Đề tài Xây dựng và phát triển văn hoá PVFC trong quá trình đổi mới

Lêi më ®Çu Ngµy nay, khi ®Ò cËp ®Õn gi¸ trÞ cña mét doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh tÕ häc kh«ng chØ xÐt ®Õn c¸c yÕu tè nh­: c«ng nghÖ, nhµ x­ëng, vèn, nguån nh©n lùc,... mµ cßn rÊt quan t©m ®Õn mét yÕu tè míi, mét yÕu tè cùc kú quan träng, ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp - ®ã chÝnh lµ v¨n hãa doanh nghiÖp. V¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ tæng hîp nh÷ng quan niÖm chung mµ c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp häc ®­îc c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò néi bé vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò víi m«i tr­êng xung quanh. Mét nÒn v¨n hãa doanh nghiÖp lu«n lu«n lµ môc tiªu mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i h­íng tíi. V¨n ho¸ doanh nghiÖp kh«ng thÓ h×nh thµnh “ngµy mét, ngµy hai” mµ sù ph¸t triÓn cña nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi. V¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ “ng«i nhµ” mµ sù x©y dùng vµ h×nh thµnh v¨n hãa cña mçi thµnh viªn chÝnh lµ c¸c viªn g¹ch ®Ó x©y nªn ng«i nhµ ®ã. V¨n hãa doanh nghiÖp h×nh thµnh nhanh hay chËm, t¸c ®éng tÝch cùc hay tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp phô thuéc vµo sù cè g¾ng phÊn ®Êu, nç lùc cña mçi thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®ã. LÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi còng ®· cho thÊy: nÕu kh«ng cã mét gi¸ trÞ v¨n ho¸ riªng, b¶n s¾c riªng th× mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®øng v÷ng, ph¸t triÓn vµ kh«ng thÓ t¹o ®­îc “dÊu Ên” cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia nãi riªng vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, t«i chØ xin tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ viÖc ph¸t huy vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ®æi míi, cô thÓ h¬n lµ t¹i C«ng ty Tµi ChÝnh DÇu KhÝ – PVFC. ch­¬ng 1 Tæng quan vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp 1- V¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ g×? V¨n ho¸ lµ tæng thÓ tæng hîp bao gåm kiÕn thøc, tÝn ng­ìng, nghÖ thuËt, ®¹o ®øc, luËt ph¸p, thãi quen vµ bÊt kú n¨ng lùc hµnh vi nµo kh¸c mµ mçi c¸ nh©n víi t­ c¸ch thµnh viªn cña x· héi ®¹t ®­îc. Theo nghÜa réng, v¨n ho¸ lµ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× con ng­êi ®· t¹o ra. Theo nghÜa hÑp, v¨n ho¸ x¸c ®Þnh ®Æc tr­ng cña mét d©n téc, téc ng­êi, mét x· héi, hay mét tÇng líp x· héi trong mèi t­¬ng quan víi x· héi kh¸c, d©n téc kh¸c, téc ng­êi kh¸c, hay tÇng líp x· héi kh¸c. V× vËy, cã thÓ hiÓu: V©n ho¸ doanh nghiÖp - Business Culture (VHDN) lµ toµn bé nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn mµ DN t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, t¸c ®éng tíi t×nh c¶m, lý trÝ vµ hµnh vi cña c¸c thµnh viªn còng nh­ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña DN. VHDN g¾n víi ®Æc ®iÓm tõng d©n téc, trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, cho ®Õn tõng doanh nh©n, tõng ng­êi lao ®éng, do ®ã phong phó, ®a d¹ng. VHDN lµ c¬ së cña toµn bé c¸c chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p cô thÓ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña DN, chi phèi kÕt qu¶ kinh doanh. ChÝnh v× vËy, cã thÓ nãi, thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña c¸c DN ®Òu g¾n víi viÖc cã hay kh«ng VHDN. Tr­íc hÕt, VHDN bao gåm sù t«n träng luËt ph¸p trong kinh doanh còng nh­ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu, t«n träng c¸c quyÒn vÒ së h÷u tµi s¶n trÝ tuÖ, nép thuÕ, b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o hé lao ®éng... còng nh­ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt trong qu¶n lý doanh nghiÖp nh­ ®iÒu lÖ c«ng ty, t«n träng quyÒn h¹n vµ lîi Ých cña cæ ®«ng hay thµnh viªn gãp vèn, t«n träng cæ ®«ng thiÓu sè. Nç lùc h×nh thµnh vµ x©y dùng v¨n hãa kinh doanh ph¶i ®Õn tõ hai phÝa: doanh nghiÖp vµ c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, c¬ quan nhµ n­íc. Ph¸p luËt ph¶i râ rµng, dÔ hiÓu, chÝnh x¸c, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ nhÊt qu¸n trong c¶ n­íc ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau. C¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµ c¬ quan nhµ n­íc ph¶i thùc thi ph¸p luËt trªn c¬ së t«n träng doanh nghiÖp vµ thùc tÕ, kh«ng v× lîi cña mét bªn mµ lµm thiÖt h¹i cho bªn kia. ViÖc söa ®æi, thay ®æi, bæ sung ph¸p luËt lµ cÇn thiÕt, song ph¶i ®­îc th¶o luËn c«ng khai víi c¸c doanh nghiÖp, viÖc c«ng bè vµ thùc hiÖn ph¶i cho phÐp doanh nghiÖp cã thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn. §ßi hái doanh nghiÖp kinh doanh cã v¨n ho¸ còng ph¶i ®ßi hái c¸c c¬ quan nhµ n­íc còng ph¶i cã v¨n ho¸ c«ng së, v¨n ho¸ trong øng xö víi c«ng d©n vµ doanh nghiÖp. Ph¶i cïng nhau phÊn ®Êu vµ nç lùc x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh, kh«ng thÓ chØ ®ßi hái mét phÝa doanh nghiÖp nç lùc. 2- X©y dùng v¨n ho¸ DN trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay. 2.1 C¸i nh×n chung vÒ VHDN trªn thÕ giíi C¹nh tranh trªn quy m« toµn cÇu cïng víi t¸c ®éng to lín cña c«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµ ¸p lùc to lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta hiÖn nay. ChÝnh phñ cam kÕt t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ chÝnh c¸c doanh còng xuÊt hiÖn c¸c nhu cÇu ph¶i thay ®æi tæ chøc cña m×nh. HiÖn nay, vÊn ®Ò x©y dùng v¨n hãa tæ chøc nãi chung vµ v¨n ho¸ DN nãi riªng ®­îc ®Ò cËp ®Õn c¶ vÒ mÆt lý thuyÕt lÉn thùc tiÔn. V¨n ho¸ tæ chøc lµ lo¹i quy ­íc c¬ b¶n mµ mét nhãm ng­êi nhÊt ®Þnh nãi ra, ph¸t hiÖn ra hay x©y dùng nªn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ sù thÝch øng bªn ngoµi vµ sù hoµ nhËp víi bªn trong vµ nh÷ng quy ­íc nµy ph¶i ®­îc coi lµ cã hiÖu lùc vµ lµ chuÈn mùc ®Ó c¸c thµnh viªn míi cña tæ chøc thÊm nhuÇn vµ tu©n thñ. V¨n ho¸ tæ chøc bao gåm c¸c yÕn tè: YÕu tè gi¸ trÞ: Gi¸ trÞ lµ sù tin t­ëng vµo nh÷ng g× lµ tèt nhÊt cho mét tæ chøc vµ lo¹i th¸i ®é nµo lµ cÇn thiÕt: sù minh b¹ch, sù hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm, sù s¸ng t¹o, n¨ng ®éng. YÕu tè chuÈn mùc: lµ nh÷ng quy t¾c kh«ng thµnh v¨n h­íng dÉn c¸ch c­ xö. Nh÷ng chuÈn mùc nµy chØ thÎ hiÖn b»ng lêi nãi hoÆc b»ng th¸i ®é vµ nÕu vi ph¹m nh÷ng chuÈn mùc nµy th× còng bÞ xö lý: vi ph¹m nh÷ng tiªu chuÈn c«ng viÖc ®· ®­îc phª chuÈn, c¸ch c­ xö cña sÕp ®èi víi nh©n viªn, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp... YÕu tè ®å t¹o t¸c: lµ nh÷ng khÝa c¹nh h÷u h×nh cña mét tæ chøc mµ ng­êi ta cã thÓ nghe ®­îc, nh×n thÊy hoÆc c¶m thÊy: m«i tr­êng lµm viÖc, giäng nãi, ng«n ng÷ sö dông trong c¸c bøc th«ng ®iÖp, c¸ch giao tiÕp trong c¸c cuéc mÝt tinh... Kh«ng khÝ cña tæ chøc: lµ kh¸i niÖm ®­îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sù lµm viÖc tho¶i m¸i ë møc ®é cao: nh©n viªn cÊp d­íi ®­îc tin t­ëng ë møc ®é nµo, tæ chøc cã chÊp nhËn rñi ro hay nã gi÷ ë møc an toµn nhÊt, th¸i ®é th©n thiÖn hay thï ghÐt gi÷a c¸c thµnh viªn, xung ®ét trong tæ chøc cã ®­îc gi¶i quyÕt hay lê ®i... Phong c¸ch qu¶n lý: miªu t¶ c¸ch thÓ hiÖn th¸i ®é vµ quyÒn lùc cña qu¶n lý trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña tæ chøc. Phong c¸ch qu¶n lý thÓ hiÖn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: ®éc ®o¸n hay d©n chñ, khã tÝnh hay dÔ d·i, cøng nh¾c hay mÒm dÎo... ¸p dông v¨n hãa tæ chøc võa nªu trªn vµo sÏ thÊy c¸c DN kh«ng ph¶i kh«ng cã v¨n hãa cña m×nh. Song ®iÒu khiÕn ta quan t©m lµ ë chç nh÷ng ®Þnh nghÜa ®· nªu trªn lµ nh÷ng quy ­íc bÊt thµnh v¨n, nã quy ®Þnh c¸ch thøc thùc sù mµ con ng­êi ®èi xö hµng ngµy víi nhau trong tæ chøc vµ Èn s©u vµo lßng tin nªn cã vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña tæ chøc. Nh­ vËy, VHDN cã thÓ ñng hé hoÆc chèng l¹i tæ chøc. VÊn ®Ò cßn ë chç, c¸c nhµ qu¶n lý nhËn thøc tíi ®©u vµ biÕt c¸ch sö dông nã ®Ó ph¸t triÓn tæ chøc, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng hay kh«ng? ThÝ dô: C«ng ty Intel nhÊn m¹nh tÝnh mÒm dÎo, phong th¸i quyÕt ®Þnh c«ng viÖc vµ c¸ch tiÕp cËn h­íng néi vÒ viÖc th«ng tin, chó träng hîp t¸c, tr¸ch nhiÖm tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh trªn c¬ së tho¶ thuËn. BiÖn ph¸p qu¶n lý nµy g¾n víi viÖc ®Ò cao v¨n ho¸ nhãm. Trong khi ®ã, C«ng ty Protor and Gamble (P &G) ®Ò cao v¨n ho¸ thÞ tr­êng nªn hä nhÊn m¹nh c¹nh tranh, thµnh tùu vµ chÊt l­îng, ho¹ch ®Þnh nh÷ng cuéc tÊn c«ng trùc diÖn ®èi thñ. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ NOKIA trë thµnh mét th­¬ng hiÖu ®iÖn tho¹i di ®éng næi tiÕng nhÊt thÕ giíi (chiÕm ®Õn 40% thÞ phÇn) vµ lµ niÒm tù hµo cña n­íc PhÇn Lan nhá bÐ. Lu«n lu«n ®æi míi c«ng nghÖ vµ quan träng nhÊt lµ “tÝnh nh©n b¶n” ®­îc kh¾c ho¹ trong mçi s¶n phÈm lµ “ch×a kho¸ vµng” ®Ó NOKIA thµnh c«ng trªn mäi thÞ tr­êng, tõ Ch©u ©u ®Õn Ch©u ¸ vµ lµm mét cuéc chinh phôc ngo¹n môc ®èi víi thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ B¾c Mü (vèn lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng cña tËp ®oµn MOTOROLA). §ång thêi, c¸c nhµ l·nh ®¹o tËp ®oµn NOKIA còng ®· rÊt thµnh c«ng khi chó ý c¶i tiÕn nh÷ng nÐt v¨n hãa riªng cña kh¸ch hµng ë c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau. Mçi kh¸ch hµng ®Òu c¶m nhËn ®­îc “tÝnh v¨n ho¸ riªng biÖt” khi sö dông s¶n phÈm vµ dÞch vô cña NOKIA. Nh÷ng thÝ dô trªn cho thÊy l·nh ®¹o cña c¸c c«ng ty ®· rÊt thµnh c«ng trong nh÷ng ®Æc tÝnh riªng cña v¨n ho¸ DN m×nh trong kinh doanh. VHDN kh¸c nhau dÉn ®Õn sù kh¸c nhau trong viÖc lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý kh¸c nhau. §Æc biÖt, trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ nh­ hiÖn nay khiÕn sù xuÊt hiÖn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c«ng ty liªn doanh víi n­íc ngoµi ngµy mét nhiÒu kÌm theo ®ã lµ nh÷ng ®ông ®é gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. Kh«ng quan t©m ®Õn ®iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÝ nh­ sù va ch¹m gi÷a mét sè Ýt nhµ qu¶n lý n­íc ngoµi víi ng­êi lao ®éng n­íc ta trong mét sè doanh nghiÖp liªn doanh do nh÷ng nÐt kh¸c biÖt vÒ v¨n hãa kh«ng ®­îc quan t©m l¾m. 2.2 Qu¸ tr×nh ®æi míi víi v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam Nghiªn cøu VHDN lµ khuynh h­íng ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam vµ ®· ®o ®Õm ®­îc hiÖu qu¶ cña nã. VHDN ViÖt Nam ®­îc h×nh thµnh lµ mét phÇn quan träng cña VH ViÖt Nam ®­îc l­u truyÒn vµ båi ®¾p tõ thÕ hÖ nµy ®Õn thÕ hÖ kh¸c. Nã tiÕp thu nh÷ng nh©n tè v¨n hãa trong kinh doanh h×nh thµnh qua nhiÒu n¨m cña c¸c nÒn kinh tÕ hµng ho¸ trªn thÕ giíi, ®ång thêi tiÕp thu vµ ph¸t huy nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ trong kinh doanh cña «ng cha, vËn dông phï hîp víi ®Æc ®iÓm ngµy nay, ®ã lµ hiÖn ®¹i hãa truyÒn thèng ®i ®«i víi truyÒn thèng ho¸ hiÖn ®¹i. ChØ cã nh­ vËy, míi kÕt hîp ®­îc tèt truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, ®ã lµ sù kÕt hîp cã chän läc vµ n©ng cao, tõng b­íc h×nh thµnh VHDN mang b¶n s¾c ViÖt Nam. 2.2.1 Mét sè ®Æc ®iÓm næi bËt cña VHDN ViÖt Nam: Tõ c«ng cuéc ®æi míi ®· h×nh thµnh môc ®Ých kinh doanh míi, ®ã lµ kinh doanh v× lîi Ých cña mçi doanh nghiÖp vµ lîi Ých c¶ d©n téc. Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lµ ®éng c¬ thóc ®Èy ý chÝ c¹nh tranh cña mçi doanh nghiÖp, cÇn ®Æc biÖt quan t©m, kh«ng v× nhÊn m¹nh môc lîi Ých chung mµ coi nhÑ môc ®Ých kinh doanh cña mçi c¸ nh©n. Môc ®Ých Êy ®ang ®­îc thÓ hiÖn ngµy cµng râ nÐt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ DN cã hµng ho¸ ®­îc ng­êi tiªu dïng b×nh chän ®¹t chÊt l­îng cao trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn, môc ®Ých kinh doanh cña mçi doanh nh©n ë n­íc ta hiÖn nay còng rÊt ®a d¹ng vÒ tÝnh chÊt: cã nh÷ng ng­êi chØ mong kiÕm ®­îc nhiÒu tiÒn, còng cã ng­êi muèn v­¬n lªn tiÕp nèi truyÒn thèng gia ®×nh, hoÆc khao kh¸t hoµn thiÖn b¶n th©n... VHDN ®ßi hái sù g¾n bã chÆt chÏ hiÖu qu¶ kinh doanh vµ tÝnh nh©n v¨n Trong kinh doanh, kh«ng thÓ ®¹t hiÖu qu¶ b»ng bÊt cø gi¸ nµo mµ coi nhÑ nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n (t«n träng con ng­êi, b¶o vÖ m«i tr­êng). §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ n©ng cao tinh thÇn céng ®ång d©n téc trong mçi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, mét ®Æc ®iÓm cña VHDN mµ chóng ta cÇn x©y dùng, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm x· héi nh­: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cøu trî, c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn... §iÒu cÇn nhÊn m¹nh hiÖn nay lµ kh¾c phôc chñ nghÜa thùc dông, dïng mäi thñ ®o¹n ®Ó ®¹t lîi nhuËn cao, thËm chÝ siªu lîi nhuËn. Cã thÓ thÊy râ nh­îc ®iÓm vÒ mÆt nµy cña doanh nghiÖp n­íc ta nh­: c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p, tranh giµnh thÞ tr­êng, h¹ gi¸, ph¸ gi¸... Do vËy, cÇn ®Æc biÖt ph¸t huy vai trß cña c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp, cung cÊp nhiÒu lo¹i dÞch vô ®a d¹ng , gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ tõng DN riªng lÎ kh«ng tù gi¶i quyÕt ®­îc. H×nh thµnh vµ ph¸t huy VHDN tr­íc hÕt lµ ph¶i ®­a vµo con ng­êi. VHDN lµ lý t­ëng vµ c¸c nguyªn t¾c chi phèi hµnh ®éng cña DN còng nh­ mçi thµnh viªn, lµ hÖ gi¸ trÞ t¹o nªn nguån lùc cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mçi DN, do vËy, cµng cÇn thiÕt ph¸t huy nh©n tè con ng­êi trong DN. VHDN cña tõng DN ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt chung vµ nÐt riªng. Chóng ta nhÊn m¹nh viÖc t¹o dùng vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cña DN, thÓ hiÖn uy tÝn, vÞ thÕ cña doanh nghiÖp, lµ tµi s¶n ®­îc x©y dùng, tÝch tô mét c¸ch cã ý thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Th­¬ng hiÖu lµ niÒm tù hµo cña DN, t¹o ra niÒm tin cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm vµ dÞch vô mµ DN cung øng. 2.2.2 Nh÷ng t¸c ®éng cña VHDN trong bèi c¶nh héi nhËp, ®æi míi T¹o ra b¶n s¾c riªng vµ tÝnh thèng nhÊt, sù cam kÕt vÒ môc ®Ých tíi c¸c thµnh viªn. C¶i tiÕn hoÆc bãp mÐo mét hÖ thèng chÝnh thøc, vÝ dô nh­ hÖ thèng th«ng tin giao tiÕp. G©y ¶nh h­ëng hoÆc bÞ ¶nh h­ëng bëi chiÕn l­îc vµ c¬ cÊu tæ chøc. Vµ chóng ta còng ph¶i ®èi mÆt víi c©u hái: V¨n ho¸ d©n téc m¹nh, yÕu ë ®iÓm nµo, ¶nh h­ëng cña nã tíi VHDN hiÖn nay ra sao? Kh«ng quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy, chóng ta sÏ kh«ng thµnh c«ng trong më cöa vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong quan hÖ kinh doanh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi, v¨n ho¸ kinh doanh cµng trë nªn quan träng cho thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Ngo¹i ng÷ lµ c¬ së ®Ó tiÕp cËn nÒn v¨n ho¸ cña c¸c ®èi t¸c vµ còng lµ ph­¬ng tiÖn giao tiÕp hµng ®Çu ®èi víi doanh nghiÖp. Tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cÇn ph¶i ®¹t ®­îc lµ ngo¹i ng÷ kinh doanh, v­ît trªn tr×nh ®é phæ th«ng ®Ó ph©n biÖt chÝnh x¸c vµ tinh tÕ trong biÓu ®¹t, sù chÝnh x¸c cña hîp ®ång. Trong c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau, cã ng«n ng÷ ®· ph¸t triÓn ng«n ng÷ kinh doanh vµ ®¹t ®­îc tr×nh ®é chÝnh x¸c vÒ khoa häc, c«ng nghÖ hay th­¬ng m¹i, ph¶i rÊt thËn träng vµ t×m c¸ch biÓu ®¹t chuÈn x¸c nhÊt trong hîp ®ång. Th¸i ®é vµ phong c¸ch giao tiÕp lµ c¸nh cöa trong quan hÖ hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c. Ngoµi tr×nh ®é gi¸o dôc c¬ b¶n, sù lÞch thiÖp vµ t«n träng ®èi t¸c, cÇn häc hái nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña ®èi t¸c. Sù ®óng giê, chµo hái lÞch sù, trang phôc, th¸i ®é niÒm në, ng«n ng÷ c¬ thÓ bao gåm th¸i ®é, sù ®i l¹i, cö chØ lµ nh÷ng ®iÒu ph¶i chó ý trong quan hÖ ®èi t¸c ë tõng n­íc víi nÒn v¨n hãa kh¸c nhau. Ng­êi NhËt thÝch tÆng vµ nhËn quµ vµ hay xin lçi, ng­êi Mü thÝch nãi th¼ng vµ hay nãi chuyÖn kh«i hµi, ng­êi Trung Quèc thÝch mµu vµng vµ mµu ®á, thÝch ch÷ song hû, hay ch÷ phóc, trong khi ng­êi ArËp thÝch mµu xanh da trêi, rÊt t«n träng kinh Koran... T«n gi¸o vµ tÝn ng­ìng cã tÇm quan träng kh¸c nhau, tuú theo tõng nÒn v¨n ho¸ . Trong mét nÒn t«n gi¸o ®a v¨n ho¸, cÇn hÕt søc tÕ nhÞ vµ nh¹y bÐn ®Ó biÕt t«n gi¸o chÝnh vµ nh÷ng t«n gi¸o phô kh¸c. §iÒu quan träng lµ kh«ng ®­îc m¾c bÊt kú sai lÇm th« b¹o nµo, dÉn ®Õn hiÓu lÇm vÒ t«n gi¸o trong kinh doanh. Trong khi ph¶i hiÓu biÕt, t«n träng vµ thÝch nghi v¨n ho¸ cña ®èi t¸c, ph¶i kiªn ®Þnh nÒn v¨n ho¸ d©n téc, nh÷ng gi¸ trÞ bÒn v÷ng cña v¨n hãa d©n téc trong giao tiÕp kinh doanh, kiªn tr× nh÷ng yÕu tè gi¸ trÞ kinh doanh cña d©n téc m×nh.. NÕu doanh nh©n tù tõ bá mäi gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña n­íc m×nh, tõ bá mäi thãi quen vµ theo ®uæi v« ®iÒu kiÖn tÊt c¶ c¸c thãi quen cña bªn ®èi t¸c, vÒ l©u dµi, doanh nh©n ®ã sÏ tù dÉn m×nh ®Õn chç bÕ t¾c. V× doanh nh©n sÏ ph¶i giao tiÕp trong mét m«i tr­êng m×nh kh«ng quen thuéc vµ Ýt hiÓu biÕt h¬n ®èi t¸c. X©y dùng nh÷ng chuÈn mùc trong giao tiÕp, x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn tèi thiÓu kh«ng thÓ nh©n nh­îng trong ®µm ph¸n vµ kinh doanh lµ ®iÒu sèng cßn víi mçi doanh nghiÖp. Kh«ng nªn ®i tõ bÊt cËp sang th¸i qu¸, tõ chç kh«ng biÕt tý g× vµ kh«ng t«n träng c¸c ®iÒu tèi thiÓu trong v¨n ho¸ cña ®èi t¸c chuyÓn sang theo ®u«i hoµn toµn v× ®èi t¸c, tù tõ bá c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña chÝnh m×nh. 3- Nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu nh»m ph¸t huy vai trß cña VHDN trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay LiÖu VHDN cã thÓ thay ®æi ®­îc vµ sù thay ®æi cã thÓ lËp kÕ ho¹ch theo nh÷ng ®Þnh h­íng kÕt qu¶ ®Çu ra mong muèn? VNDN cã thÓ thay ®æi vµ ph¸t huy ®­îc vai trß cña nã nÕu cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: Khi DN ®øng tr­íc nguy c¬ khñng ho¶ng, tr­íc sù thay ®æi to lín cña m«i tr­êng xung quanh, cÇn t¹o ra nh÷ng thay ®æi b­íc ngoÆt, cã xuÊt hiÖn t­ t­ëng ®æi míi. HiÖn chóng ta ®ang ë thêi ®iÓm nµy. Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng quèc tÕ ra, trong n­íc t×nh h×nh kinh tÕ còng ®ang chuyÓn m×nh. NhiÒu doanh nghiÖp míi ra ®êi, VHDN truyÒn thèng ®ang bÞ thö th¸ch, sµng läc cña thêi gian. Lóc nµy, cÇn sù ®Þnh h­íng, sù s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, tæ chøc ®Ó biÕn c¶i c¸i cò, tinh tuyÓn c¸i míi cho v¨n hãa d©n téc, VHDN giai ®o¹n hiÖn nay. L·nh ®¹o DN ®· nhËn thøc ra sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi, x©y dùng VHDN ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù thay ®æi cña DN. L·nh ®¹o cÇn ®­a ra nh÷ng tuyªn bè râ rµng vÒ sø mÖnh, nhiÖm vô cña DN m×nh, g©y ®­îc Ên t­îng vÒ quan ®iÓm, vÒ gi¸ trÞ mµ DN sÏ ®Ò x­íng. Trong thùc tÕ, ®· cã kh«ng Ýt DN kh«ng thµnh c«ng trong viÖc nµy. Hä th­êng ë trong t×nh tr¹ng kh«ng ®­a ra nh÷ng tuyªn bè râ rµng vÒ nhiÖm vô cña m×nh, hoÆc cã sù kh«ng phï hîp gi÷a nh÷ng tuyªn bè nµy víi nh÷ng c¸ch thøc thùc thi chóng trong DN. NÕu nh­ ë ®©y cÇn mét lêi c¶nh b¸o th× ®ã lµ th­êng hay cã kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ gi÷a nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp ®­îc nãi ra trong tuyªn bè vÒ nhiÖm vô vãi thùc tÕ cña hµnh vi qu¶n lý cña DN. T×nh tr¹ng mËp mê nµy sÏ khiÕn nh©n viªn r¬i vµo lóng tóng hoÆc tù ph¸t hµnh ®éng. TÝnh thèng nhÊt cña DN sÏ bÞ h¹n chÕ. Cã c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc phï hîp víi c¸c gi¸ trÞ míi, c¸c thñ tôc míi TuyÓn chän nh©n viªn g¾n víi ®Þnh h­íng gi¸ trÞ cña tæ chøc lµ ®iÒu cÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh. Sù tuyÓn chän kh«ng chØ lµ kiÕn thøc vµ kü n¨ng phï hîp víi vÞ trÝ mµ DN cÇn, mµ cßn ph¶i cã sù phï hîp gi÷a ®Þnh h­íng gi¸ trÞ cña DN vµ ng­êi thi vµo. Mét ng­êi ®Ò cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµo lµm viÖc ë tæ chøc NGO sÏ n¶y sinh xung ®ét. Do ®ã, c¸c c«ng viÖc nh­: ®¨ng qu¶ng c¸o tuyÓn ng­êi cña tæ chøc trªn hÖ thèng th«ng tin cÇn thÓ hiÖn râ rµng quan ®iÓm, gi¸ trÞ mµ tæ chøc yªu cÇu v× ®©y cßn lµ sù lan truyÒn gi¸ trÞ. Trong quy tr×nh qu¶n lý nh©n sù, nÕu chó träng lµm tèt kh©u tuyÓn chän th× c¸c kh©u kh¸c ®ì ph¶i xö lý hËu qu¶. C¸c nhµ qu¶n lý ph¶i g­¬ng mÉu ®i ®Çu. Hä chÝnh lµ biÓu t­îng ®Ó nh©n viªn noi theo. Cã mét thùc tÕ lµ c¸c nh©n viªn th­êng b¾t ch­íc theo sÕp c¸ch nãi n¨ng vµ hµnh ®éng. C¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn cÇn ®­îc cËp nhËt ®Ò thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®­a c¸i míi vµo c«ng ty. Bëi héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ b­íc vµo mét x· héi häc tËp. Häc tËp suèt ®êi ®Ó t×m ®­îc chç ®øng trong x· héi. C¸c c«ng ty trªn thÕ giíi ngµy nay cµng nhËn ra r»ng: C¸c biÖn ph¸p thu hót ng­êi tµi b»ng t¨ng l­¬ng, kú nghØ, nhµ ë... kh«ng cßn lµ biÖn ph¸p c¨n b¶n. Hä ®· h­íng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c thµnh viªn cña m×nh. ViÖc khen th­ëng, ®Ò b¹t vµo c¸c chøc danh, c¸c biÓu t­îng vÒ ®Þa vÞ vµ tiªu chÝ ®Ò b¹t cÇn nhÊt qu¸n víi c¸c tuyªn bè vÒ nhiÖm vô, vÒ gi¸ trÞ mµ DN h­íng tíi. C¸c l«g«, khÈu hiÖu, ng«n ng÷, huyÒn tho¹i trong c«ng ty, kiÕn tróc vµ mÇu s¾c trang trÝ còng ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn hµnh vi øng xö cña nh©n viªn, ®êi sèng v¨n ho¸ cña DN. C¸c DN cña chóng ta phÇn lín ch­a nhËn thøc ra ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè trªn trong viÖc t¹o ra nÐt v¨n ho¸ riªng, Ên t­îng riªng cña DN trong mét thÕ giíi c¹nh tranh. Cã nh÷ng can thiÖp h­íng vµo c¸c bé phËn cña DN, luång c«ng viÖc vµ c¬ cÊu tæ chøc. Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc phï hîp víi ®Þnh h­íng gi¸ trÞ, nhiÖm vô cña DN. Trong thùc tÕ, cã kh«ng Ýt tr­êng hîp ng­êi ta ®­a ra nh÷ng tuyªn bè vÒ nhiÖm vô míi cña tæ chøc nh­ng l¹i kh«ng ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc rµ so¸t l¹i c¬ cÊu tæ chøc. HÖ qu¶ x¶y ra lµ môc tiªu sÏ kh«ng ®¹t ®­îc, cã sù xung ®ét gi÷a “v¨n hãa ®­îc t¸n thµnh” vµ “v¨n hãa trong thùc tÕ”. Khi DN cã sù më réng, thay ®æi nhiÖm vô vµ ®Þnh h­íng l¹i c¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n trong tæ chøc th× còng cÇn x©y dùng l¹i c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cña tæ chøc. C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh nµy ph¶i râ rµng, thùc tÕ vµ kh¶ thi. H¬n n÷a, ph¶i l«i kÐo ®­îc sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c nh©n viªn ë tÊt c¶ c¸c cÊp vµo viÖc x©y dùng v¨n b¶n nµy, kh¾c phôc tÝnh thô ®éng tr«ng chê vµo cÊp trªn th­êng cã trong c¸c tæ chøc cña chóng ta. Cuèi cïng, mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÓu lµ cÇn tíi mét thêi gian hîp lý cho sù thay ®æi VHDN: tõ 5 ®Õn 10 n¨m. V× c¸i míi ®­a vµo mét tæ chøc, ®Ò trë thµnh v¨n hãa ph¶i lµ c¸i ®­îc c¸c thµnh viªn chÊp nhËn vµ chia sÎ. Do ®ã, cÇn tíi ®é dµi thêi gian cÇn thiÕt, ®ñ cho sù kiÓm nghiÖm. C¸c ®iÒn kiÖn 1 vµ 5 lµ c¸i thuéc vÒ kh¸ch quan, cßn ®iÒu kiÖn 2, 3, 4 l¹i thuéc vÒ chñ quan cña ng­êi qu¶n lý ®Ó t¹o ra qu¸ tr×nh hoµ nhËp gi÷a “v¨n ho¸ t¸n thµnh” vµ “v¨n hãa trong thùc tÕ” cña DN. Thùc tÕ cho thÊy ®· cã kh«ng Ýt ®iÓn h×nh thµnh c«ng vµ nh÷ng nhµ qu¶n lý giái, biÕt vËn dông c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó thay ®æi nÒ nÕp, phong c¸ch vµ lèi lµm viÖc cña mét tæ chøc ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cho mét DN trªn th­¬ng tr­êng. Ch­¬ng 2 X©y dùng vµ ph¸t triÓn v