Đề tài Thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở xí nghiệp xây lắp I

Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y l¾p vµ ¶nh h­ëng ®Õn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: X©y l¾p lµ mét ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn ngµnh x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. - S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh hoÆc vËt kiÕn tróc cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p. mang tÝnh ®¬n chiÕn. Mçi s¶n phÈm ®­îc x©y l¾p theo thiÕt kÕ kü thuËt vµ gi¸ dù to¸n riªng. Do ®ã, ®ßi hái mçi s¶n phÈm tr­íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ph¶i lËp dù to¸n vÒ thiÕt kÕ thi c«ng vµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i tiÕn hµnh so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm th­íc ®o. - S¶n phÈm x©y l¾p ®­îc tiªu thô theo gi¸ trÞ dù to¸n hoÆc gi¸ thanh to¸n víi ®¬n vÞ chñ thÇu, gi¸ nµy th­êng ®­îc x¸c ®Þnh tr­í khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu. MÆt kh¸c s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng thuéc ®èi t­îng l­u th«ng, n¬i s¶n xuÊt ®ång thêi lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm v× vËy s¶n phÈm x©y l¾p lµ lo¹i hµng ho¸ cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt. Thêi gian sö dông cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ l©u dµi vµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p rÊt lín. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng c«ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng tr×nh vµ tuæi thä cña c«ng tr×nh theo thiÕt kÕ. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cã ¶nh h­ëng lín tíi c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n lµm cho ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i ®­îc tæ chøc phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm trong x©y dùng c¬ b¶n vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÕ ®é cña kÕ to¸n do Nhµ n­íc ban hµnh. 2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p: 2.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ x©y l¾p. Doanh nghiÖp x©y l¾p lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong ®ã qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng lµ sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè søc lao ®éng cña con ng­êi, t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i chi ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ NVL, vµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c yÕu tè chi phÝ trªn ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. VËy chi phÝ x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ x©y l¾p trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh x©y l¾p doanh nghiÖp ph¸t sinh rÊt nhiÒu kho¶n chi phÝ ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, chØ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p nh»m t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p míi ®­îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. - Chi phÝ doanh nghiÖp bá ra ®Ó t¹o nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm bao gåm 3 bé phËn c, v, m. G = c + v + m c: lµ toµn bé gi¸ trÞ tù liÖu s¶n xuÊt ®· ®­îc tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p nh­ khÊu hao TSC§, NVL, CC - DC. v: lµ chi phÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm. m: lµ gi¸ trÞ míi lao ®éng s¸ng t¹o ra. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, cvµ v lµ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®Ó t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p cña doanh nghiÖp. 2.1.2. - Ph©n lo¹i chi phÝ x©y l¾p * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, mçi lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mang mét néi dung kinh tÕ riªng, ngoµi ra kh«ng ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt mang mét néi dung kinh tÕ riªng, ngoµi ra kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo, ë ®©u vµ môc ®Ých hoÆc t¸c dông cña chi phÝ nh­ thÕ nµo. Ta cã thÓ ph©n lo¹i nh­ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Lµ toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng: Lµ toµn bé tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶, c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ c«ng cô, dông cô lµ phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña c¸c lo¹i c«ng cô dông cô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p. - Chi phÝ hao TSC§: Lµ toµn bé sè tiÒn tÝnh khÊu hao TSC§ sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ vÒ c¸c dÞch vô bªn ngoµi sö dông vµo qu¸ tr×nh x©y l¾p cña doanh nghiÖp nh­ tiÒn ®iÖn tiÒn n­íc, ®iÖn tho¹i.. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p ë doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tão trªn vµ ®­îc thanh to¸n b»ng tiÒn. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung kinh tÕ chØ râ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p doanh nghiÖp ph¶i ph©n bè ra c¸c lo¹i chi phÝ g×, nã lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, phôc vô viÖc lËp b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, kiÓm tra dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t­, lµ c¬ së ®Ó tÝnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ thu nhËp quèc d©n. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ kh«ng xÐt ®Õn néi dung kinh tÕ cña chi phÝ, tiªu thøc ph©n lo¹i nµy chØ râ chi phÝ doanh nghiÖp bá ra cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng, tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo kho¶n môc vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh c¸c kho¶n môc: - Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt kÕt cÊu, vËt liÖu lu©n chuyÓn cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p, kh«ng bao gåm chi phÝ vËt liÖu ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ m¸y thi c«ng. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l­îng cña nh©n c«ng trù tiÕp x©y l¾p cÇn thiÕt ®Ó hoµn chÝnh s¶n phÈm x©y l¾p, kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n phÈm x©y l¾p vµ chi phÝ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ toµn bé chi phÝ sö dông xe, m¸y thi cong phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p c«ng tr×nh bao gåm: Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ söa ch÷a lín söa ch÷a th­êng xuyªn m¸y thi c«ng, chi phÝ nhiªn liÖu vµ ®éng lùc dïng cho m¸y thi c«ng vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng chi phÝ di chuyÓn, th¸o, l¾p m¸y thi c«ng. Kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l­¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y…. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp khai th¸c ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ë tæ ®éi, c«ng tr­êng x©y dùng bao gåm: l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, khÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña tæ, ®éi vµ chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña tæ, ®éi. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi ®èi t­îng chÞu chi phÝ: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ chi phÝ liªn quan ®Õn tõng ®èi t­îng chÞu chi phÝ, nh÷ng chi phÝ nµy ®­îc kÕ to¸n c¨n cø vµo chøng tõ gèc ®Î tËp hîp cho tõng ®è t­îng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng chÞu chi phÝ; nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng liªn quan theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t­îng mét c¸ch hîp lý. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l­îng s¶n phÈm: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt gåm 3 lo¹i: - Chi phÝ cè ®Þnh: Lµ chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi vÒ khèi l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ biÕn ®æi: Lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc ®é ho¹t ®éng, cña khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp… - Chi phÝ hçn hîp: Lµ chi phÝ gåm c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸hc nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, ph©n tÝch ®iÓm hoµ r¶i vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. Ngoµi ra c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trªn tuú thuéc vµo c¸c yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch kh¸c nhau, mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi quy tr×nh c«ng nghÖ, theo thÈm quyÒn vµ ra quyÕt ®Þnh. 2.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng lao ®éng vËt ho¸ vµ chi phÝ kh¸c biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p, c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh theo quy ®Þnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt c¸ biÖt, mçi h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng tr×nh hay khèi l­îng x©y l¾p khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã gi¸ riªng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh. 2.2.1. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. * Gi¸ thµnh dù to¸n. Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng x©y l¾p, thêi gian s¶n xuÊt thi c«ng dµi, mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc nªn mçi c«ng tr×nh, mçi h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu ph¶i lËp dù to¸n tr­íc khi s¶n xuÊt thi c«ng. Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, gi¸ dù to¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt vµ ®¬n gi¸ cña nhµ n­í. Gi¸ dù to¸n lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ dù to¸n vµ phÇn l·i ®Þnh møc. Gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng trinh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - L·i ®Þnh møc. * Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, hiÖu ph¸p thi c«ng: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - Møc h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch * Gi¸ thµnh thùc tÕ. Gi¸ thµnh thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p gåm chi phÝ ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc vµ kh«ng ®Þnh møc nh­ c¸c kho¶n béi chi, l·ng phÝ vÒ vËt t­, lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¸p cña ®¬n vÞ ®­îc phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh, gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p thùc hiÖn trong kú. Gi¸ thµnh khèi l­îng x©y l¾p hoµn chØnh lµ gi¸ thµnh cña nh÷ng c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh ®¶m b¶o kü thuËt ®óng chÊt l­îng thiÕt kÕ ®­îc bªn chñ ®Çu t­ nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. Chi tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thi c«ng mét c«ng tr×nh,h¹ng môc c«ng tr×nh. 2.2.2. Quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p = + - Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ ®Ïa tËp hîp. Tuy nhiªn gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau vÒ ph¹m vi, quan hÖ vµ néi dung, do ®ã cÇn ph¶i ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m) mµ kh«ng tÝnh ®Õn sè chi phÝ cã liªn quan ®Õn sè s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay ch­a. Ng­îc l¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong thêi kú mµ kh«ng xÐt ®Õn nã ®­îc chi ra vµo thêi kú nµo. Trong gi¸ thµnh cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú cã thÓ bao gåm c¶ nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong kú tr­íc (hoÆc trong nhiÒu kú tr­íc) ®ång thêi chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ chi ra trong kú nµy l¹i n»m trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kú sau. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ nh­ng trong chØ tiÒu gi¸ thµnh th× bao gåm nh÷ng chØ tiªu g¾n víi s¶n phÈm hay khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh mµ kh«ng kÓ ®Õn viÖc chi phÝ ®ã ®· chi ra trong kú kinh doanh nµo. Nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ nãi ®Õn chi phÝ x©y l¾p tÝnh cho mét khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao còng cã nghÜa lµ thõa nhËn chi phÝ x©y l¾p ®Ó t¹o ra khèi l­îng x©y l¾p ®ã cÇn chi phÝ x©y l¾p bá ra ch­a h¼n ®· hoµn toµn hîp lý vµ ®­îc thõa nhËn. Nh­ vËy lµ cã sù kh¸c nhau song gi÷a gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau tµi liÖu h¹ch to¸n chi phÝ x©y l¾p lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. NÕu nh­ x¸c ®Þnh viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ c«ng t¸c chñ yÕu trong h¹ch to¸n kÕ to¸n th× chi phÝ x©y l¾p cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn sù chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 3. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. NhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp vµ ph­¬ng ph¸p cña kÕ to¸n theo tr×nh tù logic, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kiÓm tra c¸c kh©u h¹ch to¸n nh­ tiÒn l­¬ng, vËt liÖu, TSC§ … x¸c ®Þnh sè liÖu cÇn thiÕt cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Cô thÓ ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n. - KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vËt t­ lao ®éng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch trong thi c«ng. - TÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ kÞp gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. - KiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ c¸c biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi l­îng c«ng t¸c x©y dùng ®· hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ khèi l­îng thi c«ng dë dang theo nguyªn t¾c quy ®Þnh. §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, ®éi x©y dùng … trong tõng thêi kú nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp. 4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 4.1. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ. 4.1.1. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®­îc tËp hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm cña tõng c«ng tr×nh thi c«ng vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp míi t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó tæ chøc c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p cÇu ph¶i dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc thi c«ng cña doanh nghiÖp - Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt ra s¶n phÈm x©y l¾p - §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ - Yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp Dùa vµo nh÷ng vÊn ®Ò trªn, ®èi t­îng kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng ®éi c«ng tr×nh, hay môc c«ng tr×nh… * Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. V× ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nhiÒu vµ kh¸c nhau do ®ã h×nh thµnh c¸c ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Th«ng th­êng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn theo 2 ph­¬ng ph¸p chñ yÕu: - Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ nµo th× tËp hîp trùc tiÕp theo ®èi t­îng ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho ®èi t­îng mét c¸ch chÝnh x¸c, cung cÊp sè liÖu chÝnh x¸c cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ cã t¸c dông t¨ng c­êng kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy víi c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu ph¶i thùc hiÖn chÆt chÏ, ph¶n ¸nh ghi chÐp cô thÓ râ rµng chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t­îng chÞu chi phÝ. - Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp. Theo ph­¬ng ph¸p nµy chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ch to¸n ban ®Çu kh«ng thÓ ghi chÐp riªng cho tõng ®èi t­îng ph¶i lùa chän ph­¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, ¸p dông ph­¬ng ph¸p chi phÝ gi¸n tiÕp ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau. + TËp hîp chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng. + X¸c ®Þnh hÖ sã ph©n bæ trªn c¬ së tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý theo c«ng thøc. HÖ sè ph©n bæ = + X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cña tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt Tæng tiªu thøc HÖ sè cña tõng ®èi t­îng tËp hîp = ph©n bæ cña ®èi t­îng x ph©n bæ chi phÝ tËp hîp chi phÝ ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy tÝnh chÝnh x¸c phô thuéc vµo viÖc lùa chän tiªu chuÈn ph©n bè, do ®ã kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt, tr×nh ®é, yªu cÇu qu¶n lý vµ ®Æc ®iÓm chi phÝ ®Ó lùa chän. 4.1.2. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®­îc tæng gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã cã ý nghÜa quan träng lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n më c¸i b¶ng chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh vµ tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t­îng phôc vô cho viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i dùa vµo c¬ së ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp x©y l¾p víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y l¾p ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh hoÆc tõng khèi l­îng c«ng nghÖ x©y l¾p cã thiÕt kÕ riªng (dù to¸n riªng) * Kú tÝnh gi¸thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú ph©n bæ kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, chu kú tÝnh gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - NÕu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh hoÆc theo ®¬n ®Æt hµng th× thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh. - NÕu ®èi t­îng gi¸ thµnh lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc quy ®Þnh thanh to¸n theo giai ®o¹n x©y dùng th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ theo giai ®o¹n x©y dùng hoµn thµnh. - NÕu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ nh÷ng h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc thanh to¸n ®Þnh kú theo khèi l­îng tõng lo¹i c«ng viÖc trªn c¬ së gi¸ dù to¸n thi kú tÝnh gi¸ thµnh lµ theo th¸ng (quý) 4.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi t­äng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a ®èi t­îng tÝnh gi¸ vµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ cã sù kh¸c nhau v× vËy cÇn ph¶i ph©n biÖt 2 vÊn ®Ò nµy, nÕu kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh víi ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®èi t­îng mét c¸ch ®óng ®¾n môc ®Ých vµ giíi h¹n c«ng viÖc kiÓm tra c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo n¬i ph¸t sinh vµ theo c«ng dông cña c¸c chi phÝ. MÆt kh¸c còng kh«ng cho phÐp thùc hiÖn kiÓm tra s¶n xuÊt nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh, ph¸t hiÖn nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong s¶n xuÊt, v¹ch ra ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh.