Thực hiện pháp luật là một hiện tượng xã hội mang tính pháp lý. Hiện tượng này trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đang trở thành hiện tượng ngày càng phổ biến. Điều đó đã được Hiến pháp năm 1992 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: "Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành hiến pháp và pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống các tội phạm, các vi phạm hiến pháp và pháp luật. Mọi hành động xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể và công dân đều bị xử lý theo pháp luật" (Điều 12). Trong khoa học pháp lý chuyên ngành lý luận chung về nhà nước và pháp luật từ lâu đã coi hiện tượng thực hiện pháp luật là một trong những đối tượng nghiên cứu của mình.
Thực hiện pháp luật nói chung đã trở thành một phạm trù pháp lý cơ bản. Những vấn đề thực hiện pháp luật dường như đã được giải quyết như: khái niệm thực hiện pháp luật, các dạng thực hiện pháp luật, khái niệm áp dụng pháp luật và quy trình các bước áp dụng pháp luật. Song thực hiện pháp luật nói chung cần được cụ thể hoá ở từng lĩnh vực khác nhau của đời sống pháp luật trong điều kiện đổi mới ở nước ta. Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là một trong những lĩnh vực cụ thể. Hay nói một cách khác thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là một lĩnh vực thực hiện pháp luật. Nó có khái niệm, đặc điểm riêng biệt cần được định nghĩa, bổ sung, cụ thể hoá lý luận chung và soi rọi vào thực tiễn thực hiện pháp luật. Từ đó, đối chiếu đánh giá thực tiễn thi hành án dân sự. Làm cơ sở để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành án dân sự.
124 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 8401 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực hiện pháp luật là một hiện tượng xã hội mang tính pháp lý. Hiện tượng này trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đang trở thành hiện tượng ngày càng phổ biến. Điều đó đã được Hiến pháp năm 1992 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: "Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành hiến pháp và pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống các tội phạm, các vi phạm hiến pháp và pháp luật. Mọi hành động xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể và công dân đều bị xử lý theo pháp luật" (Điều 12). Trong khoa học pháp lý chuyên ngành lý luận chung về nhà nước và pháp luật từ lâu đã coi hiện tượng thực hiện pháp luật là một trong những đối tượng nghiên cứu của mình.
Thực hiện pháp luật nói chung đã trở thành một phạm trù pháp lý cơ bản. Những vấn đề thực hiện pháp luật dường như đã được giải quyết như: khái niệm thực hiện pháp luật, các dạng thực hiện pháp luật, khái niệm áp dụng pháp luật và quy trình các bước áp dụng pháp luật. Song thực hiện pháp luật nói chung cần được cụ thể hoá ở từng lĩnh vực khác nhau của đời sống pháp luật trong điều kiện đổi mới ở nước ta. Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là một trong những lĩnh vực cụ thể. Hay nói một cách khác thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là một lĩnh vực thực hiện pháp luật. Nó có khái niệm, đặc điểm riêng biệt cần được định nghĩa, bổ sung, cụ thể hoá lý luận chung và soi rọi vào thực tiễn thực hiện pháp luật. Từ đó, đối chiếu đánh giá thực tiễn thi hành án dân sự. Làm cơ sở để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành án dân sự.
Trong tổ chức bộ máy nhà nước ta, thi hành án dân sự là lĩnh vực hoạt động được chú trọng và là một nhiệm vụ của ngành Tư pháp. Pháp luật về thi hành án dân sự đã hình thành như: Hiến pháp, Bộ luật hình sự, Bộ luật dân sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự..., đặc biệt là Pháp lệnh Thi hành án dân sự sửa đổi năm 2004; Chỉ thị số 20/2001/CT-TTg ngày 11 tháng 9 năm 2001 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự. Những văn bản này đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới về tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự; xác định rõ hơn địa vị pháp lý của các chủ thể pháp luật đối với việc thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự. Trên cơ sở đó, nhận thức của các chủ thể về thực hiện pháp luật thi hành án dân sự được nâng lên. Nhiều bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà án (quyết định dân sự trong bản án hình sự; bản án, quyết định dân sự, hành chính) đã được các cơ quan thi hành án dân sự kịp thời đưa ra thi hành theo quy định của pháp luật đạt kết quả tương đối cao. Điều này, đã đảm bảo tính hiệu lực của các bản án, quyết định của tòa án, bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của các tổ chức và công dân; thể hiện tính nghiêm minh của các bản án, quyết định của tòa án nhân danh Nhà nước, tạo lòng tin của nhân dân đối với Đảng với Nhà nước, góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội, giữ gìn kỷ cương, phép nước, thực hiện dân chủ, công bằng xã hội, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Thanh Hóa là một tỉnh đất rộng, người đông, số lượng án bàn giao và thụ lý hàng năm tương đối lớn. Trong những năm qua, công tác thi hành án dân sự ở Thanh Hóa đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận; nhiều vụ việc phức tạp, tồn đọng lâu năm đã được tổ chức thi hành dứt điểm; một số án lớn, tính chất phức tạp, ảnh hưởng lớn về kinh tế, trật tự an toàn xã hội cũng đã được chính quyền các cấp quan tâm chỉ đạo. Kết quả đạt được nói trên phản ánh sự cố gắng, nỗ lực của toàn ngành tư pháp nói chung, cũng như đội ngũ cán bộ thi hành án dân sự nói riêng, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương; sự phối hợp chặt chẽ của các ngành hữu quan trong việc thực hiện pháp luật thi hành án dân sự.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, cũng như nhiều tỉnh trên cả nước, thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở Thanh Hóa vẫn còn nhiều bức xúc, bộc lộ nhiều tồn tại, yếu kém, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Lượng án tồn đọng qua các năm còn lớn. Nhiều bản án, quyết định về dân sự đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được tổ chức thi hành. Tình trạng trên có nhiều nguyên nhân khác như: pháp luật thi hành án dân sự hiện hành còn thiếu tính khả thi, nhiều điểm còn chưa rõ ràng, bất cập; một số chấp hành viên, cán bộ thi hành án thiếu trách nhiệm, thiếu tận tụy trong công việc khiến cho quần chúng nhân dân kêu ca phàn nàn; ở một số nơi cấp ủy, chính quyền các cấp chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện tổ chức, chỉ đạo thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật; Ban chỉ đạo thi hành án dân sự hoạt động còn hình thức, chưa hiệu quả; công tác phối hợp thi hành án của các cơ quan chức năng theo qui định của pháp luật còn nhiều bất cập; nhận thức và tạo điều kiện của các tổ chức, cá nhân về công tác thi hành án dân sự còn chưa đầy đủ. Thực tế đó, đòi hỏi nâng cao việc thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự, đảm bảo cho các các quyết định và bản án dân sự có hiệu lực pháp luật được thi hành trong thực tế ở Thanh Hoá trở nên cấp thiết.
Với những lý do trên tôi chọn đề tài: “Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa” làm luận văn thạc sĩ Luật chuyên ngành Lý luận lịch sử nhà nước và pháp luật.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Ở nước ta trong những năm gần đây, vấn đề thực hiện pháp luật đang được đặt ra và là nhiệm vụ cấp bách của các cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức xã hội và mọi công dân. Thực hiện pháp luật đã được các học viện, các trường đại học nghiên cứu trong các giáo trình như: Giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật, Đại học Tổng hợp Hà Nội, 1993; Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật, Đại học Luật Hà Nội, 2004; Tài liệu học tập và nghiên cứu môn học lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Khoa Nhà nước và pháp luật, 2004; Lý luận chung về nhà nước và pháp luật, Học viện Hành chính Quốc gia, 2001.
Nghiên cứu về thực hiện pháp luật trên một số lĩnh vực cụ thể có các đề tài: "Thực hiện pháp luật hoà giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Bình Thuận hiện nay - thực trạng và giải pháp", (Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2004) của tác giả Lê Trung Quân; "Thực hiện pháp luật về giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bình Định hiện nay", (Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2005) của tác giả Võ Thành Long; "Thực hiện pháp luật đảm bảo nguyên tắc tranh tụng trong xét xử hình sự sơ thẩm ở Việt Nam hiện nay", (Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2005) của tác giả Nguyễn Tiến Long...
Nghiên cứu về thi hành án dân sự đã có một số đề tài: "Luận cứ khoa học của việc đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án ở Việt Nam trong giai đoạn mới" đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước do Bộ Tư pháp chủ trì; Cục Quản lý Thi hành án dân sự - Bộ Tư pháp chủ trì thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ: "Mô hình quản lý thống nhất công tác thi hành án"; tác giả Nguyễn Quang Thái có công trình: "Đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự ở Việt Nam", (Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2003); Tác giả Nguyễn Công Long có công trình: "Các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự", (Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội); tác giả Nguyễn Thanh Thủy có công trình: "Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự", (Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2001); Luận văn thạc sỹ luật học "Một số vấn đề về tổ chức và thi hành án dân sự Việt Nam", của tác giả Trần Văn Quảng; tác giả Lê Xuân Hồng có công trình: "Xã hội hóa một số nội dung thi hành án dân sự", (Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2002); tác giả Lê Anh Tuấn có công trình: "Đổi mới thủ tục thi hành án dân sự Việt Nam", (Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2004); tác giả Nguyễn Đức Nghĩa có công trình: "Cơ sở lý luận và thực tiễn khắc phục án tồn đọng trong thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay", (Luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2005); tác giả Hoàng Thế Anh có công trình "Giám sát thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay" (Luận văn Thạc sỹ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2005).
Những công trình nghiên cứu nói trên đã nghiên cứu những vấn đề chung của thực hiện pháp luật; thực hiện pháp luật trên một số lĩnh vực của đời sống xã hội và những công trình nghiên cứu về vấn đề mang tính tổng thể hoặc những khía cạnh, phạm vi cụ thể khác nhau của thi hành án dân sự. Nhưng đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào dưới góc độ lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật, lý giải các nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện pháp luật, đề ra các giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật thi hành án dân sự nói chung và ở tỉnh Thanh Hóa nói riêng.
Trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc kết quả các công trình nghiên cứu, các bài viết, đồng thời bằng kinh nghiệm thực tiễn và những hiểu biết của mình, tác giả trình bày trong luận văn cơ sở lý luận, nội dung thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, đưa ra nhóm giải pháp đảm bảo hiệu lực các văn bản pháp luật đã ban hành trong lĩnh vực thi hành án dân sự, đáp ứng vấn đề cấp bách của thực tiễn công tác thi hành án dân sự ở địa phương mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn
Mục đích nghiên cứu của luận văn làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa, chỉ ra nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong tác này, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần bảo đảm thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
Để đạt được mục đích đã nêu trên, luận văn có một số nhiệm vụ sau:
- Phân tích cơ sở lý luận về thực hiện pháp luật thi hành án dân sự;
- Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hoá hiện nay;
- Xác định quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu qủa thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hoá trong thời gian tới.
4. Phạm vi nghiên cứu của luận văn
Thực hiện pháp luật là hiện tượng rất rộng được nghiên cứu ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sĩ, tác giả tập trung nghiên cứu thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa, thực trạng và giải pháp. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn dưới góc độ lý luận chung về nhà nước và pháp luật, thông qua thực tiễn và số liệu của cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh và các cơ quan liên quan đến thi hành án dân sự ở Thanh Hoá từ năm 2003 đến năm 2007.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận của luận văn
Luận văn được nghiên cứu dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật; bám sát đường lối, chủ trương của Đảng về thực hiện pháp luật, về công tác thi hành án dân sự và chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của luận văn là phương pháp duy vật biện chứng của triết học Mác - Lênin theo quan điểm phát triển, toàn diện, lịch sử, cụ thể. Ngoài ra luận văn còn kết hợp các phương pháp như: lôgíc, phân tích, tổng hợp, thống kê, khảo sát thực tiễn.
6. Những đóng góp mới về khoa học của luận văn
Đây là công trình đầu tiên trong khoa học pháp lý Việt Nam ở cấp độ luận văn thạc sĩ Luật, nghiên cứu về cơ sở lý luận và thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa. Có thể xem những nội dung sau đây là những đóng góp mới về khoa học của luận văn:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam nói chung và Thanh Hóa nói riêng.
- Đánh giá đúng thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa, trong đó làm rõ những kết quả đạt được, những hạn chế trong việc thực hiện pháp luật thi hành án dân sự và nguyên nhân của chúng.
- Đưa ra một số quan điểm và đề xuất các giải pháp có tính khả thi cao nhằm đảm bảo thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hóa.
7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Thông qua việc làm rõ thực trạng thực hiện pháp luật thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hoá - kết quả đã đạt được và những hạn chế, bất cập, luận văn góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề về thực hiện pháp luật, thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, từ đó nâng cao nhận thức của xã hội đối với việc thực hiện pháp luật thi hành án dân sự ở tỉnh Thanh Hoá.
Khẳng định, củng cố nhận thức về vị trí, vai trò và ý nghĩa của thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự trong việc phát huy tính tích cực, chủ động trong thực hiện pháp luật thi hành án dân sự của các cơ quan bảo vệ pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức và công dân đối với công tác thi hành án dân sự.
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm một số vấn đề lý luận của việc thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, do đó làm phong phú thêm lý luận chung về Nhà nước và pháp luật. Luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho cấp ủy và chính quyền của tỉnh Thanh Hoá trong việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác thi hành án dân sự. Luận văn cũng có thể là tài liệu tham khảo của Sở Tư pháp, Thi hành án dân sự tỉnh trong việc nghiên cứu và chỉ đạo các hoạt động về thi hành án dân sự. Đối với các cơ quan có liên quan đến thi hành án dân sự, luận văn có thể là tài liệu tham khảo trong việc thực hiện trách nhiệm của mình theo qui định của pháp luật, trong việc phối hợp phối hợp hoạt động thi hành án dân sự.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo; luận văn gồm 3 chương, 7 tiết.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
1.1. KHÁI NIỆM PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ VÀ QUAN HỆ PHÁP LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
1.1.1. Khái niệm pháp luật thi hành án dân sự
Học thuyết Mác - Lênin về Nhà nước và pháp luật lần đầu tiên trong lịch sử đã lý giải một cách đúng đắn, khoa học về bản chất của pháp luật và những mối quan hệ của nó với các hiện tượng xã hội khác nhau trong xã hội có giai cấp, pháp luật chỉ phát sinh, tồn tại và phát triển trong xã hội có giai cấp. Pháp luật:
Là hệ thống các quy tắc xử sự chung (quy phạm pháp luật) do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị, được nhà nước bảo đảm thức hiện, kể cả bằng biện pháp cưỡng chế, để điều chỉnh các quan hệ xã hội, duy trì xã hội trong một trật tự có lợi cho giai cấp thống trị [32, tr.139].
Pháp luật xã hội chủ nghĩa là hệ thống các quy tắc xử sự chung (qui phạm pháp luật) thể chế hoá đường lối chủ trương của Đảng, thể hiện ý chí của nhân dân, được Nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện trên cơ sở giáo dục, thuyết phục, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa [32, tr.143].
Pháp luật thi hành án dân sự là một bộ phận cấu thành của hệ thống pháp luật nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Để làm sáng tỏ khái niệm pháp luật thi hành án dân sự, trước hết cần làm rõ một số khái niệm có liên quan đến khái niệm pháp luật thi hành án dân sự như: khái niệm thi hành, khái niệm tư pháp, khái niệm thi hành án và khái niệm thi hành án dân sự.
Theo Đại từ điển tiếng Việt, thi hành là "Thực hiện điều đã chính thức quyết định" [27, tr.1559]. Theo từ điển Luật học thì thi hành án là "giai đoạn kết thúc trình tự tố tụng, là khâu cuối cùng kết thúc một vụ án được xét xử nhằm làm cho phán quyết của toà án nhất định có hiệu lực pháp luật" [57, tr.464].
Như vậy, thi hành án có thể được hiểu là thực hiện bản án, quyết định của Tòa án trên thực tế. Bản án, quyết định của Tòa án được hiểu là là văn bản pháp lý của Tòa án nhân danh Nhà nước tuyên tại phiên tòa, giải quyết về các vấn đề trong vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, lao động, kinh tế, hành chính. Việc thực hiện bản án, quyết định của Tòa án có hiệu quả, một mặt bảo đảm thực hiện quyền tư pháp của Nhà nước, thể hiện sự tôn trọng của xã hội và công dân đối với phán quyết của cơ quan nhân danh Nhà nước là Tòa án, mặt khác nó là biện pháp hữu hiệu để khôi phục các quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân bị xâm hại.
Khái niệm tư pháp hiểu theo nghĩa rộng, là một hệ thống các thiết chế, các tổ chức bảo vệ pháp luật, duy trì, bảo đảm công lý, công bằng xã hội, trong đó hoạt động xét xử của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là Tòa án giữ vai trò, vị trí quan trọng, là khâu trung tâm. Vì vậy, khi nói tới Tòa án là nói tới biểu tượng điển hình của việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, là nơi biểu hiện rực rỡ nhất bản chất của pháp luật.
Khái niệm tư pháp hiểu theo nghĩa hẹp, đó là hoạt động xét xử của Tòa án, thông qua những thủ tục tố tụng nhất định, đối với những vụ việc vi phạm pháp luật, tranh chấp của các chủ thể trong đời sống xã hội, nhằm bảo vệ pháp luật, duy trì, bảo đảm công lý, công bằng xã hội. Vì vậy, toàn bộ các hoạt động điều tra, truy tố và các hoạt động bổ trợ tư pháp (Giám định, Luật sư, Công chứng, Hộ tịch, Tư vấn pháp luật...) đều nhằm phục vụ cho quá trình làm sáng tỏ chân lý, tìm ra sự thật của các vụ việc đã diễn ra trên thực tế, để trên cơ sở đó, Tòa án đưa ra phán quyết theo qui định của pháp luật. Kết thúc giai đoạn xét xử, Tòa án quyết định những vấn đề thuộc về nội dung vụ án, xác định trách nhiệm pháp lý và chế tài thích hợp cho từng đối tượng cụ thể, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cơ quan, tổ chức và của công dân. Các bản án và quyết định xét xử của Tòa án không những nhân danh Nhà nước mà còn thể hiện quyền lực tối cao của pháp quyền có hiệu lực thi hành, chính vì vậy, Điều 136 của Hiến pháp 1992 đã nêu rõ: "Các bản án và quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị vũ trang nhân dân tôn trọng, những người và đơn vị hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành". Tuy nhiên, các bản án và quyết định của Tòa án muốn trở thành hiện thực trong cuộc sống thì phải thông qua hoạt động thi hành án.
Từ sự phân tích ở trên, có thể đưa ra khái niệm thi hành án như sau: thi hành án là hoạt động tư pháp do cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tiến hành theo trình tự, thủ tục do pháp luật qui định để đưa bản án, quyết định của Tòa án hoặc các quyết định khác theo qui định của pháp luật, được thực hiện trên thực tế, nhằm bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của các công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa.
Dưới góc độ lý luận, thi hành án dân sự hiện nay còn có hai quan điểm khác nhau về nghĩa hẹp và nghĩa rộng của khái niệm "dân sự"
Quan điểm thứ nhất cho rằng, khái niệm "dân sự" trong thi hành án dân sự được hiểu là những bản án, quyết định liên quan đến quan hệ tài sản và nhân thân phi tài sản như bản án, quyết định về giải quyết tranh chấp đối với các loại hợp đồng dân sự, hôn nhân và gia đình và một số loại án khác có tính chất dân sự. Quan điểm thứ hai cho rằng, khái niệm "dân sự" ở đây phải được hiểu theo nghĩa rộng, đó không chỉ bao gồm các bản án, quyết định về giải quyết tranh chấp đối với các loại hợp đồng dân sự, hôn nhân và gia đình và một số loại án khác có tính chất dân sự của Tòa án, mà còn bao gồm các bản án, quyết định khác do pháp luật qui định.
Chúng tôi đồng tình với quan điểm này, bởi lẽ, theo quy định của pháp luật hiện hành, nhiều vụ việc có tính chất khác nhau, được giải quyết theo các trình tự khác nhau nhưng đến giai đoạn thi hành án đều được áp dụng theo trình tự, thủ tục thi hành án dân sự như đã nêu.
Vì vậy, phạm vi của thi hành án dân sự phải được hiểu theo nghĩa rộng bao gồm: bản án, quyết định về dân sự, kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình; quyết định về tài sản trong bản án, quyết định hình sự về bồi thường thiệt hại; quyết định về tài sản và quy
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- LV5, in chuyen 16.11.doc
- bia.doc