Đồ án Khảo sát và đánh giá hiện trạng chất thải nguy hại phát sinh tại thị xã Hà Đông

Lêi Më §Çu. Chất thải nguy hại hiện nay là vấn đề mà các nhà môi trường học và các nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu. Do chất thải nguy hại liên quan rất lớn đến sức khoẻ cộng đồng và mức sống của mỗi người dân nên lu«n ®­îc chÝnh phñ chó ý. Hiện nay vấn đề chất thải nguy hại đã được các nước phát triển đưa vào vấn đề trọng tâm trong bảo vệ môi trường. Việc quản lý chất thải nguy hại ở mỗi quốc gia là khác nhau do đặc thù kinh tế, trình đé phát triển khoa học kü thuật và ý thức về môi trường của mỗi quốc gia là khác nhau. Nhìn chung những nước phát triển quan tâm hơn đến môi trường hơn những n­íc đang phát triển hoặc chưa phát triển. Vấn đề môi trường đang được nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quan tâm và đang trên từng bước thay đổi mang tính tích cực. Việc bảo vệ môi trường gắn liền với lợi ích của từng cá nhân trong xã hội với nhu cầu sức khoẻ và quyền lợi về kinh tế. Chính vì vậy việc nguyên cứu và tìm hiểu, thu thập thông tin về môi trường là cần thiết. Côc Khoa Häc Vµ C«ng NghÖ M«i Tr­êng n­íc ta ®· rÊt quan t©m ®Õn chÊt th¶i vµ chÊt th¶i nguy h¹i vµ cã nhiÒu ®Ò tµi thùc hiÖn vÒ vÊn ®Ò nµy. §­îc sù quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn cña ViÖn Khoa Häc vµ C«ng NghÖ M«i Tr­êng vµ c« gi¸o h­íng dÉn Th.sÜ §oµn ThÞ Th¸i Yªn, sinh viªn thùc tËp ®· ®­îc tham gia vµ cã nh÷ng ®ãng gãp nhá cho c«ng viÖc kháa s¸t vµ ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i ph¸t sinh t¹i thÞ x· Hµ §«ng. Ch­¬ng 1 :Tæng quan vÒ chÊt th¶i nguy h¹i: Giíi thiÖu chung. Chất thải nguy hại hiện nay là vấn đề mà các nhà môi trường học và các nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu. Do chất thải nguy hại liên quan rất lớn đến sức khoẻ cộng đồng và mức sống của mỗi người dân nên lu«n ®­îc chÝnh phñ chó ý. Hiện nay vấn đề chất thải nguy hại đã được các nước phát triển đưa vào vấn đề trọng tâm trong bảo vệ môi trường. Việc quản lý chất thải nguy hại ở mỗi quốc gia là khác nhau do đặc thù kinh tế, trình đé phát triển khoa học kü thuật và ý thức về môi trường của mỗi quốc gia là khác nhau. Nhìn chung những nước phát triển quan tâm hơn đến môi trường hơn những n­íc đang phát triển hoặc chưa phát triển. Vấn đề môi trường đang được nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam quan tâm và đang trên từng bước thay đổi mang tính tích cực. Việc bảo vệ môi trường gắn liền với lợi ích của từng cá nhân trong xã hội với nhu cầu sức khoẻ và quyền lợi về kinh tế. Chính vì vậy việc nguyên cứu và tìm hiểu, thu thập thông tin về môi trường là cần thiết. Với tốc độ phát triển liên tục của công nghiệp hoá, những vấn đề về môi trường, trong đó có quản lý chất thải nguy hại đòi hỏi có sự quan tâm đặc biệt để đối phó ngay một cách nghiêm túc, kịp thời trước khi vấn đề trở nên trầm trọng. Bài viết nêu kinh nghiệm của một số nước trong lĩnh vực này, điểm lại thực trạng ở Việt Nam và đưa ra cơ chế quản lý chất thải nguy hại ở Việt Nam, theo đó cần kết hợp chặt chẽ giữa việc xây dựng một hệ thống pháp luật “cứng” với các chính sách “mềm” nhằm bảo đảm sự cân bằng hai lợi ích – thúc đẩy sự phát triển kinh tế và ngăn ngừa, giảm thiểu tác hại đến môi trường. Hiện nay, trên phạm vi toàn quốc, tổng lượng chất thải nguy hại trên địa bàn toàn quốc vào khoảng 150.064 tấn/năm[1]. Tỷ lệ phát sinh chất thải rắn nguy hại của các ngành, các lĩnh vực kinh tế, xã hội được sắp xếp theo thứ tự như sau [1]: - Ngành công nghiệp nhẹ: 61.543 tấn/năm Ngành hoá chất: 32.296 tấn/năm Ngành cơ khí luyện kim: 26.331 tấn/năm Chất thải bệnh viện: 10.460 tấn/năm Ngành nông nghiệp: 8.600 tấn/năm Chất thải sinh hoạt: 5.037 tấn/năm Ngành chế biến thực phẩm: 3.799 tấn/năm Ngành điện, điện tử: 1.948 tấn/năm Ngành năng lượng: 50 tấn/năm. Bảo vệ môi trường để phát triển bền vững hiện nay đã trở thành một vấn đề sống còn của toàn nhân loại. Cùng với phát triển kinh tế, mức sinh hoạt của người dân ngày càng được nâng cao thì lượng chất thải nguy hại cũng tăng nhanh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng môi trường và sức khoẻ con người. Chất thải nguy hại luôn là một trong những vấn đề môi trường trầm trọng nhất mà con người dù ở bất cứ đâu cũng phải tìm cách để đối phó. Có người cho rằng, chỉ có các nước phát triển mới phải lo lắng đến việc quản lý chất thải nguy hại vì ở các nước phát triển đã sản sinh ra nhiều chất thải, còn các nước đang phát triển thì còn nhiều vấn đề khác cần ưu tiên ph¸t triÓn hơn. Đây là một suy nghĩ rất sai lệch vì như chúng ta biết, với tốc độ phát triển liên tục của công nghiệp hoá ở các nước đang phát triển vấn đề quản lý chất thải nguy hại là hết sức cần thiết, đòi hỏi phải có sự chó ý đặc biệt để đối phó ngay một cách nghiêm túc, kịp thời trước khi vấn đề đã trở nên trầm trọng. TØnh Hµ T©y víi lîi thÕ cña vÞ trÝ ®Þa lý, ®Æc ®iÓm hµnh chÝnh, ®iÒu kiÖn ph¸t triªn kinh tÕ x· héi thuËn lîi ®ang ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ chó ý lùa chän. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, du lÞch dÞch vô... ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ë Hµ T©y ngµy cµng t¨ng, ®­a Hµ T©y ph¸t triÓn lªn mét tÇm míi. §i cïng víi nh÷ng t¨ng tr­ëng vÒ kinh tÕ x· héi vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng còng ®­îc c¸c cÊp chÝnh quyÒn cña Hµ T©y quan t©m thÝch ®¸ng. C¸c chu tr×nh qu¶n lý M«i tr­êng ®· ®­îc Së Khoa Häc C«ng NghÖ vµ M«i tr­êng Hµ T©y nay lµ Së Tµi Nguyªn vµ M«i Tr­êng triÓn khai nhiÒu n¨m qua. Trong ®ã ®iÒu tra kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i t¹i c¸c c¬ së ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña tØnh Hµ T©y ®· ®­îc ®Çu t­ kinh phÝ vµ tiÕn hµnh trong n¨m 2004. ViÖn Khoa Häc C«ng NghÖ vµ M«i Tr­êng, §HBK HN lµ ®¬n vÞ phèi hîp víi Së Tµi Nguyªn vµ M«i Tr­êng Hµ T©y thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh trªn. Tham gia cïng nhãm kh¶o s¸t cña ®Ò tµi ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i cña tØnh Hµ T©y, sinh viªn thùc tËp tèt nghiÖp cïng tiÕn hµnh kh¶o s¸t trªn ®Þa bµn thÞ x· Hµ §«ng vµ vïng phô cËn, mét phÇn nhá trong chu tr×nh trªn. §Ò tµi tèt nghiÖp "§iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng chÊt th¶i nguy h¹i mét sè c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¹i thÞ x· Hµ §«ng, Hµ T©y. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p kh¶o s¸t vµ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i” lµ lµ mét phÇn nhá trong phÇn nhá trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra kh¶o s¸t CTNH cña Së Tµi Nguyªn vµ M«i Tr­êng tØnh Hµ T©y. Néi dung ®Ò tµi vµ khèi l­îng c«ng viÖc: Thu thËp tµi liÖu cã liªn quan ®Õn chÊt th¶i nguy h¹i vµ chÊt th¶i r¾n nguy h¹i. Thu thËp c¸c th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp ho¹t ®éng c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thÞ x· Hµ §«ng. Danh s¸ch nh÷ng c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thÞ x· Hµ §«ng. TËp hîp c¸c sè liÖu vÒ chÊt th¶i nguy h¹i tr­íc ®©y ®· thùc hiÖn. §iÒu tra kh¶o s¸t b»ng hai ph­¬ng ph¸p: pháng vÊn trùc tiÕp vµ lËp phiÕu ®iÒu tra. Ph¹m vi cña ®Ò tµi: c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cña thÞ x· Hµ §«ng vµ c¸c vïng phô cËn. §Þnh nghÜa chÊt th¶i nguy h¹i. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ chÊt th¶i nguy h¹i nªn viÖc thu thËp toµn bé c¸c ®Þnh nghÜa lµ rÊt khã kh¨n. Trong ph¹m vi ®Ò tµi sinh viªn tèt nghiÖp ®­a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa mang tÝnh chung nhÊt vÒ chÊt th¶i nguy h¹i. 2.1 Theo luËt ViÖt Nam: Ngày 16/7/1999, Chính phủ đã ban hành Quy chế, 155/1999/Q§_Ttg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ qu¶n lý CTNH, theo đó khái niệm chất thải nguy hại đã được nêu tại Khoản 2, Điều 3 như sau: “Chất thải nguy hại là chất thải có chứa các chất hoặc hợp chất có một trong các đặc tính gây nguy hại trực tiếp (dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm và các đặc tính gây nguy hại khác) hoặc tương tác với các chất khác gây nguy hại tới môi trường và sức khoẻ con người”. Theo định nghĩa, chất thải nguy hại có các đặc tính lý hoá hoặc sinh học đòi hỏi phải có một quy trình đặc biệt để xử lý hoặc chôn lấp nhằm tránh những rủi ro đối với sức khoẻ con người và những ảnh hưởng bất lợi đối với môi trường. Các chất nguy hại điển hình: Axít, kiềm. - Dung dịch Xyanua và hợp chất. - Chất gây ôxy hoá. - Dung dịch Kim loại nặng. Dung môi. Căn dầu thải. Amiăng. 2.2 §Þnh nghÜa theo tæ chøc b¶o vÖ m«i tr­êng cña n­íc Mü (EPA)[8]. §Þnh nghÜa: chất thải ®­îc coi lµ chÊt th¶i nguy h¹i nÕu có mét hay nhiÒu h¬n nh÷ng ®Æc tÝnh sau: Cã c¸c tÝnh nh­ cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng hãa häc, dÔ ch¸y, ¨n mßn hay tÝnh ®éc. Lµ mét chÊt th¶i phi ®Æc thï (kh«ng x¸c ®Þnh trong ho¹t ®éng c«ng nghiÖp. Lµ mét chÊt th¶i mang tÝnh ®Æc thï (cho mét ho¹t ®éng c«ng nghiÖp). Lµ chÊt th¶i ®Æc tr­ng cho qu¸ ho¹t ®éng ngµnh hãa häc hay tham gia vµo qu¸ tr×nh trung gian. Lµ chÊt thuéc danh s¸ch chÊt th¶i nguy h¹i. Lµ nh÷ng chÊt kh«ng ®­îc tæ chøc RCRA chÊp nhËn (phô lôc C). 2.3 Theo c«ng ­íc Basel vÒ chÊt th¶i nguy h¹i[13]: §Þnh nghÜa: chÊt th¶i nguy h¹i nÕu nã cã mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh sau ®©y. Ph¶n øng víi c¸c qu¸ tr×nh ph©n tÝch chÊt th¶i nguy h¹i. Cã trong danh s¸ch chÊt th¶i nguy h¹i. NÕu chÊt th¶i kh«ng cã trong danh s¸ch chÊt th¶i nguy h¹i th× xem nã cã ë trong danh s¸ch nh÷ng chÊt kh«ng ph¶i lµ nguy h¹i hay kh«ng hay nã cã tiÒm n¨ng g©y h¹i hay kh«ng. 3. C¸c ®Æc tÝnh cña chÊt th¶i nguy h¹i: 3.1 Theo Côc B¶o VÖ M«i Tr­êng cña ViÖt Nam [1]: ChÊt th¶i nguy h¹i lµ chÊt th¶i cã nh÷ng ®Æc tÝnh sau: - §éc h¹i. - DÔ ch¸y. - DÔ ¨n mßn. - DÔ næ. - DÔ l©y nhiÔm. §©y ®­îc coi lµ thµnh tè quan träng cña mét hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i. Thùc chÊt, thuËt ng÷ "ChÊt th¶i nguy h¹i" bao hµm sù cÇn thiÕt cña c¸ch ph©n lo¹i nµy. Khã kh¨n cña nh÷ng lo¹i hÖ thèng ph©n lo¹i kiÓu nµy ph¸t sinh tõ nhu cÇu ph¶i ®Þnh nghÜa tõng thuËt ng÷ ®­îc sö dông vµ nhu cÇu tiÒm tµng cña viÖc kiÓm tra réng r·i ®èi víi tõng chÊt th¶i mét, h¬n n÷a l¹i lµ nh÷ng chÊt cã nguån rÊt h¹n hÑp. 3.2 Theo tæ chøc b¶o vÖ m«i tr­êng cña Mý (EPA)[8]. C¸c ®Æc tÝnh cña chÊt th¶i nguy h¹i : Tính dễ cháy: - Tính dễ cháy là đặc tính có thể bốc lửa trong các quá trình vận chuyển lưu giữ và sử dụng. Được xác định bởi các đặc tính sau đây: a. Có thể là chất lỏng chứa lớn hơn 25 % cồn, rượu và có thể bốc lửa ở nhiệt độ nhỏ hơn 60 độ C (140 độ F). b. Có thể không phải là chất lỏng nhưng có thể bốc cháy ở nhiệt độ và áp suất dưới tiêu chuẩn cho phép hay có khả năng gây cháy trong quá trình vận chuyển và ma sát. c. Nó là khí đốt. d. Là chất ôxy hoá. Tính ăn mòn: Tính dễ ăn mòn hay có tính ăn mòn là đặc tính phụ thuộc vào độ pH của chất thải bởi chất thải có độ pH cao hay thấp sẽ thể hiện mức độ nguy hiểm của chất thải. Tính ăn mòn được thể hiện trong các đặc tính sau đây: a. Chất thải ở dạng lỏng và có pH 12.5 ( được đo theo đúng tiêu chuẩn cua EPA). b. Chất thải ở dạng lỏng và ăn mòn thép >6.35 mm trong 1 năm ở nhiệt độ 55 độ C (130 độ F). Tính hoạt động hoá học: Tính hoạt động hoá học là đặc tính nhận biết của chất thải nguy hại bởi tính không bền vững của chất thải có thể gây những phản ứng cháy nổ. Tính hoạt động của chất thait nguy hại được trình bày trong các tính chất sau đây. a. Nó là thể hiện tính chất không bền vững và có thể thay đổi trạng thái một cách mãnh liệt mà không có sự kích thích nổ nào cả. b. Nó có thể là chất hoạt động khi tiếp xúc với nước. c. Nó cã tiềm năng xảy ra phản ứng hoá học khi tiếp xúc với nước. d. Khi hoà trộn với nước chất thải tạo ra khí độc hại, bốc hơi; hoặc lan truyền vào không khí với khối lượng lớn có thể gây nguy hiểm co con người hay môi trường. e. Nó là các chất thải mang các gốc Cyanua hay Sunfit , có thể gây nguy hiểm khi ở pH từ 2 đến 12.5, sinh ra chất khí độc hai, phát tán hoặc gây bụi và phát tán trong không khí ¶nh hưởng đến sức khoẻ con người và môi trường. f. Nó là chất có khả năng phát nổ, phân huỷ kềm theo nhiệt độ lớn hay hoạt động hoá học trong nhiệt độ và áp suất dưới mức cho phép. Tính độc: Tính độc ở đây thể hiện khả năng gây ngộ độc với liều lượng rất nhỏ. B¶ng danh s¸ch nh÷ng chÊt ®éc vµ nång ®é giíi h¹n {8} EPA hazadous waste number Contaminant Maximum concentration (mg/l) D004 D005 D018 D006 D019 D020 D021 D022 D007 D023 D024 D025 D016 D027 D028 D029 D030 D012 D031 D32 D033 D034 D008 D013 D009 D014 D035 D036 D037 D038 D010 D011 D039 D015 D040 D041 D042 D017 D043 Arsenic Barium Benzene Cadmium Carbon tetrachloride Chlodane Chlorobenzene Chorofom Chromium o-Cresol m-Cresol p-Cresol 2,4-D 1,4-Dichlorobenzene 1,2-Dichloroethane 1,1-Dichloroethylene 2,4-Dinitrooluene Endrin Heptachlor Hexa chlorobenzene Hexachloro-1,3-butadiene hexachloroethane Lead Lindane Mercury Methoxychlor Methyl ethyl ketone Notrobenzene Pentachlorophenol Pyridine Selenium Silver Tetrachloroethylene Toxaphene Trichloroethylene 2,4,5-Trichlorophenol 2,4,6-Trichlorophenol 2,4,5-TP Vinyl chloride 5.0 100.0 0.5 1.0 0.5 0.03 100.0 6.0 5.0 200.0 200.0 200.0 10.0 7.5 0.5 0.7 0.13 0.02 0.008 0.13 0.5 3.0 5.0 0.4 0.2 10.0 200.0 2.0 100.0 5.0 1.0 5.0 0.7 0.5 0.5 400.0 2.0 1.0 0.2 3.2 Mét sè kh¸i niÖm vÒ ®Æc tÝnh cña chÊt th¶i nguy h¹i theo c«ng ­íc cña Basel. lo¹i chÊt th¶i( kÝ hiªu) [13]. Chất dễ cháy (H3): Chất lòng dễ cháy là các chất lỏng, hỗn hợp chất lỏng hoặc chất lỏng chứa các chất rắn có thể tan hoặc không tan (sơn, vécni, sơn mài... chẳng hạn, tuy nhiên phải không tính các vật liệu hoặc các phế thải đã được xếp loại o nơi khác vì tính nguy hiểm), các chất đó có thể tạo ra các loại hơi nước dễ cháy ở nhiệt độ không quá 60,5oC ở trong nồi hơi kín hoặc 65,5oC ở trong nồi hơi hở. Chất rắn dễ cháy(H 4.1). Các vật liệu rắn hoặc phế thải của vật liệu rắn dễ cháy là các vật liệu rắn ngoài những vật liệu đã được xếp vào loại vật liệu dễ nổ và bốc cháy dễ dàng hoặc gây ra cháy do bị cọ sát trong quá trình vận chuyển. Chất thải có thể bốc cháy bất thình lình(H4.2): Phế thải có thể tự nóng lên bất thình lình trong điều kiện vận chuyển bình thường hoặc tự nóng lên do tiếp xúc với không khí và lúc đó có thể tự nó bốc cháy. Vật liệu hoặc phế thải khi tiếp xúc với nước thì tạo ra khí cháy(H4). Vật liệu hoặc phế thải, do phản ứng với nước có khả năng cháy bất thình lình hoặc tạo ra khí cháy với số lượng nguy hiểm. Chất thải là nguyên liệu đốt cháy(H4.4): Vật liệu hoặc phế thải, không phải lúc nào cũng là nguyên liệu đốt cháy, nhưng nói chung khi tiếp xúc với Oxy có thể gây ra hoặc tạo thuận lợi cho việc đốt cháy các vật liệu khác. Peroxyde hữu cơ(H5.2): Chất hữu cơ hoặc phế thải có kết cấu hai -O-O- là những chất không ổn định về nhiệt độ, có thể bị phân huỷ tạo nhiệt nhanh. Ðộc cấp tính(H6.1)Vật liệu hoặc phế thải có thể gây tử vong, thiệt hại trầm trọng hoặc huỷ hoại sức khoẻ con người. Vật liệu gây bệnh( H6.2) Vật liệu hoặc phế thải chứa các vi sinh vật sống hoặc độc tố của nó mà người ta biết hoặc có lý do để tin rằng nó gây bệnh cho gia súc hoặc cho con người. Chất thải có khả năng gây ăn mòn (H8): Vật liệu hoặc phế thải, bằng phản ứng hoá học có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho các vật sống àm nó tiếp xúc hoặc trong những trường hợp dò rỉ, có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, thậm chí phá huỷ các hàng hoá khác được vận chuyển hoặc các phương tiện vận chuyển và còn có thể chứ đựng các nguy hiểm khác. Vật liệu giải phóng các khi độc, khi tiếp xúc với không khí ở mặt nước (H10): Vật liệu phế thải, do tiếp xúc với không khi hoặc nước, có khả năng sinh sản ra khí độc với số lượng nguy hiểm. Chất độc tác hại chậm mang tính lâu dài (H11). Vật liệu hoặc phế thải có thể gây tác hại khác nhau hoặc kinh niên, hoặc gây ung thư do ăn phải, hít thở phải hoặc ngấm vào da. Chất thải gây độc hại cho hệ sinh thái( H12). Vật liệu hoặc phế thải, nếu bị vứt bừa bãi, sẽ gây ra hoặc có nguy cơ gây ra tác động hại trước mắt hoặc sau này đối với môi trường. Vật liệu sau khi tiêu huỷ(H 13) có khả năng tạo ra một tính chất khác sau khi ®· th¶i bá, chẳng hạn như một loại sản phẩm dùng để tẩy rửa. 4. Nguån gèc ph¸t sinh chÊt th¶i nguy h¹i [4]. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi còng t¨ng theo. ChÊt th¶i nguy h¹i ph¸t sinh cïng víi nh÷ng ho¹t ®éng cña con ng­êi. Cô thÓ tõ c¸c nguån chÝnh: -Sinh hoạt. -Công nghiệp. -Thương nghiệp. -Bệnh viện. 5. Ph©n lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i [4]: 5.1 Ph©n lo¹i theo nguån th¶i " Phi ®Æc thï" Th«ng th­êng, c¸c hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i bao gåm sù ph©n lo¹i ®èi víi nguån "Phi ®Æc thï". Sù ph©n lo¹i nµy tËp trung vµo b¶n chÊt cña c¸c ®¬n vÞ s¶n sinh ra chÊt th¶i, vÝ dô nh­: - ChÊt th¶i tõ kh©u s¶n xuÊt, pha chÕ, ph©n phèi vµ sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt. - ChÊt th¶i c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt, pha chÕ d­îc chÊt... ViÖc x¸c ®Þnh râ b¶n chÊt cña c¸c ®¬n vÞ s¶n sinh ra chÊt th¶i kh«ng cho chóng ta biÕt g× vÒ b¶n chÊt thùc tÕ cña chÊt th¶i. Trong tr­êng hîp cña vÝ dô thø nhÊt, chÊt th¶i ë ®©y cã thÓ lµ giÊy lo¹i s¹ch, bao b× hoÆc còng cã thÓ lµ c¸c thµnh phÇn ho¹t tÝnh ®· hÕt sö dông. Tuy vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông c¶nh b¸o chóng ta vÒ thµnh phÇn tiÒm tµng cña chÊt th¶i. 5.3 Ph©n lo¹i theo nguån th¶i ®Æc thï. Lo¹i hÖ thèng ph©n lo¹i nµy dùa trªn c¬ së qu¸ tr×nh ®Æc thï cña viÖc s¶n sinh chÊt th¶i. Nã cung cÊp ®­îc th«ng tin ®Æc thï vÒ chÊt th¶i hoÆc cho phÐp ®­a ra nh÷ng kÕt luËn rÊt ®Æc thï vÒ b¶n chÊt cña chÊt th¶i. VÝ dô nh­: - CÆn th¶i t¹i ®iÓm s«i cao tõ qu¸ tr×nh ch­ng cÊt Anilin. - Bé phËn c¬ thÓ th¶i bá sau mæ xÎ hoÆc phÉu thuËt tö thi. - ChÊt th¶i sau khi xö lý nhiÖt vµ t«i cã chøa Xianua. 5.3 Ph©n lo¹i theo ®Æc tÝnh cña chÊt th¶i nguy h¹i. Lµ hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i sö dông møc ®é nguy h¹i lµm mét phÇn cña hÖ thèng ph©n lo¹i, vÝ dô: - §éc h¹i. - DÔ ch¸y. - DÔ ¨n mßn. - DÔ næ. - DÔ l©y nhiÔm. §©y ®­îc coi lµ nh©n tè quan träng cña mét hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i nguy h¹i. Thùc chÊt, thuËt ng÷ "ChÊt th¶i nguy h¹i" bao hµm sù cÇn thiÕt cña c¸ch ph©n lo¹i nµy. Khã kh¨n cña nh÷ng lo¹i hÖ thèng ph©n lo¹i kiÓu nµy ph¸t sinh tõ nhu cÇu ph¶i ®Þnh nghÜa tõng thuËt ng÷ ®­îc sö dông vµ nhu cÇu tiÒm tµng cña viÖc kiÓm tra réng r·i ®èi víi tõng chÊt th¶i mét, h¬n n÷a l¹i lµ nh÷ng chÊt cã nguån rÊt h¹n hÑp. Th«ng th­êng c¸c hÖ thèng ph©n loai chÊt th¶i ®Òu cã xem ®Õn møc ®é nguy h¹i. 5.4 Ph©n lo¹i theo chÊt th¶i c«ng nghiÖp [8]. Mét sè hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i dïng tiªu chuÈn ph©n lo¹i c«ng nghiÖp (SIC) lµm mét thµnh tè cña hÖ thèng ph©n lo¹i chÊt th¶i. VÒ mÆt hiÖu qu¶, th× viÖc nµy sÏ lµ ph­¬ng c¸ch chÝnh thøc ®èi víi viÖc ph©n lo¹i nguån "phi ®Æc thï" nªu trªn. Lo¹i hÖ thèng ph©n lo¹i nµy còng chÞu chung ®iÓm bÊt lîi, nh­ng cã mét lîi thÕ lµ nã cã thÓ gióp cho viÖc dù ®o¸n tr­íc tæng l­îng ph¸t th¶i ®èi víi mét khu vùc hay mét ®Êt n­íc th«ng qua phÇn sè liÖu sö dông ph­¬ng ph¸p suy luËn tõ sè liÖu mÉu vÒ chÊt th¶i lÊy tõ nguån th«ng tin trªn s¸ch b¸o vÒ t×nh h×nh lao ®éng, s¶n xuÊt theo khu vùc c«ng nghiÖp. H¹n chÕ chÝnh cña c¸ch nµy lµ viÖc trªn thùc tÕ mét ®¬n vÞ c«ng nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu ho¹t ®éng c«ng nghiÖp trªn cïng mét ®Þa ®iÓm vµ nh­ vËy g©y ra viÖc dù ®o¸n " hai lÇn". 5.5 C¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c ®· ®­îc sö dông. - Møc ®é nguy h¹i th­êng tËp trung vµo møc ®é ®éc h¹i cao, trung b×nh, thÊp, v.v... - TÝnh theo mét chØ sè nguy h¹i. Trë ng¹i ph¸t sinh lµ sù khã kh¨n cña viÖc ¸p dông. Th«ng th­êng nh÷ng hÖ thèng nh­ vËy ®ßi hái cã sù ph©n tÝch chi tiÕt vÒ thµnh phÇn hãa häc. ViÖc nµy lµm t¨ng g¸nh nÆng ®èi víi c¬ quan hµnh ph¸p. §©y lµ ph­¬ng ¸n do Liªn bang Nga ®­a ra sau khi c©n nh¾c cho tõng lo¹i chÊt th¶i, cÇn ph¶i ®­îc ph©n tÝch kÜ thµnh tè hãa häc ®Ó nh»m dù ®o¸n møc ®é ®éc h¹i. MÆc dï ®©y lµ c«ng viÖc ®Çy thó vÞ, nh­ng cã gi¸ trÞ thùc tiÔn nh×n tõgãc ®é ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch qu¶n lý chÊt th¶i kh«ng cao. 5.6 Theo nhãm hãa häc. Mét thµnh tè th«ng th­êng cña mét hÖ thèng ph©n lo¹i lµ nhãm c¸c hîp chÊt hãa häc mµ thµnh phÇn ban ®Çu cña chÊt th¶i thuéc vÒ c¸c hîp chÊt ®ã, vÝ dô nh­: - ChÊt th¶i axit v« c¬. - ChÊt th¶i dung m«i gèc halogen. - TÕ bµo, dÞch, hoÆc bé phËn c¬ thÓ ng­êi... §©y lµ thµnh tè ph©n lo¹i rÊt bæ Ých v× nã chØ râ nh÷ng yªu cÇu kÜ thuËt vµ c¸c l­u ý trong xö lý cÇn cã trong c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i. 5.7 Theo thµnh phÇn hãa häc ban ®Çu. C¸ch nµy chia nhá sù ph©n lo¹i nãi trªn thµnh c¸c nhãm nhá dùa trªn thµnh phÇn hãa häc ban ®Çu cña chÊt th¶i. VÝ dô : - ChÊt th¶i axit clohydric - ChÊt th¶i tricloethylen. - Thñy ng©n hoÆc hîp chÊt cña thñy ng©n... Lo¹i hÖ thèng ph©n lo¹i nµy cã lîi ë chç cung cÊp nhiÒu th«ng tin h¬n vÒ chÊt. Khi x¸c ®Þnh thµnh phÇn ban ®Çu cña chÊt th¶i cÇn cã sù c