Bán buôn là một bộ phận quan trọng trong chuỗi hoạt động của thƣơng
nghiệp, đảm nhận khâu trung gian giữa sản xuất và bán lẻ, và là cầu nối đầu
tiên trên con đƣờng đi từ sản xuất đến tiêu dùng của hàng hoá. Bên cạnh
những chức năng chung của ngành kinh tế thƣơng nghiệp là lƣu thông hàng
hoá, bán buôn tác động đến sản xuất theo những tính chất và đặc thù riêng của
nó trong các hoạt động cung ứng vật tƣ cho sản xuất và phân phối sản phẩm
đến tiêu dùng, nó tỏ ra là một bộ phận có tính quan trọng hơn hầu hết các bộ
phận còn lại của hoạt động thƣơng nghiệp đối với hoạt động sản xuất.
Trong xu hƣớng phát triển chung của thƣơng mại Việt Nam, hoạt động
bán buôn ở nƣớc ta đang có những thay đổi sâu sắc về cả đối tƣợng và
phƣơng thức thực hiện. Đặc biệt là từ khi Việt Nam thực hiện mở cửa thị
trƣờng dịch vụ phân phối, không chỉ các nhà bán buôn trong nƣớc mà các
doanh nghiệp nƣớc ngoài cũng đang ngày càng tham gia sâu rộng vào hoạt
động bán buôn, tạo nên một thị trƣờng nhiều tính cạnh tranh. Với tiềm lực
kinh tế lớn mạnh, kinh nghiệm quản lý hiện đại, sự cạnh tranh từ phía các nhà
bán buôn nƣớc ngoài đang tạo ra những thách thức lớn đối với nhà bán buôn
trong nƣớc. Một khi các nhà buôn nƣớc ngoài chiế m lĩnh đƣợc thị trƣờng bán
buôn nói riêng và thị trƣờng phân phối trong nƣớc nói chung, từ việc chi phối
hoạt động phân phối sẽ chi phối cả hoạt động sản xuất, không chỉ các doanh
nghiệp hoạt động trong thị trƣờng phân phối có nguy cơ bị hất khỏi thị trƣờng
mà các doanh nghiệp sản xuất cũng có khả năng bị ảnh hƣởng sâu rộng. Việc
ra đời của Luật thƣơng mại 2005 cùng những cam kết của Việt Nam với
WTO về dịch vụ phân phối đã tạo ra nhiều thay đổi trong việc quản lý và điều
chỉnh hoạt động bán buôn, vừa mang lại thời cơ đồng thời cũng tạo không ít
thách thức cho các nhà bán buôn trong nƣớc.
Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn vấn đề “Chức năng của thƣơng
nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất” làm đề tài cho bài khoá luận tốt
nghiệp của mình. Bài khoá luận nhằm mục đích nghiên cứu những chức năng
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
Nguyễn Thuỳ Linh 5 Trung 1 Khoá 42 KTNT
cơ bản của thƣơng nghiệp bán buôn với sản xuất trên cơ sở lý luận chung và
thực tiễn tại Việt Nam hiện nay, qua đó chỉ ra một số giải pháp nâng cao chất
lƣợng thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam nhằm thúc đẩy sản xuất trong nƣớc
phát triển.
Hiện nay tại Việt Nam vẫn còn nhiều quan điểm tranh cãi về khái niệm
thƣơng nghiệp là một ngành kinh tế chuyên thực hiện mua bán hay là một lĩnh
vực, hoạt động mua bán. Trong phạm vi bài khoá luận này, tôi chỉ nghiên cứu
thƣơng nghiệp bán buôn trên quan điểm thƣơng nghiệp là hoạt động mua bán
và thƣơng nghiệp bán buôn đƣợc hiểu đồng nhất với hoạt động bán buôn.
Trong bài khoá luận có sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu phân tích,
suy luận, so sánh, đối chiếu, kết hợp giữa phân tích lý thuyết với phân tích số
liệu thực tế để đƣa ra kết luận và nhận xét.
Nội dung bài khoá luận đƣợc cấu trúc gồm 3 chƣơng : Chƣơng 1 nhằm
phân tích những lý thuyết chung nhất về thƣơ ng nghiệp bán buôn, sản xuất và
mối quan hệ hữu cơ giữa chúng, chức năng của thƣơng nghiệp bán buôn trong
phục vụ sản xuất và mối liên hệ kinh tế chặt chẽ giữa bán buôn và sản xuấ t;
Chƣơng 2 đƣợc dành để phân tích một số nét về thực trạng thƣơng nghiệp bán
buôn Việt Nam và chức năng thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam trong phục
vụ sản xuất trong nƣớc, Chƣơng 3 đƣa ra một số giải pháp phát triển thƣơng
nghiệp bán buôn Việt Nam nhằm hoàn thiện hơn nữa chức năng phục vụ sản
xuất .
Trong quá trình hoàn tất bài khoá luận tốt nghiệp, tôi đã nhận đƣợc sự
hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình của giáo viên hƣớng dẫn là Nhà giáo ƣu tú
PGS. Vũ Hữu Tửu, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy. Tôi cũng xin gửi
lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô trong khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế
Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành
bài khoá luận này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, ngƣời
thân và bạn bè của tôi, những ngƣời đã tạo điều điều kiện hết sức để tôi hoàn
thành bài khoá luận.
86 trang |
Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1866 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong sản xuất, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI
KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ
CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
********* O0O ********
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
Chøc n¨ng cña th•¬ng nghiÖp b¸n bu«n
trong s¶n xuÊt
SV thực hiện : Nguyễn Thùy Linh
Lớp : Trung 1
Khóa : K42 E
GV hướng dẫn : PGS. Vũ Hữu Tửu
HÀ NỘI, THÁNG 11 / 2007
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................ 4
CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THƢƠNG NGHIỆP BÁN BUÔN
TRONG MỐI TƢƠNG QUAN VỚI SẢN XUẤT .......................................... 6
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THƢƠNG NGHIỆP BÁN BUÔN ............... 6
1. Thƣơng nghiệp và thƣơng nghiệp bán buôn ......................................... 6
2. Đặc trƣng của hoạt động bán buôn ..................................................... 10
2.1. Mua bán hàng hoá với số lượng lớn ............................................ 10
2.2. Đối tượng cung cấp hàng hoá là người kinh doanh ..................... 12
2.3. Hàng hoá chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng cá nhân ....................... 13
3. Phân loại hoạt động bán buôn ............................................................ 13
II. CHỨC NĂNG CỦA BÁN BUÔN TRONG PHỤC VỤ SẢN XUẤT ... 15
1. Khái quát chung về sản xuất và quá trình sản xuất ............................. 15
2. Chức năng của thƣơng nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất ........ 17
2.1. Cung ứng nguyên vật liệu đầu vào ............................................... 17
2.1.1. Tầm quan trọng của nguyên vật liệu đầu vào, chiến lƣợc và
mục tiêu của nhà sản xuất ............................................................... 17
2.1.2 Thƣơng nghiệp bán buôn cung cấp nguyên vật liệu sản xuất
trong nƣớc và nguyên vật liệu nhập khẩu ........................................ 18
2.1.3 Thƣơng nghiệp bán buôn Nhà nƣớc đảm nhận cung cấp nguyên
liệu thuộc lĩnh vực độc quyền Nhà nƣớc theo quy định của pháp luật
........................................................................................................ 21
2.2. Phân phối sản phẩm đầu ra ......................................................... 22
2.2.1 Lợi ích của nhà sản xuất khi sử dụng trung gian mua bán trong
chuỗi phân phối sản phẩm ............................................................... 22
2.2.2 Chức năng của bán buôn trong hoạt động phân phối .............. 25
2.2.3 Chức năng của bán buôn trong xuất khẩu ............................... 27
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
2.3 Cung cấp dịch vụ để hoàn thiện sản phẩm .................................... 28
2.4. Cầu nối thông tin giữa sản xuất và thị trường ............................. 28
3. Mô hình liên kết kinh tế giữa thƣơng nghiệp bán buôn và sản xuất. ... 29
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG THƢƠNG NGHIỆP BÁN BUÔN TRONG
PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ HỖ TRỢ SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM ............ 32
I. MÔI TRƢỜNG PHÁP LÝ ĐIỀU CHỈNH THƢƠNG NGHIỆP BÁN
BUÔN VIỆT NAM TRƢỚC VÀ SAU ĐỔI MỚI ..................................... 32
1. Thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam trƣớc đổi mới ............................. 32
2. Thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam từ sau đổi mới............................ 35
3. Cam kết của Việt Nam gia nhập WTO về dịch vụ bán buôn .............. 39
II. THỰC TRẠNG VÀ SỰ TÁC ĐỘNG CỦA THƢƠNG NGHIỆP BÁN
BUÔN ĐỐI VỚI SẢN XUẤT, XUẤT KHẨU Ở VIỆT NAM GIAI ĐOẠN
1996-2000 ................................................................................................. 41
1. Bán buôn trong nƣớc ......................................................................... 41
2. Xuất khẩu .......................................................................................... 47
3. Một số mô hình bán buôn tại Việt Nam hiện nay ............................... 49
3.1 Công ty bán buôn chuyên làm nhiệm vụ phân phối dưới hình thức
mua đứt bán đoạn – Công ty Cổ phần thương mại SMC .................... 49
3.2 Công ty bán buôn kinh doanh nhiều chủng loại hàng hoá thông qua
hệ thống siêu thị hiện đại – Metro Cash & Carry ............................... 51
3.3 Công ty sản xuất trực tiếp đảm nhận hoạt động bán buôn - Tổng
công ty dệt may Việt Tiến ................................................................... 52
3.4 Công ty bán buôn mở rộng sang lĩnh vực sản xuất – Công ty Cổ
phần Thương mại và sản xuất Thái Bình ............................................ 54
4. Đánh giá chung về sự tác động của thƣơng nghiệp bán buôn đối với
sản xuất trong nƣớc ............................................................................... 56
5. Một số hạn chế của thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam hiện nay ....... 58
Nguyễn Thuỳ Linh 2 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THƢƠNG NGHIỆP BÁN BUÔN,
NÂNG CAO CHỨC NĂNG PHỤC VỤ SẢN XUẤT .................................. 63
1. Mục tiêu và định hƣớng phát triển chung cho hoạt động thƣơng mại .... 63
2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam ....... 66
2.1. Hoàn chỉnh thể chế quản lý Nhà nước đối với hoạt động mua bán . 66
2.2. Khuyến khích thành lập doanh nghiệp bán buôn lớn, hình thành các
hiệp hội bán buôn, tăng cường các mối liên kết dọc và liên kết ngang ... 69
2.3. Phát triển đa dạng các mô hình tổ chức bán buôn theo từng thị
trường ngành hàng, phù hợp tính chất và trình độ sản xuất ................... 72
2.4. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống các dịch vụ phụ trợ cho hoạt động
kinh doanh thương mại .......................................................................... 76
2.5. Phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho hoạt động mua bán trong
nước và xuất khẩu.................................................................................. 78
KẾT LUẬN .................................................................................................. 80
Danh mục tài liệu tham khảo ........................................................................ 82
PHỤ LỤC .................................................................................................... 83
Nguyễn Thuỳ Linh 3 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
LỜI MỞ ĐẦU
Bán buôn là một bộ phận quan trọng trong chuỗi hoạt động của thƣơng
nghiệp, đảm nhận khâu trung gian giữa sản xuất và bán lẻ, và là cầu nối đầu
tiên trên con đƣờng đi từ sản xuất đến tiêu dùng của hàng hoá. Bên cạnh
những chức năng chung của ngành kinh tế thƣơng nghiệp là lƣu thông hàng
hoá, bán buôn tác động đến sản xuất theo những tính chất và đặc thù riêng của
nó trong các hoạt động cung ứng vật tƣ cho sản xuất và phân phối sản phẩm
đến tiêu dùng, nó tỏ ra là một bộ phận có tính quan trọng hơn hầu hết các bộ
phận còn lại của hoạt động thƣơng nghiệp đối với hoạt động sản xuất.
Trong xu hƣớng phát triển chung của thƣơng mại Việt Nam, hoạt động
bán buôn ở nƣớc ta đang có những thay đổi sâu sắc về cả đối tƣợng và
phƣơng thức thực hiện. Đặc biệt là từ khi Việt Nam thực hiện mở cửa thị
trƣờng dịch vụ phân phối, không chỉ các nhà bán buôn trong nƣớc mà các
doanh nghiệp nƣớc ngoài cũng đang ngày càng tham gia sâu rộng vào hoạt
động bán buôn, tạo nên một thị trƣờng nhiều tính cạnh tranh. Với tiềm lực
kinh tế lớn mạnh, kinh nghiệm quản lý hiện đại, sự cạnh tranh từ phía các nhà
bán buôn nƣớc ngoài đang tạo ra những thách thức lớn đối với nhà bán buôn
trong nƣớc. Một khi các nhà buôn nƣớc ngoài chiếm lĩnh đƣợc thị trƣờng bán
buôn nói riêng và thị trƣờng phân phối trong nƣớc nói chung, từ việc chi phối
hoạt động phân phối sẽ chi phối cả hoạt động sản xuất, không chỉ các doanh
nghiệp hoạt động trong thị trƣờng phân phối có nguy cơ bị hất khỏi thị trƣờng
mà các doanh nghiệp sản xuất cũng có khả năng bị ảnh hƣởng sâu rộng. Việc
ra đời của Luật thƣơng mại 2005 cùng những cam kết của Việt Nam với
WTO về dịch vụ phân phối đã tạo ra nhiều thay đổi trong việc quản lý và điều
chỉnh hoạt động bán buôn, vừa mang lại thời cơ đồng thời cũng tạo không ít
thách thức cho các nhà bán buôn trong nƣớc.
Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn vấn đề “Chức năng của thƣơng
nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất” làm đề tài cho bài khoá luận tốt
nghiệp của mình. Bài khoá luận nhằm mục đích nghiên cứu những chức năng
Nguyễn Thuỳ Linh 4 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
cơ bản của thƣơng nghiệp bán buôn với sản xuất trên cơ sở lý luận chung và
thực tiễn tại Việt Nam hiện nay, qua đó chỉ ra một số giải pháp nâng cao chất
lƣợng thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam nhằm thúc đẩy sản xuất trong nƣớc
phát triển.
Hiện nay tại Việt Nam vẫn còn nhiều quan điểm tranh cãi về khái niệm
thƣơng nghiệp là một ngành kinh tế chuyên thực hiện mua bán hay là một lĩnh
vực, hoạt động mua bán. Trong phạm vi bài khoá luận này, tôi chỉ nghiên cứu
thƣơng nghiệp bán buôn trên quan điểm thƣơng nghiệp là hoạt động mua bán
và thƣơng nghiệp bán buôn đƣợc hiểu đồng nhất với hoạt động bán buôn.
Trong bài khoá luận có sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu phân tích,
suy luận, so sánh, đối chiếu, kết hợp giữa phân tích lý thuyết với phân tích số
liệu thực tế để đƣa ra kết luận và nhận xét.
Nội dung bài khoá luận đƣợc cấu trúc gồm 3 chƣơng : Chƣơng 1 nhằm
phân tích những lý thuyết chung nhất về thƣơng nghiệp bán buôn, sản xuất và
mối quan hệ hữu cơ giữa chúng, chức năng của thƣơng nghiệp bán buôn trong
phục vụ sản xuất và mối liên hệ kinh tế chặt chẽ giữa bán buôn và sản xuất;
Chƣơng 2 đƣợc dành để phân tích một số nét về thực trạng thƣơng nghiệp bán
buôn Việt Nam và chức năng thƣơng nghiệp bán buôn Việt Nam trong phục
vụ sản xuất trong nƣớc, Chƣơng 3 đƣa ra một số giải pháp phát triển thƣơng
nghiệp bán buôn Việt Nam nhằm hoàn thiện hơn nữa chức năng phục vụ sản
xuất .
Trong quá trình hoàn tất bài khoá luận tốt nghiệp, tôi đã nhận đƣợc sự
hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình của giáo viên hƣớng dẫn là Nhà giáo ƣu tú
PGS. Vũ Hữu Tửu, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy. Tôi cũng xin gửi
lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô trong khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế
Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành
bài khoá luận này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, ngƣời
thân và bạn bè của tôi, những ngƣời đã tạo điều điều kiện hết sức để tôi hoàn
thành bài khoá luận.
Hà Nội, ngày 28 tháng 10 năm 2007.
Nguyễn Thuỳ Linh 5 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THƢƠNG NGHIỆP
BÁN BUÔN TRONG MỐI TƢƠNG QUAN VỚI SẢN XUẤT
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THƢƠNG NGHIỆP BÁN BUÔN
1. Thƣơng nghiệp và thƣơng nghiệp bán buôn
Hoạt động thƣơng nghiệp ra đời vào khoảng 4000 năm trƣớc tại vùng
Trung cận Đông gắn liền với sự phân công lao động lần thứ 2 tách thủ công
nghiệp ra khỏi nông nghiệp và xuất hiện chế độ tƣ hữu, sản xuất tự cấp tự túc
bƣớc đầu chuyển sang sản xuất hàng hoá. Hoạt động thƣơng nghiệp ban đầu
chỉ là hoạt động trao đổi đơn thuần giữa những cá thể sản xuất ra các loại sản
phẩm khác nhau có nhu cầu tình cờ gặp nhau. Cho đến khi phân công lao
động xã hội lần thứ 3 dẫn đến sự hình thành tầng lớp thƣơng nhân chuyên
đảm nhận việc mua hàng hoá từ ngƣời sản xuất và bán cho ngƣời tiêu dùng
thì thƣơng nghiệp chính thức ra đời. Theo Các Mác, “Thƣơng nghiệp là lĩnh
vực hoạt động kinh tế chuyên thực hiện giá trị hàng hoá do một số ngƣời nhất
định tiến hàng theo sự phân công chuyên môn hoá lao động xã hội. Về mặt
phạm trù kinh tế chính trị, thƣơng nghiệp biểu hiện quan hệ trao đổi sản phẩm
lao động dƣới hình thức hàng hoá thông qua trung gian tiền tệ, nhƣng đã trở
thành độc lập với các mối quan hệ trong xã hội.”1 Nhƣ vậy thƣơng nghiệp đã
tách thành một lĩnh vực hoạt động kinh tế riêng biệt, độc lập với sản xuất,
chuyên thực hiện chức năng lƣu thông hàng hoá thông qua mua bán.
Cho đến nay, thƣơng nghiệp đƣợc hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.
Một số ngƣời cho rằng “thƣơng nghiệp là ngành kinh tế thực hiện chức năng
phân phối hàng hoá bằng mua bán”. Khi hiểu thƣơng nghiệp là một ngành
kinh tế thì nó đƣợc tách biệt hoàn toàn khỏi hoạt động sản xuất, các công ty
sản xuất chỉ chịu trách nhiệm sản xuất ra sản phẩm và trách nhiệm đƣa các
sản phẩm này đến tiêu dùng chỉ thuộc về các công ty thƣơng nghiệp thuộc
1 Nguyễn Mại (1985), Giáo trình kinh tế thương nghiệp
Nguyễn Thuỳ Linh 6 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
ngành kinh tế thƣơng nghiệp. Điều này thể hiện rõ trong mô hình tổ chức sản
xuất và thƣơng nghiệp ở nƣớc ta dƣới cơ chế kinh tế tập trung bao cấp. Toàn
bộ sản phẩm đƣợc các xí nghiệp sản xuất tạo ra đều phải tập trung lại và phân
phối thông qua các công ty thƣơng nghiệp, và chỉ những công ty thƣơng
nghiệp này mới có chức năng phân phối hàng hoá trên thị trƣờng.
Một số quan điểm hiện đại lại cho rằng thƣơng nghiệp là một lĩnh vực
kinh tế. Khái niệm thƣơng nghiệp đƣợc đồng nhất với khái niệm hoạt động
thƣơng nghiệp hay hoạt động mua bán, là hoạt động mà ở đó ngƣời bán có
nghĩa vụ giao hàng và chuyển quyền sở hữu hàng hoá cho ngƣời mua, nhận
thanh toán tiền hàng, ngƣời mua có nghĩa vụ thanh toán tiền hàng cho bên
bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hoá. Hoạt động thƣơng nghiệp không
chỉ đƣợc tiến hành bởi chỉ các công ty thƣơng nghiệp mà nó thâm nhập vào
hầu hết các lĩnh vực trong nền kinh tế. Các nhà sản xuất, các nhà vận tải, bảo
hiểm cũng tiến hành mua bán các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ của mình. Hoạt
động thƣơng nghiệp khi đó đƣợc hiểu nhƣ một hoạt động dịch vụ mà trong
nhiều tài liệu thƣờng gọi là dịch vụ phân phối. Trong bối cảnh kinh tế hiện
nay, thực tế cho thấy hầu hết các doanh nghiệp bất kể hoạt động trong lĩnh
vực nào, dù đơn thuần kinh doanh mua bán hay các doanh nghiệp sản xuất,
các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ đều tiến hành hoạt động mua bán. Vì vậy
cách hiểu thứ hai tỏ ra phù hợp hơn. Hoạt động thƣơng nghiệp có thể căn cứ
trên tính chất và quy mô của hoạt động để phân chia thành bán buôn và bán
lẻ, cũng căn cứ trên phạm vi lãnh thổ của các giao dịch mua bán để chia thành
hoạt động mua bán trong nƣớc và hoạt động mua bán quốc tế.
Ở Việt Nam, khái niệm thƣơng nghiệp đôi khi còn đƣợc đồng nhất với
khái niệm thƣơng mại khi quan niệm thƣơng mại là mua bán. Tuy nhiên theo
khoản 1 Điều 3 Luật Thƣơng mại 2005, “Hoạt động thƣơng mại là hoạt động
nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu
tƣ, xúc tiến thƣơng mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác.” Nhƣ
Nguyễn Thuỳ Linh 7 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
vậy khái niệm thƣơng mại đã đƣợc mở ra rất rộng trong đó bao gồm hoạt
động mua bán hàng hoá. Vì vậy không thể đồng nhất khái niệm thƣơng
nghiệp và thƣơng mại mà hoạt động thƣơng nghiệp chỉ là một bộ phận nằm
trong hoạt động thƣơng mại.
Nằm trong mối tƣơng quan với khái niệm hoạt động thƣơng nghiệp,
thƣơng nghiệp bán buôn hay hoạt động bán buôn (Wholesales) là một bộ phận
của hoạt động thƣơng nghiệp. “Bán buôn là bán cho ngƣời kinh doanh trung
gian, chứ không phải bán thẳng cho ngƣời tiêu dùng”, phân biệt với hình thức
bán lẻ “là bán thẳng cho ngƣời tiêu dùng cuối cùng, từng cái từng ít một”2.
Theo tổ chức thƣơng mại thế giới- WTO, bán buôn là việc bán hàng
hóa cho những ngƣời bán lẻ, nhà công nghiệp, nhà thƣơng mại, tổ chức hoặc
những ngƣời sử dụng cho hoạt động kinh doanh khác hoặc nhà bán buôn khác
(“Wholesale is the sale of goods or merchandise to retailers, to industrial
commercial, in stitutional, or other professional business users, or others
wholesalers”3).
Theo UNSTAD bán buôn đƣợc định nghĩa là việc bán lại (mà không
làm thay đổi) hàng hóa mới hoặc đã qua sử dụng cho ngƣời bán lẻ, nhà công
nghiệp, nhà thƣơng mại, tổ chức hoặc những ngƣời sử dụng chuyên nghiệp
hoặc cho nhà bán buôn khác, hoặc hành động nhƣ một đại lý hay một môi
giới trong việc mua hoặc bán hàng hóa cho những cá nhân hay công ty đó.
(Wholesale is the resale (sale without transformation) of new and used goods
to retailers, to industrial, commercial, institutional or professional users, or to
other wholesalers, or involves acting as an agent or broker in buying
merchandise for, or selling merchadise, to such persons or companies.
Wholesalers frequently physically assemble, sort and grade goods in large
2Trung tâm từ điển - Viện ngôn ngữ học, Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, 2006 trang 31, 32
3 Wikipedia..the free encyclopedia, http:// www.bls.gov/iag/ifahome.ht
Nguyễn Thuỳ Linh 8 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
lots, break bulk, repack and redistribute in smaller lots”4). Khái niệm bán
buôn của UNSTAD rất rộng, bao gồm cả ngƣời đại lý và môi giới dù những
ngƣời này chỉ thực hiện chức năng trung gian, giúp nhà sản xuất tìm kiếm
khách hàng, có thể thay nhà sản xuất đàm phán, thƣơng lƣợng, nhƣng không
sở hữu hàng hoá để thực hiện bán lại.
Theo Philip Kotler- ngƣời đƣợc mệnh danh là cha đẻ của marketing
hiện đại, “bán buôn bao gồm mọi hoạt động có liên quan đến việc bán hàng
hoá và dịch vụ cho những ngƣời mua để bán lại hay sử dụng vào mục đích
kinh doanh. Nó loại trừ những ngƣời sản xuất, những chủ trang trại, bởi vì họ
là những ngƣời đầu tiên tham gia vào quá trình sản xuất, và nó cũng loại trừ
cả những ngƣời bán lẻ.”5
Nhƣ vậy, hiện có nhiều định nghĩa khác nhau về bán buôn, nhƣng từ
những định nghĩa trên có thể thấy bán buôn là hoạt động bán những lô hàng
lớn cho những ngƣời kinh doanh tức là những ngƣời mua hàng hoá với mục
đích kinh doanh chứ không phải với mục đích tiêu dùng. Nhà bán lẻ có thể
mua hàng từ nhà bán buôn để bán lại cho ngƣời tiêu dùng; nhà sản xuất có thể
mua hàng từ nhà bán buôn để sử dụng trong quá trình sản xuất hàng hoá. Phân
biệt với nhà bán lẻ là những ngƣời bán hàng hoá cho ngƣời tiêu dùng cuối
cùng mua hàng hoá với mục đích tiêu dùng cá nhân. Nhà bán buôn có vị trí
nằm giữa các nhà sản xuất trong chuỗi cung ứng nguyên vật liệu và giữa nhà
sản xuất và nhà bán lẻ trong chuỗi phân phối hàng hoá tiêu dùng.
4 Wikipedia..the free encyclopedia, http:// www.bls.gov/iag/ ifahome.ht
5 Philip Kotler, Quản trị Marketing, Nhà xuất bản Thống kê, 2003 trang 652
Nguyễn Thuỳ Linh 9 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng của thương nghiệp bán buôn trong phục vụ sản xuất
Nhà Nhà Nhà Nhà Nhà Ngƣời
sản bán sản bán bán tiêu
xuất buôn xuất buôn lẻ dùng
nguyên hàng
vật liệu tiêu
dùng
Nguyên vật liệu
Hàng tiêu dùng
sản xuất
Quá trình lƣu thông hàng hóa
Hoạt động bán buôn không giới hạn trong phạm vi lãnh thổ một quốc
gia. Khi nó vƣợt ra khỏi biên giới một quốc gia thì hoạt động bán buôn trở
thành một hình thức của xuất khẩu. Các nhà xuất khẩu có thể tiến hành kinh
doanh dƣới hình thức bán buôn nếu họ xuất khẩu hàng hoá với số lƣợng lớn
và bán lại cho nhà bán lẻ hoặc nhà sản xuất,…tại nƣớc nhập khẩu. Đa phần
các hoạt động xuất khẩu thực hiện theo phƣơng thức này. Do đó hoạt động
bán buôn và hoạt động xuất khẩu có một phần nội hàm trùng nhau, một số
nhà bán buôn có thể là nhà xuất khẩu và đa phần nhà xuất khẩu là nhà bán
buôn.
2. Đặc trƣng của hoạt động bán buôn
2.1. Mua bán hàng hoá với số lượng lớn
Các nhà sản xuất có thể cung cấp một lƣợng hàng hóa đủ để đáp ứng
nhu cầu của hàng triệu ngƣời tiêu dùng với dây chuyền sản xuất ngày càng
hiện đại, nhƣng sẽ rẻ hơn và nhanh hơn nếu họ đóng gói và vận chuyển hàng
hóa theo những lô hàng lớn thay vì phục vụ theo yêu cầu của những nhà bán
lẻ riêng rẽ. Nhà bán buôn đảm nhiệm việc đặt mua những lô hàng lớn từ nhà
sản xuất và đóng gói lại theo những lô nhỏ hơn, phù hợp với nhu cầu của
Nguyễn Thuỳ Linh 10 Trung 1 Khoá 42 KTNT
Chức năng c