Hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới đang là xu thế tất yếu khách quan của thời đại. Việc hội nhập mang lại những cơ hội cũng như những thách thức cho sự phát triển của các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh hiện nay, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam nói chung và mặt hàng gia vị nói riêng đang đứng trước sức ép cạnh tranh gay gắt với hàng hoá nước ngoài.
Sản xuất và xuất khẩu gia vị trong đó có hạt tiêu có ý nghĩa đáng kể đối với xuất khẩu nông sản Việt Nam. Với tổng kim ngạch xuất khẩu các loại gia vị gồm: hạt tiêu đen, quế, hồi, gừng, nghệ những năm 1999 - 2000 ở mức 147 - 158 triệu USD/năm, Việt Nam đã thành một trong những nước cung cấp gia vị chính của thế giới.
Tuy nhiên, thực tế sản xuất và xuất khẩu gia vị thời gian qua ở Việt Nam là kết quả của quá trình phát triển một cách tự phát trước tác động của giá cả trên thị trường thế giới. Trong khi đó, công tác quản lý tỏ ra bất cập và rất bị động trước sự phát triển của tình hình. Những vấn đề khó khăn mà sản xuất và xuất khẩu gia vị đang gặp phải đó là chưa có một chiến lược phát triển gia vị cho phù hợp từ khâu trồng đến khâu chế biến, xuất khẩu.
Xuất phát từ thực tế và những vấn đề bức xúc đã đặt ra trên đây, em mạnh dạn chọn đề tài: “Thực trạng và những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của của Việt Nam” làm đề tài luận văn tốt nghiệp, nhằm phác hoạ bức tranh khái quát về tình hình thực tiễn kinh doanh gia vị trên thị trường thế giới, tình hình sản xuất, xuất khẩu và các yếu tố tác động tới xuất khẩu gia vị của Việt Nam. Hy vọng đề tài sẽ cung cấp các luận cứ khoa học cho các nhà hoạch định chính sách, chiến lược xuất khẩu gia vị, đồng thời có thể góp phần nhỏ bé vào việc giúp các nhà xuất khẩu Việt Nam có các quyết định sản xuất và marketing hàng gia vị đúng đắn để tận dụng tốt cơ hội thị trường xuất khẩu, đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Ngoài mở đầu và kết luận, luận văn cơ bản gồm:
Chương I: Những vấn đề cơ bản về sản xuất và xuất khẩu gia vị
Chương II: Thực trạng thị trường gia vị của thế giới và tình hình sản
xuất, xuất khẩu gia vị của Việt Nam trong thời gian qua Chương III: Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia
vị của Việt Nam trong thời gian tới.
35 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2016 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thực trạng và những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TRƯỜNG ………………….
KHOA……………………….
-----&-----
Báo cáo tốt nghiệp
Đề tài:
Thực trạng và những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của của Việt Nam
MỤC LỤC
Lời mở đầu 1
Chương I. Những vấn đề cơ bản về sản xuất và xuất khẩu gia vị 2
1. Khái niệm, vai trò và tác dụng của gia vị 2
2. Thành phần cơ cấu gia vị và nhu cầu về gia vị 2
3. Dự báo nhu cầu gia vị hiện nay và trong thời gian tới 3
4. Vị trí, vai trò sản xuất và xuất khẩu gia vị 4
5. Những lợi thế của Việt Nam trong sản xuất và xuất khẩu gia vị 4
Chương II. Thực trạng thị trường gia vị thế giới và tình hình sản xuất, xuất khẩu gia vị của Việt Nam trong thời gian vừa qua 6
I. Thực trạng thị trường gia vị thế giới 6
1. Nhập khẩu và tiêu thụ gia vị trên thế giới 6
2. Xuất khẩu và cung cấp gia vị trên thị trường thế giới 7
3. Diễn biến giá cả quốc tế các loại gia vị trong thời gian qua 8
4. Kênh phân phối gia vị thị trường thế giới 10
5. Các phương thức buôn bán, đóng gói và vận chuyển hàng gia vị 10
5.1. Phương thức buôn bán 10
5.1.1. Buôn bán thông thường 11
5.1.2. Giao dịch tái xuất 11
5.2. Các phương thức đóng gói hàng gia vị 11
5.3. Các phương thức vận chuyển hàng gia vị 12
6. Những yếu tố tác động đến nhập khẩu gia vị của các nước 12
II. Tình hình sản xuất và xuất khẩu gia vị của Việt Nam 13
1. Tình hình sản xuất và chế biến gia vị của Việt Nam 13
1.1. Hạt tiêu 13
1.2. Nhóm gia vị có chứa tinh dầu (quế, hồi, gừng, nghệ, ớt, tỏi) 14
2. Tình hình xuất khẩu gia vị của Việt Nam 15
2.1. Khái quát chung tình hình xuất khẩu gia vị của Việt Nam 15
2.2. Tình hình xuất khẩu hạt tiêu của Việt Nam 16
3. Những vấn đề tồn tại trong sản xuất và xuất khẩu gia vị của Việt Nam 17
3.1. Diện tích cây trồng không ổn định 17
3.2. Thiếu dự báo chính xác về thị trường 18
3.3. Chính sách bảo hiểm nông sản còn hạn chế 18
3.4. Chưa có hợp đồng bao tiêu sản phẩm hoặc tính khả thi trong thực hiện hợp đồng còn thấp giữa người sản xuất và doanh nghiệp xuất khẩu 19
3.5. Ở thế bị động trong hoạt động kinh doanh 19
3.6. Thiếu các cơ sở chế biến 20
4. Phân tích các điểm mạnh, điểm yếu, các nguy cơ và cơ hội xuất khẩu gia vị của Việt Nam 20
4.1. Điểm mạnh 20
4.2. Điểm yếu 20
4.3. Cơ hội 21
4.4. Thách thức 21
Chương III. Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của Việt Nam trong thời gian tới 22
I. Một số định hướng phát triển gia vị của Việt Nam trong thời gian tới 22
1. Trong sản xuất 22
2. Trong chế biến, bảo quản 22
3. Trong xuất khẩu 23
II. Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của Việt Nam ra thị trường thế giới 23
1. Tổ chức lại sản xuất theo hướng kinh tế trang trại, quy hoạch vùng sản xuất tập trung đối với một số gia vị chính cho chế biến xuất khẩu 23
2. Nghiên cứu đề ra chiến lược cạnh tranh 24
3. Giải pháp đầu tư và tài chính 24
4. Giải pháp chế biến ổn định số lượng và chất lượng 24
5. Giải pháp về thị trường 25
6. Giải pháp phát triển và ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ trong sản xuất, chế biến gia vị xuất khẩu 26
III. Một số ý kiến nghị với Nhà nước 26
1. Các biện pháp tín dụng
1.1. Tín dụng xuất khẩu và bảo lãnh tín dụng xuất khẩu 26
1.2. Bảo hiểm rủi ro không thanh toán 27
2. Một số biện pháp về thị trường và xúc tiến 27
2.1. Đẩy mạnh sự ra đời của các sàn giao dịch hàng hoá 27
2.2. Nâng cao khả năng nhận biết với các rào cản phi thuế quan 27
2.3. Chính sách thị trường đối với hàng gia vị xuất khẩu 28
3. Chính sách thuế trong nông nghiệp 28
Kết luận 29
Tài liệu tham khảo 30
LỜI MỞ ĐẦU
Hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới đang là xu thế tất yếu khách quan của thời đại. Việc hội nhập mang lại những cơ hội cũng như những thách thức cho sự phát triển của các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh hiện nay, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam nói chung và mặt hàng gia vị nói riêng đang đứng trước sức ép cạnh tranh gay gắt với hàng hoá nước ngoài.
Sản xuất và xuất khẩu gia vị trong đó có hạt tiêu có ý nghĩa đáng kể đối với xuất khẩu nông sản Việt Nam. Với tổng kim ngạch xuất khẩu các loại gia vị gồm: hạt tiêu đen, quế, hồi, gừng, nghệ những năm 1999 - 2000 ở mức 147 - 158 triệu USD/năm, Việt Nam đã thành một trong những nước cung cấp gia vị chính của thế giới.
Tuy nhiên, thực tế sản xuất và xuất khẩu gia vị thời gian qua ở Việt Nam là kết quả của quá trình phát triển một cách tự phát trước tác động của giá cả trên thị trường thế giới. Trong khi đó, công tác quản lý tỏ ra bất cập và rất bị động trước sự phát triển của tình hình. Những vấn đề khó khăn mà sản xuất và xuất khẩu gia vị đang gặp phải đó là chưa có một chiến lược phát triển gia vị cho phù hợp từ khâu trồng đến khâu chế biến, xuất khẩu...
Xuất phát từ thực tế và những vấn đề bức xúc đã đặt ra trên đây, em mạnh dạn chọn đề tài: “Thực trạng và những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia vị của của Việt Nam” làm đề tài luận văn tốt nghiệp, nhằm phác hoạ bức tranh khái quát về tình hình thực tiễn kinh doanh gia vị trên thị trường thế giới, tình hình sản xuất, xuất khẩu và các yếu tố tác động tới xuất khẩu gia vị của Việt Nam. Hy vọng đề tài sẽ cung cấp các luận cứ khoa học cho các nhà hoạch định chính sách, chiến lược xuất khẩu gia vị, đồng thời có thể góp phần nhỏ bé vào việc giúp các nhà xuất khẩu Việt Nam có các quyết định sản xuất và marketing hàng gia vị đúng đắn để tận dụng tốt cơ hội thị trường xuất khẩu, đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Ngoài mở đầu và kết luận, luận văn cơ bản gồm:
Chương I: Những vấn đề cơ bản về sản xuất và xuất khẩu gia vị
Chương II: Thực trạng thị trường gia vị của thế giới và tình hình sản
xuất, xuất khẩu gia vị của Việt Nam trong thời gian qua Chương III: Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gia
vị của Việt Nam trong thời gian tới.
CHƯƠNG I
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ SẢN XUẤT
VÀ XUẤT KHẨU GIA VỊ
1. Khái niệm, vai trò và tác dụng của gia vị.
Gia vị là mặt hàng buôn bán truyền thống trên thị trường thế giới. Trong thời gian 5 năm qua, lượng buôn bán gia vị trên thế giới hàng năm vượt 1.100 ngàn tấn với trị giá khoảng 2,3 - 2,6 tỷ USD. Gia vị được dùng hầu hết các công đoạn của ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, nhất là ngành công nghiệp chế biến đồ hộp thịt, cá, đồ uống có cồn, bánh, kẹo và các thực phẩm thích hợp khác. Ngoài ra, các loại gia vị còn được dùng rộng rãi trong ngành công nghiệp mỹ phẩm, hương liệu, dược phẩm, các ngành dịch vụ ăn uống và rất phổ biến trong tiêu thụ gia đình.
Tập quán sử dụng gia vị trong bữa ăn hàng ngày, chế biến các loại bánh những mùa lễ hội cũng rất phổ biến ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Ở các nước kinh tế phát triển, đời sống nhân dân đạt mức cao, nhu cầu về lương thực, thực phẩm đã đến mức bão hoà, nhưng nhu cầu về chất gia vị trong bữa ăn mỗi gia đình ngày càng tăng. Một thí dụ gần đây nhất là: tháng 6 - 2003, vụ thu hoạch hạt tiêu của Inđônêxia dự kiến sẽ bị chậm 20 ngày đã khiến thị trường Mỹ xuất hiện tình trạng khan hiếm hạt tiêu trong hai tuần.
Thị trường và giá cả loại sản phẩm này ngày càng mở rộng và còn nhiều tiềm năng. Điều đó xuất phát từ đặc tính và giá trị kinh tế của gia vị, không dừng lại ở tác dụng gia vị là kích thích khẩu vị ăn ngon miệng mà còn có tác dụng về kích thích tiêu hoá, chống viêm nhiễm, tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số bệnh lý thông thường.
Tiêu thụ gia vị nói chung chịu tác động ảnh hưởng của các nhân tố thu nhập của dân cư, dân số, cơ cấu ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, tập quán tiêu thụ và thói quen nấu nướng.
2. Thành phần cơ cấu gia vị và nhu cầu về gia vị.
Danh mục các mặt hàng gia vị khác nhau từ nước này qua nước khác. Theo Hiệp hội buôn bán gia vị Mỹ (ASTA) thì có 41 loại gia vị. Trong khi đó danh mục gia vị củacơ quan quản lý gia vị Ấn độ gồm 52 loại, còn cơ quan tiêu chuẩn của Ấn độ lại đưa ra danh mục 63 loại gia vị. Theo tổ chức tiêu chuẩn quốc tế - ISO thì gia vị gồm 109 loại... Do vậy, số liệu sản xuất và xuất khẩu gia vị từ các nguồn khác nhau có thể rất khác nhau trên thị trường gia vị thế giới.
Các loại gia vị được phân loại theo các nhóm HS sau:
Mã số:
- HS 0904.11.00 hạt tiêu
- HS 0904.20.00 ớt
- HS 0905.00.00 vani
- HS 0906.10.00 quế
- HS 0907.00 đinh hương
- HS 0908.10.00 nhục đậu khấu
- HS 0908.30 bạch đậu khấu
- HS 0909.10 hạt thơm
- HS 0909.20 hạt mùi
- HS 0910.20 nghệ
- HS 0910.50 ca ri
- HS 0909.10, 30, 40, 50 / 0910.20, 40, 91, 99 Các loại gia vị khác
Trong số các loại gia vị được buôn bán trên thị trường thế giới gồm hạt tiêu, gừng, bạch đậu khấu, đinh hương, ớt, vani, quế, nghệ...hạt tiêu có khối lượng và kim ngạch buôn bán lớn nhất (chiếm 37% trong tổng kim ngạch buôn bán các mặt hàng gia vị trên thị trường thế giới năm 2000), tiếp theo là mặt hàng ớt (34%), bạch đậu khấu và nhục đậu khấu (9%), hạt gia vị (7%), gừng (6%), đinh hương (5%), quế (4%)...
Sản lượng hạt tiêu của thế giới đã tăng liên tục từ năm 1998 đến năm 2002, năm 1998: 205.000tấn; năm 1999: 218.340tấn; năm 2000: 254210 tấn; năm 2001: 299.895 tấn; năm 2002 đạt 309.962 tấn; năm 2003 ước đạt 300.000 tấn. Trong khi đó, lượng nhập khẩu hạt tiêu của thế giới những năm qua ở mức 210.000 - 230.000 tấn/năm... dự báo nhu cầu tiêu thụ hạt tiêu của thế giới tiếp tục tăng theo đà tăng trưởng của các thực phẩm chế biến sẵn, các món ăn nhanh và một số món ăn truyền thống sử dụng hạt tiêu làm gia vị chính.
3. Dự báo nhu cầu gia vị hiện nay và trong thời gian tới.
Căn cứ vào xu hướng nhu cầu gia vị trong thời gian tới và thực trạng tiêu thụ gia vị thời gian 5 năm cuối thập kỷ 90 (nhịp độ tăng nhập khẩu gia vị trung bình hàng năm là 3% về mặt lượng), giả sử thời gian tới, nhịp độ tăng nhập khẩu gia vị của Thế giới hàng năm vẫn đạt mức cao là 3% và tỷ trọng của các loại gia vị vẫn duy trì như mức của năm 2000 thì khối lượng của gia vị nhập khẩu của Thế giới vào năm 2005 sẽ đạt 1.350.000 tấn, và nếu mức giá dự báo duy của mức ở năm 2000, thì vào năm 2005, kim ngạch nhập khẩu gia vị của thế giới sẽ đạt khoảng 3 tỷ USD. Trong đó dự báo cụ thể lượng nhập khẩu các loại gia vị được thể hiện qua. (Bảng số 1)
Bảng số 1: Dự báo nhập khẩu gia vị của thế giới vào năm 2005
Loại gia vị
Thực hiện năm 2000
Dự Baó nhập khẩu
năm 2005
Lượng
(tấn)
Tỷ trọng
(%)
Phương án thấp
(+1,5%/năm)
Phương án cao
(+3%/năm)
Tổng gia vị
1.162.722
100
1.250.000
1.350.000
Hạt tiêu
232.715
20
250.000
270.000
Ớt
225.518
19,4
242.500
261.900
Vani
4237
0,36
4555
4860
Quế
79.728
6,8
85.712
91.800
Đinh hương
47.489
4,0
50.000
54.000
Bạch đậu khấu và nhục đậu khấu
35.504
3,0
38.169
40.500
Hạt gia vị
182.020
15,6
195.689
210.600
Gừng
192.838
16,5
207.313
222.750
Rau thơm, nghệ, lá nguyệt quế
15.624
1,3
16.796
17.550
Các loại gia vị khác
147.349
12.6
158.409
170.100
Nguồn: Viện nghiên cứu thương mại - Bộ thương mại
Các thị trường nhập khẩu gia vị chính của thời gian 5 năm tới, dự đoán vẫn là liên minh Châu âu, Mỹ, Nhật, các nước Trung Đông và dự đoán nhập khẩu của các nước này vẫn sẽ chiếm khoảng 70-80% lượng nhập khẩu gia vị của thế giới.
4. Vị trí, vai trò sản xuất và xuất khẩu gia vị.
Sản xuất và xuất khẩu gia vị nói chung và hạt tiêu nói riêng có ý nghĩa lớn đối với nền kinh tế và xuất khẩu của Việt Nam. Từ năm 1999, Việt Nam đã trở thành nước sản xuất hạt tiêu lớn thứ 3 trên thế giới chỉ sau Ấn Độ và Inđônêxia và là nước xuất khẩu hạt tiêu lớn thứ 2 thế giới sau Inđônêxia. Đặc biệt, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm vượt 100 triệu USD, năm cao nhất năm 2000 đạt 153 triệu USD. Hạt tiêu nằm trong số 10 mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất Việt Nam hiện nay. Ngoài xuất khẩu hạt tiêu, Việt Nam còn sản xuất và xuất khẩu một số gia vị quan trọng khác như: quế, hồi, ớt, gừng, nghệ, hành, tỏi... Hai mặt hàng quế và hồi đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 5-7 triệu USD/năm/mặt hàng...
Xuất khẩu gia vị trong đó có xuất khẩu hạt tiêu hàng năm đã thu nhập ngoại tệ trên 145-160 triệu USD cho đất nước, đóng góp lớn vào việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển nông nghiệp, góp phần xoá đói, giảm nghèo, cải thiện thu nhập cho người nông dân...
5. Những lợi thế của Việt Nam trong sản xuất và xuất khẩu gia vị.
Chất lượng:
Phần lớn các mặt hàng gia vị của Việt Nam như: hạt tiêu, quế, hồi, ớt, gừng, tỏi đều có hàm lượng tinh dầu cao, thơm ngon hơn các mặt hàng cùng loại của các nước trong khu vực. Yếu tố này khiến nhiều khách hàng tìm đến đặt mua nguyên liệu thô trong nhiều năm qua.
Năng suất cao:
Hiện nay, cây hồ tiêu của Việt Nam cho năng suất khá cao so với các nước sản xuất hồ tiêu khác trên thế giới. Chẳng hạn, tại Bình Phước, Đắc lắc, có vụ năng suất đạt từ 4-7 tấn/ha, trong khi Ấn độ, nước sản xuất hồ tiêu lớn nhất thế giới chỉ đạt khoảng 2 tấn/ha.
Người sản xuất năng động, sáng tạo:
Điều này thể hiện rõ nhất trong việc trồng cây hồ tiêu. Trước năm 2000, phần khá tốn kém trong đầu tư phát triển cây hồ tiêu ở Việt Nam là cọc choái để các nọc tiêu leo lên (phải dùng các cây gỗ khô với chi phí 3 triệu đồng/ha), chiếm tới 60% giá thành hạt tiêu. Vài ba năm trở lại đây, các hộ trồng tiêu đã nghiên cứu và mạnh dạn trồng các loại cây thân gỗ, mọc thẳng như cây muồng làm choái (họ gọi là dùng cây sống làm choái cho cây chết). Kết quả là vừa tạo được bóng mát cho cây tiêu phát triển tốt, lại không phải tìm nguồn gố thay thế hàng năm khi chân thoái khô bị mục và đặc biệt là hạ giá thành hạt tiêu thành phẩm xuống còn một nửa so với trước.
Một điều quan trọng nữa là trong việc nuôi dưỡng cây hồ tiêu, nước tưới là một yếu tố không thể thiếu. Vậy mà ở Quảng Bình, có những vùng đồi rất xa nguồn nước nhưng cây tiêu vẫn phát triển tốt. Đó là nhờ sự sáng tạo của những người nông dân nơi đây khi họ nghĩ ra cách nối các dây kim tiêm (loại dùng một lần) đã bị thải từ những bệnh viện vào các ống cao su dẫn nước, để lượng nước rỉ ra từ những chiếc kim tiêm suốt ngày đêm vừa đủ giữ độ ẩm liên tục cho cây hồ tiêu.
Lợi thế sản xuất và xuất khẩu gia vị của Việt Nam còn được thể hiện ở diện tích canh tác vùng đồi núi, vùng tây nguyên rộng lớn, khí hậu ấm áp phù hợp với các loại cây gia vị nhất là hạt tiêu. Tập quán trồng các loại cây này đã hình thành từ lâu, nay có điều kiện phát triển. Các loại cây này được xếp vào loại cây xoá đói giảm nghèo và phát triển kinh tế. Ở các vùng dân cần có công ăn việc làm, đã có tập quán trồng và khai thác. Ngoài ra được nhà nước khuyến khích, loại hình kinh tế gia đình và thôn xóm, làng bản, canh tác tuỳ theo thời gian thuận tiện của nông dân nên người nông dân chăm chỉ làm ăn, tăng thu nhập cho gia đình.
Sản xuất và xuất khẩu gia vị của Việt Nam có được những lợi thế nhất định về chất lượng, năng suất, nước tưới tiêu, nguồn nhân lực dồi dào và nhân công rẻ. Như vậy, cần có một chiến lược đúng đắn để khai thác một cách có hiệu quả nhất những lợi thế mà ta có được. Từ những lợi thế nêu trên, thấy rõ sự cần thiết phải có một chiến lược đúng đắn để phát triển sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu gia vị.
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG GIA VỊ THẾ GIỚI VÀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT, XUẤT KHẨU GIA VỊ CỦA VIỆT NAM
TRONG THỜI GIAN VỪA QUA
I. THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG GIA VỊ THẾ GIỚI.
1. Nhập khẩu và tiêu thụ gia vị trên thế giới.
Buôn bán gia vị của thế giới trong thời gian 5 năm từ năm1996 đến năm 2000 đã tăng từ mức 984.000 tấn năm 1996 lên trên 1.162.000tấn năm 2000 với trị giá tăng từ 2,01 tỷ USD lên 2,54 tỷ USD. Các loại gia vị được buôn bán phổ biến nhất trên thị trường thế giới hiện nay là: hạt tiêu, ớt, bạch đậu khấu và nhục đậu khấu, hạt gia vị gừng, đinh hương, quế, vani, rau thơm, nghệ và lá nguyệt quế...
Các thị trường tiêu thụ gia vị lớn nhất trên thị trường trên Thế giới và EU, Mỹ và Nhật Bản. Trong thời gian 1996-2000, chỉ riêng 3 thị trường này đã mua hơn 60% lượng gia vị xuất khẩu của Thế giới (trong đó thị trường EU mua tới 31%, và thị trường Mỹ mua 21,5% và thị trường Nhật Bản mua gần 8,0% lượng gia vị xuất khẩu của Thế giới). Năm nước nhập khẩu lớn tiếp theo là Singapore (7,3%), ẢRập Saudi(3,9%), Malaysia (2,5%), Mêhicô (2,4%), Canada (2,4%). Tựu trung lại, 8 nước và khu vục này đã mua đến 80% lượng gia vị xuất khẩu cuả Thế giới.
Nhập khẩu gia vị của thế giới đã tăng với tốc độ trung bình hàng năm là 6,1% trong thời gian 1996-2000. Do hầu hết các nước nhập khẩu không phải là các nước sản xuất gia vị nên tốc độ này là chỉ số phản ánh tiêu thụ gia vị tăng trên thị trường thế giới.
Tiêu thụ từng loại gia vị phụ thuộc vào các yếu tố như dân số, thu nhập và chịu ảnh hưởng bởi cơ cấu các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, các thói quen xã hội. Việc gia tăng số lượng các cộng đồng dân tộc ít người, tăng số lượng người đi du lịch nước ngoài và việc học hỏi cách chế biến các món ăn mới lạ về chế biến ở nhà, ảnh hưởng của các phương tiện truyền thông... dẫn đến những thay đổi lớn trong thói quen tiêu thụ ... tất cả những điều này dẫn đến việc tăng nhu cầu nhập khẩu các loại gia vị trên thị trương thế giới.
Hiện nay, các hộ gia đình là khu vực tiêu thụ chính gia vị ở các nước đang phát triển. Trong khi ở các nước công nghiệp phát triển, ngành công nghiệp chế biến thực phẩm (nhất là ngành công nghiệp chế biến thịt, cá, sản xuất đồ uống có cồn, chế biến bánh kẹo, thực phẩm ăn sẵn...) lại là ngành tiêu thụ gia vị quan trọng nhất chiếm khoảng 50 - 60%, sau đó đến tiêu thụ gia vị tại các gia đình chiếm khoảng 30 - 40% và cuối cùng, ngành dịch vụ ăn uống công cộng chiếm khoảng 10% tổng tiêu thụ gia vị.
Bảng số 2: Tình hình nhập khẩu gia vị của một số nước/ khu vực nhập khẩu chính thời gian 1996-2000
Đơnvị: triệuUSD
Nước nhập khẩu/ Năm
1996
1997
1998
1999
2000
Thế giới
2018,05
2293,63
2440,11
2596,03
2544,54
Trong đó: EU-15
559,92
756,47
794,79
814,74
788,88
Trong đó: CHLB Đức
144,72
182,39
191,27
202,73
180,27
Hà lan
91,17
129,59
131,22
157,55
145,72
Pháp
76,35
86,65
97,57
98,86
102,6
Anh
69,39
94,74
96,17
88,27
95,61
Tây Ban Nha
69,98
90,23
96,49
83,01
80,86
Đông Âu
36,66
46,20
40,65
38,65
40,74
Trung đông
(Ả rập Xê út)
63,49
59,37
64,15
72,21
98,77
Bắc Mỹ
424,83
491,82
536,26
588,29
609,29
Trong đó: Mỹ
378,07
439,67
478,45
522,74
548,12
Châu Á
525,58
560,75
466,17
554,58
544,51
Trong đó: Nhật Bản
238,51
236,59
185,69
198,31
200,06
Singapore
138,94
183,54
148,22
201,23
185,19
...
...
...
...
...
...
Nguồn: ITC/UNCTAD/WTO “Global Spice Markets - Imports1996 - 2000” Geneva, Switzerland, Sept, 2002
2. Xuất khẩu và cung cấp gia vị trên thị trường thế giới.
Về phía cung cấp cho xuất khẩu, hầu hết các loại gia vị buôn bán trên thị trường thế giới đều được trồng ở các nước đang phát triển và kém phát triển ở miền khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới châu á, châu Phi và Mỹ Latinh. Tình hình phân bố sản xuất cụ thể một số loại gia vị được thể hiện qua.(Bảng số 3)
Bảng số 3: Các nước sản xuất gia vị chính của thế giới.
Loại gia vị
Nước và khu vực sản xuất chính
Hạt tiêu
Ấn độ, Inđônêxia, Việt Nam, Malaixia, Braxin
Ớt Pimento
Ấn độ, Chi lê, Giamaica, Malaixia, Trung quốc, Malawi
Vani
Mađagaxca, Inđônêxia, Trung quốc, Côxta Rica, Mêhicô, Tahiti
Quế
Xrilanca, Xâysen, Trung quốc, Inđônêxia, Việt Nam
Đinh hương
Mađagaxca, Tanđania, Xrilanca, Braxin, Inđônêxia
Nhục đậu khấu và bạch đậu khấu
Guatêmala, Ấn độ, Xrilanca, Grênada
Gừng chưa chế biến
Trung quốc, Ấn độ, Inđônêxia, Nigiêria, Jamaica
Các loại gia vị khác *
Iran, Ấn độ, Trung quốc, Thổ nhĩ kỳ, Pakixtan, Marốc, Việt Nam
Các loại gia vị và hỗn hợp gia vị khác **
Ấn độ, Thổ nhĩ kỳ, Mêhicô, Inđônêxia, Thái lan
Nguồn: Micaele Maftei, chuyên gia sản phẩm chính của ITC “Hồ sơ mặt hàng - xuất khẩu gia vị của các nước kém phát triển: cơ hội và thách thức”
Chú thích: (*) gồm có: thơm, hạt mùi, hạt thì là...
(**) gồm có: nghệ, hỗn hợp mọi gia vị, hoa hồi...
Các nước sản xuất chính cũng đồng thời là những nước cung cấp gia vị chủ yếu cho thị trường thế giới. Trừ Ấn độ, Trung quốc, Inđônêxia là những nước sản xuất lớn đồng thời cũng là những nước tiêu thụ gia vị lớn,