Hoàn thiện nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động ngân hàng tại Chi nhánh ngânhàng NHNo&PTNT (AgriBank)

Lời mở đầu Hệ thống ngân hàng Việt Nam được tách thành hai cấp kể từ năm 1988 theo nghị định 53/HĐBT của Chính phủ. Kể từ đó, các NHTM Việt Nam đã hoạt động kinh doanh như bất kỳ một doanh nghiệp nào nhằm tìm kiếm lợi nhuận, hoạt động trên cơ sở hạch toán kinh tế độc lập, lời ăn lỗ chịu. Với đối tượng kinh doanh của ngân hàng là tiền tệ-một sản phẩm tài chính rất nhạy cảm với mọi thay đổi và biến động, nên hoạt động kinh doanh ngân hàng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Để có thể phát triển bền vững và ổn định trong một môi trường còn nhiều bấp bênh, vấn đề đặt ra đối với các NHTM là phải nhận biết được các rủi ro và quản lý giảm thiểu các rủi ro ấy. Để tạo ra nền tảng và cơ sở pháp lý cho các NHTM trong việc hạn chế và khắc phục những tổn thất do rủi ro mang lại, nhằm giúp các ngân hàng lành mạnh hoá hoạt động tài chính, Thống đốc ngân hàng nhà nước Vịêt Nam đã chính thức cho phép các ngân hàng thực hiện việc trích lập dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động ngân hàng. Việc cho phép các NHTM duy trì nguồn dự phòng để xử lý rủi ro là điều hoàn toàn thích hợp trong cơ chế thị trường, phù hợp với thông lệ quốc tế. Và nguồn quỹ này đã thực sự trở thành chiếc phao cứu cánh cho các NHTM thời kinh tế thị trường. Tuy nhiên, Hoạt động trích lập và sử dụng dự phòng vẫn còn là một nghiệp vụ mới mẻ đối với các ngân hàng, cũng như các quy định về nghiệp vụ này vẫn chưa được hoàn chỉnh. Bởi vậy, việc thực hiện trích lập và dự phòng để xử lý rủi ro trên thực tế ở các ngân hàng vẫn còn nhiều vấn đề cần nghiên cứu và xem xét. Trong quá trình thực tập tại ngân hàng No và PTNT Hà Nội, xuất phát từ sự mới mẻ và ý nghĩ của vấn đề này, em đã mạnh dạn đi sâu nghiên cứu thực tiễn thực hiện nghiệp vụ trích lập và dự phòng rủi ro tại chi nhánh. Từ các kết quả thu được, em đã hoàn thành chuyên đề tôt nghiệp với đề tài: “Thực trạng và giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động ngân hàng tại chi nhánh ngân hàng No và PTNT Hà Nội”. Chuyên đê gồm ba phần: Chương I: Cơ sở lý luận về nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động của NHTM. Chương II: Thực trạng về nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động tại chi nhánh ngân hàng No và PTNT Hà Nội. Chương III: Giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro trong hoạt động tại chi nhánh ngân hàng No và PTNT Hà Nội. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của cán bộ, nhân viên phòng kế toán, các phòng ban cũng như ban lãnh đạo của ngân hàng No và PTNT Hà Nội. Em cũng xin cảm ơn thầy Nguyễn Đức Hiển đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Do hạn chế về mặt kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tiễn, nên chắc chắn luận văn còn nhiều thiếu sót. Em rất mong nhận được những đóng góp, phê bình của các thầy cô và các bạn. CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGHIỆP VỤ KẾ TOÁN TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NHTM NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHTM Khái niệm NHTM: Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng là một quá trình lịch sử lâu dài. Ở thời kỳ đầu các ngân hàng hoạt động độc lập với nhau và thực hiện các chức năng trung gian tín dụng, trung gian thanh toán trong nền kinh tế và phát hành giấy bạc ngân hàng. Nhưng chính sự mở rộng và phát triển của lưu thông hàng hoá đã dẫn đến sự phân hoá trong hệ thống ngân hàng, hình thành nên các ngân hàng trung ường và hệ thống các ngân hàng trung gian. Hoạt động ngân hàng ngày càng phát triển và mở rộng đã tạo nên sự ra đời của các ngân hàng hoạt động trong lĩnh vực riêng: NHTM, ngân hàng đầu tư, ngân hàng phát triển,… NHTM là một loại hình trung gian khá phát triển và giữ vai trò tương đối quan trọng trong toàn bộ hệ thống ngân hàng, cũng như trong nền kinh tế. Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về ngân hàng thương maih. Luật ngân hàng của Pháp năm 1941 đã định nghĩa: “được coi là ngân hàng là những xia nghiệp hành nghề thường xuyên nhận của công chúng dưới hình thức kí thác hay hình thức khác các số tiền mà họ dùng cho chính họ vào các nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng hay dịch vụ tài chính”. Còn theo điều 20 luật các TCTD của Việt Nam năm 1997 : “ TCTD là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của luật này và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi để cấp tín dụng, cung cấp các dịch vụ thanh toán”. Như vậy, mặc dù có nhiều cách định nghĩa khác nhau nhưng có thể thấy NHTM là một doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ . Có nghĩa là, NHTM tìm kiếm lợi nhuận thong qua các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ mà chủ yếu là nhận tiền gửi từ những người có nguồn vốn dư thừa, sử dụng số tiền đó để cho vay những người có nhu cầu về vốn và cung ứng các dịch vụ thanh toán rộng rãi cho những người có nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng. Lợi nhuận của ngân hàng chính là phần chênh lệch giữa số lãi phải trả cho người gửi tiền và sổ lãi thu được từ hoạt động cấp tín dụng, cùng với các khoản phí thu được qua việc cung cấp các dịch vụ. NHTM được tách thành nhóm riêng, phân biệt với các ngân hàng trung gian và các tổ chức tín dụng khác. Một trong những lí do là tổng tài sản của NHTM luôn là khối lượng lớn nhất trong tổng tài sản của toàn bộ hệh thống ngân hàng và tỷ lệ vốn cho vay vào mục đích thương mại và công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của một NHTM. Sự phát triển của nển kinh tế khiến cho khái niệm về ngân hàng, NHTM đang thay đổi vì có sự pha trộn các hoạt động truyền thống của ngân hàng với các loại hình trung gian tài chính khác, nhưng NHTM vẫn đóng vai trò quan trọng nhất trong hệ thống tài chính của mỗi nước. Trong tổng lưu chuyển tiền tệ của mỗi nền kinh tế, lưu chuyển tiền tệ của các trung gian tài chính chiếm 2/3. Và các NHTM chiếm 2/3 trong tổng lưa chuyển vốn của các trung gian tài chính. Hoạt động của NHTM rát đa dạng, phong phú và có phậm vị rộng lớn, do đó, nó có thể đáp ứng được đày đủ lợi ích của bất kỳ hệ thống tài chính nào. NHTM có thể tồn tại ở nhiều dạng sử hữu khác nhau: NHTM quốc doanh, NHTM cổ phần, NHTM liên doanh hoặc chi nhánh NHTM nước ngoài. 1.1.2 Chøc n¨ng cña NHTM trong nÒn kinh tÕ: Cã thÓ nãi, ®Æc tr­ng ho¹t ®éng cña NHTM ®­îc thÓ hiÖn râ nhÊt th«ng qua c¸c chøc n¨ng cña NHTM: * Chøc n¨ng lµm thñ quÜ cho x· héi §©y lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn cã tõ thêi k× s¬ khai cña ho¹t ®éng ng©n hµng, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®¶m b¶o tµi s¶n vµ mong muèn tÝch luü gi¸ trÞ. Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, NHTM lµ n¬i nhËn tiÒn göi cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc. Ng©n hµng gi÷ tiÒn cho kh¸ch hµng cña m×nh vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu chi tiªu cña hä. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu nhËp cña c¸ nh©n, doanh nghiÖp ngµy cµng cao, tÝch luü ngµy cµng lín th× nhu cÇu b¶o ®¶m an toµn vÒ tµi s¶n vµ mong muèn ®­îc sinh lêi tõ kho¶n tiÒn cã ®­îc cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ còng ngµy cµng cao. V× thÕ, chøc n¨ng nµy cña ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nã ®em l¹i lîi Ých cho c¶ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. §èi víi ng©n hµng, viÖc nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi lµ c¬ së ®Ó t¹o ra nguån vèn cho ho¹t ®éng ng©n hµng. Nguån vèn huy ®éng lµ nguån vèn lín nhÊt, ®¶m b¶o cho ng©n hµng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. * Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n Khi nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, trao ®æi hµng ho¸ ngµy cµng phøc t¹p th× viÖc thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ b»ng tiÒn mÆt cã rÊt nhiÒu h¹n chÕ, ®ã lµ rñi ro mÊt m¸t khi vËn chuyÓn, chi phÝ thanh to¸n lín... V× thÕ, xuÊt hiÖn nhu cÇu thanh to¸n qua ng©n hµng. ViÖc ng©n hµng nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi, thùc hiÖn c¸c yªu cÇu thu chi cña kh¸ch hµng chÝnh lµ tiÒn ®Ò ®Ó ng©n hµng thùc hiÖn vai trß trung gian thanh to¸n. Khi ng©n hµng thùc hiÖn thanh to¸n theo yªu cÇu thu chi cña kh¸ch hµng nh­ trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô hay nhËp vµo tµi kho¶n tiÒn göi tiÒn thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo lÖnh cña kh¸ch hµng th× tøc lµ ng©n hµng ®· thùc hiÖn vai trß tring gian thanh to¸n. Chøc n¨ng nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng tiÒn mÆt, ®¶m b¶o thanh to¸n an toµn, gióp c¸c chñ thÓ kinh tÕ thùc hiÖn thanh to¸n nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Nhê ®ã, nã gãp phÇn lµm t¨ng tèc ®é l­u th«ng hµng ho¸, tèc ®é lu©n chuyÓn vèn vµ do ®ã t¨ng hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. ViÖc cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt còng gãp phÇn t¨ng thu nhËp, t¹o uy tÝn cho ng©n hµng. ViÖc chu chuyÓn tiÒn tÖ hiÖn nay trong bÊt k× mét nÒn kinh tÕ nµo còng chñ yÕu lµ th«ng qua hÖ thèng NHTM vµ chØ khi chøc n¨ng trung gian thanh to¸n ®­îc kh¼ng ®Þnh nh­ lµ thñ quü cña x· héi. * Chøc n¨ng trung gian tÝn dông Ng©n hµng nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi tõ c¸c chñ thÓ kinh tÕ - ®ã lµ nh÷ng kho¶n vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, nhê ®ã ng©n hµng h×nh thµnh nªn quÜ cho vay vµ ®em cho vay ®èi víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c ®ang cã nhu cÇu vÒ vèn. Víi chøc n¨ng nµy, NHTM ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn tiÒn tÖ trong qu¸ tr×nh tµi s¶n x· héi, thÖ hiÖn râ b¶n chÊt cña c¸c NHTM: ®i vay ®Ó cho vay. B»ng chøc n¨ng nµy, NHTM trë thµnh cÇu nèi gi÷a ng­êi cã vèn d­ thõa vµ ng­êi cã nhu cÇu vÒ vèn vµ ®em l¹i lîi Ých cho c¶ ng­êi göi tiÒn, ng©n hµng vµ ng­êi ®i vay. Ng­êi göi tiÒn tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu an toµn tµi s¶n vµ kiÕm ®­îc lêi tõ kho¶n l·i tiÒn göi. Ng­êi ®i vay tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu vèn ®Ó kinh doanh, chi tiªu, thanh to¸n. NHTM t×m kiÕm ®­îc lîi nhuËn tõ chªnh lÖch l·i suÊt, ®©y lµ nguån thu quan träng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng. Chøc n¨ng nµy cña NHTM cßn ®em l¹i lîi Ých to lín cho nÒn kinh tÕ, v× nã ®¸p øng nhu cÇu vèn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt th«ng qua viÖc chuyÓn ho¸ vèn nhµn rçi thµnh vèn ho¹t ®éng, kÝch thÝch qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1.3 Vai trß cña NHTM trong nÒn kinh tÕ: NHTM ®ãng vai trß kh¸ quan träng trong nÒn kinh tÕ. Tr­íc hÕt, NHTM lµ n¬i cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ. NHTM, th«ng qua ho¹t ®éng nhËn tiÒn göi vµ c¸c dÞch vô thanh to¸n, ®· ®øng ra huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn râi vµ t¹m thêi nhµn rçi, råi th«ng qua ho¹t ®éng cÊp tÝn dông, cung cÊp vèn cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. Víi vai trß nµy, NHTM trë thµnh cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp víi thÞ tr­êng, ®¸p øng kÞp thêi c¸c nhu cÇu vèn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, NHTM ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cßn lµ mét c«ng cô ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng gãp phÇn më réng khèi l­îng tiÒn cung øng trong l­u th«ng, hÖ thèng NHTM cßn thùc hiÖn viÖc tËp hîp vµ ph©n bæ vèn cña thÞ tr­êng, dÉn d¾t c¸c luång tiÒn tÖ trong l­u th«ng, ®iÒu khiÓn chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶, thùc thi vai trß ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp vÜ m«. NHTM cßn lµ cÇu nèi nÒn tµi chÝnh quèc gia víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. Víi c¸c nghiÖp vô kinh doanh nh­ nhËn tiÒn göi, cho vay, thanh to¸n vµ c¸c nghiÖp vô ng©n hµng kh¸c, NHTM t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng víi c¸c NHTM n­íc ngoµi, hÖ thèng NHTM ®· thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt nÒn tµi chÝnh trong n­íc phï hîp víi sù vËn ®éng cu¶ nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. Ngµy nay, nh÷ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng NHTM lµ kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi bÊt k× mét nÒn kinh tÕ nµo. 1.2 dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng cña nhtm: 1.2.1 Rñi ro - nh©n tè tÊt yÕu trong ho¹t ®éng NHTM: Cã thÕ nãi, ho¹t ®éng cña NHTM gÇn gòi nhÊt víi nh©n d©n vµ nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, ho¹t ®éng vµ dÞch vô cña ng©n hµng ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu h¬n, tham gia vµo mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng con ng­êi. Còng v× thÕ, ho¹t ®éng ng©n hµng trë thµnh lÜnh vùc nh¹y c¶m, lµ hÖ thÇn kinh cña nÒn kinh tÕ. §èi t­îng kinh doanh cña NHTM lµ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ. Do ®ã, ho¹t ®éng cña ng©n hµng rÊt nh¹y c¶m víi mäi biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶, vÒ quan hÖ cung cÇu, vÒ chu k× ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, vÒ l¹m ph¸t, vÒ thÊt nghiÖp,... ®Òu cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Nguån vèn ho¹t ®éng cña NHTM lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng t¹o lËp vµ huy ®éng ®­îc ®Ó phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, bao gåm vèn huy ®éng, vèn ®i vay, vèn kh¸c vµ vèn tù cã. Trong ®ã, vèn huy ®éng lµ nguån vèn chñ yÕu vµ ®ãng vai trß quan träng nhÊt.Tuy nhiªn nguån vèn nµy l¹i kh«ng thuéc së h÷u cña ng©n hµng mµ lµ nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong d©n c­, ®­îc t¹o lËp tõ nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nªn tÝnh æn ®Þnh thÊp, dÔ biÕn ®éng. V× thÕ, ho¹t ®éng cña ng©n hµng trë nªn rÊt rñi ro. Ho¹t ®éng sö dông vèn cña c¸c ng©n hµng hiÖn nay ®· ®­îc ®a d¹ng ho¸ nh­ng ho¹t ®éng chñ yÕu vÉn lµ cÊp tÝn dông, chiÕm tØ träng tíi 60% - 70% trong tæng tµi s¶n cã cña c¸c NHTM. Tuy nhiªn, khi ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay, ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu rñi ro. Mãn vay cã thÓ ®­îc tr¶ l¹i ®Çy ®ñ nh­ng còng cã thÓ trë nªn khã ®ßi vµ ng©n hµng cã thÓ mÊt toµn bé sè tiÒn cho vay. Nh­ vËy, tÝn dông – ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hµng l¹i lµ m¶ng kinh doanh chøa ®ùng rÊt nhiÒu rñi ro. Thªm vµo ®ã, ®èi t­îng kh¸ch hµng cña ng©n hµng rÊt ®a d¹ng, tõ c¸ nh©n, hé gia ®×nh, ®Õn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c tæng c«ng ty... vµ ho¹t ®éng trªn mäi ®Þa bµn, tõ thµnh phè ®Õn vïng nói xa x«i; mäi lÜnh vùc ngµnh nghÒ kinh doanh, tõ s¶n xuÊt, ph©n phèi, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Do ®ã, mét ®iÒu tÊt yÕu lµ rñi ro rÊt dÔ x¶y ra ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng. 1.2.2 Rñi ro trong ho¹t ®éng cña NHTM: 1.2.2.1 Rñi ro l·i suÊt: Mét ng©n hµng chÞu rñi ro l·i suÊt khi cã sù kh«ng c©n xøng vÒ k× h¹n gi÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. Khi l·i suÊt thÞ tr­êng biÕn ®éng, cïng víi sù kh«ng c©n xøng vÒ k× h¹n sÏ lµm cho ng©n hµng gÆp rñi ro. Rñi ro l·i suÊt ®­îc biÓu hiÖn ë ba d¹ng: * Rñi ro l·i suÊt t¸i tµi trî tµi s¶n nî: Trong tr­êng hîp ng©n hµng duy tr× tµi s¶n cã cã k× h¹n dµi h¬n so víi tµi s¶n nî th× ng©n hµng ®øng tr­íc rñi ro vÒ l·i suÊt trong viÖc t¸i tµi trî ®èi víi tµi s¶n nî. Rñi ro sÏ thµnh hiÖn thùc nÕu trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, l·i suÊt huy ®éng vèn cã xu h­íng t¨ng lªn trªn møc l·i suÊt ®Çu t­ tÝn dông dµi h¹n. * Rñi ro l·i suÊt t¸i ®Çu t­ tµi s¶n cã: Ng­îc l¹i víi tr­êng hîp trªn, nÕu ng©n hµng duy tr× tµi s¶n cã cã k× h¹n ng¾n h¬n so víi tµi s¶n nî vµ l·i suÊt ®Çu t­ cã xu h­íng thÊp h¬n l·i suÊt huy ®éng th× ng©n hµng gÆp rñi ro vÒ l·i suÊt trong viÖc t¸i ®Çu t­ ®èi víi tµi s¶n cã. * Rñi ro gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n: Gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña tµi s¶n cã hay tµi s¶n nî cña ng©n hµng lµ dùa trªn kh¸i niÖm gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn tÖ. NÕu l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng lªn th× møc chiÕt khÊu gi¸ trÞ tµi s¶n còng t¨ng lªn vµ v× thÕ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tµi s¶n cã hay tµi s¶n nî gi¶m xuèng vµ ng­îc l¹i. V× thÕ nÕu k× h¹n cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî kh«ng c©n xøng nhau, vÝ dô tµi s¶n cã cã k× h¹n lín h¬n tµi s¶n nî th× khi l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng, gi¸ trÞ tµi s¶n cã gi¶m nhanh vµ nhiÒu h¬n so víi sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n nî – ng©n hµng ®· gÆp rñi ro gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n khi l·i suÊt thay ®æi. 1.2.2.2 Rñi ro ngo¹i hèi: Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c ng©n hµng kh«ng chØ bã hÑp ho¹t ®éng trong mét quèc gia mµ c¸c ng©n hµng ®· da d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ quèc tÕ. Ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng kh«ng chØ liªn quan ®Õn néi tÖ mµ c¶ ngo¹i tÖ, v× thÕ ho¹t ®éng ng©n hµng chøa ®ùng c¶ rñi ro ngo¹i hèi. Khi ng©n hµng duy tr× mét tr¹ng th¸i hèi ®o¸n më, më tr­êng hoÆc më ®o¶n, th× khi tû gi¸ biÕn ®éng, gi¸ trÞ tµi s¶n cã rßng b»ng ngo¹i tÖ sÏ thay ®æi vµ rñi ro ngo¹i hèi x¶y ra khi gi¸ trÞ nµy ©m. Ngoµi ra, khi k× h¹n tµi s¶n cã ngo¹i tÖ vµ t¶i s¶n nî ngo¹i tÖ kh«ng c©n xøng nhau th× rñi ro cã thÓ x¶y ra víi ng©n hµng khi l·i suÊt ngo¹i tÖ biÕn ®éng t­¬ng tù nh­ rñi ro l·i suÊt. 1.2.2.3 Rñi ro thanh kho¶n: Rñi ro thanh kho¶n lµ t×nh tr¹ng ng©n hµng kh«ng cã ®ñ nguån vèn hoÆc kh«ng thÓ t×m ®­îc nguån tõ bªn ngoµi ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Rñi ro thanh kho¶n ph¸t sinh khi nh÷ng ng­êi göi tiÒn ®ång thêi cã nhu cÇu rót tiÒn göi ë ng©n hµng ngay lËp tøc. Rñi ro thanh kho¶n x¶y ra ®èi víi c¸c ng©n hµng lµ th­êng xuyªn. Nguyªn nh©n chÝnh xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm mang tÝnh ®Æc thï cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña ng©n hµng: ®ã lµ c¸c ng©n hµng dïng c¸c nguån vèn ng¾n h¹n bªn tµi s¶n nî ®Ó tµi trî cho c¸c tµi s¶n dµi h¹n bªn tµi s¶n cã. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, nhu cÇu thanh kho¶n cña mét ng©n hµng cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc vµ ®­îc ®¶m b¶o b»ng tiÒn mÆt dù tr÷ hoÆc c¸c tµi s¶n cã cã tÝnh láng cao. Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, khi ng­êi d©n mÊt lßng tin vµo ng©n hµng hoÆc nhu cÇu rót tiÒn cã tÝnh chÊt thêi vô mµ ng©n hµng kh«ng dù tÝnh tr­íc ®­îc, ®ßi hái ng©n hµng ph¶i chi tr¶ tøc thêi mét kho¶n tiÒn lín h¬n møc b×nh th­êng th× ng©n hµng cã thÓ ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro thanh kho¶n. Trong tr­êng hîp ®ã, ng©n hµng sÏ ph¶i b¸n c¸c tµi s¶n cã ®é thanh kho¶n thÊp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi göi tiÒn. V× vËy, rñi ro thanh kho¶n cã thÓ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng. 1.2.2.4 Rñi ro tÝn dông: Rñi ro tÝn dông ph¸t sinh trong tr­êng hîp ng©n hµng kh«ng thu ®­îc ®Çy ®ñ c¶ gèc vµ l·i cña kho¶n vay hoÆc lµ thanh to¸n nî gèc vµ l·i kh«ng ®óng k× h¹n. Khi ng©n hµng cung cÊp bÊt k× mét kho¶n tÝn dông nµo cho kh¸ch hµng th× nã ph¶i tho¶ m·n ba nguyªn t¾c: kho¶n tÝn dông ®ã ph¶i ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶, ph¶i cã b¶o ®¶m tÝn dông vµ ph¶i ®­îc hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i theo ®óng k× h¹n ®· cam kÕt. Tuy nhiªn, khi ng©n hµng ®· cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng, v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ kho¶n vay ®ã kh«ng ®­îc hoµn tr¶ ®óng h¹n hoÆc mÊt hoµn toµn kh¶ n¨ng thu håi l¹i. Khi ®ã rñi ro tÝn dông ®· x¶y ra víi ng©n hµng. Nã dÉn ®Õn nh÷ng tæn thÊt vÒ tµi chÝnh cho ng©n hµng, dÉn ®Õn sù thua lç hoÆc thËm chÝ ph¸ s¶n. Rñi ro tÝn dông bao gåm rñi ro giao dÞch vµ rñi ro danh môc. Rñi ro giao dÞch lµ rñi ro ph¸t sinh khi ng©n hµng tÝch luü c¸c kho¶n cho vay, nã bao gåm rñi ro lùa chän, rñi ro b¶o ®¶m vµ rñi ro nghiÖp vô. Rñi ro lùa chän lµ rñi ro liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thÈm ®Þnh vµ ph©n tÝch tÝn dông. Rñi ro b¶o ®¶m lµ rñi ro xuÊt ph¸t tõ c¸c tiªu chuÈn b¶o ®¶m cña kho¶n tÝn dông nh­ c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång tÝn dông, c¸c lo¹i tµi s¶n ®¶m b¶o vµ møc ®é an toµn cña tµi s¶n ®¶m b¶o. Rñi ro nghiÖp vô lµ rñi ro liªn quan tíi c¸c qu¸ tr×nh, thao t¸c nghiÖp vô tÝn dông tõ viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông, viÖc xem xÐt vµ qu¶n lý danh môc cho vay ®Õn viÖc xÕp h¹ng tÝn dông vµ kÜ thuËt xö lý c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò. Rñi ro danh môc bao gåm rñi ro néi t¹i vµ rñi ro tËp trung. Rñi ro néi t¹i lµ rñi ro xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña chñ thÓ ®i vay hay cña ngµnh kinh tÕ. Rñi ro tËp trung lµ rñi ro x¶y ra khi møc d­ nî cña ng©n hµng tËp trung vµo mét sè kh¸ch hµng, mét sè ngµnh kinh tÕ hoÆc mét khu vùc ®Þa lý hoÆc mét sè h×nh thøc cho vay. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng. §ã cã thÓ lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«, m«i tr­êng ph¸p lý, .. hoÆc nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa ng©n hµng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, th«ng tin kh«ng c©n xøng... hoÆc nguyªn nh©n chñ quan tõ kh¸ch hµng nh­ cè t×nh kh«ng tr¶ nî, sö dông sai môc ®Ých tiÒn vay... hoÆc nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ tµi s¶n ®¶m b¶o nh­ gi¸ trÞ gi¶m, kh«ng b¸n ®­îc... 1.2.2.5 Rñi ro ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng: Ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng lµ c¸c ho¹t ®éng kh«ng thuéc b¶ng c©n ®èi tµi s¶n, nh­ng l¹i cã thÓ t¹o ra nh­ng tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî bæ sung cho b¶ng c©n ®èi néi b¶ng. §èi víi nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng, ng©n hµng ®· thu ®­îc phÝ vµ h¹ch to¸n vµo b¶ng b¸o c¸o thu nhËp chi phÝ trong khi ch­a ph¶i sö dông ®Õn vèn kinh doanh. V× thÕ, ho¹t ®éng nµy ®em l¹i thu nhËp cho ng©n hµng nh­ng còng tiÒm Èn nhiÒu rñi ro. Khi c¸c ®èi t¸c cña ng©n hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®· cam kÕt trong c¸c nghiÖp vô b¶o l·nh vay vèn, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh thanh to¸n