Đồ án Thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố “ phá sản doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam

ĐỒ ÁN MÔN HỌC PLKDVN THỦ TỤC PHÁ SẢN DOANH NGHIỆP §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … A Lêi më ®Çu– Tõ khi Nhµ níc ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, theo c¬ chÕ thÞ trêng vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa; ë níc ta xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau nh: doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp nhá theo nghÞ ®Þnh 66 H§BT... Ph¸p luËt cho phÐp c¸c doanh nghiÖp kinh doanh b×nh ®¼ng víi nhau trªn th¬ng trêng vµ tù do c¹nh tranh víi nhau. §· cã c¹nh tranh tÊt nhiªn sÏ dÉn ®Õn xu híng “ m¹nh ®îc yÕu thua”. Khi mét doanh nghiÖp kh«ng cßn ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe, nghiÖt ng· cña th¬ng trêng, doanh nghiÖp ®ã sÏ bÞ ®µo th¶i. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi qui luËt c¹nh tranh, chän läc vµ ®µo th¶i ®îc vÝ nh mét vßng ®Êu khèc liÖt, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp – chñ thÓ chÝnh cña c¸c quan hÖ kinh tÕ chÝnh lµ c¸c ®èi thñ kh«ng c©n søc, kÎ m¹nh th¾ng thÕ sÏ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn, cßn nh÷ng kÎ yÕu h¬n nÕu kh«ng muèn bÞ ®µo th¶i vµ lo¹i ra khái cuéc ch¬i ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm ph¬ng ¸n c¬ cÊu, tæ chøc l¹i, nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Tuy vËy kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c doanh nghiÖp còng thµnh c«ng trong viÖc “tù cøu m×nh” mµ cÇn ph¶i cã sù trî gióp tõ bªn ngoµi míi cã thÓ tho¸t ra khái t×nh tr¹ng bÕ t¾c, vµ ngay c¶ nh÷ng doanh nghiÖp v÷ng m¹nh, cã tiÒm n¨ng ®«i khi còng gÆp khã kh¨n nghiªm träng trong s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, ph¸ s¶n lµ hiÖn tîng tù hiÖu chØnh bªn trong cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· lµm ¨n thua lç liªn tiÕp, chØ cßn “sèng thoi thãp”. ThËm chÝ ®· cã nh÷ng doanh nghiÖp chÊm døt hoµn toµn mäi ho¹t ®éng, lÏ ra ph¶i ®îc Toµ ¸n tuyªn bè ph¸ s¶n nh÷ng l¹i lùa chän c¸c ph¬ng ¸n kh¸c nh: s¸p nhËp, hîp nhÊt, gi¶i thÓ doanh nghiÖp. LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp (31/12/1993), ®îc ¸p dông vµo thùc tiÔn kÓ tõ ngµy 1/7/1994, hiÖn cã nh÷ng bÊt cËp b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n: do LuËt cßn xa rêi thùc tiÔn, kh«ng cã tÝnh kh¶ thi, thiÕu sù g¾n kÕt, nhÊt qu¸n gi÷a c¸c quy ®Þnh trong cïng v¨n b¶n còng nh víi quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan. Cã thÓ thÊy nh÷ng bÊt cËp cña LuËt xuÊt hiÖn ë hÇu hÕt c¸c giai ®o¹n cña thñ tôc gi¶i quyÕt tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp – tõ khi yªu cÇu më thñ tôc tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®Õn khi tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cña Toµ ¸n. V× vËy, em ®· chän ®Ò tµi: Thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè“ ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo ph¸p luËt ViÖt Nam . ” Víi môc ®Ých lµ t×m hiÓu s©u h¬n vµ n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc vÒ ph¸p luËt ph¸ s¶n nãi chung vµ cô thÓ lµ thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh. Qua ®ã thÊy ®îc thùc tr¹ng – nh÷ng ®iÓm bÊt cËp vµ híng gi¶i quyÕt nh÷ng ®iÓm bÊt cËp Êy. Bµi viÕt hoµn thµnh ®óng thêi h¹n, ®îc tham kh¶o bëi mét sè v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan; ®¨c biÖt lµ ®îc sù híng dÉn, chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o Ph¹m V¨n LuyÖn. V× vËy, do “yÕu tè SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … chñ quan” vÒ nhËn thøc vµ kinh nghiÖm tù b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. KÝnh mong ®îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy! Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 10 th¸ng 11 n¨m 2003. SV: Vò ThÞ V©n HuyÒn. SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … B Néi dung– I Kh¸i qu¸t chung vÒ ph¸ s¶n vµ ph¸p luËt ph¸ s¶n.– 1 Ph¸ s¶n.– 1.1 – Lý luËn chung vÒ ph¸ s¶n. Ph¸ s¶n, mÆc dï ®îc lý gi¶i rÊt kh¸c nhau vÒ xuÊt xø, song kh¸i niÖm ph¸ s¶n ®îc sö dông ®Ó chØ sù ®æ vì trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. Ph¸ s¶n – víi tÝnh chÊt lµ mét hiÖn tîng cã tÝnh qui luËt trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, trong mét thêi gian dµi ®· ®îc nhiÒu Nhµ níc khuyÕn khÝch v× hiÓu theo nghÜa lîi Ých chung cña nÒn kinh tÕ th× ®©y lµ hiÖn tîng cã Ých, v× qua ®ã nã ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua viÖc “nhæ ®i nh÷ng c©y cá d¹i trong vên hoa ®Ñp”. Tuy nhiªn sang nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 80 cña thÕ kû XX, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµm cho nhiÒu quèc gia ph¶i hoµi nghi vÒ lîi Ých do ph¸ s¶n ®em l¹i. Qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng cao theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u ë mçi thÞ trêng quèc gia vµ thÞ trêng toµn cÇu ®· lµm tÝnh phô thuéc gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng lín. Sù xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty ®a quèc gia cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· tõng bíc xo¸ nhoµ ®êng biªn giíi vÒ thÞ trêng gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ v× vËy lµm cho tÝnh phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng toµn diÖn vµ s©u s¾c h¬n bao giê hÕt. Trong bèi c¶nh nh vËy, ph¸ s¶n kh«ng cßn lµ c«ng viÖc riªng cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n. Sù cho phÐp “rót lui mét c¸ch ®ét ngét” cña mét doanh nghiÖp ra khái th¬ng trêng b»ng c¬ chÕ ph¸ s¶n kh«ng ph¶i bÊt cø trêng hîp nµo còng lµ gi¶i ph¸p ®îc Nhµ níc lùa chän sau khi ®· c©n nh¾c ®Çy ®ñ vµ thËn träng c¸c hÖ qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. §Ó ng¨n chÆn vµ kiÓm so¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng hËu qu¶ bÊt lîi cña viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp, c¬ chÕ ph¸ s¶n hiÖn ®¹i ®· chñ ®éng can thiÖp b»ng ph¸p luËt tõ khi “doanh nghiÖp cã nh÷ng dÊu hiÖu l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n.” 1.2 – Ph¸ s¶n vµ xö lÝ ph¸ s¶n: Ph¸ s¶n thuéc lÜnh vùc kinh tÕ x· héi phøc t¹p, liªn quan ®Õn nhiÒu ®êi sèng x· héi. VÊn ®Ò ®Çu tiªn thÊy nhng khã gi¶i quyÕt ë mäi quèc gia - ®ã lµ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp cña nh÷ng ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, g©y hËu qu¶ kh«n lêng cho x· héi. Nh vËy ph¸ s¶n thuéc lÜnh vùc x· héi. Mçi khi mét doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n th× nh÷ng doanh nghiÖp b¹n hµng còng chÞu ¶nh hëng sÊu theo kiÓu d©y truyÒn vµ ®· g©y ¶nh hëng sÊu ®Õn tiÕn tr×nh s¶n xuÊt cña x· héi. XÐt vÒ mÆt nµy th× ph¸ s¶n thuéc lÜnh vùc kinh tÕ. Ph¸ s¶n cßn liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ, ph¸p luËt. V× mçi khi doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n th× ph¶i nhê toµ ¸n xÐt sö c¸c vô tranh chÊp vÒ c«ng nî khi gi÷a chñ nî vµ con nî kh«nh hoµ gi¶i ®îc víi nhau. Nh xËy ph¸ s¶n liªn quan ®Õn h×nh luËt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, mçi khi bÞ thiÕu vèn c¸c doanh nghiÖp thêng ph¶i vay tiÒn cña Ng©n hµng hoÆc c¸c quü tÝn dông vµ ph¶i cã SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp. VËy ph¸ s¶n liªn quan ®Õn lÜnh vùc Ng©n hµng vµ luËt cÇm cè. NÕu vËt cÇm cè lµ bÊt ®éng s¶n th× ph¸ s¶n cßn liªn quan ®Õn luËt ®Êt ®ai vµ kinh doanh nhµ ®Êt. ë mäi quèc gia mçi c«ng d©n hay kiÒu d©n muèn ®øng ra kinh doanh mét mÆt hµng hay dÞch vô nµo ®Êy, th× ®Òu ph¶i xin phÐp kinh doanh vµ ph¶i chÞu thuÕ theo luËt ®Þnh, cßn khi bÞ ph¸ s¶n th× ph¶i b¸o c¸o víi c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm ®Ó khái ph¶i nép thuÕ vµ ph¶i chÞu c¸c nghÜa vô x· héi kh¸c. XÐt vÒ mÆt nµy th× ph¸ s¶n liªn quan ®Õn LuËt th¬ng m¹i vµ LuËt thuÕ .… Mçi khi doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, th× sè ngêi thÊt nghiÖp l¹i t¨ng lªn. V× vËy ph¸ s¶n cßn liªn quan ®Õn LuËt lao ®éng vµ b¶o hiÓm b¶o ®¶m x· héi. Nh vËy ph¸ s¶n lµ mét hiÖn tîng kinh tÕ x· héi phøc t¹p, ®ã lµ t×nh trµng kh«ng cã kh¶ n¨ng nép thuÕ, kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî trong mét thêi h¹n quy ®Þnh. VËy nªn ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó sö lÝ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. §èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç kÐo dµi do ®©ï t tõ tríc n¨m 1990 kh«ng ®óng híng, nhng còng kh«ng cã híng chuyÓn ®æi kinh doanh phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ trêng th× cho phÐp b¸n ®Êu gi¸. §èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp cã thÓ chuyÓn híng ho¹t ®éng nhng t¹m thêi bÞ thua lç th× ®îc hëng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i vµ hç trî cÇn thiÕt. §èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç kÐo dµi, kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®· dïng nhiÒu biÖn ph¸p hç trî nhng kh«ng vùc dËy ®îc th× cã bèn quyÕt ®iÞnh ®Ó xö lÝ theo quyÕt ®Þnh 315- H§BT theo trËt tù: S¸t nhËp, cho thuª, nhîng b¸n vµ gi¶i thÓ. C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt cô thÓ, ®ßi hái ph¶i chän läc vµ s¾p xÕp l¹i, ph¶i cã nh÷ng ph¬ng ¸n sö lÝ ®a d¹ng vµ thÝch hîp. Tuy vËy viÑc chon läc vµ s¾p xÕp l¹i c¸c xÝ nghiÖp vÉn gÆp nhiÒu lóng tóng do thiÕu nh÷ng quy ®Þnh vµ híng dÉn cô thÓ. NhiÒu doanh nghiÖp t nh©n hoÆc liªn doanh víi níc ngoµi còng gÆp nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, m¾c nî hoÆc kh«ng thanh to¸n ®îc c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n vµ ®ang ®øng bªn bê ph¸ s¶n. V× vËy cÇn ph¶i cã mét ®¹o luËt ph¸ s¶n ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c lo¹i doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. 2- Ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n. 2. 1- Sù cÇn thiÕt ph¶i cã luËt ph¸ s¶n ë ViÖt nam Nhµ níc chñ tr¬ng thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng; ®ång thêi cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ho¹t ®éng b×nh ®¼ng vµ tù do c¹nh tranh lÉn nhau trªn thÞ trêng. C¹nh tranh tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õìnu híng “ m¹nh ®îc- yÕu thua”. V× vËy hiÖn tîng ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trênglµ xu híng tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh c¹nh tranh, ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh ®µo th¶i tù nhiªn c¸c doanh nghiÖp yÕu kÐm ra khái nÒn kinh tÕ, ®Ó h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp míi ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … Tríc n¨m 1993, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n hoÆc ®ang ®øng bªn lÒ ph¸ s¶n th× cha cã mét v¨n b¶n nµo cña nhµ níc quy ®Þnh vÒ ph¸ s¶n vµ thñ tôc ph¸ s¶n. V× vËy viÖc sö lý ®èi c¸c doanh nghiÖp ®ã gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. ViÖc sö lý c¸c doanh nghiÖp ph¸ s¶n ph¶i ¸p dông nh÷ng quy ®iÞnh cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh vÒ gi¶i thÓ xÝ nghiÖp th× ®ì dÉn ®Õn tuú tiÖn, xo¸ nî ®Ó chèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm, tham « chia ch¸c, Song viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ®ã ®Ó xö lý ph¸ s¶n doanh… nghiÖp võa dÉn ®Õn c¸c l¹i võa kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Ngoµi ra cã nhiÒu doanh nghiÖp t nh©n, c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh do cha cã luËt ph¸p thÝch øng ®Ó xö lý c¸c trêng hîp vì nî, nªn nhiÒu trêng hîp ®· ph¶i tù xö lý theo “luËt rõng”, g©y nªn rèi lo¹n kinh tÕ vµ trËt tù x· héi. V× vËy viÖc ban hµnh kuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®îc ®¨ng kÝ theo ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ ®ang ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam, kÓ c¶ doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Nã sÏ gãp phÇn cïng víi c¸c biÖn ph¸p kh¸c ®Ó lËp l¹i trËt tù lû c¬ng trong thanh to¸n nî, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, ng¨n ngõa c¸c hiÖn tîng tiªu cùc, tuú tiÖn, lµm ¨n phi ph¸p. Tuy nhiªn chØ sau khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp vÉn kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n míi tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. 2.2- LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp( 31/12/1993) §Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ nî, doanh nghiÖp m¾c nî vµ nh÷ng ngêi cã liªn quan, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp m¾c nî khi gi¶i quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp, gãp phÇn thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶vµ ®¶m b¶o trËt tù, kû c¬ng x· héi: C¨n cø vµo §iÒu 84 cña HiÕn ph¸p níc CHXHCNVN n¨m 1992: LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· ®îc Quèc héi níc CHXHCNVN kho¸ IX, kú häp thø t th«ng qua ngµy 31/12 1993. Ph¸p luËt ph¸ s¶n lµ mét tæng thÓ thèng nhÊt c¸c quy ph¹m ph¸p luËt nh»m híng ®Õn viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Trong ®ã luËt ph¸ s¶n ®èng vai trß trung t©m v× nã quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c cña tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp nh: Ph¹m vi ¸p dông cña LuËt, ®iÒu kiÖn më thñ tôc ph¸ s¶n, tr×nh tù vµ c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doang nghiÖp, thø tù yªu tiªn thanh to¸n khi ph©n chia gi¸ trÞ tµi s¶n ph¸ s¶n .… Ph¸p luËt ph¸ s¶n lu«n lµ mét hÖ thèng më vµ lu«n vËn ®éng cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu cho mçi nÒn kinh tÕ trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau. Tuy nhiªn sù h×nh thµnh nhanh chãng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cïng víi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®ang ®ßi hái c¸c nÒn kinh tÕ ph¶i cã c¸ch nh×n nhËn hiÖn tîng ph¸ s¶n thèng nhÊt, sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c quèc gia ®Ó ®¶m b¶o an ninh kinh tÕ chung trªn c¬ së h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nh÷ng hËu qu¶ bÊt lîi do ph¸ s¶n ®em l¹i. SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … BiÕt r»ng, LuËt ph¸ s¶n ¸p dông ®èi víi nh÷ng ®«Ý tîng nµo lµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña mçi níc: LuËt ph¸ s¶n cña Anh, MÜ, óc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n bÊt luËn lµ nhµ kinh doanh hay kh«ng lµ nhµ kinh doanh nÕu kh«ng thanh to¸n ®îc nî ®Õn h¹n ®Òu cã thÓ tuyªn bè ph¸ s¶n. LuËt ph¸ s¶n Liªn Bang Nga ¸p dông chØ víi nhµ kinh doanh, gåm doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n kinh doanh míi cã thÓ bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n. Riªng ë ViÖt Nam, LuËt ph¸ s¶n thÓ hiÖn râ ®Æc trng vÒ ®èi tîng ¸p dông cña nã qua tªn gäi: “LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp”. Nh vËy chØ doanh nghiÖp míi chÞu sù chi phèi cña LuËt ph¸ s¶n. Së dÜ cã qui ®Þnh nh vËy lµ khi x©y dùng LuËt ph¸ s¶n chóng ta cho r»ng nªn tËp trung sù quan t©m vµ c¸c ®èi tîng lµ c¸c doanh nghiÖp, bëi lÏ ®©y lµ chñ thÓ kinh doanh chñ yÕu trªn th¬ng trêng, h¬n n÷a Toµ ¸n kinh tÕ míi ®îc thµnh lËp nªn ng¹i r»ng viÖc ®a ra tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh theo NghÞ ®Þnh 66 – H§BT vµo ®èi tîng ®iÒu chØnh cña LuËt ph¸ s¶n th× Toµ ¸n kinh tÕ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc khèi lîng c«ng viÖc ®å sé nµy. Tuy nhiªn, viÖc ®a LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam ®i vµo thùc tiÔn cuéc sèng lµ vÊn ®Ò hoµn toµn m©u thuÉn víi quan ®iÓm x©y dùng luËt. Sè vô viÖc yªu cÇu gi¶i quyÕt tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp so víi thùc tÕ lµ qu¸ Ýt. LuËt cã hiÖu lùc tõ n¨m 1994, trong 6 n¨m thùc hiÖn, tÝnh ®Õn n¨m 2000, trªn toµn quèc, c¸c Toµ ¸n míi chØ gi¶i quyÕt cha ®Çy 100 vô yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Trong ®ã sè vô ra quyÕt ®Þnh bëi Toµ ¸n l¹i cµng Ýt. Së dÜ cã t×nh tr¹ng ®ã lµ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, mµ kh«ng thÓ nãi ®Õn nguyªn nh©n tõ LuËt. Tuy vËy, víi tÝnh c¸ch lµ mét bé phËn ph¸p luËt trong ph¸p luËt vÒ “m«i trêng kinh doanh”, ph¸p luËt ph¸ s¶n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng kh«ng chØ víi c¸c chñ thÓ kinh doanh mµ cßn ®èi víi toµn bé trËt tù kinh tÕ x· héi nãi chung. Vai trß ®ã ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: - Ph¸p luËt ph¸ s¶n tríc hÕt lµ c«ng cô b¶o vÖ quyªn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chÝnh doanh nghiÖp m¾c nî. - Ph¸p luËt ph¸ s¶n lµ c«ng cô b¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ nî. - Ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých ngêi lao ®éng. - Ph¸p luËt ph¸ s¶n gãp phÇn b¶o vÖ trËt tù kØ c¬ng cña x· héi. Nh vËy LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp (21/12/1998) ra ®êi vµ ®îc ¸p dông vµo thùc tiÔn, bªn c¹nh nh÷ng vai trß to lín vÉn cßn nh÷ng ®iÓm bÊt cËp g©y khã kh¨n ®èi víi c¸c c¬ quan Nhµ níc khi xÐt xö. 2.3 Mét sè v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ph¸ s¶n– doanh nghiÖp. - NghÞ ®Þnh sè 189/CP ngµy 23/12/1994 cña chÝnh phñ híng dÉn thi hµnh LuËt ph¸ s¶n DN. - NghÞ ®Þnh sè 92/CP ngµy 19/12/1995 cña chÝnh phñ vÒ gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n. SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … - NghÞ ®Þnh sè 50/CP ngµy 28/8/1996 cña chÝnh phñ vÒ söa ®æi vµ bæ xung mét sè ®iÒu cña N§50 – 28/8/1996… - Th«ng t sè 25 – TC/TCDN ngµy 15/5/1997 cña Bé Tµi ChÝnh híng dÉn tr×nh tù, thñ tôc, nguyªn t¾c xö lý tµi chÝnh… II Thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp– theo ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh. ** ViÖc gi¶i quyÕt tuyªn bè ph¸ s¶n dùa trªn bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n: Thø nhÊt: ¦u tiªn viÖc hoµ gi¶i tù nguyÖn. Sau khi cã ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp Nhµ níc u tiªn cho viÖc hoµ gi¶i tù nguyÖn gi÷a chñ nî vµ doanh nghiÖp m¾c nî, nhËn b¶o l·nh vµ mua l¹i c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n ®îc u tiªn gi¶i quyÕt ®Õn tríc ngµy Toµ ¸n cã quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Thø hai: ChØ cã T.A.N.D cÊp tØnh trë lªn míi cã thÈm quyÒn tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. ThÈm quyÒn sö lý yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp qui ®Þnh: ChØ T.A.N.D cÊp tØnh, T.A.N.D.T.C lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Thø ba: Nguyªn t¾c thi hµnh: phßng thi hµnh ¸n thuéc së T ph¸p, Côc qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc bé t ph¸p lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Thø t: Nguyªn t¾c kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t viÖc xö lý yªu c©u ph¸ s¶n. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cÊp tØnh trë nªn míi cã chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. ** Thñ tôc lµm ®¬n, nép ®¬n vµ thô lý ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Thø nhÊt: Thñ tôc lµm ®¬n cña chñ nî: Sau 30 ngµy kÓ tõ khi göi giÊy ®ßi nî cïng h¹n mµ kh«ng ®îc doanh nghiÖp thanh to¸n, hoÆc doanh nghiÖp kh«ng tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng 3 th¸ng liªn tiÕp th× c¸c chñ nî cã quyÒn viÕt ®¬n nép lªn toµ ¸n n¬i doanh nghiÖp ®Æt trô së chÝnh. Thø hai: Thñ tôc lµm ®¬n cña chñ doanh nghiÖp. Trong trêng hîp ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n vÒ tµi chÝnh vµ ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n, kÓ c¶ ho·n nî mµ doanh nghiÖp kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî ®Õn h¹n th× chñ doanh nghiÖp hoÆc ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä lµm ®¬n ®Õn Toµ ¸n n¬i cã trô së chÝnh cña doanh nghiÖp xin tuyªn bè ph¸ s¶n. Thø ba: Tr¸ch nhiÖm doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cña Toµ ¸n. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n cã liªn quan ®Õn doanh nghiÖp, nÕu ph¸t hiÖn doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× Toµ ¸n b¸o cho c¸c chñ nî hoÆc doanh nghiÖp ®ã biÕt ®Ó nép ®¬n yªu cÇu gi¶i quyÕt tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Nh vËy, Toµ ¸n cha cã quyÒn gi¶i quyÕt khi cha cã ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. SV. Vò ThÞ V©n HuyÒn Líp: LuËt Kinh doanh - K42 §Ò ¸n m«n häc PLKDVN Thñ tôc ph¸ s¶n doanh nghiÖp … Thø t: Tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o viÖc thô lý ®¬n vµ yªu cÇu cung cÊp tµi liÖu, chøng cø. Toµ ¸n thô lý ®¬n ph¶i ghi vµo sæ vµ cÊp cho ngêi nép ®¬n giÊy b¸o ®· nhËn ®îc ®¬n vµ c¸c giÊy tê göi kÌm. Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®¬n Toµ ¸n th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho doanh nghiÖp m¾c nî biÕt, cã b¶n sao ®¬n vµ c¸c tµi liÖu liªn quan kÌm theo. Trong thêi h¹n 10 ngµy, kÓ tõ khi nhËn ®îc th«ng b¸o cña Toµ ¸n, doanh nghiÖp ®ã ph¶i göi b¸o c¸o vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî. Trong trêng hîp thõa nhËn m×nh ®· mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n th× göi c¸c tµi liÖu nh yªu cÇu ®èi víi viÖc doanh nghiÖp tù lµm ®¬n xin tuyªn bè ph¸ s¶n. Th n¨m : ThÈm quyÒn tõ chèi më thñ tôc gi¶i quyÕt ®¬n. Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®¬n. Ch¸nh toµ kinh tÕ cÊp tØnh xem xÐt ®¬n vµ c¸c tµi liÖu liªn quan, nÕu xÐt thÊy kh«ng ®ñ c¨n cø th× ra quyÕt ®Þnh kh«ng më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i nªu râ lý do, göi cho ngêi lµm ®¬n vµ c¸c doanh nghiÖp m¾c nî biÕt. Trong thêi h¹n 15 ngµy, sau khi nhËn ®îc quyÕt ®Þnh tõ chèi gi¶i quyÕt cña Ch¸nh toµ kinh tÕ cÊp tØnh th× c¸c bªn cã quyÒn khiÕu n¹i lªn Ch¸nh ¸n TAND cÊp tØnh vÒ quyÕt ®Þnh nµy. Trong vßng 7 ngµy, kÓ tõ khi nhËn ®îc ®¬n khiÕu n¹i, ch¸nh ¸n TAND cÊp tØnh ph¶i ra mét trong c¸c quyÕt ®Þnh sau: - Gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh cña Ch¸nh toµ kinh tÕ. - Huû quyÕt ®Þnh cña Ch¸nh toµ kinh tÕ vµ yªu cÇu xem xÐt l¹i. Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy ch¸nh ¸n TAND cÊp tØnh ra quyÕt ®Þnh trªn th× Ch¸nh Toµ ¸n kinh tÕ ph¶i ra quyÕt ®Þnh míi vµ göi cho ch¸nh ¸n còng nh c¸c ®¬ng sù. Trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc quyÕt ®Þnh kh¸c cña Ch¸nh Toµ kinh tÕ nÕu c¸c bªn cßn khiÕu n¹i th×