Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam, hơn hai mươi năm qua nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan trọng trên mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Trong đó, chủ trương phát triển kinh tế gắn liền với tiến bộ, công bằng xã hội, giảm chênh lệch giàu, nghèo, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, làm cơ sở hình thành tương đối đồng bộ các chính sách xã hội với mục tiêu vì người nghèo đã trở thành hiện thực. Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách xã hội là biện pháp pháp lý trong việc thực hiện chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, của dân, do dân, vì dân, đòi hỏi tăng cường quản lý xã hội bằng pháp luật; theo nguyên tắc Hiến định: "Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật". Dịch vụ tư vấn pháp luật là một loại dịch vụ phát sinh và trở thành khá phổ biến trong nhà nước pháp quyền tư sản và xã hội công dân. Dịch vụ này tạo điều kiện cho mọi tổ chức và công dân tham gia các quan hệ pháp luật được đúng đắn và hiệu quả nhất. Tư vấn pháp luật có các dạng hoạt động cơ bản: Một là, đưa ra lời khuyên để "khách hàng" lựa chọn pháp luật, làm theo pháp luật một cách đúng đắn nhất, có lợi nhất; hai là, đưa ra lời khuyến cáo để "khách hàng" không làm những gì mà pháp luật cấm; ba là, hướng dẫn hoặc làm thay "khách hàng" trong việc soạn thảo các loại văn bản pháp lý, trong đó chủ yếu là văn bản hợp đồng; bốn là, tham gia các quá trình tố tụng với tư cách là luật sư, bào chữa bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của "khách hàng". Các hoạt động trên thực hiện theo hợp đồng và có thu tiền công tư vấn. Ở nước ta, người nghèo và đối tượng chính sách xã hội cần được hưởng các dịch vụ tư vấn pháp luật, song họ ít hoặc không có tiền nên phải được ưu tiên bằng việc được trợ giúp pháp lý miễn phí, không phải trả tiền công. Vì vậy, Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá VIII đã chỉ đạo: "Mở rộng loại hình tư vấn pháp luật phổ thông, đáp ứng nhu cầu rộng rãi, đa dạng của các tầng lớp nhân dân nhằm góp phần nâng cao ý thức pháp luật và ứng xử pháp luật của công dân trong quan hệ đời sống hàng ngày. cần nghiên cứu hệ thống dịch vụ tư vấn pháp luật không lấy tiền để hướng dẫn nhân dân sống và làm việc theo pháp luật" [56]. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành TW Đảng khoá VIII tiếp tục khẳng định cần: "tạo điều kiện cho người nghèo được hưởng dịch vụ tư vấn pháp luật miễn phí. ".
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 734/TTg ngày 06/9/1997 về việc thành lập tổ chức trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách. Đặc biệt là, ngày 29/6/2006, Luật Trợ giúp pháp lý đã được kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XI thông qua, theo đó ngày 12/01/2007 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 07/2007/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật trợ giúp pháp lý. Như vậy, ở Việt Nam pháp luật về trợ giúp pháp lý đã được xây dựng và có thể coi là khá hoàn chỉnh. Vấn đề còn lại là tổ chức thực hiện pháp luật ấy trong đời sống xã hội.
Thực hiện pháp luật nói chung là một trong những phạm trù pháp lý được coi là thành tựu của khoa học về lý luận chung về nhà nước pháp luật. Song, thành tựu này chưa phải là đích cuối cùng bởi những yêu cầu từ thực tế của đời sống xã hội. Nói một cách khác, phạm trù "thực hiện pháp luật" cần được cụ thể hoá trong từng lĩnh vực của đời sống xã hội. Thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách là một lĩnh vực thực hiện pháp luật cụ thể. Do đó, coi đây là một đối tượng nghiên cứu cần thiết.
Thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý đã hỗ trợ một bộ phận không nhỏ dân cư như là người nghèo, các đối tượng chính sách được trợ giúp pháp lý. Hoạt động trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách xã hội thời gian qua đã có những đóng góp quan trọng vào việc phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật miễn phí cho hàng triệu người. Trợ giúp pháp lý tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực pháp luật như: Dân sự, hôn nhân - gia đình, đất đai, việc làm và các chế độ chính sách. Nhiều vụ việc phức tạp, vượt cấp, kéo dài nhiều năm, đã được các tổ chức trợ giúp pháp lý hướng dẫn, giải quyết dứt điểm; trật tự an toàn xã hội, an ninh được giữ vững; thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Vì thế, tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa được khẳng định trong thực tế cuộc sống; niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước không ngừng được củng cố và nâng cao.
Tuy nhiên, thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách là một lĩnh vực mới mẻ còn nhiều hạn chế, bất cập do nhiều nguyên nhân cả về khách quan và chủ quan. Nên việc thực hiện pháp luật chưa đi vào nề nếp, quy củ, các đối tượng người nghèo ở nước ta khó xác định về định lượng và định tính. Việc thành lập và quản lý các tổ chức trợ giúp pháp lý còn lỏng lẻo, thủ tục, trình tự được thụ hưởng dịch vụ trợ giúp pháp lý còn bất cập, nhận thức về pháp luật của người dân còn thấp và không đồng đều.
Thanh Hoá là một tỉnh đông dân, theo số liệu thống kê năm 2006, dân số trên 3,7 triệu người. Trong đó, người nghèo và đối tượng chính sách xã hội chiếm tỷ lệ đáng kể khoảng 33%. Vì vậy, vấn đề trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách được đặt ra cả về mặt lý luận và tổng kết thực tiễn cũng như việc đề xuất các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật trên lĩnh vực này.
Với những lý do phân tích trên, tôi chọn đề tài: " Thực hiện phỏp luật về trợ giỳp phỏp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách ở tỉnh Thanh Hoá - Thực trạng và giải pháp " làm luận văn thạc sĩ Luật học.
116 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2150 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách ở tỉnh Thanh Hoá - Thực trạng và giải pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, h¬n hai m¬i n¨m qua níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín, cã ý nghÜa rÊt quan träng trªn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Trong ®ã, chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi, gi¶m chªnh lÖch giµu, nghÌo, thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng miÒn, lµm c¬ së h×nh thµnh t¬ng ®èi ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch x· héi víi môc tiªu v× ngêi nghÌo ®· trë thµnh hiÖn thùc. Trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi lµ biÖn ph¸p ph¸p lý trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc ta. X©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, cña d©n, do d©n, v× d©n, ®ßi hái t¨ng cêng qu¶n lý x· héi b»ng ph¸p luËt; theo nguyªn t¾c HiÕn ®Þnh: "Mäi c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt". DÞch vô t vÊn ph¸p luËt lµ mét lo¹i dÞch vô ph¸t sinh vµ trë thµnh kh¸ phæ biÕn trong nhµ níc ph¸p quyÒn t s¶n vµ x· héi c«ng d©n. DÞch vô nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi tæ chøc vµ c«ng d©n tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt ®îc ®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶ nhÊt. T vÊn ph¸p luËt cã c¸c d¹ng ho¹t ®éng c¬ b¶n: Mét lµ, ®a ra lêi khuyªn ®Ó "kh¸ch hµng" lùa chän ph¸p luËt, lµm theo ph¸p luËt mét c¸ch ®óng ®¾n nhÊt, cã lîi nhÊt; hai lµ, ®a ra lêi khuyÕn c¸o ®Ó "kh¸ch hµng" kh«ng lµm nh÷ng g× mµ ph¸p luËt cÊm; ba lµ, híng dÉn hoÆc lµm thay "kh¸ch hµng" trong viÖc so¹n th¶o c¸c lo¹i v¨n b¶n ph¸p lý, trong ®ã chñ yÕu lµ v¨n b¶n hîp ®ång; bèn lµ, tham gia c¸c qu¸ tr×nh tè tông víi t c¸ch lµ luËt s, bµo ch÷a b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña "kh¸ch hµng". C¸c ho¹t ®éng trªn thùc hiÖn theo hîp ®ång vµ cã thu tiÒn c«ng t vÊn. ë níc ta, ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi cÇn ®îc hëng c¸c dÞch vô t vÊn ph¸p luËt, song hä Ýt hoÆc kh«ng cã tiÒn nªn ph¶i ®îc u tiªn b»ng viÖc ®îc trî gióp ph¸p lý miÔn phÝ, kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn c«ng. V× vËy, Ban BÝ th Trung ¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· chØ ®¹o: "Më réng lo¹i h×nh t vÊn ph¸p luËt phæ th«ng, ®¸p øng nhu cÇu réng r·i, ®a d¹ng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n nh»m gãp phÇn n©ng cao ý thøc ph¸p luËt vµ øng xö ph¸p luËt cña c«ng d©n trong quan hÖ ®êi sèng hµng ngµy... cÇn nghiªn cøu hÖ thèng dÞch vô t vÊn ph¸p luËt kh«ng lÊy tiÒn ®Ó híng dÉn nh©n d©n sèng vµ lµm viÖc theo ph¸p luËt" [56]. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp hµnh TW §¶ng kho¸ VIII tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh cÇn: "t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi nghÌo ®îc hëng dÞch vô t vÊn ph¸p luËt miÔn phÝ... ".
Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 734/TTg ngµy 06/9/1997 vÒ viÖc thµnh lËp tæ chøc trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch. §Æc biÖt lµ, ngµy 29/6/2006, LuËt Trî gióp ph¸p lý ®· ®îc kú häp thø 9 Quèc héi kho¸ XI th«ng qua, theo ®ã ngµy 12/01/2007 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 07/2007/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt trî gióp ph¸p lý. Nh vËy, ë ViÖt Nam ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý ®· ®îc x©y dùng vµ cã thÓ coi lµ kh¸ hoµn chØnh. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt Êy trong ®êi sèng x· héi.
Thùc hiÖn ph¸p luËt nãi chung lµ mét trong nh÷ng ph¹m trï ph¸p lý ®îc coi lµ thµnh tùu cña khoa häc vÒ lý luËn chung vÒ nhµ níc ph¸p luËt. Song, thµnh tùu nµy cha ph¶i lµ ®Ých cuèi cïng bëi nh÷ng yªu cÇu tõ thùc tÕ cña ®êi sèng x· héi. Nãi mét c¸ch kh¸c, ph¹m trï "thùc hiÖn ph¸p luËt" cÇn ®îc cô thÓ ho¸ trong tõng lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. Thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch lµ mét lÜnh vùc thùc hiÖn ph¸p luËt cô thÓ. Do ®ã, coi ®©y lµ mét ®èi tîng nghiªn cøu cÇn thiÕt.
Thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý ®· hç trî mét bé phËn kh«ng nhá d©n c nh lµ ngêi nghÌo, c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®îc trî gióp ph¸p lý. Ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi thêi gian qua ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo viÖc phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt miÔn phÝ cho hµng triÖu ngêi. Trî gióp ph¸p lý tËp trung chñ yÕu vµo c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt nh: D©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh, ®Êt ®ai, viÖc lµm vµ c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch... NhiÒu vô viÖc phøc t¹p, vît cÊp, kÐo dµi nhiÒu n¨m, ®· ®îc c¸c tæ chøc trî gióp ph¸p lý híng dÉn, gi¶i quyÕt døt ®iÓm; trËt tù an toµn x· héi, an ninh ®îc gi÷ v÷ng; thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. V× thÕ, tÝnh u viÖt cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ®îc kh¼ng ®Þnh trong thùc tÕ cuéc sèng; niÒm tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng vµ Nhµ níc kh«ng ngõng ®îc cñng cè vµ n©ng cao.
Tuy nhiªn, thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch lµ mét lÜnh vùc míi mÎ cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp do nhiÒu nguyªn nh©n c¶ vÒ kh¸ch quan vµ chñ quan. Nªn viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt cha ®i vµo nÒ nÕp, quy cñ, c¸c ®èi tîng ngêi nghÌo ë níc ta khã x¸c ®Þnh vÒ ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh. ViÖc thµnh lËp vµ qu¶n lý c¸c tæ chøc trî gióp ph¸p lý cßn láng lÎo, thñ tôc, tr×nh tù ®îc thô hëng dÞch vô trî gióp ph¸p lý cßn bÊt cËp, nhËn thøc vÒ ph¸p luËt cña ngêi d©n cßn thÊp vµ kh«ng ®ång ®Òu.
Thanh Ho¸ lµ mét tØnh ®«ng d©n, theo sè liÖu thèng kª n¨m 2006, d©n sè trªn 3,7 triÖu ngêi. Trong ®ã, ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ kho¶ng 33%. V× vËy, vÊn ®Ò trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch ®îc ®Æt ra c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ tæng kÕt thùc tiÔn còng nh viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt trªn lÜnh vùc nµy.
Víi nh÷ng lý do ph©n tÝch trªn, t«i chän ®Ò tµi: " Thực hiện pháp luật về trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách ở tỉnh Thanh Hoá - Thực trạng và giải pháp " lµm luËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi
Thùc hiÖn ph¸p luËt lµ mét trong c¸c lÜnh vùc ph¸p lý cô thÓ nãi chung vµ thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý ®· vµ ®ang thu hót sù quan t©m nghiªn cøu cña nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu khoa häc, c¸c nhµ khoa häc ph¸p lý.
Qua t×m hiÓu c¸c c«ng tr×nh khoa häc ®· ®îc c«ng bè trong níc vµ níc ngoµi vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý, trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi; cã c¸c c«ng tr×nh sau ®©y:
Nhãm thø nhÊt: C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt nãi chung. ë nhãm nµy, c¸c tµi liÖu vµ gi¸o tr×nh lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt ®Òu thèng nhÊt vÒ kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt. §Æc biÖt lµ h×nh thøc ¸p dông ph¸p luËt, cô thÓ lµ kh¸i niÖm, c¨n cø, c¸c bíc, tr×nh tù, thñ tôc ¸p dông ph¸p luËt. Tiªu biÓu lµ:
- Gi¸o tr×nh lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt, §¹i häc LuËt Hµ Néi, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2002.
- Tµi liÖu häc tËp vµ nghiªn cøu m«n lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, Khoa Nhµ níc vµ ph¸p luËt, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi, 2004.
- Lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt, Häc viÖn Hµnh chÝnh quèc gia, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2001.
- Tµi liÖu phôc vô häc tËp vµ nghiªn cøu m«n lý luËn chung vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, ViÖn Nhµ níc vµ ph¸p luËt, Hµ Néi, 2005.
Nhãm thø hai: Bao gåm c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ qu¶n lý nhµ níc b»ng ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý. Tiªu biÓu lµ:
"Qu¶n lý nhµ níc b»ng ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý ë ViÖt Nam hiÖn nay", LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc cña NguyÔn V¨n Tïng, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, 2007...
Nhãm thø ba: Bao gåm c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý. Tiªu biÓu cho nhãm nµy lµ c«ng tr×nh sau ®©y:
- "Ph¬ng híng x©y dùng luËt trî gióp ph¸p lý" cña TS. §inh Trung Tông, T¹p san Trî gióp ph¸p lý, 2006.
- "Kh¸i niÖm trî gióp ph¸p lý mét sè vÊn ®Ò cÇn bµn thªm" cña T¹ Minh Lý, §Æc san Trî gióp ph¸p lý, 2006.
- "Mét sè vÊn ®Ò vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch" cña TS. TrÇn Huy LiÖu, Th«ng tin Khoa häc ph¸p lý, 2005.
- "Thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch ë ViÖt Nam", LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc cña NguyÔn Huúnh HuyÖn, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, 2006.
- "Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ngêi thùc hiÖn trî gióp ph¸p lý ë ViÖt Nam", LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc cña Vò Hång TuyÕn, Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi, 2004.
- "B¸o c¸o tæng kÕt 8 n¨m thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 734 /TTg ngµy 6/9/1997 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp tæ chøc trî gióp ph¸p lý miÔn phÝ cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch", Bé T ph¸p, 11/2005.
- "B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m c«ng t¸c trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch" Bé T ph¸p, n¨m 2007, B¸o c¸o ngµy 20/11/2007.
- "B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch ë tØnh Thanh Hãa", Së T ph¸p Thanh Ho¸, 2007.
C¸c c«ng tr×nh trªn ®· nghiªn cøu qu¶n lý nhµ níc vÒ trî gióp ph¸p lý; thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý; trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tÇm vÜ m«, tøc lµ ë ph¹m vi toµn quèc. Cha cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Hãa.
V× vËy, ®©y cã thÓ ®îc coi lµ c«ng tr×nh míi, nghiªn cøu vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë Thanh Ho¸. Tuy nhiªn, ®Ó nghiªn cøu, thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, cÇn ph¶i kÕ thõa, vËn dông nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c c«ng tr×nh nªu trªn.
3. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña luËn v¨n
3.1. Môc ®Ých cña luËn v¨n
LuËn v¨n gãp phÇn lµm râ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi trong t×nh h×nh míi. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸ tõ khi thµnh lËp Trung t©m trî gióp ph¸p lý tØnh Thanh Ho¸ n¨m 1999 ®Õn nay; ®Ó x¸c ®Þnh quan ®iÓm, gi¶i ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt trªn lÜnh vùc nµy ë tØnh Thanh Ho¸.
3.2. NhiÖm vô cña luËn v¨n
§Ó thùc hiÖn ®îc môc ®Ých trªn, luËn v¨n cã c¸c nhiÖm vô sau ®©y:
- X¸c ®Þnh kh¸i niÖm, néi dung ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- X¸c ®Þnh kh¸i niÖm vµ c¸c h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- Lµm râ vai trß cña thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- Kh¸i qu¸t t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, quèc phßng - an ninh ¶nh hëng ®Õn thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch ë tØnh Thanh Ho¸.
- §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng c¸c c¬ quan, tæ chøc víi t c¸ch lµ chñ thÓ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi; kÕt qu¶ vµ nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm trong thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- Lµm râ nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ vµ nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm trong thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- §a ra c¸c quan ®iÓm chØ ®¹o thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸.
- ChØ râ nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan ®ßi hái thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸.
- §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸.
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n
4.1. §èi tîng nghiªn cøu
- Nghiªn cøu ®èi tîng cÇn ®îc trî gióp ph¸p lý lµ ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- Nghiªn cøu c¸c d¹ng thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý cã tÝnh chÊt lý thuyÕt vµ vai trß cña nã trong thùc tiÔn ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý.
- Tæng kÕt thùc tiÔn trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸, nguyªn nh©n cña kÕt qu¶ vµ nguyªn nh©n cña h¹n chÕ, yÕu kÐm. §Ó cã gi¶i ph¸p b¶o ®¶m kh¾c phôc sù yÕu kÐm ®ã vµ cã c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m toµn diÖn, v÷ng ch¾c h¬n cho viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý.
4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
VËn dông lý luËn chung vÒ thùc hiÖn ph¸p luËt vµo lÜnh vùc thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
V× vËy, luËn v¨n kh«ng nghiªn cøu nhiÒu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thùc hiÖn ph¸p luËt nãi chung. ChØ ®i s©u vµo c¸c d¹ng thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý vµ luËn chøng vai trß cña nã trong thùc tiÔn thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ë Thanh Ho¸. LuËn v¨n sÏ cô thÓ ho¸ h¬n vÒ ®Þnh lîng còng nh ®Þnh tÝnh vµ viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý ®èi víi ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ®îc giíi h¹n vÒ kh«ng gian lµ ë tØnh Thanh Ho¸, vÒ thêi gian ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tõ khi Trung t©m Trî gióp ph¸p lý tØnh Thanh Ho¸ ®îc thµnh lËp th¸ng 3/1999 ®Õn nay.
5. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn v¨n
5.1. C¬ së lý luËn
LuËn v¨n nghiªn cøu trªn c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch x· héi cña Nhµ níc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam. §Ò tµi nµy ®îc thùc hiÖn trªn nÒn t¶ng lý luËn vÒ Nhµ níc vµ ph¸p luËt nãi chung vµ thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý nãi riªng. §ång thêi c¨n cø vµo viÖc tæng kÕt cã tÝnh khoa häc vÒ thùc tiÔn thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ë níc ta trong thêi kú ®æi míi.
5.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Sö dông ph¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc m¸c xÝt c¶ vÒ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö vµ chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. §ång thêi, luËn v¨n sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ cña c¸c ngµnh khoa häc ®ã lµ c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu nh: Ph¬ng ph¸p lÞch sö cô thÓ, ph©n tÝch tæng hîp, ®iÒu tra x· héi häc...
6. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn v¨n
- LuËn v¨n gãp phÇn ®¸nh gi¸, ph©n tÝch lµm râ h¬n c¬ së lý luËn vÒ kh¸i niÖm, néi dung ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý; h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý vµ vai trß cña thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi.
- LuËn v¨n tËp trung ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kh¸ch quan, khoa häc vÒ thùc tr¹ng thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý miÔn phÝ cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸ tõ th¸ng 3 n¨m 1999 Trung t©m Trî gióp ph¸p lý tØnh Thanh Ho¸ ®îc thµnh lËp ®Õn nay. Trªn c¬ së ®ã, luËn v¨n ®a ra quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý miÔn phÝ cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ë tØnh Thanh Ho¸.
7. KÕt cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, phÇn néi dung gåm 3 ch¬ng, 8 tiÕt.
Ch¬ng 1
C¬ së lý luËn cña thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ Trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch
1.1. Kh¸i niÖm néi dung ph¸p luËt vÒ Trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi
1.1.1. Kh¸i niÖm néi dung trî gióp ph¸p lý
Kh¸i niÖm néi dung trî gióp ph¸p lý lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng trong thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ trî gióp ph¸p lý. ChÝnh v× vËy, tõ kh¸i niÖm néi dung trî gióp ph¸p lý cho ta c¬ së ®Ó nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn còng nh vÒ thùc tiÔn thùc hiÖn ph¸p luËt trî gióp ph¸p lý.
Kh¸i niÖm trî gióp ph¸p lý, diÔn ®¹t vµ vËn dông vµo tõng lÜnh vùc kh¸c nhau, cã c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau. Theo Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, ViÖn Ng«n ng÷ häc, Nxb §µ N½ng, 2001, th× kh¸i niÖm "trî gióp" ®îc hiÓu lµ "gióp ®ì" [57, tr.767], ph¸p lý tøc lµ "nguyªn lý vÒ ph¸p luËt " [57, tr.1045]. Theo Tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam, Gi¸o s NguyÔn L©n, Nxb Tæng hîp thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2005 th× "trî gióp " lµ gióp ®ì" nh n«ng d©n bÞ mÊt mïa do lò lôt, Nhµ níc cÊp lóa gièng, con gièng cho n«ng d©n ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt kh«ng thu tiÒn [35, tr.1923], cßn vÒ "ph¸p lý" lµ "nguyªn lý cña ph¸p luËt" [35, tr.1431]. Theo §¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, NguyÔn Nh ý, Nxb V¨n ho¸ - Th«ng tin, 1999, th× "trî gióp" hiÓu lµ "sù gióp ®ì, b¶o trî, hç trî, gióp cho ai viÖc g×, ®em l¹i cho ai c¸i g×, ®ang lóc khã kh¨n, ®ang lóc cÇn ®Õn", thuËt ng÷ "ph¸p lý " ®îc hiÓu lµ lý lÏ, lÏ ph¶i theo ph¸p luËt, nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t ph¸p lý lµ lÝ luËn [58]; theo Tõ ®iÓn luËt häc, Nxb T ph¸p - Nxb Tõ ®iÓn B¸ch khoa, 2006, th× ph¸p lý: nh÷ng khÝa c¹nh, ph¬ng diÖn kh¸c nhau cña ®êi sèng ph¸p luËt cña mét quèc gia, "ph¸p lý" chØ nh÷ng lý lÏ, lÏ ph¶i theo ph¸p luËt, gi¸ trÞ ph¸p lý b¾t buéc tõ mét sù viÖc, hiÖn tîng x· héi, nh÷ng nguyªn lý, ph¹m trï, kh¸i niÖm lý luËn vÒ ph¸p luËt [53, tr.606]. Do vËy, dï lµ "gióp ®ì", "b¶o trî" hay lµ hç trî còng cã thÓ ®îc hiÓu lµ "trî gióp". ë ®©y trî gióp ®îc hiÓu lµ sù gióp ®ì cho ai ®ã ®ang gÆp khã kh¨n, nh»m lµm gi¶m bít khã kh¨n vÒ mét vÊn ®Ò mµ hä ®ang cÇn, c¸i hä ®ang cÇn ë ®©y lµ "ph¸p lý".
Nghiªn cøu mét sè níc trªn thÕ giíi vÒ kh¸i niÖm trî gióp ph¸p lý nh: V¬ng quèc Anh, Hµ Lan, Thôy §iÓn, Trung Quèc... xÐt thÊy, c¸c nhµ khoa häc ph¸p lý ®Òu lÊy lÝ luËn vÒ d©n chñ, nh©n quyÒn lµm nÒn t¶ng, hä ®¸nh gi¸ trî gióp ph¸p lý lµ mét ®¶m b¶o cho c«ng d©n cã hoµn c¶nh khã kh¨n, kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vµ sö dông ph¸p luËt ®Ó b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p vµ chÝnh ®¸ng cña m×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. MÆc dï h×nh thøc diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm trî gióp ph¸p lý, nhng c¸c kh¸i niÖm nµy ®Òu thÓ hiÖn râ 4 néi dung trî gióp c¬ b¶n, ®ã lµ: ph¸p lý, kinh tÕ, x· héi vµ nh©n ®¹o. VÒ kinh tÕ, gióp ®ì tÊt c¶ hoÆc mét phÇn tµi chÝnh chi tr¶ cho c«ng d©n cã hoµn c¶nh khã kh¨n khi tiÕp cËn víi ph¸p luËt vµ dÞch vô ph¸p lý thu phÝ cña LuËt s; vÒ ph¸p lý gióp ®ì c«ng d©n gi¶i quyÕt c¸c vô liªn quan ®Õn ph¸p luËt ®ông ch¹m ®Õn quyÒn, lîi Ých thiÕt thùc cña hä; t¹o ra sù c«ng b»ng khi c«ng d©n cã hoµn c¶nh khã kh¨n tiÕp cËn víi ph¸p luËt; vÒ x· héi ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý mang tÝnh x· héi réng r·i, thÓ hiÖn cô thÓ lµ lu«n cã sù tham gia ®«ng ®¶o cña c¸c lùc luîng trong x· héi trong viÖc phæ biÕn ph¸p luËt, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi nghÌo kh«ng ngõng n©ng cao nhËn thøc vÒ ph¸p luËt; vÒ nh©n ®¹o trî gióp ph¸p lý ®· thÓ hiÖn ®Ëm nÐt tÝnh nh©n ®¹o vµ nh©n v¨n s©u s¾c.
ë ViÖt Nam, thuËt ng÷ "Trî gióp ph¸p lý" chÝnh thøc ®îc quy ®Þnh trong trong QuyÕt ®Þnh 734/TTg ngµy 06/9/1997 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp tæ chøc trî gióp ph¸p lý cho ngêi nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch. Theo ®ã thuËt ng÷ "Trî gióp ph¸p lý" xuÊt hiÖn phæ biÕn trªn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch b¸o vµ t¹p chÝ. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng "LuËt trî gióp ph¸p lý" c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ trî gióp ph¸p lý trªn c¬ së tham kh¶o kh¸i niÖm "trî gióp ph¸p lý" cña mét sè níc trªn thÕ giíi vµ c¸c quan niÖm vÒ "trî gióp ph¸p lý" ë ViÖt Nam ®Ó ®a ra mét sè kh¸i niÖm vÒ "trî gióp ph¸p lý". Theo ®ã kh¸i niÖm "trî gióp ph¸p lý" ®îc hiÓu theo nghÜa réng vµ nghÜa hÑp.
Theo nghÜa réng, trî gióp ph¸p lý ®îc hiÓu lµ viÖc thùc hiÖn c¸c dÞch vô ph¸p lý miÔn phÝ cña Nhµ níc vµ x· héi cho ngêi nghÌo, ngêi ®îc hëng chÝnh s¸ch u ®·i vµ mét sè ®èi tîng kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh. B»ng c¸c ho¹t ®éng t vÊn ph¸p luËt, ®¹i diÖn, bµo ch÷a, kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt vô viÖc vµ tham gia thùc hiÖn phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m cho mäi c«ng d©n b×nh ®¼ng trong tiÕp cËn ph¸p luËt, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
Theo nghÜa hÑp, trî gióp ph¸p lý ®îc hiÓu lµ viÖc thùc hiÖn c¸c dÞch vô ph¸p lý miÔn phÝ cña c¸c tæ chøc trî gióp ph¸p lý cña Nhµ níc cho ngêi nghÌo vµ ngêi ®îc hëng chÝnh s¸ch u ®·i th«ng qua h×nh thøc t vÊn ph¸p luËt, ®¹i diÖn, bµo ch÷a, kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt vô viÖc vµ tham gia thùc hiÖn phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m cho mäi c«ng d©n b×nh ®¼ng trong tiÕp cËn ph¸p luËt, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
Kh¸i niÖm "trî gióp ph¸p lý" nªu trªn ®· chØ râ môc ®Ých cña ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý lµ nh»m híng tíi b¶o ®¶m thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch Nhµ níc ph¶i chi tr¶ cho ho¹t ®éng trî gióp ph¸p lý. T¹i ®iÒu 3 - LuËt Trî gióp ph¸p lý ®îc Quèc héi níc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam kho¸ XI, kú häp thø 9 th«ng qua ngµy 29/6/2006 quy ®Þnh: Trî gióp ph¸p lý lµ viÖc cung cÊp dÞch vô ph¸p lý miÔn phÝ cho ngêi ®îc trî gióp ph¸p lý theo quy ®Þnh cña luËt nµy, gióp ngêi ®îc trî gióp ph¸p lý b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh, n©ng cao hiÓu biÕt ph¸p luËt, ý thøc t«n träng vµ chÊp hµnh ph¸p luËt; gãp phÇn vµo viÖc phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt, b¶o
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Luanvan.doc
- Bia.doc
