Những thập kỷ trở lại đây chúng ta đã chứng kiến xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế diến ra ngày càng mạnh mẽ, rộng khắp và trở nên tất yếu. Đồng thời với sự bùng nổ của kỷ nguyên khoa học công nghệ thông tin đã có những tác động to lớn thúc đẩy sự hình thành và phát triển liên tục của các yếu tố cạnh tranh và hợp tác liên kết không chỉ trong phạm vi một ngành nghề, một lĩnh vực kinh tế mà còn mở rộng ra phạm vi quốc gia cũng như quốc tế. Trong hoàn cảnh đó, các yếu tố tiềm ẩn về rủi ro và khủng hoảng trở nên khó dự đoán với mức độ nghiêm trọng ngày càng gia tăng, đe dọa sự tồn tại và phát triển của tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi quốc gia, mọi nền kinh tế, mọi ngành nghề và quy mô. Những biến đổi sâu sắc trên đã buộc mỗi doanh nghiệp nếu muốn sống sót và thành công cần phải tìm cách nhận biết, quản lý và thích nghi có hiệu quả với rất nhiều rủi ro đa dạng trong một môi trường cạnh tranh khắc nghiệt.
Mọi doanh nghiệp hoạt động đều hướng tới mục tiêu tạo ra lợi thế cạnh tranh và đem lại giá trị tăng thêm cho những đối tác bên trong và bên ngoài gắn kết chặt chẽ với hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể đạt được mục tiêu đó, doanh nghiệp thường xây dựng cho mình chiến lược hoạt động cùng hàng loạt những chương trình, kế hoạch để thực thi những chiến lược đã được đề ra. Trong quá trình thực thi chiến lược sẽ thường có nhiều rủi ro xảy ra làm ảnh hưởng đến quá trình tiến tới mục tiêu của doanh nghiệp. Hệ thống quản lý rủi ro doanh nghiệp được thiết lập nhằm san lấp những khiếm khuyết này. Tuy nhiên một trong những dấu hiệu thường thấy để nhận biết một hệ thống quản lý rủi ro kém hiệu quả đó là quản lý rủi ro không được xác định là vấn đề ưu tiên của doanh nghiệp, không gắn kết quản lý rủi ro với những quy trình hay chuỗi giá trị của doanh nghiệp.
Hiện nay, các nhà quản trị doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới đều tập trung sự chú ý vào nhân tố văn hóa với vai trò không thể thiếu trong quá trình đánh giá sự phù hợp của các quyết định liên quan đến rủi ro. Trong nhiều trường hợp, sự thất bại trong quy trình nhận biết và ứng phó với các rủi ro, biến đổi xuất phát từ các yếu tố văn hóa nhiều hơn là các yếu kém cụ thể trong hệ thống quản trị của công ty. Tình trạng này có thể được khắc phục nếu Quản trị rủi ro được đưa vào và trở thành một nhân tố thuộc về văn hóa của doanh nghiệp. Khi đó nó sẽ phát huy được tác dụng bảo vệ, ngăn ngừa và hạn chế rủi ro một cách thống nhất, mang tính chủ động, hệ thống và có hiệu quả nhất, nhất là trong hoàn cảnh kinh tế thế giới liên tục có những biến động khó lường gần đây.
Do đó tôi quyết định chọn đề tài “Xây dựng và hoàn thiện văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp” nhằm đưa đến một cách tiếp cận tổng quát đối với vấn đề còn khá mới mẻ nhưng mang tính thực tiễn cao, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.
38 trang |
Chia sẻ: ducpro | Lượt xem: 5192 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Xây dựng và hoàn thiện văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lời mở đầu
Cơ sở đề tài
Những thập kỷ trở lại đây chúng ta đã chứng kiến xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế diến ra ngày càng mạnh mẽ, rộng khắp và trở nên tất yếu. Đồng thời với sự bùng nổ của kỷ nguyên khoa học công nghệ thông tin đã có những tác động to lớn thúc đẩy sự hình thành và phát triển liên tục của các yếu tố cạnh tranh và hợp tác liên kết không chỉ trong phạm vi một ngành nghề, một lĩnh vực kinh tế mà còn mở rộng ra phạm vi quốc gia cũng như quốc tế. Trong hoàn cảnh đó, các yếu tố tiềm ẩn về rủi ro và khủng hoảng trở nên khó dự đoán với mức độ nghiêm trọng ngày càng gia tăng, đe dọa sự tồn tại và phát triển của tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi quốc gia, mọi nền kinh tế, mọi ngành nghề và quy mô. Những biến đổi sâu sắc trên đã buộc mỗi doanh nghiệp nếu muốn sống sót và thành công cần phải tìm cách nhận biết, quản lý và thích nghi có hiệu quả với rất nhiều rủi ro đa dạng trong một môi trường cạnh tranh khắc nghiệt.
Mọi doanh nghiệp hoạt động đều hướng tới mục tiêu tạo ra lợi thế cạnh tranh và đem lại giá trị tăng thêm cho những đối tác bên trong và bên ngoài gắn kết chặt chẽ với hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể đạt được mục tiêu đó, doanh nghiệp thường xây dựng cho mình chiến lược hoạt động cùng hàng loạt những chương trình, kế hoạch để thực thi những chiến lược đã được đề ra. Trong quá trình thực thi chiến lược sẽ thường có nhiều rủi ro xảy ra làm ảnh hưởng đến quá trình tiến tới mục tiêu của doanh nghiệp. Hệ thống quản lý rủi ro doanh nghiệp được thiết lập nhằm san lấp những khiếm khuyết này. Tuy nhiên một trong những dấu hiệu thường thấy để nhận biết một hệ thống quản lý rủi ro kém hiệu quả đó là quản lý rủi ro không được xác định là vấn đề ưu tiên của doanh nghiệp, không gắn kết quản lý rủi ro với những quy trình hay chuỗi giá trị của doanh nghiệp.
Hiện nay, các nhà quản trị doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới đều tập trung sự chú ý vào nhân tố văn hóa với vai trò không thể thiếu trong quá trình đánh giá sự phù hợp của các quyết định liên quan đến rủi ro. Trong nhiều trường hợp, sự thất bại trong quy trình nhận biết và ứng phó với các rủi ro, biến đổi xuất phát từ các yếu tố văn hóa nhiều hơn là các yếu kém cụ thể trong hệ thống quản trị của công ty. Tình trạng này có thể được khắc phục nếu Quản trị rủi ro được đưa vào và trở thành một nhân tố thuộc về văn hóa của doanh nghiệp. Khi đó nó sẽ phát huy được tác dụng bảo vệ, ngăn ngừa và hạn chế rủi ro một cách thống nhất, mang tính chủ động, hệ thống và có hiệu quả nhất, nhất là trong hoàn cảnh kinh tế thế giới liên tục có những biến động khó lường gần đây.
Do đó tôi quyết định chọn đề tài “Xây dựng và hoàn thiện văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp” nhằm đưa đến một cách tiếp cận tổng quát đối với vấn đề còn khá mới mẻ nhưng mang tính thực tiễn cao, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.
2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro và nền văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
- Phân tích quá trình xây dựng nền văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp, qua đó đề xuất những phương hướng giải pháp nhằm đánh giá và hoàn thiện nền văn hóa rủi ro
- Đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm xây dựng và phát triển nền văn hóa quản trị rủi ro trong các doanh nghiệp Việt Nam.
Kết cấu của bài
Đề tài ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu bao gồm 4 phần:
Chương I: Khái quát chung về quản trị rủi ro và văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
Chương II: Xây dựng nền văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
Chương III: Liên hệ thực tiễn đối với các doanh nghiệp Việt Nam
CHƯƠNG 1 : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO VÀ VĂN HÓA QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG DOANH NGHIỆP
Quản trị rủi ro trong doanh nghiệp:
Khái niệm quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
Khái luận về rủi ro :
Những quan điểm về rủi ro
Vấn đề vận may và rủi ro luôn gắn liền với thực tiễn đời sống con người và ước vọng con người . Rủi ro gắn liền với khả năng xảy ra của một biến cố không lường trước đó là biến cố mà hoàn toàn không chắc chắn .
Rủi ro là sự biến động tiềm ẩn ở những kết quả , nó luôn gắn liền với sự bất định đó là sự nghi ngờ trong tư tưởng về khả năng tiên đoán tương lai của mỗi chủ thể.
Rủi ro kinh doanh là những vấn đề khách quan bên ngoài của chủ thể kinh doanh , gây ra những khó khăn cho chủ thể trong quá trình thực hiện mục tiêu kinh doanh , tàn phá các thành quả đang có bắt buộc các chủ thể phải chi phí nhiều hơn về nguồn lực : tài lực và vật lực .
Quan điểm hiện đại về rủi ro :
Rủi ro là cơ hội , là cơ may và vận rủi gắn liền với đời sống , gắn liền với ước vọng của con người.
Rủi ro và cơ hội là hai mặt đối lập nhau nhưng thống nhất trong một thực thể .
Theo quan điểm thông thường xuất phát từ thực tiễn đời sống con người , rủi ro và cơ hội còn được gọi là may rủi , thường được cho là kết quả con người không dự đoán được , ko kiểm soát được nên bị động nhưng hiện nay , trong kinh doanh hiện đại , rủi ro hay cơ hội thì con người có thể nhận dạng được do nắm được tính quy luật của yếu tố môi trường nên nó được nhìn nhận một cách khoa học hơn và con người có thể chủ động đối với rủi ro.
Đặc trưng của rủi ro:
Rủi ro có tính đối xứng hoặc không đối xứng , điều này tuỳ thuộc vào quan điểm của mỗi cá nhân .
Tần số xuất hiện rủi ro là thông số phản ánh việc rủi ro có thể xảy ra hay không, xảy ra nhiều hoặc ít trong một koản thời gian nhất định .
Biên độ rủi ro là thông số phản ánh mức độ thiệt hại mà rủi ro gây ra của mỗi lần xảy ra rủi ro.
Phân loại rủi ro:
Rủi ro sự cố và rủi ro cơ hội:
rủi ro sự cố : là những rủi ro gắn liền với sự cố ngẫu nhiên ngoài dự kiến khách quan và khó tránh khỏi .
rủi ro cơ hội : là những rủi ro gắn lền với việc ra quyết định , bao gồm : rủi ro ở giai đoạn trước quyết định ; rủi ro liên quan đến bản thân việc ra quuyết định một khi quyết định đã được đưa ra sẽ không chỉ có những rủi ro đi liền với hậu quả của quyết đinh mà còn những rủi ro do không chọn các quyết định khác ; rủi ro ở giai đoạn sau quyết định là rủi ro về sự không tương hợp so với dự kiến ban đầu , phát sinh do việc lựa chọn quyết định.
Rủi ro thuần tuý và rủi ro suy đoán :
rủi ro thuần tuý : tồn tại khi có một nguy cơ tổn thất nhưng không có cơ hội kiếm lợi nhuận , hoăc nói cách khác là những rủi ro đó không có khả năng có lợi cho chủ thể .
rủi ro suy đoán tồn tại khi có một cơ hội kiếm lợi nhuận cũng như một nguy cơ tổn thất, hay nói cách khác rủi ro đó hoặc có khả năng có lợi hoặc tổn thất cũng có thể xảy ra .
rủi ro có thể phân tán và rủi ro không thể phân tán :
rủi ro có thể phân tán : nếu có thể giảm bớt rủi ro thông qua các thoả hiệp như đóng góp tài sản .
rủi ro không thể phân tán : là những thoả hiệp đóng góp về tiền bạc hoặc những tài sản của những người tham gia vào quỹ đóng góp chung và nó được sử dụng khi người tham gia đó có thể giảm bớt được rủi ro như cổ phần hoá doanh nghiệp .
rủi ro trong các giai đoạn phát triển của doanh nghiệp
rủi ro do tác động của yếu tố môi trường kinh doanh : kinh tế , chính trị , khoa học_công nghệ, văn hoá – xã hội.
rủi ro theo chiều dọc và rủi ro theo chiều ngang :
rủi ro theo chiều dọc: xảy ra dọc theo các chức năng chuyên môn trong một
doanh nghiệp theo truyền thống như rủi ro trong nghiên cứu thị trường , theo
thiết kế sản phẩm , trong nhập nguyên liệu truyền thống, trong sản xuất …
rủi ro theo chiều ngang : là rủi ro xảy ra cùng một lúc ở các bộ phận chuyên môn như rủi ro về nhân sự , rủi ro về tài chính , rủi ro về marketing..
rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống :
rủi ro hệ thống: là những rủi ro mang tính vĩ mô mà doanh nghiệp không thể kiểm soát được.
rủi ro phi hệ thống : là rủi ro mang tính vi mô , rủi ro bên trong doanh nghiệp mà rủi ro này doanh nghiệp có thể kiểm soát được , nguyên nhân gây ra rủi ro này có thể nói đến năng lực quản trị , quyết định của nhà quản trị , sự đình công , nguồn cung ứng nguyên vật liệu và cạnh tranh …
Khái niệm quá trình quản trị rủi ro :
COSO (Hội đồng các tổ chức tài trợ Ủy ban Treadway) định nghĩa quản lý rủi ro doanh nghiệp “là một quy trình được thiết lập bởi hội đồng quản trị, ban quản lý và các cán bộ có liên quan khác áp dụng trong quá trình xây dựng chiến lược doanh nghiệp thực hiện xác định những sự vụ có khả năng xảy ra gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp đồng thời quản lý rủi ro trong phạm vi cho phép nhằm đưa ra mức độ đảm bảo trong việc đạt được mục tiêu của doanh nghiệp”. Trong đó, rủi ro được định nghĩa là tập hợp của các khả năng có thể xảy ra của một sự việc nào đó cũng như hậu quả của nó. Có nhiều loại rủi ro khác nhau được xâm nhập từ bên ngoài doanh nghiệp cũng như phát sinh bên trong doanh nghiệp. Rủi ro thường được phân loại vào những nhóm chính như rủi ro chiến lược, rủi ro hoạt động, rủi ro tài chính, rủi ro quản lý tri thức và rủi ro tuân thủ.
Theo giáo trình “Quản trị rủi ro và bảo hiểm trong doanh nghiệp” của PGS.TS Nguyễn Quang Thu (nxb Thống Kê, 2008) đã đưa ra định nghĩa về quản trị rủi ro là “ Sự nhận dạng, đo lường và kiểm soát các loại rủi ro có thể đe dọa các loại tài sản và thu nhập từ các dịch vụ chính hay từ các hoạt động sản xuất kinh doanh chính của một ngành kinh doanh hay của một doanh nghiệp sản xuất”.
Mục tiêu chính của quản trị rủi ro là né tránh các tổn thất từ rủi ro tai nạn. Mục tiêu thứ hai là tối thiểu hóa các tổn thất có thể xuất hiện và tối thiểu các hậu quả của một tổn thất.
Như vậy, Quản trị rủi ro liên quan đến một quá trình bao gồm các hoạt động nhằm hạn chế, loại bỏ các rủi ro hoặc khắc phục các hậu quả mà rủi ro gây ra đối với hoạt động kinh doanh từ đó tạo điều kiện cho việc sử dụng tối ưu các nguồn lực của doanh nghiệp , giảm đến mức thấp nhất các thiệt hại về người và của cải của doanh nghiệp.
Các công việc trong quản trị rủi ro bao gồm :
Dự kiến trước với các chi phí nhỏ nhất , các nguồn lực tài chính cần thiết và đủ trong trường hợp rủi ro xảy ra .
Kiểm soát các rủi ro bằng cách loại bỏ chúng , làm giảm nhẹ chúng hoặc chuyển sang tác nhân kinh tế khác .
Lường trước được những hậu quả do rủi ro gây ra dự kiến các giải pháp tổ chức để khắc phục được những hậu quả đó.
Nhận dạng và đối phó với những nguyên nhân và hậu quả của rủi ro trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp.
Quản trị rủi ro liên quan đến tất cả rủi ro có thể xảy ra trong qúa trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đó ko chỉ đơn thuần là các hoạt động thụ động và phòng ngừa mà còn là những hoạt động chủ động trong việc dự kiến những mất mát xảy ra và tìm cách giảm nhẹ hậu quả của chúng . Thực chất của quản trị rủi ro là phòng chống và khắc phục hậu quả, chủ động tiếp cận và xử lý các tình huống trong kinh doanh .
Quản lý rủi ro doanh nghiệp ngày nay được coi như là một bộ phận không thể tách rời với chiến lược doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa là chiến lược của doanh nghiệp sẽ được xem là không đầy đủ nếu thiếu vắng sự gắn kết với quản lý rủi ro. Một doanh nghiệp da giầy nào đó chẳng hạn bất ngờ phải đối mặt với một vụ kiện chống bán phá giá dẫn tới những thua thiệt trong việc nhận đơn hàng. Nhân công của một nhà máy nào đó bất ngờ đình công làm ngưng trệ sản xuất. Hàng loạt nhân viên giỏi của một công ty nào đó ra đi để chuyển sang doanh nghiệp khác hoặc thành lập công ty riêng .v.v. Những rủi ro đó sẽ làm cho doanh nghiệp bị bất ngờ và dẫn đến thiệt hại ảnh hưởng đến mục tiêu của doanh nghiệp nếu như chúng không được doanh nghiệp lường trước. Tất cả những vấn đề đó đều được thiết kế và soi rọi trong lăng kính của quản lý rủi ro doanh nghiệp.
Vai trò của quản trị rủi ro đối với doanh nghiệp
Quản lý rủi ro doanh nghiệp có mục đích hoạt động là bảo vệ và đóng góp những giá trị tăng thêm cho doanh nghiệp và các đối tác liên quan của doanh nghiệp hỗ trợ doanh nghiệp đạt được mục tiêu đã đề ra thông qua những nội dung cơ bản sau thể hiện tác dụng của quản lý rủi ro doanh nghiệp:
Xây dựng khuôn khổ nhằm giúp doanh nghiệp thực hiện kế hoạch tương lai có tính nhất quán và có thể kiểm soát;
Tăng cường năng lực trong việc ra quyết định, lập kế hoạch và sắp xếp thứ tự ưu tiên công việc trên cơ sở hiểu biết thấu đáo và chặt chẽ về hoạt động kinh doanh, môi trường kinh doanh, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp;
Góp phần phân bổ và sử dụng hiệu quả những nguồn lực trong doanh nghiệp;
Giảm thiểu những sai sót trong mọi khía cạnh của doanh nghiệp;
Bảo vệ và tăng cường tài sản cũng như hình ảnh doanh nghiệp;
Phát triển và hỗ trợ nguồn nhân lực và nền tảng tri thức của doanh nghiệp;
Tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và năng lực sử dụng tài sản.
Thực hiện quản trị rủi ro trong doanh nghiệp:
Chính sách quản lý rủi ro được xây dựng trong đó xác định phương pháp tiếp cận đối với rủi ro và quản lý rủi ro. Đồng thời chính sách quản lý rủi ro cũng nêu rõ trách nhiệm trong việc quản lý rủi ro trong toàn bộ doanh nghiệp.
Hội đồng quản trị là người chịu trách nhiệm xác định định hướng chiến lược và cơ cấu cho chức năng quản lý rủi ro doanh nghiệp nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả nhất. Các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp có trách nhiệm trước hết trong việc quản lý rủi ro hàng ngày, gắn kết việc nhận thức và tuyên truyền về quản lý rủi ro trong bộ phận mình công tác. Kiểm toán nội bộ là người đảm bảo rằng công tác quản lý rủi ro được thực thi có hiệu quả thông qua việc đánh giá theo chương trình, kế hoạch của kiểm toán nội bộ.
Tùy thuộc quy mô của doanh nghiệp có thể thiết lập một bộ phận chuyên trách đảm nhiệm chức năng quản lý rủi ro trong doanh nghiệp. Nhìn chung, nhiệm vụ của bộ phận này cần phải thực hiện bao gồm:
Xây dựng chính sách và chiến lược quản lý rủi ro trong doanh nghiệp;
Thiết kế định hướng quản lý rủi ro ở cấp độ chiến lược và chức năng;
Xây dựng văn hóa nhận thức về rủi ro trong doanh nghiệp trong đó có việc đào tạo về quản lý rủi ro trong doanh nghiệp;
Xây dựng chính sách và tổ chức quản lý rủi ro nội bộ đối với các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp;
Thiết kế và rà soát quy trình quản lý rủi ro;
Điều phối các hoạt động chức năng khác nhau có liên quan đến vấn đề quản lý rủi ro trong doanh nghiệp;
Xây dựng các quy trình ứng phó với rủi ro trong đó có các chương trình dự phòng và duy trì hoạt động kinh doanh thường xuyên;
Chuẩn bị báo cáo về quản lý rủi ro đệ trình hội đồng quản trị và các đối tác liên quan của doanh nghiệp.
Quy trình quản lý rủi ro được thiết kế mang tính đồng bộ và có sự gắn kết với việc xây dựng và thực thi chiến lược của doanh nghiệp. Về cơ bản, quy trình quản lý rủi ro cần chứa đựng những giai đoạn hay bước công việc cơ bản như xác định rủi ro, mô tả rủi ro, lượng hóa rủi ro, phân tích rủi ro, xếp hạng rủi ro, đánh giá rủi ro, lập báo cáo về rủi ro, xử lý rủi ro, theo dõi và rà soát quy trình trình quản lý rủi ro.
Kèm theo quy trình quản lý rủi ro là hệ thống những phương pháp luận và công cụ phục vụ công tác quản lý rủi ro đồng bộ được thiết kế cho các công đoạn khác nhau của quy trình kinh doanh. Để thực thi quy trình quản lý rủi ro một cách hiệu quả cần tranh thủ sự ủng hộ và cam kế tủng hộ của lãnh đạo doanh nghiệp, phân công trách nhiệm, nhiệm vụ rõ ràng cũng như phân bổ nguồn lực phù hợp, đào tạo và tuyên truyền về quản lý rủi ro cho mọi đối tượng liên quan.
Văn hóa quản trị rủi ro
Khái niệm văn hóa quản trị rủi ro
“Văn hóa quản trị rủi ro”, mà đôi khi còn được gọi là “văn hóa rủi ro” dựa theo tính chất đặc trưng của nó, vẫn chưa có được một định nghĩa thống nhất. Rất nhiều các nhà quản lý và phân tích nhận thấy họ hiểu biết về văn hóa quản trị rủi ro một cách cảm tính mà không thể đưa ra một định nghĩa chính xác và rõ ràng. Tuy nhiên, nếu không có được sự nhận thức đúng đắn và toàn diện, các tổ chức sẽ có xu hướng nhận dạng rủi ro theo phương thức tiếp cận cứng nhắc, bó hẹp trong một cấu trúc cho trước (ví dụ như thông qua một vị giám đốc quản trị rủi ro giỏi hay dựa hoàn toàn vào hiệu quả làm việc của một phòng quản lý rủi ro) hoặc chỉ đơn giản bằng các biện pháp khuyến khích. Mặc dù bản thân các phương pháp tiếp cận nói trên cũng phát huy tác dụng, nhưng trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau và luôn luôn tồn tại nguy cơ khủng hoảng, sẽ là không đủ để nhận biết một cách toàn diện nền văn hóa quản trị rủi ro.
Theo định nghĩa chính thức của tổ chức RMA Enterprise Risk Council: Văn hóa quản trị rủi ro được cấu thành từ những giá trị, chiến lược, mục tiêu, niềm tin, thái độ đối với rủi ro, qua đó định hình cho mỗi thành viên doanh nghiệp những quan điểm về sự đánh đổi giữa rủi ro và lợi ích.
McKinsey trong bảo cáo tại IIF( Institude International Finance) về “ Tái cấu trúc trong ngành dịch vụ tài chính” năm 2009 đã đưa ra định nghĩa như sau:
Văn hóa quản trị rủi ro là các tiêu chuẩn về hành vi của các cá nhân và cộng đồng trong một tổ chức. Nó quyết định khả năng tổng hợp để phân tích và nhận biết, thảo luận cởi mở và hành động phản ứng đối với các rủi ro hiện tại và tương lai của tổ chức đó.
Theo định nghĩa này, văn hóa quản trị rủi ro ảnh hưởng đến quyết định của doanh nghiệp tại mọi cấp độ trong doanh nghiệp, và thông qua các quyết định này thể hiện các giá trị của tổ chức đó. Bỏ qua sự tập trung vào định nghĩa chính thức về văn hóa quản trị rủi ro- thực chất việc nhận thức được văn hóa là một yếu tố của quản trị rủi ro còn quan trọng hơn một định nghĩa đơn thuần đã được công nhận rộng rãi,- văn hóa quản trị rủi ro có vai trò cấu thành nên sự lựa chọn của doanh nghiệp khi đối mặt với rủi ro và cơ hội, nó định hình phương thức quyết định phạm vi rủi ro có thể chấp nhận và có lẽ với tầm ảnh hưởng thậm chí còn lớn hơn định hướng trực tiếp của ban giám đốc, đối với việc doanh nghiệp sẽ tồn tại và quản trị rủi ro như thế nào trong phạm vi đó.
Văn hóa quản trị rủi ro đặc biệt quan trọng đối với những người quản lý, nhân viên bán hàng, giám đốc rủi ro trong trường hợp họ không thường xuyên đo lường rủi ro một cách có chủ đích hay đơn giản chỉ thực hiện những hành động đã quen thuộc trong chu kỳ kinh doanh hàng ngày. Văn hóa quản trị rủi ro ảnh hưởng rất mạnh mẽ dù nó có được xác định cụ thể hay không. Một trong những thách thức của nhà quản trị khi xây dựng và duy trì nền văn hóa này là phải làm rõ được những vấn đề cần được tiếp tục xúc tiến, nhằm sửa chữa các mặt tiêu cực, đồng thời phát huy những mặt mạnh vốn có.
Văn hóa quản trị rủi ro có liên hệ mật thiết đối với nhận thức chung của doanh nghiệp về rủi ro cũng như tinh thần sẵn sàng của các thành viên vượt qua những thách thức để hoàn thành mục tiêu chiến lược đã đặt ra. Điều này đặc biệt quan trọng khi doanh nghiệp gia nhập một thị trường mới, một ngành kinh doanh mới, hay đang ở trong một lĩnh vực kinh doanh có sự tăng trưởng cao độ và tạo ra lợi nhuận lớn hơn mức kỳ vọng. Đồng thời nó cũng góp phần hạn chế sự xuất hiện của những nhóm lợi ích đối lập trong tổ chức.
Ý nghĩa của việc xây dựng văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp:
Một trong những thách thức đặt ra trong việc xác định vấn đề là sự nhận thức một cách rõ ràng thế nào là văn hóa quản trị rủi ro, qua đó thấy được ý nghĩa của nó. Văn hóa rủi ro có thể được nhìn nhận là một hệ thống giá trị và hành động được thực hiện trong một tổ chức, thông qua đó định hình những quyết định liên quan đến các rủi ro. Văn hóa rủi ro ảnh hưởng tới quyết định của cả người quản lý và người lao động, thậm chí khi họ không thực hiện việc đo lường rủi ro và lợi ích một cách có ý thức.
Văn hóa rủi ro quyết định cách mà mỗi cá nhân và doanh nghiệp khi tiếp cận rủi ro. Trong khi một số ít trường hợp chấp nhận rủi ro sẽ được điều chỉnh bởi luật pháp và hệ thống điều hành, rất nhiều cách thức tiếp cận rủi ro được điều chỉnh trực tiếp bởi nền văn hóa doanh nghiệp khi mà các chuẩn mực không thể áp dụng.
Một nền văn hóa rủi ro tồn tại trong một tổ chức là một nhân tố quan trọng có thể đảm bảo việc thực hiện một hành động đúng đắn sẽ chiếm ưu thế hơn việc thực hiện một hành động mong muốn. Trong thực tế, một cuộc khảo sát của KPMG gần đây cho thấy gần một nửa (48 %) trong hơn 500 giám đốc điều hành ngân hàng đề cập đến văn hóa rủi