Đề tài Vai trò của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính

Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi nhận trong các bản Hiến pháp và được thể chế hóa trong những văn bản pháp luật hiện hành. Thực hiện quyền khiếu nại, khiếu nại hành chính nói riêng là một hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước. Giải quyết khiếu nại hành chính là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi trọng. Giải quyết tốt khiếu nại hành chính của công dân, nhằm bảo đảm thực hiện quyền cơ bản của công dân, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa; góp phần đấu tranh chống biểu hiện quan liêu, cửa quyền, thiếu dân chủ, tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước; góp phần ổn định tình hình chính trị - xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế. Trong hoạt động quản lý Nhà nước bằng pháp luật đối với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là việc quản lý nền kinh tế nhiều thành phần, phát triển theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì khó tránh khỏi những mâu thuẫn giữa quyền, lợi ích của công dân, tổ chức với nhà nước. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất đồng giữa cá nhân, tổ chức với Nhà nước dẫn đến khiếu nại. Tình trạng độc đoán, chuyên quyền, tham nhũng, tiêu cực trong cơ quan nhà nước cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu nại. Mặt khác khi chuyển đổi cơ chế mà trọng tâm là đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, nhiều quy định pháp luật không còn phù hợp, nhiều quan hệ phát sinh chưa được điều chỉnh kịp thời do đó nảy sinh mâu thuẫn giữa yêu cầu quản lý nhà nước bằng pháp luật với thực tiễn pháp luật chưa đầy đủ cũng nảy sinh khiếu nại. Giải quyết khiếu nại hành chính là trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước và các cơ quan thanh tra nhà nước. Trách nhiệm này đã được ghi nhận trong nhiều văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật như Luật Khiếu nại, tố cáo ban hành năm 1998 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 2004, 2005, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính. Cơ quan thanh tra nhà nước trong những năm qua luôn cố gắng hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước đã tin cậy giao cho. Mỗi năm, thanh tra các cấp, các ngành đã giải quyết và tham mưu cho Thủ trưởng cơ quan cùng cấp giải quyết hàng chục nghìn vụ việc khiếu nại, tố cáo, tiến hành được hàng trăm cuộc thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của các ngành, các cấp trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo. Qua đó giúp Đảng và Nhà nước phát hiện và xử lý nhiều hành vi vi phạm pháp luật, thu hồi cho ngân sách nhà nước, khôi phục lại quyền và lợi ích hợp pháp cho công dân với một số lượng lớn tài sản có giá trị cũng như pháp luật của Nhà nước. Kết quả thực hiện công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của ngành thanh tra đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường pháp chế XHCN, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phát huy quyền dân chủ nhân dân, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay việc thực hiện vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính có những hạn chế nhất định, không ít vụ việc khiếu nại không được giải quyết dứt điểm, việc thực hiện pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại chưa nghiêm, dẫn tới hiệu quả giải quyết các vụ việc khiếu nại thấp, khiếu nại vượt cấp tăng lên. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân quan trọng là các quy định về khiếu nại, giải quyết khiếu nại còn có những hạn chế và đã bộc lộ nhiều bất cập như quy định chưa rõ ràng về thẩm quyền, thủ tục trong giải quyết khiếu nại dẫn đến tình trạng đùn đẩy, né tránh không giải quyết dẫn đến không đáp ứng yêu cầu thực tiễn vì vậy để khắc phục nguyên nhân trên, Luật Khiếu nại đã đang được xây dựng nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục cơ bản những bất cập, hạn chế của các quy định pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đang được đặt ra hiện nay. Một số vấn đề lý luận về vai trò của các cơ quan thanh tra cũng cần tiếp tục được làm rõ. Do đó việc nghiên cứu để khẳng định vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết các khiếu nại hành chính là cần thiết.

doc74 trang | Chia sẻ: ngtr9097 | Lượt xem: 2032 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Vai trò của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐỀ TÀI VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ QUAN THANH TRA TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi nhận trong các bản Hiến pháp và được thể chế hóa trong những văn bản pháp luật hiện hành. Thực hiện quyền khiếu nại, khiếu nại hành chính nói riêng là một hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước. Giải quyết khiếu nại hành chính là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi trọng. Giải quyết tốt khiếu nại hành chính của công dân, nhằm bảo đảm thực hiện quyền cơ bản của công dân, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa; góp phần đấu tranh chống biểu hiện quan liêu, cửa quyền, thiếu dân chủ, tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước; góp phần ổn định tình hình chính trị - xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế. Trong hoạt động quản lý Nhà nước bằng pháp luật đối với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là việc quản lý nền kinh tế nhiều thành phần, phát triển theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì khó tránh khỏi những mâu thuẫn giữa quyền, lợi ích của công dân, tổ chức với nhà nước. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất đồng giữa cá nhân, tổ chức với Nhà nước dẫn đến khiếu nại. Tình trạng độc đoán, chuyên quyền, tham nhũng, tiêu cực trong cơ quan nhà nước cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu nại. Mặt khác khi chuyển đổi cơ chế mà trọng tâm là đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, nhiều quy định pháp luật không còn phù hợp, nhiều quan hệ phát sinh chưa được điều chỉnh kịp thời do đó nảy sinh mâu thuẫn giữa yêu cầu quản lý nhà nước bằng pháp luật với thực tiễn pháp luật chưa đầy đủ cũng nảy sinh khiếu nại. Giải quyết khiếu nại hành chính là trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước và các cơ quan thanh tra nhà nước. Trách nhiệm này đã được ghi nhận trong nhiều văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật như Luật Khiếu nại, tố cáo ban hành năm 1998 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 2004, 2005, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính. Cơ quan thanh tra nhà nước trong những năm qua luôn cố gắng hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước đã tin cậy giao cho. Mỗi năm, thanh tra các cấp, các ngành đã giải quyết và tham mưu cho Thủ trưởng cơ quan cùng cấp giải quyết hàng chục nghìn vụ việc khiếu nại, tố cáo, tiến hành được hàng trăm cuộc thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của các ngành, các cấp trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo. Qua đó giúp Đảng và Nhà nước phát hiện và xử lý nhiều hành vi vi phạm pháp luật, thu hồi cho ngân sách nhà nước, khôi phục lại quyền và lợi ích hợp pháp cho công dân với một số lượng lớn tài sản có giá trị cũng như pháp luật của Nhà nước. Kết quả thực hiện công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của ngành thanh tra đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường pháp chế XHCN, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phát huy quyền dân chủ nhân dân, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay việc thực hiện vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính có những hạn chế nhất định, không ít vụ việc khiếu nại không được giải quyết dứt điểm, việc thực hiện pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại chưa nghiêm, dẫn tới hiệu quả giải quyết các vụ việc khiếu nại thấp, khiếu nại vượt cấp tăng lên. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân quan trọng là các quy định về khiếu nại, giải quyết khiếu nại còn có những hạn chế và đã bộc lộ nhiều bất cập như quy định chưa rõ ràng về thẩm quyền, thủ tục trong giải quyết khiếu nại dẫn đến tình trạng đùn đẩy, né tránh không giải quyết dẫn đến không đáp ứng yêu cầu thực tiễn vì vậy để khắc phục nguyên nhân trên, Luật Khiếu nại đã đang được xây dựng nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục cơ bản những bất cập, hạn chế của các quy định pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đang được đặt ra hiện nay. Một số vấn đề lý luận về vai trò của các cơ quan thanh tra cũng cần tiếp tục được làm rõ. Do đó việc nghiên cứu để khẳng định vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết các khiếu nại hành chính là cần thiết. 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích của luận văn Luận văn luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn để xác định vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại hành chính. Đề xuất những giải pháp nâng cao hơn nữa vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính thông qua việc đổi mới hoạt động thanh tra, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. - Nhiệm vụ của luận văn Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn xác định vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính. Đánh giá thực trạng việc thực hiện vai trò (thông qua nhiệm vụ) của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính. Đề xuất các giải pháp nâng cao hơn nữa vai trò của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính. 3. Tình hình nghiên cứu - Tình hình nghiên cứu trong nước Từ trước tới nay đã có một số đề tài khoa học và luận văn tốt nghiệp cử nhân, thạc sỹ nghiên cứu ở mức độ nhất định về vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo; nghiên cứu những quy định pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Ví dụ: Nghiên cứu việc giải quyết khiếu nại của công dân trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước, trong đó có các cơ quan thanh tra nhà nước khi thiết lập Tòa án hành chính ở Việt Nam; nghiên cứu về việc cải cách thủ tục hành chính trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan thanh tra nhà nước, các cơ quan hành chính nhà nước; nghiên cứu các quy định của pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, phát hiện những quy định bất hợp lý, chưa phù hợp để từ đó đề xuất phương hướng hoàn thiện các quy định pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo của công dân trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam…, đặc biệt đã có đề tài nghiên cứu về vai trò của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính, tuy nhiên những đề tài này nghiên cứu khi chưa sửa đổi Luật Khiếu nại, tố cáo năm 2004, 2005 và tiến tới là dự thảo Luật Khiếu nại đang được triển khai. Vì vậy có những quy định mới theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo và dự thảo Luật Khiếu nại mới chưa được đề cập và nghiên cứu. - Các đề tài luận văn đã được nghiên cứu + Việc giải quyết khiếu nại của công dân trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước khi tòa án hành chính được thành lập. (Đề tài cấp Bộ, chủ nhiệm đồng chí Lê Đình Đấu Vụ trưởng Vụ xét khiếu tố Thanh tra Nhà nước, nghiệm thu năm 1996) + Cải cách thủ tục hành chính trong tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. (Đề tài cấp Bộ, chủ nhiệm đồng chí Lê Đình Đấu Vụ trưởng Vụ xét khiếu tố Thanh tra Nhà nước, nghiệm thu năm 1999). + Đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra theo hướng đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính nhà nước. (Đề tài cấp Bộ, chủ nhiệm đồng chí Trần Đức Lượng, Vụ trưởng Vụ thanh tra kinh tế II Thanh tra Nhà nước, nghiệm thu năm 1996). + Hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và chống tham nhũng. (Đề tài nhánh của đề tài độc lập cấp Nhà nước: Hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. (chủ nhiệm đề tài: Phạm Văn Khanh, Tổng Biên tập Tạp chí thanh tra, nghiệm thu năm 2002). + Hoàn thiện pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo của công dân trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay. (Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ luật học; Mã số: 5.05.01 – Thạc sỹ Mai Thị Chung). + Một số giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. (Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ luật học – Thạc sỹ Phạm Văn Long). + Hoàn thiện sự điều chỉnh pháp luật về thẩm quyền và thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam (Luận văn Thạc sỹ luật học, Mã số 601.01 – Ngô Mạnh Toan) 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính, là nghiên cứu vai trò của Thanh tra Chính phủ, thanh tra cấp tỉnh, cấp huyện, cấp Bộ, cấp sở trong giải quyết các khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước. - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính thể hiện trong các văn kiện của Đảng, quy định của các văn bản pháp luật của Nhà nước; qua thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại hành chính của các cơ quan thanh tra trên phạm vi cả nước, trong thời gian từ năm 1998 đến nay (kể từ khi có Luật Khiếu nại, tố cáo) - Giới hạn nghiên cứu vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết các khiếu nại hành chính trong giai đoạn giải quyết ở các cơ quan hành chính nhà nước, còn việc giải quyết trong giai đoạn xét xử tại tòa án không đề cập đến. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu - Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng thời dựa trên trên quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước và pháp luật; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nhà nước của dân, do dân và vì dân. - Vận dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, điều tra xã hội học, tổng kết thực tiễn để xem xét, giải quyết các vấn đề cụ thể về lý luận và thực tiễn. 6. Những nội dung mới của luận văn Trong thời gian vừa qua đã có một số đề tài, luận văn nghiên cứu về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, về công tác thanh tra. Nhưng thông qua việc nghiên cứu đề tài này, tác giả mong muốn đưa ra những kết luận khoa học về vai trò của cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính dựa trên những văn bản ra đời sau Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 đó là Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 2004, 2005, dự thảo gần đây đang được Quốc hội thảo luận là Luật Khiếu nại tách ra từ Luật Khiếu nại, tố cáo và thực tiễn về vai trò của các cơ quan thanh tra trong giải quyết khiếu nại hành chính những năm qua. Từ đó, đề xuất những kiến nghị nhằm khẳng định và nâng cao hơn nữa vai trò của các cơ quan này trong giải quyết khiếu nại hành chính (đổi mới về tổ chức, phương pháp chỉ đạo điều hành trong giải quyết khiếu nại hành chính; sửa đổi, bổ sung, các quy định pháp luật cho phù hợp). 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về giải quyết khiếu nại hành chính và vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính Chương 2: Thực trạng hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại hành chính Chương 3: Phương hướng, giải pháp nâng cao vai trò của cơ quan thanh tra nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại hành chính CHƯƠNG I MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ QUAN THANH TRA NHÀ NƯỚC TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH 1.1. Khiếu nại hành chính Để hiểu về khái niệm khiếu nại hành chính một cách toàn diện, trước tiên cần tìm hiểu về khái niệm khiếu nại. Khiếu nại (tiếng La tinh – “Complain”) nghĩa là than, phàn nàn, oán trách, kêu nài, thưa kiện. Trong ngôn ngữ tiếng Việt, khiếu nại có nghĩa là thắc mắc về những việc làm hay quyết định của một người có quyền hạn đối với một người khác. Theo nghĩa này thì phạm vi, đối tượng của khiếu nại là rất rộng và khó xác định cụ thể về nội dung. Theo thuật ngữ pháp lý phổ thông, khiếu nại là việc yêu cầu cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội hoặc người có chức vụ giải quyết việc vi phạm các quyền hoặc lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại hay người khác. Theo một số từ điển tiếng việt, khiếu nại thường được hiểu là đề nghị cơ quan có thẩm quyền xét một việc làm mà mình không đồng ý, cho là trái phép hay không hợp lý [18, tr. 151] Như vậy, những khái niệm nêu trên được tiếp cận trên cơ sở những quy định của pháp luật và vì vậy nó thường hẹp hơn so với nghĩa của từ này, việc khiếu nại chỉ đề nghị chủ thể là cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Theo kết quả nghiên cứu được công bố trong phạm vi nội bộ một vài năm trước đây của Thanh tra nhà nước thì khái niệm “khiếu nại” được hiểu một cách rộng hơn và đầy đủ hơn như sau: “Khiếu nại theo nghĩa chung nhất là việc cá nhân hay tổ chức đề nghị cá nhân, tổ chức hay cơ quan nào đó xem xét, sửa chữa lại một việc làm mà họ cho là không đúng đắn, gây thiệt hại hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng của họ và đòi bồi thường thiệt hại do việc làm không đúng gây ra” [18, tr. 505] Như vậy, khiếu nại là phạm trù rất rộng, có nội dung khá phức tạp, song căn cứ vào các khái niệm nêu trên thì ta có thể đưa ra các dấu hiệu của nội hàm các khái niệm đó, trước hết chủ thể khiếu nại bao gồm: cá nhân (hoặc công dân), cơ quan, tổ chức; thứ hai, người bị khiếu nại có thể là cá nhân, cơ quan, tổ chức; thứ ba, nội dung khiếu nại là việc làm mà người khiếu nại cho là không đúng hoặc cho là trái pháp luật, việc làm đó được biểu hiện bằng quyết định hoặc hành vi; thứ tư, mục đích của việc khiếu nại: là hủy bỏ, đình chỉ việc làm, bồi thường thiệt hại (về vật chất hoặc tinh thần) do quyết định hoặc việc làm không đúng đã gây ra. Việc cá nhân, tổ chức đề nghị người có thẩm quyền xem xét lại các quyết định pháp luật, hành vi pháp luật trong quản lý hành chính nhà nước khi họ cho rằng quyết định, hành vi đó xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ là khiếu nại hành chính. Có nhiều quan niệm khác nhau về khiếu nại hành chính. Tuy nhiên quan niệm về khiếu nại hành chính của Thanh tra Chính phủ đưa ra có thể được coi là chính thống nhất. Quan niệm này đã chính thức được đưa vào Từ điển Bách khoa Việt Nam như sau: “Khiếu nại hành chính là việc cá nhân hay tổ chức đề nghị cơ quan hành chính nhà nước xem xét, sửa chữa một hành vi hay một quyết định hành chính mà họ cho là hành vi và quyết định đó không đúng pháp luật, gây thiệt hại hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ” [18, tr 506]. Từ quan niệm này có thể nhận diện khiếu nại hành chính ở những đặc điểm sau đây: Thứ nhất, khiếu nại hành chính là quyền của công dân khi tham gia vào quản lý hành chính nhà nước. Nhằm chống lại sự xâm phạm của các cơ quan nhà nước và cán bộ, công chức nhà nước, mặt khác đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu quả hiệu lực hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước. Nhà nước luôn bảo đảm quyền công dân, việc tiếp nhận và giải quyết các thắc mắc, kiến nghị, các khiếu nại của người dân từ rất lâu đã được Nhà nước Việt Nam quan tâm và luôn coi đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng của bộ máy nhà nước. Thứ hai, khiếu nại hành chính là việc cá nhân, tổ chức yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ công chức mà quyết định, hành vi đó có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ; Như vậy, khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc đề nghị của cán bộ, công chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ chức hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm. Do đó, “ một mặt, khiếu nại là hình thức phản ứng tích cực của công dân, cơ quan, tổ chức với những hiện tượng vi phạm các quyền và lợi ích được pháp luật bảo vệ; mặt khác, khiếu nại là biện pháp ngăn chặn và loại trừ vi phạm” [21. tr. 67-68] Thứ ba, chủ thể khiếu nại hành chính là cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền và lợi ích hợp pháp liên quan trực tiếp tới quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức; Như vậy chủ thể khiếu nại có thể là công dân, có thể là cơ quan, tổ chức, có thể là cán bộ, công chức chứ không chỉ là công dân như trước đây. Ngoài ra, cá nhân, tổ chức nước ngoài cũng được hưởng quyền khiếu nại. Có nhiều quyết định hành chính, hành vi hành chính có thể xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân tổ chức một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, tuy nhiên cá nhân, tổ chức thường phản ứng trước nhà nước đối với những quyết định hành chính, hành vi hành chính ảnh hưởng hoặc xâm hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Thứ tư, đối tượng của khiếu nại hành chính là quyết định hành chính, hành vi hành chính, hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, cơ quan quản lý hành chính nhà nước thực hiện hoạt động quản lý thông qua nhiều hình thức khác nhau mà pháp luật quy định, trong đó, việc ra quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức là hình thức quản lý hành chính Nhà nước. Quyết định hành chính được hiểu là quyết định bằng văn bản của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính; Hành vi hành chính được hiểu là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật; Quyết định kỷ luật được hiểu là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật là khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, hạ ngạch, cách chức, buộc thôi việc đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức. 1.2. Giải quyết khiếu nại hành chính Giải quyết khiếu nại hành chính được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, đánh giá đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật về tính hợp pháp và tính hợp lý, từ đó đưa ra các giải pháp xử lý. Với cách hiểu trên, có thể hiểu giải quyết khiếu nại hành chính ở những đặc điểm như sau: Thứ nhất, cơ sở của giải quyết khiếu nại là khiếu nại hành chính theo quy định của pháp luật. Khiếu nại hành chính là biểu hiện của tranh chấp hành chính giữa cá nhân, tổ chức với cơ quan công quyền khi cá nhân, tổ chức cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại bởi quyết định, hành vi hành chính. Giải quyết khiếu nại hành chính chỉ được triển khai khi có khiếu nại hành chính. Và giải quyết khiếu nại hành chính cũng là nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Mặt khác việc giải quyết khiếu nại hành chính còn bảo đảm cho công dân được tham gia vào giám sát hoạt động quản lý nhà nước, đồng thời cũng giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền kịp thời sửa chữa những bất hợp lý, sai sót trong quá trình quản lý; từ đó ý thức trách nhiệm của chủ thể quản lý cũng được nâng cao khi có sự giám sát của nhân dân. Thứ hai, đối tượng xem xét khi giải quyết khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại. Trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, các chủ thể quản lý thực hiện quản lý hành chính nhà nước dựa trên trách nhiệm, quyền hạn mà pháp luật quy định nhằm duy trì, bảo vệ và củng cố trật tự quản lý hành chính nhà nước. Việc ban hành quyết định hành chính, hành vi hành chính hợp pháp là một trong những hoạt động quản lý của chủ thể quản lý vừa là biểu hiện của việc thiết lập trật tự quản lý vừa là biểu hiện duy trì trật tự quản lý hành chính nhà nước. Quyết định hành chính, hành vi hành chính bất hợp pháp không những không thiết lập, duy trì trật tự quản lý, phá vỡ trật tự quản lý mà còn xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Vì thế khi giải quyết khiếu nại hành chính, đối tượng xem xét
Luận văn liên quan