Hội nhập afta: Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam

Lêi më ®Çu Trong xu h­íng quçc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi, víi nh÷ng cÊp ®é toµn cÇu ho¸vµ khu vùc ho¸, lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn v­ît ra ngoµi ph¹m vi biªn giíi cña mçi quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng , quèc tÕ ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ réng lÉn bÒ s©u; vai trß cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®­îc t¨ng c­êng, viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt khu vùc ngµy mét ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®ang chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ víi viÖc khai th¸c ngµy cµng triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña mçi n­íc.§Ó ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ngµy nay,c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· tõng b­íc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ngvµ ®a ph­¬ng, tõng b­íc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau nh»m ®­a l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn.ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ sù biÓu hiÖn râ nÐt cña hai xu h­íng: Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc sèng ®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ThÕ kû XXI sÏ lµ thÕ kû cña toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸, cña héi nhËp quèc tÕ, do vËy c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn sÏ kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c h¬n lµ lùa chän m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng héi nhËp quèc tÕ. Phï hîp víi xu thÕ nµy ViÖt Nam ®· vµ ®ang tham gia tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ cao vµo HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) vµ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (ASEAN free trade area: AFTA) §©y lµ sù kiÖn vµ b­íc ngoÆt ®¸ng ghi nhËn. §ång thêi còng lµ vÊn ®Ò hÕt søc míi mÏ ®«Ý víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vèn vÉn quen víi “vßng tay b¶o hé ”cña Nhµ N­íc. Theo ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, nhiÒu DNCNVN cßn ho¹t ®éng nh­ thêi bao cÊp, kÐm n¨ng ®éng, phÇn lín ®Õn nay vÉn ch­a s½n sµng cho héi nhËp. Do vËy khi tham gia vµo AFTA , thùc hiÖn biÓu thuÕ ­u ®·i cã hiÖu lùc chung(CEPT) Tøc khi nhµ n­íc ph¶i gi¶m vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ng¨n c¸ch bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN th× viÖc nghiªn cøu , xem xÐt, th¶o luËn, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc ®èi víi c¸c DNCNVN, ®ång thêi ®­a ra nhiÒu nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ó c¸c DNCNVN ph¸t huy ®­îc thÕ m¹nh, tËn dông ®­îc c¬ héi cña m×nh còng nh­ h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu, v­ît qua th¸ch thøc ®Ó tån t¹i trong m«i tr­êng míi lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Ch­¬ng I: Kh¸i Qu¸t Chung VÒ AFTA I / Khu vùc ho¸ kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc chñ yÕu cña nã Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®i ®«i víi xu h­íng khu vùc ho¸. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ h×nh thµnh mét thÞ tr­êngthÕ giíi thèng nhÊt, mét hÖ thèng tµi chÝnh, tÝn dông toµn cÇu , lµ viÖc ph¸t triÓn vµ më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u, lµ sù më réng giao l­u kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc trªn quy m« toµn cÇu;lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ –x· héi cã tÝnh chÊt toµn cÇu nh­ vÊn ®Ò d©n sè,tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ méi tr­êng sinh th¸i…Trong khi ®ã , khuvùc ho¸ kinh tÕ chØ diÔn ra trong mét kh«ng gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­: khu vùc mËu dÞch tù do, ®ång minh (Liªn minh) thuÕ quan, ®ång minh tiÒn tÖ,thÞ tr­êng chung, ®ång minh kinh tÕ…Nh»m môc ®Ých hîp t¸c,hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn, tõng b­íc xo¸ bá nh÷ng c¶n trë trong viÖc di chuyÓn t­ b¶n,lùc l­îng lao ®éng, hµng ho¸ dÞch vô …TiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn nh÷ng di chuyÓn nãi trªn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong khu vùc. ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn (hay cßn gäi lµ c¸c quècgia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn), th× xu h­íng tham gia héi nhËp vµo nÒnkinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc vµ b¶o hé mËu dÞch ngµy cµng gia t¨ng. ViÖc tham gia m¹nh mÏ vµ réng r·i vµo c¸c khèi liªn kÕt kinh tÕ khu vùc, tõng b­íc tiÕn tíi sù nhÊt thÓ ho¸ cao th«ng qua c¸c v¨n b¶n,hiÖp ®Þnh kÝ kÕt ®· ®­a l¹i cho c¸c quèc gia trong liªn minh sù æn ®Þnh, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c doanh nghiÖp cña c¸c quèc gia thµnh viªn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i vÒ th­¬ng m¹i còng nh­ ph¶i g¸nh v¸c c¸c nghÜa vô vÒ tµi chÝnh, gi¶m thuÕ còng nh­ c¸c miÔn gi¶m kh¸cv.v..(c¸c quèc gia trong hiÖp héi mËu dÞch tù do B¾c Mü NAFTA ), c¸c quèc gia trong liªn minh ch©u ©u(EU) lµ nh÷ng liªn kÕt ph¶n ¸nh râ nÐt c¸c xu h­íng trªn). Kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn.Theo tho¶ thuËn hîp t¸c nµy, c¸c quèc gia trong liªn minh bªn c¹nh viÖc xo¸ bá thuÕ quan vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mËu dÞch kh¸c gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn, cßn cÇn ph¶i thiÕt lËp mét biÓu thuÕ quan chung cña khèi ®èi víi c¸c quèc gia ngoµi liªn minh ,tøc lµ ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch c©n ®èi mËu dÞch víi c¸c n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn. ThÞ tr­êng chung: §©y lµ mét liªn minh quèctÕ ë møc ®é cao h¬n liªn minh thuÕ quan,tøc lµ ngoµi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t­¬ng tù nh­ liªn minh thuÕ quan trong trao ®æi th­¬ng maÞ, h×nh thøc liªn minh nµy cßn cho phÐp t­ b¶n vµ lùc l­îng lao ®éng tù do di chuyÓn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn th«ng qua tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng thèng nhÊt (c¸c quèc gia trong céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u). Liªn minh tiÒn tÖ: §©y lµ mét liªn minh chñ yÕu trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ. Theo tho¶ thuËn nµy c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i phèi hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt trong toµn khèi, thèng nhÊt ®ång tiÒn dù tr÷ vµ ®ång tiÒn sö dông chung trong khèi. Liªn minh kinh tÕ: §©y lµ mét liªn minh quèc tÕ víi mét møc ®é cao h¬n vÒ sù tù do di chuyÓn hµng ho¸,dÞch vô, t­ b¶n vµ lùc l­îng lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn, ®ång thêi thèng nhÊt biÓu thuÕ quan chung ¸p dông cho c¶ n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn. Ngoµi ra, c¸c n­íc thµnh viªn cßn thùc hiÖn thång nhÊt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ; tµi chÝnh, tiÒn tÖ.(Liªn minh Ch©u ¢u: EU tõ n¨m 1994 ®­îc coi lµ liªn minh kinh tÕ ). II/ Xu h­íng quèc tÕ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi vµ sù ra ®êi cña AFTA Xu h­íng quèc tÕ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi Cã thÓ nãi r»ng toµn cÇu ho¸, khu vùc kinh tÕ lµ xu h­íng ®ang chiÕm ­u thÕ trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, do ®ã th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ®­îc tù do ho¸. §· xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc kinh tÕ manh tÝnh khu vùc nh­ EU, APEC, AFTA , Asean…. Tr×nh ®é quèc tÕ cµng cao th× tû träng trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia cµng lín. Theo mét b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n 1990-2000 cña WB (lÊy gi¸ n¨m 1988 lµm chuÈn) th× thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ c¸c ngµnh c«ng ngiÖp quan träng nhÊt t¨ng tõ 6.188 tû USD n¨m 1973 lªn 7683 tû n¨m 1980 vµ 9852 tû USD n¨m 1988 vµ dù kiÕn n¨m 2000 sÏ t¨ng lªn tíi 14522 tû USD trong ®ã trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia chiÕm tû träng ngµy cµng t¨ng tõ 15,3% n¨m 1973 lªn 22,8% n¨m 1988 vµ dù kiÕn ®Õn n¨m 2000 sÏ lµ 28,5% . §iÒu g× ®· lµm cho th­¬ng m¹i thÕ giíi ph¸t triÓn nh­ ngµy nay ? §ã lµ sù bïng næ cña tù do ho¸ tr­¬ng m¹i khu vùc vµ toµn cÇu thÓ hiÖn qua viÖc xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c tæ chøc kinh tÕ mang tÝnh khu vùc. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®­îc khëi x­íng ë B¾c Mü vµ Ch©u ¢u. ë Ch©u ¸, tiÕp sau NhËt B¶n lµ Hµn Quèc, §µi Loan, Hång Kong, Singapo ®· theo ®uæi chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i, më cöa vµ tÝch cùc héi nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ ; thùc hiÖn tù do ho¸ tõng b­íc . KÕt qu¶ bèn n­íc nµy ®· t¨ng thu nhËp ®Çu ng­êi tõ møc 20% so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 1965 lªn 70% vµo n¨m 1995. Con ®­êng h­íng ngo¹i,thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®­îc thùc hiÖn tiÕp nèi ë Chi Lª, Malayxia vµ Th¸i Lan vµo ®Çu thËp niªn 70 vµ sau ®ã lµ Trung Quèc vµo ®Çu thËp niªn 80. NhiÒu ng­êi cho r»ng khi héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc sÏ gi¶m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, do ®ã sÏ t¨ng thÊt nghiÖp vµ gi¶m t¨ng tr­ëng. LÞch sö ®· chøng minh kh«ng mét n­íc nµo cã thÓ ®¹t tèc ®é ph¸t triÓn nhanh mµ kh«ng më cöa kinh tÕ, kh«ng tÝch cùc héi nhËp . Theo WB sè ng­êi sèng ë møc nghÌo khæ ë Ch©u ¸ (d­íi 1USD/ ngµy) ®· gi¶m tõ 700tr ng­êi xuèng cßn 300tr ng­êi n¨m 1995. Trung quèc nhê tho¶ thuËn víi Mü më cöa thÞ tr­êng h¬n n÷a vµ chuÈn bÞ ra nhËp WTO sÏ lµm cho thu nhËp quèc d©n t¨ng thªm 30% n¨m nhê vËy t¨ng thªm 12 triÖu viÖc lµm. Râ rµng xu h­íng khu vùc ho¸ Kinh tÕ lµ tÊt yÕu. Nã mang l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ to lín cho c¶ ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng trong c¸c n­íc thµnh viªn . Mét quèc gia nµo ®ã gia nhËp c¸c n­íc thùc hiÖn ­u ®·i mËu dÞch th­êng ®­a l¹i nh÷ng lîi Ých chñ yÕu sau ®©y: Mét lµ, t¹o lËp quan hÖ mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, më réng h¬n n÷a kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña c¸c n­íc trongliªn minh víi c¸c n­íc, c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy mµ tiÒm n¨ng kinh tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. ChÝnh viÖc t¹o lËp mËu dÞch tù do héi nhËp khu vùc ®· lµm t¨ng thªm phóc lîi th«ng qua viÖc thay thÕ c¸c ngµnh, tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc chñ nhµ cã chi phÝ cao (l·ng phÝ nguån lùc) b»ng nh÷ng ngµnh cã chi phÝ thÊp h¬n (tøc cã hiÖu qu¶ h¬n) cña nh÷ng quèc gia nhËn ®­îc sù ­u ®·i. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy, lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng còng ®­îc t¨ng lªn nhê hµng ho¸ cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­a vµo n­íc chñ nhµ lu«n nhËn ®­îc sù ­u ®·i. Do ®ã gi¸ hµng ho¸ gi¶m xuèng lµm cho ng­êi d©n ë n­íc chñ nhµ cã thÓ mua ®­îc khèi l­îng hµng ho¸ lãn h¬n møc chi phÝ thÊp h¬n. Hai lµ, Héi nhËp khu vùc cßn gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn h­íng mËu dÞch. Sù chuyÓn h­íng nµy diÔn ra phæ biÕn khi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan, v× khi ®ã c¸c ®iÒu kiÖn bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong liªn minh sÏ trë nªn thuËn lîi h¬n, hÊp dÉn h¬n. Ngay c¶ trong tr­êng hîp mét n­íc nµo ®ã trong liªn minh tiÕn hµnh nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c quèc gia ngoµi liªn minh víi gi¸ thÊp h¬n, nh­ng nay ®­îc thay thÕ b»ng nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c quèc gia trong liªn minh mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n (do ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ quan…) ChÝnh nh÷ng ­u ®·i nµy gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong liªn minh ®· ®­a tíi sù chuyÓn h­íng mËu dÞch nãi trªn (tøc lµ thay thÕ nh÷ng ng­êi cung cÊp s¶n phÈm cïng lo¹i cã chi phÝ thÊp h¬n nh­ng kh«ng ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i b»ng nh÷ng ng­êi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm víi chi phÝ cao h¬n (kÐm hiÖu qu¶ ) nh­ng ®­îc h­ëng sù ­u ®·i cña khèi. Cã thÓ ®­a ra mét vÝ dô gi¶n ®¬n ®Ó minh ho¹ nh­ sau: Tr­íc ®©y Singapo th­êng nhËp cµ phª cña Braxin víi gi¸ thÊp h¬n cña ViÖt Nam v× gi¸ cµ phª cu¶ Braxin lµ 1500 USD/ tÊn cßn ViÖt Nam lµ 1600USD/tÊn víi møc thuÕ nhËp khÈu cho c¶ hai tr­êng hîp lµ 20%. Nh­ng sau khi ViÖt Nam ra nhËp liªn minh thuÕ quan th× b©y giê gi¸ ca phª nhËp khÈu tõ ViÖt Nam kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ n÷a vµ chØ lµ 1600 USD/tÊn thÊp h¬n gi¸ cµ phª nhËp tõ Braxin (1800USD/ tÊn) v× cã thuÕ nhËp khÈu lµ 20%. ChÝnh v× vËy, viÖc nhËp khÈu cµ phª cña Singapore sÏ chuyÓn h­íng tõ thÞ tr­êng Braxin sang thÞ tr­êng ViÖt Nam. CÇn ph¶i nhËn thÊy r»ng viÖc chuyÓn h­íng mËu dÞch chØ ®­a l¹i lîi Ých côc cho c¸c quèc gia trong néi bé liªn minh. Cßn xÐt mét c¸ch tæng thÓ trªn ph¹m vi thÕ giíi th× liªn minh thuÕ quan côc bé ®· lµm gi¶m phóc lîi chung cña thÕ giíi nÕu nh­ liªn minh ®ã ®­a tíi xu h­íng khuyÕn khÝch c¸c ngµnh s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶. Nh­ vËy, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc do th­¬ng m¹i ®­a l¹i lµ sù kÕt hîp chÆt chÏ cña sù thay ®æi c¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ trong lÜnh vùc tiªu dïng. §ã lµ sù thay thÕ cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc b»ng ngµnh hµng cña c¸c n­íc ®èi t¸c trong liªn minh (t¸c ®éng vÒ s¶n xuÊt) vµ sù thay thÕ tiªu dïng hµng néi ®Þa b»ng hµng cña c¸c n­íc ®èi t¸c (t¸c dông víi tiªu dïng). T¸c ®éng tæng thÓ ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn phô thuéc chñ yÕu vµo møc ®é t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc mµ th­¬ng m¹i t¹o ra. NÕu nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®­a l¹i nh÷ng lîi Ých lín h¬n nh÷ng lîi Ých tæn h¹i do t¸c ®éng tiªu cùc g©y ra ®èi víi mét n­íc thµnh viªn nµo ®ã, th× khi ®ã hiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do xÐt mét c¸ch tæng thÓ lµ cã lîi ®èi víi quèc gia thµnh viªn ®ã. Tæng qu¸t l¹i cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng héi nhËp vµo khu vùc, tham gia tÝch cùc vµo khu vùc mËu dÞch tù do chØ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nhÊt (chi phÝ thÊp nhÊt) lµ c¸c n­íc thµnh viªn hoÆc khi hiÖp ®Þnh vÒ mËu dÞch kh«ng lµm gi¶m ®i nh÷ng ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn víi c¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia cßn l¹i trªn thÕ giíi. Ba lµ, héi nhËp vµo khu vùc, thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi quèc gia thµnh viªn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý,… tõ quèc gia kh¸c trong liªn minh. VÒ l©u dµi tù do tr­¬ng m¹i gãp phÇn t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng , t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÐ b»ng hai c¸ch: t¨ng xuÊt khÈu vµ t¨ng n¨ng xuÊt cËn biªn cña hai yÕu tè s¶n xu¸t lµ vèn vµ lao ®éng. Tr­íc hÕt, viÖc ®©û m¹nh xuÊt khÈu sÏ gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia, ®iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn: - Thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®ang g©y ra ¸p lùc lín ®èi víi mçi quèc gia trong liªn minh trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, buéc c¸c ngµnh ph¶i phÊn ®Êu gi¶m gi¸ hoÆc gi÷ gi¸ ë møc t­¬ng ®èi thÊp. Muèn vËy c¸c ngµnh nµy ph¶i nhanh trãng thay ®æi c«ng nghÖ, ¸p dông réng r·i nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý, nh÷ng thµnh tùu míi vµ hiÖn ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ. - Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, c¸c quèc gia thµnh viªn ®ang cã xu h­íng tËp trung ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ ph¸t huy tèi ­u nh÷ng lîi thÕ vÒ nguån lùc cña m×nh. - ViÖc héi nhËp vµo khu vùc sÏ cho phÐp mçi quèc gia thµnh viªn n¨ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu theo quy m« vµ do ®ã thóc ®Èy t¨ng tr­ëng s¶n xuÊt. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc gia t¨ng vèn tÝch luü vµ do ®ã thóc ®Èy t¸i s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng. - T¨ng c­êng xuÊt khÈu gãp phÇn t¹o lËp c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n theo h­íng tÝch cùc, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cho quèc gia ®©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó gi¶m l·i xuÊt cho vay khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh vay vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr­ëngvµ ph¸t triÓn kinh tÕ… TiÕp ®Õn viÖc t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt nhê n©ng cao n¨ng xuÊt cËn biªn cña hai yÕu tè s¶n xuÊt cho phÐp mçi quèc gia thµnh viªnkh«ng cÇn ph¶i thay ®«Ø c¬ cÊu vËt chÊt cña s¶n xuÊt, thËm chÝ kh«ng t¨ng thªm chi phÝ s¶n xuÊt mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Tuy nhiªn bÊt cø vÊn ®Ò g× còng cã tÝnh hai mÆt cña nã. ViÖc héi nhËp kinh tÕ khu vùc còng cã mÆt tr¸i cña nã, còng cã nh÷ng th¸ch thøc mµ mét quèc gia ph¶i l­êng tr­íc, tÝnh to¸n ®Ó h¹n chÕ , v­ît qua. §ã lµ : - C¸c n­íc thµnh viªn ph¶i nhanh chãng ®iÒu chØnh l¹i c¸c c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ trªn c¬ së xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ th­¬ng m¹i nh­ thuÕ quan, hµng rµo phi thuÕ quan, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng,c¬ cÊu gi¸ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. - VÊn ®Ò viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp . - C¶i c¸ch hÖ thèng tµi kho¸, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tr­êng hîp thuÕ quan mËu dÞch cã tû träng ®¸ng kÓ trong nguån thu ng©n s¸ch vµ do ®ã lµm n¶y sinh nh÷ng khã kh¨n cho viÖc c©n ®èi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ. - CÇn ph¶i thiÕt lËp khu«n khæ ph¸p lý chung (luËt ch¬i chung) ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn tr­íc hÕt cÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan tíi c¸c quy ®Þnh thuÕ quan, h¶i quan, chuÈn mùc lao ®éng, m«i tr­êng sinh th¸i, chÊt l­îng s¶n phÈm. - VÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong x· héi vµ gi÷a c¸c n­íc trong néi bé khu vùc. Kh¶ n¨ng thu ®­îc lîi Ých tèi ®a cña mçi quèc gia khi héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc. Do diÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n­íc, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn kh¸c nhau, c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp còng kh«ng gièng nhau nªn møc ®é thu lîi còng cã thÓ kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy viÖc ®iÒu hoµ c¸c lîi Ých gi÷a c¸c quèc gia vµ trong néi bé quèc gia xÐt c¶ ë trªn tÇm vÜ m« vµ vi m« trë nªn cùc kú quan träng. Sù ra ®êi cña AFTA . Xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®Æt ra nh÷ng thö th¸ch to lín kh«ng thÓ v­ît qua víi hiÖp h«Þ c¸c quèc gia §«ng Nam ¸. NÕu kh«ng cã sù cè g¾ng chung cña toµn hiÖp héi , ®ã lµ sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng tæ chøc hîp t¸c khu vùc nh­ EU,NAFTA mµ asean e ng¹i sÏ trë thµnh c¸c khèi th­¬ng m¹i khÐp kÝn. Do ®ã sÏ lµm cho hµng ho¸ cña asean vÊp ph¶i nh÷ng trë ng¹i khi th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng nµy. MÆt kh¸c aean ®ang mÊt dÇn lîi thÕ so ¸nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån lùc ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi so víi Trung Quèc, Nga vµ c¸c n­íc §«ng ¢u. Kinh tÕ asean t¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é cao nh­ng vÉn phô thuéc vµo nguån vèn bªn ngoµi. N¨m 1992 theo s¸ng kiÕn cña Th¸i lan , héi nghÞ th­îng ®Ønh c¸c n­íc asean häp t¹i Singapo ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp khèi mËu dÞch tù do Asean: AFTA víi ba môc tiªu c¬ b¶n: Tù do ho¸ th­¬ng m¹i Asean b»ng viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo thóª quan trong néi bé khu vùc vµ cuèi cïng lµ c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan . Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc b»ng viÖc ®­a ra mét khèi thÞ tr­êng thèng nhÊt. Lµm cho Asean thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay ®æi ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc trªn thÕ giíi. §Ó biÕn Asean thµnh khu vùc mËu dÞch tù do vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña AFTA th× c¸c n­íc thµnh viªn ®· kÝ kÕt HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung CEPT. §©y lµ ®éng lùc quan träng nhÊt. Néi dung cña CEPT lµ trong vßng 10 n¨m (19 93-2003) gi¶m thuÕ quan trong th­¬ng m¹i néi bé Asean xuèng cßn tõ 0- 5% ®èi víi s¸u n­íc thµnh viªn cò Asean vµo n¨m 2006 ®èi víi ViÖt Nam vµ muén h¬n víi Lµo, Campuchia ®ång thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan. §Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ nµy, toµn bé c¸c mÆt hµng trong doanh môc biÓu thuÕ quan cña mçi n­íc ®­îc chia vµo 4 danh môc sau: 1. Danh môc c¸c s¶n phÈm gi¶m thuÕ gåm c¸c mÆt hµng ®­îc ®­a vµo c¾t gi¶m thuÕ quan ngay víi lÞch tr×nh gi¶m nhanh vµ gi¶m b×nh th­êng. 2. Danh môc s¶n phÈm t¹m thêi ch­a gi¶m thuÕ gåm c¸c mÆt hµng t¹m thêi sÏ ch­a ph¶i gi¶m thuÕ vµ sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh c¸c quèc gia ph¶i ®­a toµn bé c¸c mÆt hµng nµy vµo danh môc gi¶m thuÕ. 3. Danh môc s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m, c¸c mÆt hµng trong doanh môc nµy cã thêi h¹n c¾t gi¶m thuÕ quan muén h¬n, cô thÓ lµ n¨m 2010 ho¨c muén h¬n n÷a ®èi víi mÆt hµng nh¹y c¶m cao. 4. Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn gåm nh÷ng s¶n phÈm kh«ng tham gia HiÖp ®Þnh CEPT. §©y lµ cã ¶nh h­ëng ®Õn an ninh quèc gia, ®¹o ®øc… Bªn c¹nh viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ,CEPT cßn quy ®Þnh viÖc xo¸ bá h¹n chÕ vÒ sè l­îng nhËp khÈu , c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan kh¸c vµ lÜnh vùc hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan. HiÖp ®Þnh CEPT ¸p dông mäi s¶n phÈm chÕ t¹o kÓ c¶ s¶n phÈm n«ng s¶n. Muèn ®­îc h­ëng ­u ®·i gi¶m thuÕ trong khu«n khæ CEPT cÇn tho¶ m·n hai ®iÒu kiÖn sau. 1. Ph¶i lµ s¶n phÈm n»m trong doanh môc s¶n phÈm gi¶m thuÕ vµ ®­îc héi ®ång AFTA x¸c nhËn. 2. C¸c s¶n phÈmph¶i cã tèi thiÓu 40%gi¸ trÞ ®­îc chÕ t¹o tõ c¸c n­íc thµnh viªn Asean. 3. S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cña c¶ n­íc nhËp vµ n­íc xuÊt khÈu, vµ ph¶i cã møc thuÕ quan(nhËp khÈu)b»ng hoÆc thÊp h¬n 20%. III. Sù cÇn thiÕt gia nhËp AFTA cña ViÖt Nam. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ më, ViÖt nam ®anh tõng b­íc héi nhËp vµo xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu, trong ®ã viÖc tham gia AFTA cña VN ®­îc coi lµ b­íc khëi ®Çu quan träng nhÊt, cã thÓ vÝ nh­ cuéc diÔn tËp toµn diÖn ®Çy ®ñ ®Ó chuÈn bÞ gia nhËp diÔn ®µn hîp t¸c Ch©u ¸ - TBD còng nh­ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Ngµy 28.7.1995, VN trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc, víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña hiÖp héi, th¸ng 12 n¨m 1995 t¹i héi nghÞ th­îng ®Ønh c¸c n­íc Asean lÇn thø 5, VN ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ­u ®·i vÒ thuÕ quan cã hiÖu lùc chung CEPT b¾t ®Çu 1/1/1996 c«ng bè danh môcvµ tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ quan cho c¶ lé tr×nh 1996-2000. ViÖt Nam tham gia Asean, thùc hiÖn AFTA/ CEPT trong hoµn c¶nh kinh tÕ kh«ng gièng c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. HiÖn nay ViÖt Nam ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n­íc. NÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn, l¹c hËu rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc trong khu vùc Thu nhËp quèc d©n cña n­íc ta cßn rÊt thÊp, tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ cßn rÊt nhá bÐ, c¬ cÊu kinh tÕ cßn rÊt l¹c hËu , mÆc dï c«ng nghiÖp cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao 18,7% n¨m 2000 so víi 1999, nh­ng tû träng ngµnh C«ng NghiÖp trong toµn bé nÒn KTQD cßn thÊp. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm 80,5% toµn ngµnh C«ng nghiÖp vµ chiÕm 18,7 % tæng s¶n phÈm quèc d©n. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn nhá bÐ. Tæng kim ng¹ch XK hai chiÒu b×nh qu©n cña giai