Khóa luận Đánh giá tình hình huy động và sử dụng vốn phục vụ xây dựng nông thôn mới tại xã Tiến hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng bình giai đoạn 2011 - 2015

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ----------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN PHỤC VỤ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ TIẾN HÓA, HUYỆN TUYÊN HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH GIAI ĐOẠN 2011-2015 ĐẶNG THỊ NGỌC HOAN Khóa học: 2012 - 2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ----------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN PHỤC VỤ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ TIẾN HÓA, HUYỆN TUYÊN HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH GIAI ĐOẠN 2011-2015 Huế, tháng 5 năm 2016 Giáo viên hướng dẫn: Ts:Nguyễn Ngọc Châu Sinh viên thực hiện Đặng Thị Ngọc Hoan Lớp: K46B-KHĐT Niên khóa: 2012-2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu Lời Cảm Ơn Để hoàn thành đề tài này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Châu đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình làm bài Đề tài tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn quý Thầy giáo, Cô giáo trong Khoa Kinh Tế Phát Triển, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế đã tận tình chỉ dạy, truyền đạt kiến thức trong những năm em học tập tại trường. Với những kiến thức được tiếp thu trên ghế nhà trường không chỉ là nền tảng để em hoàn thành khóa luận này mà còn là hành trang cho em bước vào đời đầy tự tin và vững chắc nhất. Em xin chân thành cảm ơn Chủ tịch UBND xã đã cho phép, tạo điều kiện thuận lợi để em được thực tập tại đây. Đồng cảm ơn các Chú phòng Địa chính- Xây dựng, các Cô, các Chị phòng Kế toán - thủ quỹ, phòng Thống kê đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ em hoàn thành khóa thực tập tốt nghiệp, cũng như hoàn thành bài khóa luận này. Do thời gian cũng như kiến thức, kinh nghiệm của bản thân còn nhiều hạn chế nên trong bài báo cáo tốt nghiệp này sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế nhất định. Vì thế, em rất mong được nhận sự chỉ bảo, cũng như những đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô để em có thể bổ sung, hoàn thiện bài báo cáo hơn nữa, và nâng cao kiến thức cho mình, phục vụ tốt hơn cho công việc sau này. Huế, tháng 5 năm 2016 Sinh viên thực hiện Đặng Thị Ngọc Hoan SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT i Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 3 5. Kết cấu đề tài. .............................................................................................................. 3 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................... 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HUY ĐỘNG, SỬ DỤNG NGUỒN VỐN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI. ............................................... 4 1.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................................. 4 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................... 4 1.1.2. Sự cần thiết xây dựng nông thôn mới ................................................................ 8 1.1.3. Cơ sở pháp lí xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam. ......................................... 9 1.1.4. Vai trò của xây dựng nông thôn mới. .............................................................. 10 1.1.5. Các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. ............................................................. 10 1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................ 13 1.2.1. Chương trình phát triển nông thôn mới ở Việt Nam. ...................................... 13 1.2.2. Nguồn vốn để xây dựng nông thôn mới. ......................................................... 17 1.2.3. Vai trò của các nguồn vốn đầu tư tác động tới chương trình xây dựng nông thôn mới. .................................................................................................................... 18 1.2.4. Một số bài học kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới. ................................... 19 CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN PHỤC VỤ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ TIẾN HÓA. ............................. 21 2.1. Giới thiệu chung về địa bàn nghiên cứu. ................................................................ 21 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................ 21 2.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội. ................................................................................. 25 2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện phát triển của xã. ............................................... 33 2.2. Đánh giá chung về tình hình thực hiện xây dựng nông thôn mới của xã giai đoạn 2011-2015. ..................................................................................................................... 35 2.3. Thực trạng huy động vốn đầu tư cho chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015. ............................................................................................................ 38 SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu 2.3.1. Cơ chế chính sách ban hành về nguồn lực đầu tư cho chương trình. .............. 38 2.3.2. Kết quả huy động nguồn lực đầu tư theo các nguồn vốn. ............................... 39 2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng huy động nguồn lực cho chương trình nông thôn mới. .................................................................................................................... 45 2.4. Thực trạng sử dụng nguồn vốn đầu tư cho chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015. ..................................................................................................... 47 2.4.1. Thực trạng sử dụng nguồn vốn cụ thể theo các tiêu chí trong giai đoạn 2011- 2015............................................................................................................................ 47 2.4 .2. Đánh giá chung tình hình sử dụng nguồn vốn đầu tư và kết quả đạt được .... 49 2.5. Đánh giá của người dân trong quá trình thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới. ........................................................................................................................ 53 2.5.1. Hiểu biết của người dân về chương trình nông thôn mới. ............................... 54 2.5.2. Sự tham gia của người dân vào việc huy động nguồn lực. .............................. 54 2.5.3. Đánh giá của người dân về tình hình sử dụng nguồn lực trên địa bàn xã. ...... 56 2.5.4. Một số đánh giá chung về hiệu quả chương trình xây dựng NTM. ................. 56 2.5.5. Ý kiến đóng góp của người dân. ...................................................................... 58 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN TRONG XÂY DỰNG NTM CỦA XÃ TIẾN HÓA TRONG GIAI ĐOẠN 2016-2020. ..................................................................................... 59 3.1. Định hướng huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng NTM của xã trong giai đoạn 2016-2020. ..................................................................................................... 59 3.2. Giải pháp huy động và sử dụng nguồn vốn trong xây dựng NTM của xã trong giai đoạn 2016-2020. ............................................................................................................ 60 3.2.1. Triển khai thực hiện các giải pháp huy động các loại nguồn vốn. .................. 60 3.2.2. Nâng cao chất lượng công tác quản lý để sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư. 62 3.2.3. Các giải pháp khác ........................................................................................... 62 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 64 1. Kết luận ...................................................................................................................... 64 2. Kiến nghị ................................................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 67 PHỤ LỤC SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT iii Đạ i h ọc K inh ế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU Kí hiệu viết tắt Tên đầy đủ AN-TTXH : An ninh, trật tự xã hội BQL : Ban quản lý CNH-HĐH : Công nghiệp hóa-hiện đại hóa FDI : Foreign Direct Investment HĐND : Hội đồng nhân dân HTX : Hợp tác xã NTM : Nông thôn mới ODA : Official Development Assistance ODF : Official Development finance TCSX : Tổ chức sản xuất THCS : Trung học cơ sở; THPT : Trung học phổ thông UBMTTQ : Ủy ban mặt trận Tổ quốc UBND : Ủy ban nhân dân VH-TT-DL : Văn hóa, thể thao và du lịch SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT iv Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: 19 tiêu chí về nông thôn mới ................................................................ 11 Bảng 2.1: Hiện trạng sử dụng đất của xã năm 2014 .............................................. 23 Bảng 2.2: Kế hoạch hoàn thành tiêu chí NTM giai đoạn 2011-2015. .................... 36 Bảng 2.3: Kết quả đạt được tiêu chí NTM trong giai đoạn 2011-2015. ................. 37 Bảng 2.4: Bảng phân bổ nguồn vốn theo các nguồn trong giai đoạn 2011-2015. ... 39 Bảng 2.5: Tổng hợp kết quả hiến đất làm đường của các thôn trên địa bàn xã năm 2014 43 Bảng 2.6: Tổng hợp kết quả góp tiền mặt, ngày công làm đường của các thôn trên địa bàn xã năm 2014 ............................................................................................. 44 Bảng 2.7: Tình hình sử dụng nguồn vốn theo các tiêu chí NTM giai đoạn 2011-2015. ..... 47 Bảng 2.8: Tổng hợp tình hình sử dụng nguồn vốn theo các nhóm tiêu chí NTM ... 49 Bảng 2.9 : Mức đóng góp của người dân đã đóng góp. ......................................... 55 Bảng 2.10: Ý kiến của người dân về sử dụng nguồn lực ....................................... 56 Bảng 3.1 : Kế hoạch hoàn thành các tiêu chí NTM còn lại của xã trong giai đoạn 2016-2020. ........................................................................................................... 59 SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT v Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Qua đề tài “Đánh giá tình hình huy động và sử dụng vốn phục vụ xây dựng nông thôn mới tại xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2011-2015” Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá được tình hình huy động nguồn vốn cũng như quá trình sử dụng nó trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015, từ đó tìm ra những giải pháp khắc phục để phát huy vai trò của nguồn vốn và đẩy nhanh quá trình xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn tiếp theo của xã Tiến Hóa. Dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu: Thông qua các tạp chí, sách báo, báo cáo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, báo cáo tình hình thực hiện.liên quan đến nội dung thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thu thập và phân tích số liệu - Phương pháp điều tra, phỏng vấn người dân - Phương pháp nghiên cứu thực tế hiện trường Kết quả nghiên cứu đạt được Năm 2011, Tiến Hóa vinh hạnh là một trong bốn xã điểm của Huyện triển khai mô hình xây dựng nông thôn mới của Chính phủ. Xuất phát điểm là xã có điều kiện phát triển kinh tế còn thấp, đời sống người dân chưa được nâng cao, khó khăn về mọi mặt. Nhưng sau 5 năm thực hiện (2011-2015), nhờ vào sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và sức dân, xã Tiến Hóa đã đạt được những thành tựu đáng kể trong phát triển nông nghiệp nông thôn, đời sống người dân được cải thiện. Trong giai đoạn này, nguồn vốn đã huy động và sử dụng là 312.460 triệu đồng, xã đã hoàn thành được 16/19 tiêu chí NTM do Chính phủ đề ra. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. BQL dự án cần thực hiện một số giải pháp khắc phục như nâng cao năng lực, chất lượng công tác quản lý của cán bộ, xây dựng các cơ chế huy động nguồn lực, tuyên truyền vận động người dân chung tay xây dựng NTMđể có thể huy động hiệu quả các nguồn lực, thực hiện chương trình NTM một cách hiệu quả hơn trong những năm tiếp theo. SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT vi Đạ i h ọ K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Với mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) đất nước, ngành nông nghiệp ít được quan tâm hơn, đặc biệt là khu vực nông thôn có quy mô nhỏ, lẻ, lợi ích người nông dân còn bị xem nhẹ. Tốc độ phát triển kinh tế nhanh bên cạnh những lợi ích mang lại, cũng có không ít khó khăn. Vấn đề khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn giữa các khu vực trong cả nước, nhất là giữa khu vực thành thị và nông thôn. Phần lớn các hộ nông dân trên cả nước đều còn đang sử dụng phương tiện, kỹ thuật lạc hậu trong sản xuất nông nghiệp, nên mang lại hiệu quả thấp, kinh tế khó khăn. Vì vậy, hàng loạt các vấn đề cần được giải quyết để nâng cao mức sống cho người dân như: giải quyết việc làm, cải thiện giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng, kỹ thuật sản xuất nuôi trồng, cơ chế quản lýtại các địa phương. Trước những tình hình đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước và hội nhập kinh tế toàn cầu, Nhà nước cần có những chính sách cụ thể mang tính đột phá nhằm giải quyết toàn bộ các vấn đề của nền kinh tế. Đáp ứng yêu cầu này, Nghị quyết của Đảng về nông nghiệp nông thôn đi vào thực tiễn, đẩy nhanh tốc độ CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn, việc cần làm trong giai đoạn hiện nay là xây dựng cho được các mô hình nông thôn mới đủ đáp ứng yêu cầu phát huy nội lực của nông dân, nông nghiệp, nông thôn, đủ điều kiện hội nhập nền kinh tế thế giới. Thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về “Nông nghiệp, nông dân và nông thôn”, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành “Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới” (Quyết định số 491/QĐ-Ttg ngày 16/4/2009) và “Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới” tại Quyết định số 800/QĐ- Ttg ngày 06/4/2010 nhằm thống nhất chỉ đạo việc xây dựng nông thôn mới trên cả nước. Cùng với quá trình thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển nông thôn, huyện Tuyên Hóa đã triển khai cho các xã tiến hành xây dựng mô hình nông thôn mới, xây dựng thôn, xóm có cuộc sống no đủ, văn minh, môi trường trong sạch. Năm 2011, Tiến Hóa vinh hạnh là một trong bốn xã điểm của Huyện triển khai mô hình xây dựng nông thôn mới của Chính phủ. Là xã có điều kiện phát triển kinh tế SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT 1 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu còn thấp, đời sống người dân chưa được nâng cao, khó khăn về mọi mặt. Nhưng sau 5 năm thực hiện (2011-2015), xã Tiến Hóa đã đạt được những thành tựu đáng kể trong phát triển nông nghiệp ở địa phương, nếp sống, mức sống, thu nhập của người dân được cải thiện. Để làm được những thành quả đó thì yếu tố về nguồn vốn đóng một vai trò cực kỳ lớn trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Để thấy được những kết quả đã đạt được trong quá trình huy động, sử dụng nguồn vốn và đồng thời tìm ra giải pháp để phát huy hơn nữa tầm quan trọng của nguồn vốn trong quá trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, em đã chọn đề tài “ Đánh giá tình hình huy động và sử dụng vốn phục vụ xây dựng nông thôn mới tại xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2011-2015” làm vấn đề nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá được tình hình huy động nguồn vốn cũng như quá trình sử dụng vốn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015, từ đó tìm ra những giải pháp khắc phục để phát huy vai trò của nguồn vốn và đẩy nhanh quá trình xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn tiếp theo của xã Tiến Hóa. 2.2. Mục tiêu cụ thể Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về nông thôn mới và ảnh hưởng của nguồn vốn đến xây dựng NTM. Đánh giá tình hình huy động nguồn vốn từ các nguồn hỗ trợ và kết quả sử dụng nguồn vốn đó trong quá trình xây dựng. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm khắc phục những khó khăn còn gặp phải để thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trong những năm tiếp theo tốt hơn. 3. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được thực hiện thông qua các phương pháp nghiên cứu đánh giá: - Phương pháp thu thập, phân tích số liệu từ các báo cáo của cơ quan chính quyền và các bộ phận liên quan. - Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh số liệu qua các năm để rút ra sự thay đổi qua các năm. SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT 2 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu - Phương pháp điều tra chọn mẫu: Lấy ý kiến đánh giá của người dân tại 3 thôn điển hình của xã. - Xử lý số liệu thông qua mô hình spss 20 và Microsoft office excel. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hình thức huy động vốn đã thực hiện và tình hình sử dụng nguồn vốn trong việc xây dựng nông thôn mới của tổng thể xã Tiến Hóa. 4.2. Phạm vi nghiên cứu. 4.2.1. Phạm vi nội dung: Trong quá trình nghiên cứu chỉ tập trung vào vấn đề huy động và sử dụng nguồn vốn cho xây dựng NTM của xã Tiến Hóa. 4.2.2. Phạm vi không gian Đề tài nghiên cứu trên địa bàn xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Lấy ý kiến đánh giá của người dân 3 thôn trên địa bàn xã là: thôn Tam Đa, thôn Thanh Trúc và thôn Chợ Cuồi. 4.2.3. Phạm vi thời gian Thời gian nghiên cứu đề tài là giai đoạn 2011-2015. 5. Kết cấu đề tài. Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động, sử dụng nguồn vốn xây dựng nông thôn mới. Chương 2: Tình hình huy động và sử dụng vốn phục vụ xây dựng nông thôn mới tại xã Tiến Hóa. Chương 3: Định hướng và giải pháp huy động và sử dụng nguồn vốn phục vụ xây dựng nông thôn mới tại xã Tiến Hóa. SVTH: Đặng Thị Ngọc Hoan – Lớp: K46 B KHĐT 3 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Châu PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HUY ĐỘNG, SỬ DỤNG NGUỒN VỐN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI. 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản  Khái niệm về nông thôn mới - Khái niệm nông thôn: Đến nay, khái niệm nông thôn được thống nhất với quy định tại Theo Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21-8-2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cụ thể: "Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là ủy ban nhân dân xã". - Khái niệm nông thôn mới: + Là nông thôn mà trong đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. + Nông thôn mới c