Đề tài Thực trạng áp dụng các phương pháp kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính do công ty TNHH kiểm toán fac thực hiện

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN FAC THỰC HIỆN Sinh viên thực hiện Giáo viên hướng dẫn Huỳnh Nhật Thư ThS. Nguyễn Quốc Tú Lớp: K46B KTKT Niên khóa: 2012-2016 Huế, 05/2016 ĐA ̣I H ỌC K NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt quá trình thực tập cuối khóa trong suốt thời gian qua và thực hiện bài báo cáo này, trước tiên cho phép em được gửi lời cám ơn đến ban lãnh đạo khoa Kế toán – Kiểm toán trường ĐH Kinh Tế Huế đã lập kế hoạch thực tập cuối khóa này, nhờ vào đó em đã có cơ hội được so sánh các kiến thức đã học trên ghế giảng đường vào thực tế làm việc. Qua đó giúp em nhận thức được những thiếu sót về kiến thức cũng như kĩ năng để có kê hoạch bổ sung thêm. Đồng thời, em xin gửi lời cám ơn đến giảng viên hướng dẫn, thạc sỹ Nguyễn Quốc Tú đã tận tình giúp đỡ, động viên trong suốt thời gian vừa qua giúp em hoàn thành tốt kế hoạch thực tập cuối khóa và bài báo cáo này. Sự thành công trong suốt thời gian qua em không thể không kể đến các anh chị Kiểm toán viên ở công ty TNHH Kiểm toán FAC Huế đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em cọ xát và học hỏi trong môi trường làm việc của một Trợ lý Kiểm toán viên trong suốt thời gian thực tế tại cơ sở thực tập, đồng thời trao đổi kiến thức, nhiệt tình quan tâm giúp đỡ em hoàn thành tốt bản báo cáo này. Tuy nhiên, do thời gian thực tập có hạn đồng thời bản thân em vẫn còn tồn tại không ít thiếu sót trong kiến thức chuyên môn và kĩ năng thực tế, bài báo cáo này không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Kính mong nhận được sự góp ý, sửa chữa nhiệt tình từ quý thầy cô để em có thể hoàn thiện những yếu kém của bản thân cũng như những sai sót trong bản báo cáo này. Em xin chân thành cám ơn! Sinh viên Huỳnh Nhật Thư ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................i MỤC LỤC ..................................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................v DANH MỤC BẢNG BIỂU ..........................................................................................vi DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................................. vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu...............................................................................1 2. Mục tiêu.......................................................................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................2 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .................................................................................3 5. Cấu trúc đề tài .............................................................................................................3 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................4 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH...............................4 1.1. Tổng quan về kiểm toán BCTC ................................................................................4 1.1.1. Khái niệm về kiểm toán BCTC ............................................................................4 1.1.2. Mục tiêu ................................................................................................................5 1.1.3. Vai trò ...................................................................................................................5 1.1.4. Khái quát về một quy trình kiểm toán BCTC.......................................................6 1.2. Khái quát về bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC....................................7 1.2.1. Khái niệm bằng chứng kiểm toán.........................................................................7 1.2.2. Vai trò của bằng chứng kiểm toán........................................................................7 1.2.3. Yêu cầu của bằng chứng kiểm toán......................................................................8 1.2.4. Phân loại bằng chứng kiểm toán.........................................................................11 1.2.5. Quyết định của KTV về việc thu thập bằng chứng kiểm toán ...........................15 1.3. Các phương pháp kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán ...................................15 1.3.1. Kiểm tra ..............................................................................................................16 1.3.2. Quan sát ..............................................................................................................19 ĐA ̣I H ỌC KI N TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT iii 1.3.3. Phỏng vấn ...........................................................................................................19 1.3.4. Xác nhận .............................................................................................................21 1.3.5. Tính toán.............................................................................................................22 1.3.6. Phân tích .............................................................................................................23 CHƯƠNG II: THỰC TẾ VẬN DỤNG KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG QUÁ TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH FAC THỰC HIỆN ............................................................................................................................25 2.1. Tổng quan về công ty TNHH Kiểm toán FAC ......................................................25 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Kiểm toán FAC............25 2.1.2. Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động.......................................................................26 2.1.2.1. Mục tiêu hoạt động...........................................................................................26 2.1.2.2. Nguyên tắc hoạt động và cam kết.....................................................................27 2.1.3. Các loại hình dịch vụ do Công ty TNHH Kiểm toán FAC cung cấp..................27 2.1.4. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty...................................................................31 2.1.4.1. Cơ cấu tổ chức công ty .....................................................................................31 2.1.4.2. Đội ngũ nhân viên ............................................................................................33 2.1.5. Tóm tắt quy trình kiểm toán BCTC tại công ty TNHH Kiểm toán FAC............33 2.2. Thực tế vận dụng các kỹ thuật thu thấp bằng chứng trong quá trình kiểm toán BCTC do công ty FAC thực hiện ..................................................................................35 2.2.1. Thu thập bằng chứng kiểm toán trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán .................35 2.2.1.1. Kỹ thuật thu thập bằng chứng về thông tin cơ sở và nghĩa vụ pháp lý của khách hàng ............................................................................................................................35 2.2.1.2. Đánh giá chung về HTKSNB của khách hàng ................................................38 2.2.1.3. Phân tích số liệu...............................................................................................39 2.2.2. Thu thập bằng chứng kiểm toán trong giai đoạn thực hiện kiếm toán................39 2.2.3. Thu thập bằng chứng kiểm toán trong giai đoạn kết thúc kiểm toán ..................58 CHƯƠNG III: ĐÁNH GIÁ VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM GÓP PHẦN NÂNG CAO CÔNG TÁC ÁP DỤNG KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG QUÁ TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN FAC THỰC HIỆN ................................................................................................................59 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT iv 3.1. Đánh giá về việc áp dụng kỹ thuật Thu thập bằng chứng kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán FAC .................................................................................................59 3.1.1. Ưu điểm ...............................................................................................................59 3.1.2. Hạn chế ................................................................................................................61 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao công tác áp dụng kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC .......................62 3.2.1. Trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán ....................................................................62 3.3.2. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán...................................................................63 3.3.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán.....................................................................65 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................66 1. Kết luận......................................................................................................................66 2. Kiến nghị ...................................................................................................................67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................68 PHỤ LỤC ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Viết đầy đủ 1 KTV Kiểm toán viên 2 BCTC Báo cáo tài chính 3 BCĐKT Bảng cân đối kế toán 4 BCKQHĐKD Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 5 HTKSNB Hệ thống kiểm soát nội bộ 6 VPĐD Văn phòng đại diện 7 BGĐ Ban giám đốc 8 BCKT Báo cáo kiểm toán 9 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 10 TSCĐ Tài sản cố định 11 HTK Hàng tồn kho ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Biên bản kiểm kê quỹ tiền mặt tại Công ty ABC .........................................42 Bảng 2.2: Trích giấy tờ làm việc của KTV về kiểm toán số dư đầu kỳ các tài khoản của công ty ABC............................................................................................................44 Bảng 2.3: Trích giấy tờ làm việc của KTV về thủ tục kiểm tra khoản mục Chi phí bán hàng của công ty ABC..................................................................................................45 Bảng 2.4: Trích giấy tờ làm việc của KTV về thủ tục kiểm tra chi tiết khoản mục Tiền mặt của công ty ABC ....................................................................................................41 Bảng 2.5: Bảng phân tích khoản mục doanh thu của Công ty ABC .............................53 Bảng 2.6: Tổng hợp Doanh thu, giá vốn, lãi gộp theo tháng tại công ty ABC .............54 Bảng 2.7: Phân tích chi phí hoạt động của công ty ABC..............................................55 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT vii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức công ty TNHH Kiểm toán FAC..........................................31 Sơ đồ 2.2: Cơ cấu tổ chức VPĐD Công ty TNHH Kiểm toán FAC tại Huế ................32 Sơ đồ 2.3: Quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC. ...............33 Sơ đồ 2.4: Quá trình lấy xác nhận .................................................................................51 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Hoạt động kiểm toán nói chung đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới. Với sự phát triển không ngừng của các doanh nghiệp về số lượng, hình thức và quy mô hoạt động, đồng thời, trước đòi hỏi về sự minh bạch, lành mạnh tài chính của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường thì sự trợ giúp của các công ty kiểm toán là vô cùng cần thiết. Ở nước ta hiện nay, hoạt động kiểm toán đang phát triển và từng bước ổn định với sự ra đời ngày càng nhiều các công ty kiểm toán. Trong bối cảnh đó, các công ty kiểm toán thực sự cần nâng cao chất lượng dịch vụ của mình để có thể phát triển và cạnh tranh. Công ty TNHH FAC cũng không nằm ngoài vòng phát triển đó. Sau gần 10 năm hoạt động, công ty đã đạt được nhiều thành công với việc cung cấp các dịch vụ kiểm toán và tư vấn chuyên ngành cho các doanh nghiệp trên phạm vi toàn lãnh thổ Việt Nam. Một trong những loại dịch vụ kiểm toán chủ yếu mà công ty kiểm toán cung cấp cho khách hàng là hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) – là sự xác minh và bày tỏ ý kiến nhận xét của kiểm toán về BCTC của đơn vị được kiểm toán. Để những ý kiến nhận xét về BCTC của doanh nghiệp có giá trị pháp lý và có tính thuyết phục cao thì kiểm toán viên phải thu thập và đánh giá các bằng chứng kiểm toán đầy đủ và thích hợp. Có thể nói, sự thành công của một cuộc kiểm toán phụ thuộc trước hết vào việc thu thập và sau đó là đánh giá bằng chứng kiểm toán của kiểm toán viên (KTV). Xuất phát từ mục tiêu đó, KTV phải sử dụng các phương pháp kỹ thuật để thu thập các bằng chứng kiểm toán trong suốt quá trình kiểm toán. Các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán bao gồm: kiểm tra đối chiếu, quan sát, điều tra - phỏng vấn, xác nhận, tính toán, phân tích. Nhận thức tầm quan trọng của các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán, qua lý luận được trang bị ở nhà trường và cơ hội được thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán FAC, tôi đã chọn đề tài “Thực trạng áp dụng các phương pháp kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Kiểm toán FAC thực hiện”. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT 2 2. Mục tiêu Đề tài nghiên cứu nhằm các mục đích sau: Thứ nhất: Hệ thống hóa về mặt lý luận về bản chất của bằng chứng kiểm toán và các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC. Thứ hai: Tìm hiểu thực tế việc vận dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán của công ty TNHH Kiểm toán FAC. Thứ ba: Nhận xét và đề xuất giải pháp nhằm khắc phục các hạn chế, góp phần hoàn thiện các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán tại Công ty TNHH FAC. 3. Phương pháp nghiên cứu a. Phương pháp thu thập số liệu: - Thu thập, nghiên cứu các chuẩn mực, chế độ kế toán và kiểm toán Việt Nam hiện hành cùng các tài liệu chuyên khảo có liên quan như giáo trình, sách báo về kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC. - Thu thập các tài liệu, hồ sơ năm trước liên quan tới kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH FAC. - Quan sát quá trình các KTV tiến hành thu thập bằng chứng kiểm toán và phỏng vấn KTV về quy trình tiến hành thu thập bằng chứng kiểm toán trong thực tế. - Trực tiếp tham gia quy trình kiểm toán với vai trò Trợ lý Kiểm toán viên. b. Phương pháp xử lý số liệu: Sau khi thu thập số liệu, người viết tiến hành phân tích, tổng hợp, đối chiếu số liệu cũng như vận dụng các kiến thức và kinh nghiệm thực tế có được về kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán từ đó có cái nhìn khái quát về vấn đề nghiên cứu. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT 3 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu a. Nội dung thực hiện: Do giới hạn về thời gian và không gian nên đề tài chỉ nghiên cứu việc áp dụng kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán mà các KTV của công ty TNHH FAC đang áp dụng tại khách hàng là công ty TNHH ABC. b. Không gian: Đề tài được thực hiện tại Công ty TNHH FAC. c. Thời gian: Số liệu thực hiện tại Công ty ABC cho năm tài chính kết thúc vào ngày 31/12/2015. Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ ngày 17/01/2015 đến ngày 28/03/2015. 5. Cấu trúc đề tài Ngoài các phần Mở đầu và Kết luận, Luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC Chương 2. Thực tế vận dụng kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH FAC thực hiện. Chương 3: Đánh giá và một số đề xuất nhằm góp phần nâng cao công tác áp dụng kỹ thuật thu thập BCKT trong quá trình kiểm toán BCTC do Công ty TNHH FAC thực hiện. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT 4 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1.Tổng quan về kiểm toán BCTC 1.1.1. Khái niệm về kiểm toán BCTC Có nhiều cách định nghĩa về kiểm toán khác nhau, nhưng theo cách hiểu chung nhất thì bản chất của kiểm toán được định nghĩa như sau:“Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá bằng chứng về những thông tin được kiểm tra nhằm xác định và báo cáo về mức độ phù hợp giữa những thông tin đó với các chuẩn mực đã được thiết lập. Quá trình kiểm toán phải được thực hiện bởi các KTV đủ năng lực và độc lập” (Arens & Locbbecke, 1997). Nếu kế toán có nhiệm vụ tổ chức hệ thống thông tin cho các quyết định kinh tế của tổ chức liên quan thì kiểm toán có trách nhiệm kiểm tra, đánh giá và đảm bảo nâng cao độ tin cậy của các thông tin kế toán. Căn cứ theo mục đích kiểm toán thì kiểm toán được chia thành: Kiểm toán hoạt động, Kiểm toán tuân thủ và Kiểm toán BCTC. Trong đó, kiểm toán BCTC là một hoạt động phổ biến và đặc trưng nhất của kiểm toán ngày từ khi ra đời cũng như trong quá trình phát triển. Đối tượng trực tiếp của kiểm toán BCTC là các Bảng khai tài chính. Bộ phận quan trọng của những bảng khai này là các BCTC. Theo chế độ kế toán nước ta, các báo cáo tài chính của đơn vị bao gồm: Bảng cân đối kế toán (Bảng CĐKT), báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQHĐK), báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính. Ngoài ra, bảng khai tài chính còn bao gồm những bảng kê khai có tính chất pháp lý khác như các bảng dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước, các bảng dự toán và quyết toán các công trình xây dựng cơ bản, các bảng kê khai tài sản cá nhân ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Huỳnh Nhật Thư – K46B KTKT 5 1.1.2. Mục tiêu Kiểm toán BCTC nhằm hướng đến hai mục tiêu: - Làm cơ sở giúp KTV đưa ra ý kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành, tuân thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không? - Làm cơ sở giúp cho đơn vị được kiểm toán thấy rõ những tồn tại, sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tin tài chính của đơn vị. 1.1.3. Vai trò - Đối với đơn vị được kiểm toán, kiểm toán BCTC góp phần nâng cao độ tin cậy BCTC của đơn vị và nâng cao chất lượng thông tin tài chính của đơn vị. BCTC là hệ thống báo cáo được lập theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc được chấp nhận nhằm trình bày bức tranh thông tin về kế toán tài chính chủ yếu của đơn vị. Việc lập BCTC là trách nhiệm của đơn vị. Kiểm toán BCTC được thực hiện bởi các KTV đủ năng lực và độc lập nhằm đưa ra ý kiến về BCTC. Do đó, báo cáo kiểm toán (BCKT) chấp nhận toàn phần sẽ góp phần nâng cao độ tin cậy của thông tin trên BCTC. Trong quá trình kiểm toán, KTV cũng sẽ phát hiện những thiếu sót, những điểm tồn tại của bộ máy kế toán tài chính của đơn vị. Từ đó, KTV sẽ góp ý hoàn thiện bộ máy này nhằm nâng cao độ tin cậy của thông tin trên BCTC. - Đối với người sử dụng thông tin, kiểm toán BCTC là căn cứ quan trọng để những người sử dụng thông tin BCTC