phổ
thông còn rất hạn chế vì nhiều nguyên nhân:
• Nhiều thí nghiệm trong sách giáo khoa không thực hiện được do thiếu
phương tiện.
• Phương tiện thí nghiệm được trang bị thiếu thốn, lạc hậu và kém chính
xác. Không được cập nhật thường xuyên. Đây là tình trạng chung của các
trường phổ thông trung học, nhất là các trường ở xa thành phố.
• Nhiều bài thí nghiệm không đủ thời gian thực hiện trong tiết dạy qui định
do các yếu tố phụ như giới thiệu dụng cụ, đo đạc, xử lý kết quả.
• Sinh viên chưa được quan tâm đúng mức về vấn đề học tập, rèn luyện
nhằm hoàn thiện và nâng cao khả năng tổ chức dạy vật lý bằng thí nghiệm.
• Các thí nghiệm vật lý mà sinh viên được học tập, rèn luyện (nếu có) ở
trường đại học chưa thật sự xác đáng với vấn đề cần truyền đạt, nhiều thí
nghiệm còn xa vời, mơ hồ.
• Đầu tư kinh phí cho phương diện này ở các trường phổ thông còn hạn
chế, khiêm tốn.
Từ các nhận định trên, ta thấy cần phải từng bước khắc phục các nguyên
nhân trên để việc giảng dạy có hiệu quả hơn. Loại trừ các nguyên nhân khách
quan, các vấn đề mang tính chủ quan và đặc thù chuyên môn cần được phân
tích và đề nghị các hướng khắc phục.
2. Song song đó, trong xu thế chung hiện nay thể hiện qua hai kỳ thi tú tài và
đại học gần đây nhất, yêu cầu sự hiểu biết chính xác và ứng dụng hiệu quả các
kiến thức được học của học sinh là thiết yếu. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả
giảng dạy với thí nghiệm đối với giáo viên vật lý trường phổ thông và các giáo
sinh sắp tốt nghiệp là vấn đề đang đặt trước nhà trường đại học sư phạm.
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 3
3. Cuối cùng, việc xây dựng một bộ thí nghiệm vật lý riêng của trường ĐHAG
để phục vụ cho công tác đào tạo sinh viên sư phạm là đáng được quan tâm thực
thi.
PHẦN 2:
MỤC ĐÍCH
1. Mục đích: Theo kinh nghiệm, hầu hết các giáo sinh tốt nghiệp đại học
ngành sư phạm vật lý còn rất hạn chế trong việc sử dụng các phương pháp
dạy học thực nghiệm và nhất là kỹ năng giảng dạy với dụng cụ thí nghiệm. Do
đó, mục đích của đề tài nghiên cứu này là thiết kế một số dụng cụ thí nghiệm,
dùng cho các giáo sinh tập sử dụng thành thạo để giảng dạy tốt hơn sau khi
tốt nghiệp và hơn nữa gợi mở khả năng sáng tạo để có thể tự tái tạo lại các
dụng cụ khi cần và tự thiết kế các dụng cụ mới.
Dựa trên chương trình vật lý phổ thông trung học ở các cấp lớp 10, 11, 12
kết hợp với lý luận dạy học và tâm lý giáo dục các dụng cụ thí nghiệm phương
pháp giảng dạy vật lý phổ thông cần phải đạt được các yêu cầu sau:
- Lột tả được tri thức cần truyền đạt.
- Sát thực với chương trình đào tạo vật lý phổ thông.
- Có tính truyền thống về hình thức nhưng hiện đại về phương tiện tiến
hành.
- Không quá phức tạp để sinh viên dễ tiếp cận và sử dụng giảng dạy có hiệu
quả.
- Chuẩn bị cho việc kế thừa, thiết kế tương thích để sẵn sàng kết nối với
các phương tiện nghe nhìn hiện đại như TV, máy vi tính, máy phóng ảnh,
over head,…
2. Các thí nghiệm đề nghị xây dựng: (in nghiêng)
Các thí nghiệm vật lý được trình bày tiếp theo đây là các thí nghiệm có thể
thực hiện được để dạy học và sẽ được biên soạn để sinh viên tham khảo.
Tuy nhiện trong điều kiện thực tế chưa thể xây dựng được đầy đủ nên chỉ
chọn các thí nghiệm tiêu biểu nhất để thực hiện. Các thí nghiệm in nghiêng
sẽ được nghiên cứu chế tạo. Các thí nghiệm còn lại có thể cho sinh viên học
và thực hiện khi làm đề tài tốt nghiệp hoặc tự thực hiện sau khi ra trường
công tác.
PHẦN CƠ HỌC:
2.1 Chuyển động thẳng đều, vận tốc:
2.2 Chuyển động tròn đều:
2.3 Gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều:
2.4 Quảng đường đi trong chuyển động thẳng biến đổi đều:
2.5 Sự rơi tự do – ống Newton:
2.6 Đo gia tốc rơi tự do:
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 4
2.7 Chuyển động tròn đều – gia tốc hướng tâm:
2.8 Tương tác trực tiếp và gián tiếp:
2.9 Sự cân bằng lực:
2.10 Định luật I Newton và Quán tính của các vật :
2.11 Định luật II Newton:
2.12 Định luật III Newton:
2.13 Lực đàn hồi – lực kế:
2.14 Lực ma sát nghỉ và ma sát trượt:
2.15 Chuyển động trên mặt phẳng nghiêng:
2.16 Chuyển động của vật ném ngang:
2.17 Lực tác dụng trong chuyển động tròn đều:
2.18 Định luật bảo toàn động lượng:
2.19 Sự cân bằng của vật:
2.20 Hợp lực đồng qui:
2.21 Hợp lực song song:
2.22 Mômen lực – qui tắc mômen:
2.23 Các dạng cân bằng
2.24 Dao động điều hoà:
2.25 Giao thoa sóng cơ – Sóng dừng:
PHẦN NHIỆT HỌC
2.26 Định luật Boy – Mariotte:
2.27 Định luật Charles:
2.28 Phương trình trạng thái khí:
PHẦN ĐIỆN HỌC
2.29 Định luật Ohm trên đoạn mạch:
2.30 Định luật Ohm trên toàn mạch:
2.31 Định luật cảm ứng từ:
2.32 Hiện tượng cảm ứng điện từ:
2.33 Định luật Lenz:
PHẦN QUANG HỌC
2.34 Định luật phản xạ ánh sáng:
2.35 Định luật phản xạ toàn phần:
2.36 Định luật khúc xạ ánh sáng:
2.37 Thấu kính hội tụ:
2.38 Thấu kính phân kỳ:
2.39 Sự phân cực ánh sáng:
2.40 Hiệu ứng quang điện:
PHẦN 3:
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 5
LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
CÁC THÍ NGHIỆM VẬT LÝ PHỔ THÔNG:
1. Mở đầu:
Các thí nghiệm vật lý phổ thông về bối cảnh có hai loại: thí nghiệm trên lớp và
thí nghiệm ngoại khoá.
Thí nghiệm trên lớp theo mục đích được chia làm hai nhóm: thí nghiệm khảo
sát và thí nghiệm minh hoạ.
Thí nghiệm ngoại khoá đối với đối tượng học sinh bình thường là thí nghiệm
kiểm chứng, thí nghiệm thực hành. Rất ít trường hợp cá biệt học sinh có thể
thực hiện thí nghiệm khảo sát – học sinh giỏi.
Xét riêng các thí nghiệm có thể tiến hành trên lớp, chúng ta sẽ đi sâu vào loại
này vì tác dụng của nó rất lớn trong quá trình dạy học vật lý.
2. Tình hình chung về vấn đề dụng cụ thí nghiệm:
Nhìn chung hiện nay, các dụng cụ thí nghiệm như đã dề nghị ở trên có
nhiều vấn đề cần được khắc phục.
Nổi bật hơn cả là mối mâu thuẫn giữa sự cần thiết phổ biến và giá thành.
Thứ đến là tính linh hoạt cơ động và trực quan, đủ độ chính xác.
Ngoài ra, vấn đề thời lượng trong việc giảng dạy cũng phải được tính đến
đối với phân bố chương trình như hiện nay.
Qua tham khảo, tham quan và kết hợp với kinh nghiệm giảng dạy ở
trường phổ thông, chúng ta thấy có một số điểm cụ thể được trình bày tiếp
theo sau.
3.1 Đối với dụng cụ giảng dạy về hiện
tượng Chuyển động thẳng đều ở các
trường đại học như ĐH KHTN, ĐH Cần
Thơ sử dụng đệm khí để khử trọng lực
và ma sát, tạo ra trạng thái tự do cho vật
chuyển động, đây là một dụng cụ kỹ thuật
rất cao và hiện đại. Tuy nhiên, áp dụng ở
thực tế các trường phổ thông ttrung học
thì vấn đề lơn nhất là giá thành rất cao,
hơn nữa kích thước rất cồng kềnh và
nặng nề, hầu như không thể di chuyển
được nên chỉ thích hợp trong một phòng
cố định, lớp ít học sinh và không phục vụ
được đồng thời cho nhiều lớp cùng học
một đề tài.
Giải quyết được vấn đề về tính cơ
động và giá thành, trong Bộ thí nghiệm
cơ học lớp 10 PTTH ( Phạm Đình Cương
r
P
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 6
– Paul Verhagen) do Viện khoa học giáo
dục VN phát hành đã sử dụng chuyển
động thẳng đứng của động tử trong ống
chất lỏng. Ở đây, trọng lực được khử
bằng lực ma sát nhớt. Vấn đề còn lại là
tính thuyết phục bởi các số liệu đo được
và thời gian thực hiện thí nghiệm.
Ở một số trường ĐHSP khác, thí
nghiệm này được thực hiện trên đường
ray, ma sát được khử bằng đối trọng qua
ròng rọc, với động tử có mang trên lưng
một băng giấy hoặc thước gỗ. Thời gian
được đánh dấu bằng một con lắc với cọ
vẽ lên thước gỗ. Dụng cụ như vậy rất
rườm rà và không thể mang lên lớp học
và triển khai trong thời gian cho phép,
mặt khác khả năng thực hiện thành công rất thấp.
Để có thể hoàn thiện hơn dụng cụ thí nghiệm cho đề tài này, giải pháp
được đề xuất là sử dụng động tử chạy trên đường ray thẳng, ngắn gọn, ma
sát được khử bằng độ nghiêng hoặc đối trọng theo bố trí cổ điển. đồng thời,
để có được số đo tin cậy trong khoảng dịch chuyển ngắn, các số liệu thời
gian được ghi nhận bằng cảm biến quang và đồng hồ kỹ thuật số. Cảm biến
được dùng là loại hồng ngoại để thí nghiệm không bị ảnh hưởng bởi môi
trường.
3.2 Với đề tài Gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều và Quảng đường
đi trong chuyển động thẳng biến đổi đều, .
Đây là một vấn đề rất khó khăn. Tròng bộ thí nghiệm cơ học lớp 10 PTTH
( Phạm Đình Cương – Paul Verhagen), tác giả sử dụng máy atwood, máy
này cấu tạo khá phức tạp và đòi hỏi nhiều công sức chuẩn bị trước khi dạy
nên hạn chế khá lớn, nhất là vấn đề thời gian.
Ở một số trường đại học sư phạm, đề tài này sử dụng đường ray
nghiêng với các cảm biến cơ học, nhằm xác định tỉ lệ của đường di theo
cấp số nguyên lẻ, kiểm chứng công thức s = at2/2 . Các cảm biến cơ khí đã
tỏ ra khiếm khuyết.
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 7
Đường ray nghiêng với các cảm biến cơ học
Do đó, ở ĐHAG, nhờ dùng các cảm biến quang hồng ngoại, độ chính xác
được nâng cao cho phép xác định được khoảng dich chuyển trong mỗi giây
để so sánh với nhau qua đó làm rõ vận tốc tăng những lượng bằng nhau
sau mỗi giây dịch chuyển là điều cần truyền đạt trong chuyển động thẳng
biến đổi đều.
3.3 Đề tài chuyển động tròn đều và quán tính ly tâm. Dụng cụ truyền thống ở
nội dung này là một bộ gồm ít nhất hai vô lăng bằng gang đũc trên một giá
đở, truyền động bằng dây đai, rất nặng nề. Chuyển động quay được tạo ra
bởi một tay quay do người sử dụng thực hiện. Đối tượng chuyển động là
quả nặng ly tâm liên kết với trục bằng một lò xo đàn hối tốt.
Mâm quay ly tâm
Khó khăn gặp phải khi sử dụng dụng cụ này là sự cồng kềnh, giáo viên
phải quay nên giảm tập trung vào truyền đạt và kém thuyết phục hơn cả là
vấn đề vận tốc quay không đo được.
Để khắc phục các khó khăn nêu trên, cảit iến cần thực hiện là dụng cụ
gọn nhẹ, quay bằng động cơ đủ chậm để trực quan và tốc độ quay đo
được. Ở phạm vi đề tài nghiên cứu này, các dụng cụ điện tử như bộ điều
tốc, máy đo tần số đâ giúp thực hiện mong muốn đó.
3.4 Đề tài Sự rơi tự do: Dụng cụ truyền thống
của nội dung này là ống Newton để truyền đạt
định luật rơi một cách định tính. Để truyền đạt
về kiến thức gia tốc rơi, trong bộ bộ thí
nghiệm cơ học của Viện khoa học giáo dục
VN dùng vật rơi thẳng đứng với băng giấy
đánh dấu bằng bảng rung 100 Hz.
Dụng cụ này thể hiện rất tốt tính nhanh dần
đều và kết quả cho thấy chấp nhận đươc. Tuy
nhiên, nhiều trường chưa được trang bị.
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
Dụng cụ đo gia
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 8
Để nâng cao hiệu quả, cũng với cấu trúc
như thế, nhà cung cấp là Công ty Thắng Lợi
có thiết kế thêm hệ thống đồng hồ tự ghi bằng
điện tử. Tuy nhiên dụng cụ lại thuộc bộ thí
nghiệm Vật lý đại cương nên giá thánh quá
cao và không nằm trong diện cung cấp cho
các trường phổ thông trung học.
Khắc phục tính trạng trên, ở ĐHAG tích hợp tất cả các ưu điểm của thiết
bị gồm hệ tự ghi điện tử và cảm biến vị trí quang học, nâng độ cao làm thí
nghiệm lên 1,50m và bố trí sao cho thí nghiệm tiến hành nhanh nhất để tiết
kiệm thời gian.
3.5 Đĩa mômen được thiết kế với hình thức truyền thống như trước đây, tuy
nhiên kích thước đươc chế tạo khá lớn để tăng độ trực quan. Trong đó vấn
đề tạo cân bằng phiếm định và bảo đảm sự linh động của trục quay đã
được quan tâm khắc phục.
3.6 Dao động tự do là một dụng cụ rất được nhiều người quan tâm. Thông
thường chỉ được thiết kế cho thí nghiệm vật lý đại cương. Dụng cụ truyền
thống gồm quả lắc và một đồng hồ bấm giây cầm tay.
Tuy nhiên, để sử dụng vào giảng dạy phổ tthông, nó hạn chế ở chỗ độ
trực quan thấp do kích thước nhỏ, sai số lớn và hiển thị kết quả đo với kích
cở rất nhỏ (đồng hồ tay).Mặt khác, việc thực hiện mất nhiều thời gian trong
giờ dạy nên khó triển khai và gần như không khả thi.
Nhằm hiện đại hóa và gia tăng độ trực quan, giảm thời gian thực hiện
trong giờ dạy vấn đề quản lý số chu kỳ dao động và giới hạn sai số đo thời
gian ở mức 0.01 giây được thực hiện tự động và kết hợp tất cả lên một hệ
thống để giảm số thao tác thí nghiệm.
3.7 Sự tổng hợp sóng – sóng dừng,
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 9
Dụng cụ ở một trường ĐH sư phạm
Ở nội dung này, thí nghiệm dùng dòng điện xoay chiều tần số 50 Hz điều
khiển bảng rung truyền dao động trên dây đàn hồi, Yếu điểm của nó là chỉ
có một tần số dao động.
Gần đây, ở các trường phổ thông, các giáo viên có sáng kiến sử dụng
máy phát âm tần kết hợp với máy đo tần và bảng rung dùng nam châm
điện. Đó là một thành công lớn, chỉ có hạn chế ở chỗ thiết bị rất hiếm và giá
thành cao, đồng thời kết nối rườm rà.
Trong phạm vi đề tài nghiên cứu này, dụng cụ tạo sóng dừng được thiết
kế với giá thành chấp nhận được (khoản 500 000đ đối với bộ tạo dao động
cơ học) kết hợp với máy đo tần số kỹ thuật số. Tất cả được liên kết sẵn
gọn, nhẹ dễ sử dụng.
3.8 Định luật khúc xạ và phản xạ dùng dụng cụ là Mâm quang. có kích thước
nhỏ và dùng nguồn sáng cổ điển. Yếu điểm của nó là nguồn sáng loại này
khó tạo thành chùm sáng mỏng (hình tượng tia sáng).
Ở đây, mâm được cải tiến với các ưu điểm: thẳng đứng, trực quan và
dùng nguồn sáng laser.
3.9 Các định luật quang hình dùng trục quang học. Dụng cụ này, yếu tố quan
trọng là vật sáng phải phát ra chùm phân kỳ đủ mạnh để đến được màn
hứng. Trong
CÁC CẢI TIẾN NÂNG CAO ĐỘ CHÍNH XÁC VÀ TÍNH XÁC THỰC CỦA CÁC THÍ
NGHIỆM VẬT LÝ PHỔ THÔNG:
1. Thiết bị đo lường:
Hiện nay, trên hầu hết các trường ĐH sư phạm và các trường PTTH mà tôi
được biết, các thiết bị đo lường trong các thí nghiệm đại cương và phương
pháp còn hạn chế về độ chính xác, kém hiện đại và kích thước hiển thị nhỏ,
thiếu trực quan đối với số đông học sinh. Một số tham số đo không thực hiện
được trực tiếp làm các thí nghiệm chưa lột tả được nội dung khoa học.
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 10
Khác với các trường, tôi mạnh dạn đề nghị một số thay đổi về phương tiện
đo lường. Hoàn thiện các hệ thống đo truyền thống đồng thời chế tạo mới một
số thiết bị đo để đo các tham số mà trước đây chưa đo được trực tiếp (việc
này dựa trên các tiến bộ về kỹ thuật điện tử gần đây nhất) đồng thời tăng kích
thước các hệ thống hiển thị để phục vụ số đông học sinh, bảo đảm quan sát
tốt ở khoảng cách từ 5m đến 7 m.
2. Tin học hoá thí nghiệm:
Song song với việc cải tiến thiết bị, các thí nghiệm được xây dựng phải
được chuẩn hoá các chỉ tiêu kỹ thuật, các số liệu đo đạc được chuẩn bị tương
thích để trong tương lai có thể dễ dàng lập trình kết nối với máy vi tính để ghi
nhận, xử lý cũng như trình bày trên màn hình, TV, projector, overhead… Như
vậy, bộ thí nghiệm được xây dựng sẽ không ngừng được nâng cao. Các phát
triển về phương diện này cũng có thể dành cho các sinh viên khá giỏi làm đề
tài tốt nghiệp.
PHẦN 4:
THỰC HIỆN
A. Ý TƯỞNG VÀ DỰ KIẾN SẢN PHẨM:
Như đã trình bày trong phần đề cương, tác giả chọn ra một số các đề tài
tiêu biểu. Việc chọn thực hiện này dựa trên tình hình thiết bị ở các trường phổ
thông trung học, khả năng thực thi và phù hợp trong điều kiện hiện tại về kỹ
thuật, phương tiện, vật tư.
Trong đó, các thiết bị phục vụ cho chương trình 11 phổ thông trung học rất
phổ biến nên không cần phải đầu tư nhiều. Song song đó, chương trình vật lý
10 rất quan trọng vì là nền tảng của cả chương trình vật lý phổ thông trung
học, là kiến thức khai tâm cho học sinh. Đồng thời chương trình vật lý 12 lại
đóng vai trò quyết định để học sinh tốt nghiệp tú tài, thi đại học và ứng dụng
trong đời sống nên cả hai cần được quan tâm đầu tư. Vì vậy, các đề tài được
chọn gồm:
Chương trình lớp 10
Chuyển động thẳng đều, vận tốc:
Gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều:
Quảng đường đi trong chuyển động thẳng biến đổi đều:
Sự rơi tự do:
Chuyển động tròn đều – gia tốc hướng tâm:
Định luật I Newton và Quán tính của các vật :
Định luật II Newton:
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 11
Định luật III Newton:
Chuyển động của vật ném ngang:
Lực tác dụng trong chuyển động tròn đều:
Định luật bảo toàn động lượng:
Mômen lực – qui tắc mômen:
Chương trình lớp 11
Định luật Ohm trên đoạn mạch:
Các mạch điện một chiều.
Chương trình lớp 12
Dao động điều hoà:
Giao thoa sóng cơ – Sóng dừng:
Định luật phản xạ ánh sáng:
Định luật phản xạ toàn phần:
Định luật khúc xạ ánh sáng:
Thấu kính hội tụ:
Thấu kính phân kỳ:
Các sản phẩm sẽ thực hiện phải nhằm mục đích giảng dạy các nội dung đã
được chọn và được thiết kế theo hướng sao cho mỗi mẫu sản phẩm dùng được
cho nhiều nội dung giảng dạy để tiết kiệm thời gian đầu tư của giáo sinh trong khi
học tập cũng như giảng dạy sau này.
B. SẢN PHẨM:
Các sản phẩm được lần lượt giới thiệu theo thứ tự chương trình từ vật lý 12
đến vật lý 10.
Trong đó, mỗi sản phẩm được mô tả khái quát về kích thước, ngoại hình, quá
trình nghiên cứu ,chế tạo, cách sử dụng khi giảng dạy và các ưu khuyết điểm.
Ngoài ra vai trò của tri thức trong chương trình, nếu cần cũng được nhấn mạnh.
Sản hầu hết các sản phẩm được thực hiện đều theo ngoại hình truyền thống
giúp cho người khai thác dễ tiếp cận. Các cải tiến cần thiết đều được tự động hóa.
Để thiết kế và thực hiện được các máy móc hiện đại, cần vận dụng kiến thức từ
nhiều lĩnh vực: cơ khí, điện, điện tử, kỹ thuật số và hơn hết là các kinh nghiệm tích
lũy được trong giảng dạy ở trường phổ thông trung học. Mặt khác vấn đề giá thành
cũng được quan tâm sao cho thấp hơn ngoại nhập và thấp hơn sản phẩm của các
đơn vị khác.
THÍ NGHIEÄM VAÄT LYÙ PHOÅ THOÂNG
AGU – ÑEØ TAØI NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 12
I. Sản phẩm: CON LẮC ĐƠN VÀ CON LẮC LÒ XO
1. Công dụng:
Thiết bị này nhằm truyền đạt các kiến thức hết sức cơ bản và quan trọng
về dao động điều hoà. Kiến thức này đi xuyên suốt chương trịnh vật lý 12. .
Đối với thí nghiệm con lắc đơn, nó xác lập sự bất biến của đại lượng chu
kỳ đối với một hệ dao động xác định. Mặt khác nó còn thể hiện được sự phụ
thuộc chính xác của các đại lượng dao động vào độ dài dây treo và gia tốc
trọng trường theo quan hệ:
g
lT π2= và do đó nó còn được dùng để đo gia
tốc trọng trường.
Đối với thí nghiệm con lắc lò xo, nó tái hiện lại toàn bộ quá trình thực hiện
dao động như sách giáo khoa mô tả, đồng t