Đề tài Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy – tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011 – 2015

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân LỜI CẢM ƠN Được sự phân công của khoa kinh tế và phát triển trường đại học kinh tế Huế, và sự đồng ý của Thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Mai Văn Xuân tôi đã thực hiện đề tài “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy – Tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011 – 2015”. Và để hoàn thành khóa luận này tôi đã được sự giúp đỡ của nhiều người. Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi đến quý thầy cô ở khoa kinh tế và phát triển trường đại học Kinh Tế Huế đã cùng với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho em trong suốt thời gian học tập tại trường. Xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS Mai Văn Xuân đã tận tình, chu đáo hướng dẫn em thực hiện khóa luận này. Xin chân thành cảm ơn các chú, các bác và các anh chị phòng kinh tế UBND thị xã Hương Thủy đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để em có thể thực tập và hoàn thành bài khóa luận này Cảm ơn gia đình, bạn bè đã theo sát mình trong quá trình thực hiện đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất. Nhưng do lần đầu tiên tiếp cận với đề tài lớn nên không thể tránh khỏi những thiếu sot nhất định mà bản thân chưa thể tự nhận thấy được. Vì vậy, rất mong được sự góp ý của quý Thầy, Cô giáo và các bạn để khóa luận được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Huế, Ngày 11 tháng 04 năm 2016 Sinh viên Lê Hữu Vinh SVTH: Lê Hữu Vinh i Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. i MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU ...................................................... v DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ĐỒ THỊ ..................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................................. vii TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................... viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................... 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................... 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 2 4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu .............................................................................. 2 4.2. Phương pháp thu thập tài liệu ................................................................................... 2 4.3. Phương pháp phân tích xử lí số liệu ......................................................................... 3 4.4. Chọn điểm nghiên cứu .............................................................................................. 3 Phần II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .......................................................................... 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI .................................................................................................................... 4 1.1. Cơ sở lí luận .............................................................................................................. 4 1.1.1. Khái niệm về nông thôn ........................................................................................ 4 1.1.2. Khái niệm về mô hình nông thôn mới ................................................................... 4 1.1.3. Vai trò của nông thôn mới trong phát triển kinh tế - xã hội hiện nay .......................... 5 1.1.4. Nội dung quy hoạch xây dựng nông thôn mới ...................................................... 6 SVTH: Lê Hữu Vinh ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân 1.1.5. Tiêu chí xây dựng nông thôn mới ......................................................................... 7 1.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................................... 7 1.2.1. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới của 1 số nước trên thế giới .......................... 7 1.2.2. Tình hình thực hiện nông thôn mới ở Việt Nam ................................................... 9 1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới ........................................ 11 1.2.4. Cơ sở pháp lí xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam ........................................... 11 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ HƯƠNG THỦY – TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ................................ 12 2.1. Khái quát địa bàn thị xã Hương Thủy .................................................................... 12 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................... 12 2.1.2. Điều kiện kinh tế ................................................................................................. 15 2.1.3. Điều kiện về xã hội .............................................................................................. 16 2.2. Đánh giá thực trạng theo bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới .......................... 16 2.2.1. Quy hoạch ............................................................................................................ 17 2.2.2. Hạ tầng kinh tế - xã hội ....................................................................................... 17 2.2.3. Kinh tế và tổ chức sản xuất ................................................................................. 34 2.2.4. Văn hóa, xã hội và môi trường ............................................................................ 37 2.2.5. Hệ thống chính trị (2 tiêu chí) ............................................................................. 41 2.2.6. Kết quả tổng hợp thực hiện theo Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM......................... 43 2.3. Ý kiến của người dân về đầu tư cơ sở hạ tầng theo chương trình xây dựng NTM trên địa bàn thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế. ................................................ 46 2.3.1. Đánh giá của người dân về hiện trạng đầu tư cơ sở hạ tầng trên địa bàn xã ....... 46 2.3.2. Tác động của quá trình đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ....................................... 51 Tác động ........................................................................................................................ 51 2.4. Những khó khăn còn tồn tại và nguyên nhân ......................................................... 52 2.4.1. Những khó khăn .................................................................................................. 52 2.4.2. Nguyên nhân của những khó khăn ...................................................................... 53 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI ................................................................... 55 3.1. Định hướng xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới giai đoạn 2015 – 2020. 55 SVTH: Lê Hữu Vinh iii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân 3.1.1. Mục tiêu chung .................................................................................................... 55 3.1.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................... 55 3.2. Giải pháp cần thực hiện để nâng cao hiệu quả chương trình nông thôn mới giai đoạn tới trên địa bàn thị xã Hương Thủy ...................................................................... 55 3.2.1. Giải pháp về quy hoạch ....................................................................................... 55 3.2.2. Giải pháp nhằm đạt được các tiêu chí về hạ tầng – kinh tế - xã hội. ....................... 56 3.2.3. Giải pháp hoàn thiện các tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất ........................ 57 3.2.4. Giải pháp về nhóm tiêu chí văn hóa, xã hội và môi trường ................................ 58 3.2.5. Nâng cao hiệu quả nhóm tiêu chí hệ thống chính trị ........................................... 59 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 60 1. Kết luận ...................................................................................................................... 60 2. Kiến nghị ................................................................................................................... 62 2.1. Đối với người dân ................................................................................................... 62 2.2. Đối với cơ quan quản lý ........................................................................................ 62 2.2.1. Đối với ban quản lý thôn .................................................................................... 62 2.2.2. Đối với ban quản lý xã ....................................................................................... 63 2.2.3. Đối với ban quản lý thị xã .................................................................................. 64 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 65 SVTH: Lê Hữu Vinh iv Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU NTM : Nông thôn mới UBND : Ủy ban nhân dân NN&PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn PTNT : Phát triển nông thôn TW : Trưng Ương KH&CN : Khoa học và công nghệ GDP : Tổng sản phẩm quốc nội CP : Chính phủ CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa BCH : Ban chấp hành MTQG : Mục tiêu quốc gia XDNTM : Xây dựng nông thôn mới BCĐ : Ban chỉ đạo NSĐP : Ngân sách địa phương NSTW : Ngân sách trung ương HTX : Hợp tác xã TCSX : Tổ chức sản xuất TM – DV : Thương mại – dịch vụ CN – TTCN : Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp KHHGĐ : Kế hoạch hóa gia đình TCCT : Tổ chức chính trị SVTH: Lê Hữu Vinh v Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ĐỒ THỊ Hình 1: Bản đồ thị xã Hương Thủy .............................................................................. 12 Hình 2: Biểu đồ sử dụng đất thị xã Hương Thủy năm 2014 ........................................ 14 SVTH: Lê Hữu Vinh vi Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1: Diện tích đất thị xã hương thủy năm 2015 ..................................................... 13 Bảng 2: Tình hình về kinh tế thị xã hương thủy năm 2015 .......................................... 15 Bảng 3: Tình hình quy hoạch thực hiện nông thôn mới trên địa bàn thị xã hương thủy tính đến 30/06/2015 ...................................................................................................... 17 Bảng 4: Huy động và thực hiện đầu tư giao thông nông thôn thực hiện mtqg xây dựng ntm t hị xã hương thủy 2011 – 2015 ............................................................................ 19 Bảng 5: Bảng đánh giá tiêu chí giao thông đạt chuẩn nông thôn mới tính đến 30/06/2015 .................................................................................................................... 21 Bảng 6: Huy động và thực hiện xây dựng thủy lợi và điện thực hiện mtqg xây dựng nông thôn mới thị xã hương thủy 2011 -2015 .............................................................. 22 Bảng 7: Bảng đánh giá tiêu chí điện và thủy lợi đạt chuẩn nông thôn mới năm tính đến 30/06/2015 .................................................................................................................... 23 Bảng 8: Huy động và thực hiện đầu tư xây dựng csvc văn hóa thực hiện mtqg xây dựng ntm thị xã hương thủy 2011 – 2015 ................................................................... 25 Bảng 9: Bảng đánh giá tiêu chí csvc văn hóa đạt chuẩn nông thôn mới tính đến 30/06/2015 .................................................................................................................... 26 Bảng 10: Xây dựng nhà ở cư dân 6 xã giai đoạn 2011 – 2015 .................................... 28 Bảng 11: Bảng đánh giá tiêu chí nhà ở dân cư đạt chuẩn nông thôn mới tính đến 30/06/2015 .................................................................................................................... 29 Bảng 12: Huy động và thực hiện đầu tư xây dựng bưu điện, trường học, chợ nông thôn 2011 – 2015 .................................................................................................................. 31 Bảng 13: Kết quả đánh giá đạt chuẩn nông thôn mới về các tiêu chí bưu điện, trường học, chợ nông thôn tính đến 30/06/2015 ...................................................................... 32 Bảng 14: Kết quả đánh giá đạt chuẩn nông thôn mới của nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất tính đến 30/06/2015 ............................................................................... 34 Bảng 15: Kết quả thực hiện tiêu chí giáo dục và y tế thực hiện chương trình nông thôn mới thị xã hương thủy tính đến 30/06/2015 ................................................................. 38 Bảng 16: Kết quả thực hiện tiêu chí văn hóa và môi trường thị xã hương thủy tính đến 30/06/2015 .................................................................................................................... 39 Bảng 17: Kết quả đạt được các tiêu chí về hệ thống chính trị thực hiện chương trình nông thôn mới tại thị xã hương thủy, tính đến 30/0/2015 ............................................ 41 Bảng 18: Tiến độ thực hiện 19 tiêu chí nông thôn mới đến 30/06/2015 ..................... 44 SVTH: Lê Hữu Vinh vii Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Mục tiêu chính của nghiên cứu đề tài là nghiên cứu tình hình thực hiện chương trình NTM trên địa bàn thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ đó, có một cái nhìn tổng quát về tình hình thực hiện NTM trên địa bàn thị xã trong thời gian quá, chỉ ra được những thành tựu đã đạt được , những hạn chế còn tồn tại trong việc thực hiện chương trình này để có những giải pháp và kiến nghị phù hợp nhằm đạt được những kết quả tốt hơn trong thời gian tới. Dữ liệu nghiên cứu đề tài gồm 2 nguồn chính: Thứ nhất, số liệu sơ cấp thu thập từ quá trình điều tra trực tiếp người dân tại địa phương. Thứ hai, số liệu thứ cấp được thu thập từ các phòng ban UBND thị xã Hương Thủy. Từ đó, có những nhận xét xác thực nhất về tình hình trên địa bàn trong tiền trình thực hiện NTM để có các giải pháp và đề xuất thực hiện. Qua quá trình nghiên cứu, tôi nhận thấy rằng tình hình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã đã có những thành tựu tốt đẹp và đáng ghi nhận. Tuy nhiên vẫn còn một số khó khăn nhất định cần giải quyết. Đó là một số tiêu chí của các xã vẫn chưa đạt được vì những lí do khác nhau, như là: Về công tác chỉ đạo của cán bộ các xã vẫn còn hạn chế; Việc huy động nguồn vốn để thực hiện chương trình NTM còn gặp nhiều khó khăn, nguồn vốn chủ đầu tư chủ yếu từ ngan sách nhà nước, sự tham gia đóng góp của các doanh nghiệp, các tổ chức và hộ nông dân còn hạn chế; Qua tìm hiểu và phân tích , tôi đề xuất một số giải pháp cũng như mạnh dan đưa ra một vài kiến nghị đối với các cấp lãnh đạo và nhân dân để nâng cao hiệu quả thực hiện chương trình nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy, bước đầu cải thiện bộ mặt nông dân nông thôn, đưa thị xã đến với mục tiêu 2020 là toàn bộ các xã trên địa bàn thị xã Hương Thủy đều đạt chuẩn nông thôn mới. SVTH: Lê Hữu Vinh viii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Xây dựng nông thôn mới là chủ trương có tầm cỡ chiến lược đặc biệt quan trọng của Đảng và nhà nước ta, nhằm cụ thể hóa việc thực hiện nghị quyết lần thứ 7 ban chấp hành trung ương Đảng ( Khóa X ). Chủ trương này có mục tiêu toàn diện: Xây dụng kết câu hạ tầng kinh tế xã hội nông thôn từng bước hiện đại, xây dụng cơ cấu kinh tế và và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lí gắn công nghiệp với phát triển dịch vụ, gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch, xây dựng xã hội nông thôn mới dân chủ, ổn định, giàu ản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường sinh thái, giữ vững an ninh trật tự, tăng cường hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Như vậy chủ trương xây dụng nông thôn mới mang tính nhân văn sâu sắc, vừa là mục tiêu yêu cầu phát triển bền vững, vừa là nhiệm vụ cấp bách lâu dài đòi hỏi phải tiến hành đúng quy định, đồng bộ chắc chắn. Để xây dựng nông thôn mới, thủ tướng chính phủ đã kí quyết định số 491/QĐ- TTg ban hành bộ tiêu chí quốc gia về xây dụng nông thôn mới gồm 19 tiêu chí. Đây là một chương trình khung, bao gồm 11 chương trình mục tiêu quốc gia và 13 chương trình có tính chất mục tiêu đang diễn ra tại nông thôn. Cho đến thời điểm này đã có hơn 900 xã trên địa bàn toàn quốc đã triển khai về chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới theo quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 của thủ tướng chính phủ. Xuất phát từ thực trạng xây dụng nông thôn mới của các xã trên địa bàn thị xã Hương Thủy – tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian vừa qua, với kinh nghiệm công tác và quá tŕnh thực tập tại pḥng kinh tế UBNN thị xă Hương Thủy thì em đã chọn đề tài “ Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy – tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011 – 2015” làm đề tài thực tập tốt nghiệp của mình. SVTH: Lê Hữu Vinh 1 Đạ i h ọc Ki nh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Mai Văn Xuân 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá tình hình thực hiện chủ trương xây dựng nông thôn mới của nhà nước thực hiện trên địa bàn thị xã Hương Thủy tỉnh Thừa Thiên Huế. Trên cơ sở đó đề xuất một số kiến nghị và giải pháp góp phần thực hiện thành công hơn mô mình nông thôn mới trên địa bàn. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lí luận và thực tiễn về nông thôn và nông thôn mới. - Đánh giá kết quả xây dựng mô hình nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy. - Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dụng nông thôn mới trên địa bàn. - Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị góp phần thúc đẩy và phát huy có hiệu quả mô hình nông thôn mới thực hiện trên địa bàn trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề có tính lí luận và thực tiễn về xây dựng nông thôn mới, và cụ thể là xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thị xã Hương Thủy – tỉnh Thừa Thiên Huế. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về thời gian: Thời gian ng