Đề tài Tìm hiểu tính thời vụ trong du lịch

Đại học Quốc gia TP.HCM Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Khoa Địa Lý Lớp Du Lịch K29 BÀI TẬP MÔN ĐẠI CƯƠNG KHOA HỌC DU LỊCH Đề tài: TÌM HIỂU TÍNH THỜI VỤ TRONG DU LỊCH GVHD: Ths. Nguyễn Văn Thanh Nhóm thực hiện: BÔNG SÚNG Thành phố Hồ Chí Minh ngày 26 tháng 10 năm 2010 Nhóm Bông Súng 1 TÓM TẮT Đề tài gồm 6 phần chính sau đây: - Khái niệm về tính thời vụ trong du lịch. - Đặc điểm và ý nghĩa của tính thời vụ trong du lịch. - Các nhân tố ảnh hưởng đến tính thời vụ trong du lịch. - Ảnh hưởng của tính thời vụ trong du lịch đến hoạt động kinh doanh du lịch. - Các biện pháp khắc phục tính thời vụ trong du lịch. - Phân tích định lượng du khách dưới tác động của quy luật thời vụ. TRÌNH BÀY WORD:  Kiểu chữ: Times New Rom an.  Cỡ chữ: 13, các tiêu đề: 16, 18.  Lề: 2,5cm.  Khoảng cách dòng và đoạn: 1,5. Nhóm Bông Súng 2 MỤC LỤC TRANG BÌA..........................................................................................................................................................................Trang 1 DANH SÁCH NHÓM VÀ PHÂN CÔNG CÔNG VIỆC .................................................................................................2 TÓM TẮT NỘI DU NG CHÍNH.................................................................................................................................................3 MỤC LỤC ...........................................................................................................................................................................................4 A. L ỜI MỞ ĐẦU..............................................................................................................................................................................5 B. NỘI DUNG ...................................................................................................................................................................................6 I. KHÁI NIỆM TÍNH THỜI VỤ TRONG DU LỊCH ........................................................................................................6 II. ĐẶC DIỂM VÀ Ý NGHĨA CỦA TÍNH THỜI VỤ......................................................................................................6 II.1. Đặc điểm củ a tính thời vụ ...................................................................................................................................................6 II.2. Ý nghĩa của tính thời vụ ......................................................................................................................................................8 III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH THỜI VỤ ..........................................................................................9 III.1 . Nh ân tố mang tính tự nhiên ........................................................................................................................................... 11 III.2 . Nh ân tố mang tính kinh t ế - xã hội ............................................................................................................................. 13 III.3 . Nh ân tố mang tính tổ chức – kỹ thuật........................................................................................................................ 14 III.4 . Các nhân tố khác................................................................................................................................................................ 14 IV. ẢNH HƯỞNG CỦA TÍNH THỜI VỤ ĐẾN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DU LỊCH ......................... 15 IV.1. Ảnh hưởng tích cực .......................................................................................................................................................... 15 IV.2. Ảnh hưởng tiêu cực .......................................................................................................................................................... 15 V. PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG DU KHÁCH DƯỚI S Ự TÁC ĐỘNG CỦA TÍNH THỜI VỤ .................. 17 VI. CÁC BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC CỦA TÍNH THỜI VỤ ..................................................................................... 19 VI.1. Nghiên cứu thị trường ..................................................................................................................................................... 19 VI.2. Nâng cao sự sẵn sàng đón tiếp du khách .................................................................................................................. 19 VI.3. Tăng cường động lực kinh tế ........................................................................................................................................ 20 VI.4. Qu ảng cáo và tuyên truyền ............................................................................................................................................ 21 C. KẾ T LUẬN ................................................................................................................................................................................ 24 TÀI L IỆU THAM KHẢO .......................................................................................................................................................... 25 Nhóm Bông Súng 3 A. LỜI MỞ ĐẦU Nhờ những tiến bộ của cuộc khoa học kỹ thuật mà đời sống vật chất tinh thần của con người không ngừng cải thiện và nâng cao. Đời sống được cải thiện, thời gian nghỉ ngơi được kéo dài cùng một số tác nhân khác đã làm cho con người có nhiều lựa chọn về việc du lịch của mình. Chính vì thế m à trong những năm gần đây du lịch đã trở thành một nhu cầu quan trọng và không thể thiếu được của bộ phận dân cư trên thế giới. Tuỳ theo điều kiện của mỗi người mà họ đã dành một phần thu nhập hàng năm của mình cho du lịch và xu hướng này ngày càng tăng. Du lịch được xem là “ngành công nghiệp không khói”, với những thành quả mà nó mang lại thì du lịch còn được mệnh danh là “con gà đẻ trứng vàng” đối với nhiều quốc gia. Ngành du lịch là ngòi nổ cho sự phát triển kinh tế, bởi sự đóng góp đáng kể của nó trong quá trình phát triển không ngừng của nền kinh tế. Với xu thế phát triển toàn cầu về kinh tế thì ngành du lịch cũng đang ngày càng phát triển mạnh mẽ và giữ một vị trí hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân của các nước có thế mạnh về du lịch. Hoà theo xu thế phát triển của thế giới cùng với tiềm năng vốn có về du lịch từ tự nhiên lẫn nhân tạo đã làm tiền đề cho ngành du lịch của nước ta phát triển. N gày nay ngành du lịch của nước ta đã và đang trở thành kinh tế mũi nhọn của đất nước, góp phần vào thu nhập quốc dân của đất nước. Tuy nhiên hoạt động du lịch thường diễn ra không đồng đều trong năm. Sự mất cân bằng của các vấn đề cung, cầu trong du lịch, sự tăng quá tải khách vào mùa cao điểm cũng như sự thiếu vắng du khách trong mùa thấp điểm đã ảnh hưởng rất lớn đến doanh thu trong ngành du lịch. Chính vì có hiện tượng mùa cao điểm và mùa thấp điểm nên mới hình thành nên khái niệm tính thời vụ trong du lịch. Vậy tính thời vụ trong du lịch là gì? Nó có đặc điểm gì và nó ảnh hưởng như thế nào đối với hoạt động phát triển du lịch của nước ta? Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi sẽ lần lượt giải quyết những câu hỏi trên. Nhóm Bông Súng 4 B. NỘI DUNG I. KHÁI NIỆM TÍNH THỜI VỤ TRONG DU LỊCH Tính thời vụ du lịch là sự giao động lặp đi, lặp lại đối với cung và cầu của các dịch vụ hàng hóa du lịch, xảy ra dưới tác động của các nhân tố nhất định. Thời vụ du lịch là khoảng thời gian của một chu kì kinh doanh, mà tại đó có sự tập trung cao nhất của cung và cầu du lịch. (Nguồn: Giáo trình Kinh tế Du Lịch – Nguyễn Văn Đính). II. ĐẶC DIỂM VÀ Ý NGHĨA CỦA TÍNH THỜI VỤ Tính thời vụ là một đặc điểm điển hình của ngành du lịch. Nó xuất hiện với tất cả các loại hình du lịch, của bất cứ quốc gia nào dù ngành công nghiệp du lịch của quốc gia đó có phát triển đến đâu. Đây là một đề tài rộng, là vấn đề mà bất cứ nhà kinh doanh hay hoạt động du lịch nào đều quan tâm. Song, trong khuôn khổ bài viết hạn hẹn về thời gian và kiến thức, chúng tôi xin cụ thể tìm hiểu tính thời vụ ở một trong những điểm du lịch nổi tiếng của nước ta, đó là Vũng Tàu. Bằng việc phân tích một điểm điển hình chúng ta sẽ thấy được những đặc trưng của tính thời vụ được biểu hiện cụ thể và những tác động của nó đến hoạt động kinh doanh du lịch một cách rõ ràng hơn. II.1. Đặc điểm của tính thời vụ - Thời vụ trong du lịch là một quy luật có tính phổ biến ở Vũng Tàu và nó ở tất cả các nước và các vùng có hoạt động du lịch. - Một nước hoặc một vùng du lịch có thể có một hoặc nhiều thời vụ du lịch, tùy thuộc vào các thể loại du lịch phát triển tại đó. Ở Vũng Tàu, mỗi năm có hai vụ cao điểm du lịch, đợt một là từ tháng 1 đến tháng 4, đợt hai là từ tháng 5 đến tháng 8. Vào những mùa này khách du lịch đến Vũng Tàu đông. Đặc biệt vào các tháng hè du Nhóm Bông Súng 5 khách tới đây có nhu cầu nghỉ hè, tắm biển vì ở nơi đây hình thức du lịch biển là phổ biến nhất đồng thời cũng là thế mạnh. Hơn nữa lễ hội cũng thường tổ chức vào hai mùa này như: Festival lướt ván buồm quốc tế, lễ hội Caravan Văn hóa Du lịch biển, lễ hội Nghinh Ông, Giải Bóng chuyền bãi biển nữ Quốc tế, lễ hội Ẩm thực thế giới... Khách du lịch còn tới đây đông vào dịp lễ Tết Nguyên Đán hay ngày Quốc Khánh mùng 2 tháng 9 hàng năm…Những ngày thường thì khách du lịch ít hơn, còn gọi là mùa thấp điểm du lịch, đó là từ tháng 9 đến tháng 12 vì đây là khoảng thời gian bắt đầu năm học mới, các bậc phụ huynh và con cái ít có thời gian đi du lịch. Hơn nữa đây cũng là thời gian cận tết nên công nhân các khu chế xuất, khu công nghiệp phải tăng ca làm ngoài giờ, việc đi Vũng Tàu nghỉ mát là việc rất hạn chế. - Cường độ của thời vụ du lịch không bằng nhau vào các tháng khác nhau. Ở Vũng Tàu, vào các tháng như tháng 6, tháng 7, tháng 8 khách du lịch thường quá tải vì mọi người đều có nhu cầu đi nghỉ hè ở biển và vào thời kì hè này Vũng Tàu tổ chức rất nhiều lễ hội để thu hút khách du lịch. Cũng vào mùa cao điểm nhưng là mùa nghỉ tết thì du khách đông nhưng ít hơn mùa hè vì truyền thống của dân tộc ta ngày tết đoàn tụ, sum họp với gia đình, chứ ít ai đi Vũng Tàu du lịch. Do đó vào mùa này khách ở Vũng Tàu chủ yếu là người dân gần đó đi chơi tết trong thời gian ngắn từ 1 đến 2 ngày. Còn lại chủ yếu là khách nước ngoài muốn thưởng thức không khí tết ở nơi đây. - Ở các nước và các vùng du lịch phát triển, thông thường thời vụ du lịch kéo dài hơn và chênh lệch cường độ của mùa du lịch chính so với thời kì trước và sau vụ thể hiện yếu hơn và ở các nước hay các vùng du lịch mới phát hiện thì ngược lại. Ví dụ như ở Thái Lan là một nước có ngành du lịch phát triển từ lâu đời. Đất nước này gần như thu hút du khách quanh năm bởi các sản phẩm du lịch mang nét đặc trưng của một nền văn hóa lâu đời. Còn ngành du lịch của Vũng Tàu là một ngành kinh tế còn non trẻ, hiện nay đang trên đà phát triển, tuy nhiên nó vẫn chưa thực sự phát triển so với tiềm năng sẵn có của nó. Du khách đến nơi đây vẫn theo mùa như: mùa lễ hội của Vũng Tàu hay mùa nóng, những ngày bình thường thì nơi đây không phải là điểm hấp dẫn để thu hút du khách. Cường độ của mùa du lịch chính so với thời kì trước và sau vụ vẫn còn cao. Nhóm Bông Súng 6 - Độ dài của thời gian và cường độ của thời vụ du lịch không bằng nhau đối với các loại hình du lịch khác nhau. Ở Vũng Tàu có nhiều loại hình du lịch khác nhau. Loại hình du lịch biển thu hút du khách quanh năm bởi thời tiết nơi đây nóng quanh năm, không có mùa đông lạnh cũng như bão lũ, đặc biệt thường quá tải trong suốt mùa hè từ tháng 5 đến tháng 8. Ngược lại, các lễ hội Vũng Tàu chỉ thu hút khách vào những ngày cao điểm diễn ra lễ hội, nên thời vụ du lịch với loại hình du lịch này thường ngắn nhưng cường độ cao. II.2. Ý nghĩa của tính thời vụ - Tính thời vụ mang nét đặc trưng cho mỗi loại hình du lịch: du lịch nghỉ biển, du lịch nghỉ núi… thời gian và cường độ khác nhau phù hợp với du khách - Thúc đẩy sự phát triển và trau dồi kinh nghiệm của các nhà kinh doanh du lịch, điểm du lịch, kinh doanh du lịch của các quốc gia. - Dựa vào độ dài và cường độ của tính thời vụ có thể đáp ứng nhu cầu du lịch của từng cơ cấu khách: chủ yếu phụ thuộc vào thời gian rảnh rỗi của nhân dân. Vào mùa hè thường là thời gian nghỉ của học s inh, sinh viên,…với đối tượng khách này thời gian du lịch là rất ngắn. - Phát triển cơ sở lưu trú chính phù hơp với cường đô và thời gian của thời vụ du lịch. Để đáp ứng nhu cầu của du khách việc tập trung phát triển cơ sở lưu trú là rất quan trọng. Tại các điểm, khu vực có hoat đông du lịch phát triển mạnh, lượng khách đến cao nên phải tăng cường xây dựng cơ sở lưu trú chính vì khách thường lưu trú với thời gian nhất định, vì thế lưu trú là rất cần thiết được chú trọng để thảo mãn nhu cầu của khách du lịch. - Phát triển đa dạng các loại hình du lịch: du lịch thiên nhiên, du lịch văn hóa, du lịch hành hương, du lịch tham quan, du lịch giải trí,…Có thể kết hợp một vài loại hình với nhau để tạo nên tính phong phú của du lịch như: du lịch biển kết hơp với du lịch văn hóa, du lịch thiên nhiên và du lịch văn hóa,…nhằm tạo cho du khách có nhiều sự lựa phù hợp với yêu cầu của mình. - Tăng cường sự chuẩn bị, đa dạng các sản phẩm du lịch phục vụ du khách; vào mùa cao điểm lượng khách đến các điểm du lịch thường tăng đột biến nên các sản Nhóm Bông Súng 7 phẩm du lịch phải đươc tăng cường để cung cấp cho du khách, vào mùa thấp điểm lượng khách thường thấp, với thời gian này các nhà kinh doanh và cơ sở cung ứng dịch vụ có thể chuẩn bị và đầu tư phát triển sản phẩm du lịch để vào mùa cao điểm không bị thiếu hụt và khan hiếm dịch vụ. - Làm phong phú các chương trình tour của các công ty du lịch: vào mùa cao điểm và thấp điểm các chương trình tour và giá tour của công ty du lịch rất khác nhau, đảm bảo hoạt động du lịch diễn ra suốt năm. - Tạo việc làm cho cư dân địa phương. - Mang lại nguồn thu chính cho địa phương. III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH THỜI VỤ Có nhiều yếu tố làm ảnh hưởng đến tính thời vụ trong du lịch. Mỗi tác giả khác nhau lại có những cách phân loại khác nhau. Có tác giả chia làm 3 yếu tố nhưng cũng có tác giả phân thành 4 yếu tố chính tác động đến tính thời vụ trong du lịch. Song, dù phân chia theo cách nào thì nó vẫn không thay đổi bản chất của quan điểm. Ở đây, với mục đích trình bày rõ và toàn diện các khía cạnh của vấn đề, chúng tôi xin trình bày theo quan điểm của tác giả Đồng Văn Đính và Trần Thị Minh Hoa (trong cuốn “Giáo trình Kinh tế du lịch”, NXB Lao Động - Hà Nội năm 2006). Theo đó, có 4 nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến tính thời vụ trong du lịch, đó là: - Nhân tố mang tính tự nhiên. - Nhân tố mang tính kinh tế - xã hội. - Nhân tố mang tính tổ chức - kỹ thuật. - Các nhân tố khác. Các nhân tố này sẽ có ảnh hường đến cung hoặc cầu hoặc cả cung lẫn cầu. Với cách tiếp cận từ các yếu tố cung, cầu các tác giả Term Bawn và Svend (Trong “Seasonality in Tourism”, Advances in Tourism Research Series, 2001) đã khái quát hóa sự tác động này trong sơ đồ sau đây: Nhóm Bông Súng 8 Theo đó, các tác giả cho rằng có 3 yếu tố ảnh hưởng đến tính thời vụ: - Yếu tố cầu, bao gồm: nhu cầu du lịch tương ứng với các mùa tự nhiên trong năm, các kỳ nghỉ chính thức, các lễ hội truyền thống và sự thay đổi thị hiếu. - Yếu tố cung, bao gồm: điều kiện khí hậu, sự thu hút của cảnh quan tự nhiên, các cơ hội hoạt động hay các sự kiện văn hóa, xã hội. - Các yếu tố khác bổ sung: sự khác biệt về giá cả hay thuế, những sự kiện hay những yếu tố mới thu hút, sự khác biệt của thị trường. III.1. Nhân tố mang tính tự nhiên Nhóm Bông Súng 9 Giống như nông nghiệp, các yếu tố tự nhiên vừa đóng vai trò là nền tảng lại vừa là yếu tố chi phối đến sự phát triển của mùa màng. Đối với du lịch, nếu điều kiện tự nhiên, cảnh quan thiên nhiên là nguồn tài nguyên du lịch tạo nên sức hấp dẫn cho mỗi điểm đến thì mặt khác chính các yếu tố về khí hậu, thời tiết, địa hình,…lại tác động không nhỏ đến tính thời vụ trong du lịch, ảnh hưởng đến nhu cầu khách du lịch cũng như khả năng cung ứng của nhà cung cấp dịch vụ. Các nhân tố tự nhiên bao gồm: địa hình, cảnh quan thiên nhiên, đặc điểm thủy văn, sông ngòi, khí tượng, khí hậu… Vì tài nguyên thiên nhiên là một trong những nhân tố chính cấu thành sản phẩm du lịch (Sản phẩm du lịch = Tài nguyên du lịch + dịch vụ + hàng hóa) nên mỗi yếu tố về tự nhiên là mỗi tác nhân ảnh hưởng đến hoạt động du lịch. Song, ở đây chúng ta đang xét đến tính thời vụ - một tính chất mang nhiều biến động, nên những yếu tố tự nhiên mang tính chất “động” như thời tiết, khí hậu sẽ là những nhân tố tác động mạnh mẽ nhất đến tính chất này. Thường thì mùa cao điểm trong du lịch sẽ ứng với các mùa tự nhiên trong năm. Phân tích bảng số liệu về biến động giá của tour TP HCM – Vũng Tàu (2 ngày 1 đêm) (Công ty Bến Thành tourist) dưới đây ta sẽ thấy rõ điều này: Thời gian 1 - 4 5 - 8 9 - 12 (tháng) Giá 800 850 750 (ngàn đồng/khách) Sự biến động giá tour TP.HCM – Vũng Tàu (2 ngày 1 đêm ) năm 2009 Giá tour biến động khác nhau trong những thời điểm khác nhau trong 1 năm, 1 quý, thậm chí là 1 tháng. Nhưng ở đây ta xét trên bình diện thống kê trung bình thì mùa cao điểm của tour TP HCM – Vũng Tàu thường sẽ rơi vào khoảng tháng 5 đến tháng 8. Giai đoạn này cũng trùng với thời điểm mùa hè ở nước ta. Bỏ qua những yếu tố về kinh tế - xã hội, sự tương ứng này cho chúng ta thấy rõ ảnh hưởng của yếu tố khí hậu đến tính thời vụ trong du lịch. Vào mùa hè, nhiệt độ tăng cao, không khí nóng bức, người ta thường có xu hướng đi du lịch biển. Xu hướng chung này khiến cho nhu cầu du lịch tăng lên, lượng khách Nhóm Bông Súng 10 đổ về điểm đến mà cụ thể ở đây là Vũng Tàu tăng đột ngột. Lượng cầu tăng kéo theo nguồn cung cũng tăng. Các cơ sở lưu trú, dịch vụ ăn uống, tham quan giải trí mở cửa hoạt động hết công suất trong những thời gian này. Đây là giai đoạn “phát đạt” và nhộn nhịp của du lịch, hay còn gọi là “mùa cao điểm”. Ngược lại, vào mùa mưa hay giông bão, nhu cầu tìm đến với biển không nhiều, thậm chí du khách còn cố tình tránh đến với những nơi có thời tiết và điều kiện bất ổn nên lượng cầu giảm nhiều và nhanh chóng. Hoạt động kinh doanh của các nhà cung ứng dịch vụ du lịch gặp nhiều khó khăn. Công ty lữ hành không có đủ tour để hoạt động, các hướng dẫn mất việc, trở nên nhàn rỗi. Kéo theo đó, các cơ sở lưu trú hay dịch vụ ăn uống, tham quan, giải trí cũng rơi vào tình trạng thua lỗ vì chi phí cho công tác bảo trì và duy trì hoạt động cao hơn số nguồn thu từ khách. Đây là thời kỳ “ảm đạm” của du lịch hay còn gọi là “mùa thấp điểm”. Các loại hình du lịch khác nhau thì sự tác động khác nhau. Trên đây ta chỉ phân tích loại hình du lịch biển, nhưng nếu đối với loại hình du lịch trượt tuyết thì chiều tác động sẽ ngược lại. Khi đó, mùa cao điểm sẽ rơi vào khoảng thời gian mùa đông và mùa thấp điểm sẽ là mùa hè. Tương tự, những loại hình du lịch khác như du lịch núi, du lịch nghỉ dưỡng hay du lịch sinh thái cũng sẽ bị tác động với mức độ và tính chất không giống nhau. Nhưng ngay cả với cùng một loại hình du lịch nhưng mùa cao điểm ở miền nhiệt đới cũng sẽ khác về độ dài thời gian so với mùa cao điểm ờ miền ôn đới. Đặc biệt là đối với loại hình du lịch khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên là chính như du lịch biển. Theo đó, mùa cao điểm ở các nước giáp biển châu Phi sẽ dài hơn các nước ở khu vực bắc Mỹ hay bắc Âu (nếu xét trong cùng những điều kiện khác tương tự). Tóm lại, sự tác động của các nhân tố tự nhiên mà điển hình là yếu tố thời tiết, khí hậu đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên mùa du lịch. Tùy theo loại hình du lịch và tùy vào vị trí địa lý cũng như đặc điểm khí hậu khác nhau mà các yếu tố