Đề tài Tình hình xóa đói giảm nghèo ở xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương i ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN  CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Đề tài: TÌNH HÌNH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở XÃ LINH THƯỢNG, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ HỒ THỊ VƯƠNG KHÓA HỌC: 2007 - 2011 Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương ii ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN  CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Đề Tài: TÌNH HÌNH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở XÃ LINH THƯỢNG, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ Sinh viên thực hiện: Giảng viên hướng dẫn: Hồ Thị Vương ThS. Lê Thị Hương Loan Lớp: R7 Niên khóa: 2007 - 2011 Huế, tháng 05 năm 2011 Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương iii Lôøi Caûm Ôn Ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi naøy, toâi ñaõ nhaän ñöôïc söï quan taâm, giuùp ñôõ taän tình veà nhieàu maët. Vôùi tình caûm chaân thaønh, cho pheùp toâi ñöôïc baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc vôùi taát caû caùc caù nhaân, ñôn vò ñaõ taïo ñieàu kieän giuùp ñôõ toâi trong suoát quaù trình hoïc taäp vaø nghieân cöùu. Lôøi ñaàu tieân, toâi xin traân troïng caûm ôn quyù thaày, coâ giaùo ñaõ giaûng daïy toâi trong suoát 4 naêm hoïc vöøa qua. Ñaëc bieät toâi xin chaân thaønh caûm ôn coâ Leâ Thò Hhöông Loan, ngöôøi ñaõ heát söùc nhieät tình chæ baûo höôùng daãn tröïc tieáp vaø giuùp ñôõ toâi trong suoát quaù trình nghieân cöùu vaø hoaøn thaønh ñeà taøi naøy. Xin caûm ôn söï giuùp ñôõ cuûa caùc quyù coâ chuù, caùc anh chò coâng taùc taïi cô quan uûy ban nhaân daân xaõ Linh thöôïng vaø baø con noâng daân xaõ Linh Thöôïng ñaõ nhieät tình höôùng daãn, taïo kieän cho toâi trong suoát quaù trình thöïc taäp, thu thaäp soá lieäu vaø ñieàu tra thöïc teá. Xin caûm ôn taát caû nhöõng ngöôøi thaân, baïn beø ñaõ nhieät tình ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ toâi trong suoát thôøi gian qua. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng, song do kieán thöùc vaø naêng löïc baûn thaân coù haïn, kinh nghieäm thöïc tieãn chöa nhieàu neân khoâng theå traùnh khoûi nhöõng sai soùt. Kính mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quyù thaày, coâ giaùo vaø baïn beø ñeå chuyeân ñeà ñöôïc hoaøn thieän hôn. Xin chaân thaønh caûm ôn ! Hueá, ngaøy thaùng naêm 2011 Sinh vieân thöïc hieän: Hoà Thò Vöông i Đại ọc Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương iv MỤC LỤC PHẦN I................................................................................................................... i ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu đề tài ............................................................................... 3 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 3 PHẦN II ................................................................................................................ 4 NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................................ 4 CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.................... 4 1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu ............................................................. 4 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của nghèo đói ......................................................... 4 1.1.1.2 Đặc điểm của hộ nghèo đói ...................................................................... 6 1.1.2 Tiêu chí phân định nghèo đói....................................................................... 7 1.1.2.1 Quan điểm thế giới về nghèo đói .............................................................. 7 1.1.2.1 Quan điểm Việt Nam về nghèo đói........................................................... 7 1.1.2.3 Quan điểm của Đảng và Nhà Nước ta về xóa đói giảm nghèo.............. 8 1.2 Cơ sở thực tiễn về “Xóa đói giảm nghèo” ................................................... 10 1.2.1 Tình hình nghèo đói ở Việt Nam ............................................................... 10 1.2.2. Thực trạng nghèo đói ở Việt Nam ............................................................ 11 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NGHÈO ĐÓI Ở XÃ LINH THƯỢNG.............. 14 2.1 TÌNH HÌNH CƠ BẢN CỦA XÃ LINH THƯỢNG ..................................... 14 2.1.1 Điều kiện tự nhiên ...................................................................................... 14 2.1.1.1 Vị trí địa lý .............................................................................................. 14 2.1.1.2 Khí hậu, thời tiết...................................................................................... 14 2.1.1.3 Địa hình, đất đai của xã........................................................................... 16 2.1.1.4 Điều kiện thủy ......................................................................................... 16 2.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội ............................................................................. 16 2.2.2.1 Tình hình dân số và lao động .................................................................. 16 2.1.2.2 Tình hình sử dụng đất đai của xã qua 3 năm(2008 – 2010).................... 21 2.1.2.3 Tình hình cơ sở hạ tầng của xã Linh Thượng ......................................... 23 2.1.3 Đánh giá chung tình hình cơ bản của xã Linh Thượng............................. 23 2.2 Thực trạng nghèo đói của các hộ điều tra ở xã Linh Thượng....................... 24 2.2.1 Thực trạng nghèo đói chung của xã qua 3 năm (2008- 2010) ................... 24 2.2.2. Thực trạng nghèo đói của các hộ điều tra ở xã Linh Thượng................... 26 2.2.2.1.Giới thiệu phương pháp điều tra. ............................................................ 26 2.2.2.2. Năng lực sản xuất của các hộ điều tra.................................................... 27 2.2.2.3 Nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra năm 2010............................ 27 2.2.2.4. Tình hình đất đai của các hộ điều tra năm 2010 .................................... 29 2.2.2.5.Tình hình trang bị tư liệu sản xuất của các nhóm hộ điều tra năm 2010....... 31 2.2.2.6.Vốn đầu tư cho sản xuất.......................................................................... 32 Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương v 2.2.2.7.Tình hình nhà ở và trang bị tiện nghi sinh hoạt cảu các hộ nghèo điều tra năm 2010. ............................................................................................................ 33 2.2.3. Tình hình thu nhập và chi tiêu của nhóm hộ điều tra năm 2010............... 35 2.2.3.1. Tình hình thu nhập của các hộ điều tra .................................................. 35 2.2.3.2 Tình hình chi tiêu của các hộ nghèo điều tra năm 2010. ........................ 36 2.2.3.3 Cân đối thu chi của các hộ điều tra năm 2010. ....................................... 38 2.3 Nguyên nhân dãn đến đói nghèo của các hộ nông dân ở xã Linh Thượng... 38 2.3.1 Nguyên nhân khách quan ........................................................................... 38 2.3.2 Nguyên nhân chủ quan............................................................................... 39 CHƯƠNG III: ..................................................................................................... 41 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở XÃ LINH THƯỢNG – HUYỆN GIO LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ........................ 41 3.1 Phương hướng, mục tiêu của xã Linh Thượng ............................................. 41 3.1.1 Phương hướng chung ................................................................................. 41 3.1.2. Mục tiêu chung......................................................................................... 42 3.1.3 Mục tiêu cụ thể phải phấn đấu thực hiện trong năm năm 2011 như sau: .. 42 3.2. Một số giải pháp cụ thể nhằm XĐGN cho xã Linh Thượng........................ 43 3.2.1. Giải pháp về vốn ....................................................................................... 43 3.2.2 Giải pháp về đất đai và tư liệu sản xuất cho hộ nghèo .............................. 45 3.2.3. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi....................................................... 45 3.2.4. Đầu tư về nâng cấp, xây dựng mới cơ sở hạ tầng trên địa bàn xã . .......... 47 3.2.5. Giải pháp về giáo dục đào tạo . ................................................................. 48 3.2.6. Giải pháp về văn hóa, y tế, kế hoạch hóa gia đình ................................... 48 3.2.7. Đoàn, Hội trong công tác “xóa đói giảm nghèo”...................................... 49 3.2.8 Giải pháp về quản lý kinh tế trong từng hộ gia đình. ................................ 50 PHẦN III ............................................................................................................. 52 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................. 52 I. Kết luận: ....................................................................................................... 52 II. Kiến nghị:.................................................................................................. 53 Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Bộ LĐ – TB&XH : Bộ lao động thương binh và xã hội. ILO : Tổ chức lao động quốc tế. GDP : Thu nhập quốc dân. WB : Ngân hàng Thế Giới. HDI : Chỉ số phát triển con người. PQLI : Chỉ số chất lượng vật chất của cuộc sống. KTXH : Kinh tế xã hội. UBND : Ủy ban nhân dân. UBDS và TE : Ủy ban dân số và trẻ em. DSKHHGĐ : Dân số kế hoạch hóa gia đình. BHYT : Bảo hiểm y tế. TDTT : Thể dục thể thao. KHKT : Khoa học kỹ thuật. ĐVT : Đơn vị tính. Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Tỷ lệ hộ đói nghèo ở Việt Nam phân theo thành thị - nông thôn và phân theo vùng qua các năm 2006, 2007 ................................................................. 10 Bảng 2: Diễn biến thời tiết, khí hậu từ năm 2008 đến năm 2010 ở tỉnh Quảng Trị. .......... 15 Bảng 3: Tình hình dân số và lao động của xã Linh Thượng qua 3 năm (2008- 2010) ......... 21 Bảng 4: Tình hình sử dụng đất đai của xã Linh Thượng qua 3 năm (2008-2010). .... 22 Bảng 5: Tình hình đói nghèo của xã Linh Thượng qua 3 năm (2008- 2010). ........... 26 Bảng 6: Tình hình nhân khẩu và lao động của các hộ nghèo điều tra năm 2010. ...... 28 Bảng 7:Tình hình đất đai của các hộ nghèo điều tra năm 2010. ................................ 30 Bảng 8: Tình hình trang bị tư liệu sản xuất của các hộ điều tra năm 2010 ................ 31 Bảng 9: Tình hình nhà ở và trang bị tiện nghi sinh hoạt của các hộ nghèo điều tra năm 2010 ở xã Linh Thượng ..................................................................................... 34 Bảng 10: Cơ cấu thu nhập và thu nhập của nhóm hộ nghèo điều tra năm 2010 ....... 35 Bảng 11: Tình hình chi tiêu và cơ cấu chi tiêu của các hộ nghèo điều tra năm 2010 .... 36 Bảng 12: Cân đối thu chi của các hộ điều tra năm 2010 ........................................... 37 Bảng 13: Những nguyên nhân chính dẫn đên đói nghèo của các hộ điều tra năm 2010....... 39 Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương viii TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU * Mục tiêu chính đề tài nghiên cứu. - Nắm chỉ tiêu đo lường đói nghèo ở việt nam qua các giai đoạn. - Đánh giá thực trạng đói nghèo và các nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của các hộ nông dân ở xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. - Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp chính góp phần XĐGN cho các hộ nông dân ở xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. * Dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu. - Nguồn số liệu từ xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. - Thu thập và phân tích, xử lý số liệu từ điều tra thực tế của các hộ nông dân ở địa bàn nghiên cứu. * Phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu. - Phương pháp điều tra phỏng vấn. - Phương pháp thu thập số liệu. - Phương pháp phân tích số liệu. - Phương pháp duy vật biện chứng. - Một số phương pháp khác. * Các kết quả nghiên cứu đạt được. ● Nắm bắt được thực trạng sản xuất và đời sống của các hộ nông dân đặc biệt là những hộ nghèo ở xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. ● Đề ra một số giải pháp phù hợp với địa bàn xã, nhằm góp phần xóa đói giảm nghèo cho các hộ nông dân ở vùng nghiên cứu. Đại học Kin h t Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương 1 PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Tính cấp thiết của đề tài Đói nghèo là vấn đề xã hội bức xúc và nóng bỏng của tất cả các nước trên thế giới, là vấn đề được các chính phủ, các tổ chức quốc tế quan tâm để tìm giải pháp hạn chế và tiến tới xóa bỏ nạn đói nghèo trên phạm vi toàn thế giới. Hiện nay, theo thống kê của Ngân Hàng thế giới, hiện nay trên hành tinh chúng ta có đến 2,1 tỷ người đói nghèo, phần lớn đang sống tại các Quốc gia đang phát triển và kém phát triển ,nơi có những phong tục tập quan lạc hậu cũng như sức sản xuất kém vẫn đang tồn tại, vì vậy mà ngày nay xóa đói giảm nghèo là vấn đề cần tập trung giải quyết đầu tiên tại các quốc gia này . Xóa đói giảm nghèo là yếu tố cơ bản để đảm bảo công bằng xã hội và tăng trưởng bền vững. Vì vậy, Việt Nam coi xóa đói giảm nghèo là mục tiêu xuyên suốt trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, thực hiện xóa đói giảm nghèo trong từng bước phát triển, đảm bảo công bằng xã hội thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, có ý nghĩa nhân văn, văn hóa sâu sắc. Việt Nam là nước đang phát triển có nền kinh tế lạc hậu, xuất phát điểm thấp lại chịu nhiều hậu quả của chiến tranh và thường xuyên bị thiên tai tàn phá, do vậy đời sống của nhân dân gặp nhiều khó khăn. Trước tình hình đó, Đảng và Nhà nước ta đã xem vấn đề XĐGN như là một chủ trương lớn, một chương trình trọng điểm của quốc gia, trở thành vấn đề xã hội vừa cơ bản lâu dài, vừa cấp bách trước mắt. Để thực hiện về xóa đói giảm nghèo, trong những năm qua Đảng và nhà nước ta xây dựng chương trình mục tiêu Quốc gia về XĐGN, chương trình phát triển kinh tế xã hội cho các xã đặc biệt khó khăn và các chính sách giành riêng cho đối tượng là người nghèo được tổ chức chỉ đạo ,thực hiện một cách chặt chẽ, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. Chương trình đã góp phần thực hiện thắng lợi đường lối cách mạng của Đảng. Trong thời gian qua Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn về XĐGN và phát triển kinh tế xã hội, đời sống đại bộ phận nhân dân được nâng lên một Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương 2 cách rõ rệt, hàng năm số hộ đói nghèo giảm xuống 1,8 - 2% . Tuy nhiên số người nghèo ở Việt Nam vẫn còn rất lớn và chưa bền vững so với yêu cầu, hiện nay vẫn còn một bộ phận rất lớn đồng bào sống trong cảnh nghèo khổ và sự phân hóa giau nghèo diễn ra ngày càng gay gắt và mạnh mẽ hơn, đòi hỏi Đảng và Nhà Nước cần phải nổ lực hơn trong công cuộc XĐGN nhằm hướng tới mục tiêu “Dân giàu - nước mạnh - Xã hội công bằng- Dân chủ -văn minh”. Trong xu thế đất nước hội nhập sâu hơn với thế giới và những yêu cầu trong tiến trình thực hiện công tác xóa đói giảm nghèo mà Chính phủ phê duyệt, tỉnh Quảng Trị đã và đang chú trọng đẩy mạnh phát triển kinh tế ở địa phương đi đôi với việc thực hiện xóa đói giảm nghèo. Xóa đói giảm nghèo ở tỉnh Quảng Trị đã đạt được những thành tựu đáng kể trong những năm qua. Tuy nhiên, tình trạng đói nghèo ở tỉnh Quảng Trị vẫn còn rất nghiêm trọng và công tác xóa đói giảm nghèo của tỉnh vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại và đối mặt với nhiều khó khăn trong tình hình mới . Linh thượng là một xã miền núi đồng bào dân tộc vân kiều chiếm đa số ở nơi đây, nông dân sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, thời tiết khắc nghiệt, nắng hạn kéo dài, cộng vào đó là điều kiện cơ sở hạ tầng, văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục còn nghèo nàn lạc hậu, trình độ dân trí thấp, mức sống nhân dân chưa cao, đời sống của đồng bào đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Trong những năm qua cùng với sự nổ lực của các cấp chính quyền và nhân dân trong xã đã làm tốt công tác xóa đói giảm nghèo, xã đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm đáng kể so với những năm gần đây. Tuy nhiên công tác xóa đói giảm nghèo của xã còn gặp rất nhiều trở ngại và thách thức, so vơi mặt bằng chung thì tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao so với các nước và địa phương trong tỉnh . Là người con của quê hương Quảng Trị, lớn lên trong khó khăn và khắc nghiệt của quê hương, tôi thấm thía những vất vả mà bà con đang phải đối mặt, đặc biệt là những bà con thuộc diện nghèo đói, chính xuất phát từ thực tế đó và yêu cầu thực tiễn của xã ,nên tôi chọn đề tài này : “Tình hình xóa đói giảm nghèo ở xã Linh Thượng –huyện Gio Linh - tỉnh Quảng Trị”, với mong muốn sẽ đóng góp cho xã những giải pháp xóa đói giảm nghèo phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Qua đó, góp Đại học Kin h tế Hu ế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương 3 phần nào đó giảm nhanh nghèo đói và nâng cao đời sống cho bà con, nhân dân tỉnh Quảng Trị nói chung và xã Linh Thượng nói riêng. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về vấn đề nghèo đói . - Đánh giá thực trạng nghèo đói của người dân ở xã Linh Thượng . -Tìm ra nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của các hộ nghèo ở xã Linh Thượng . -Đề xuất các giải pháp nhằm đưa công tác XĐGN trên địa bàn xã Linh Thượng, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu -Phạm vi nghiên cứu: +về thời gian:phân tích số liệu và các chỉ số cơ bản của xã qua 3 năm 2008 -2010. +về không gian:tiến hành nghiên cứu các hộ nông dân ở xã Lnh Thượng thôn: Đồng Dôn, Bến Mộc II và Bãi Hà. Còn lại 4 thôn: Bến Mộc I, thôn Cù Đinh, thôn Khe Me và thôn Baze. Vì điều kiện địa lý mà với khoảng thời gian hạn chế không cho phép mở rộng địa bàn nghiên cứu . -Đối tượng nghiên cứu: +Điều tra trực tiếp các hộ nghèo ở xã Linh Thượng ,với quy mô 60 hộ. -Về nội dung: Năng lực sản xuất của hộ nghèo ,thực trạng thu thập, chi tiêu, nguyên nhân đói nghèo của các hộ điều tra theo chuẩn nghèo của Bộ LĐ-TB & XH giai đoạn 2006-2010 . 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra phỏng vấn trực tiếp. - Phương pháp thu thập số liệu. - Phương pháp phân tích số liệu. - Phương pháp duy vật biện chứng . - Một số phương pháp khác. Đại ọ Kin h tế Huế Chuyên đề tốt nghiệp SV thực hiện: Hồ Thị Vương 4 PHẦN II NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của nghèo đói Nghèo đói đây là môt khái niệm dùng từ lâu trên thế giới để diễn đạt mức sống của một nhóm dân cư, một nhóm Quốc gia hay một Quốc gia so với mức sống của một cộng đồng, nhóm Quốc gia này hay Quốc gia khác.Nó là một phạm trù kinh tế -xã hội rất rộng lớn nên có nhiều quan điểm khác nhau tùy thuộc vào điều kiện kinh tế-xã hội và giai đoạn lịch sử nhất định. Dưới đây là quan điểm một số tổ chức cá nhân về vấn đề nghèo đói như sau: -Theo Ngân hàng thế giới năm 1998 đã đưa ra khái niệm: “Nghèo không chỉ là thu nhập mà còn có đời sống, sức khỏe, giáo dục, điều kiện vệ sinh ở mức thấp không có quyền lực và nghề nghiệp”. -Theo Uỷ ban kinh tế -xã hội khu vực châu Á –Thái Bình Dương (ESCAPE) tổ chức tại Băng KoK –Thái Lan vào tháng 9 năm 2003, các Quốc gia trong khu vực đã thống nhất cao và cho rằng: “nghèo đói là tình trạng một bộ phận dân cư không có khả năng thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của con người mà những nhu càu ấy phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế-xã hội, phong tục tập quán của từng vùng và những phong tục ấy được xã hội thừa nhận”. - Xé