Khóa luận Định hướng việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp

[KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt i MỤC LỤC Trang Chương 1: TỔNG QUAN..................................................................................... 1 1.1. Cơ sở hình thành đề tài .............................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 4 1.2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................... 4 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 4 1.3. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 4 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 4 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 4 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 5 1.5. Ý nghĩa đề tài ............................................................................................ 5 1.6. Bố cục nghiên cứu ..................................................................................... 5 Chương 2: BỐI CẢNH NGHIÊN CỨU .............................................................. 7 2.1. Tình hình việc làm của sinh viên .............................................................. 7 2.2. Vấn đề định hướng việc làm cho sinh viên ............................................... 9 Chương 3: CƠ SỞ LÝ LUẬN - MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........................... 12 3.1. Các khái niệm có liên quan ..................................................................... 12 3.1.1. Việc làm ............................................................................................. 12 3.1.2. Thị trường lao động ........................................................................... 16 3.1.3. Nghề nghiệp và đặc điểm của nghề nghiệp ....................................... 18 3.1.4. Sinh viên ............................................................................................ 19 3.1.5. Thất nghiệp ........................................................................................ 20 3.2. Các lý thuyết kinh tế về việc làm ............................................................ 21 3.2.1. Lý thuyết tiếp thị địa phương ............................................................. 21 3.2.2. Thuyết kinh tế theo trường phái cổ điển (A.Smith và D.Ricardo) .... 23 3.2.3. Lý thuyết về việc làm của John Maynard Keynes ............................. 23 3.2.4. Lý thuyết việc làm và thất nghiệp của C.Mac ................................... 24 3.2.5. Lý thuyết về thái độ ........................................................................... 25 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng việc làm ..................................... 28 [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt ii 3.3.1. Sự hấp dẫn của địa phương ................................................................ 28 3.3.2. Môi trường làm việc ........................................................................... 28 3.3.3. Năng lực bản thân .............................................................................. 29 3.3.4. Thị trường lao động ........................................................................... 30 3.3.5. Đặc điểm công ty ............................................................................... 32 3.3.6. Điều kiện gia đình .............................................................................. 33 3.4. Giới thiệu một số mô hình nghiên cứu trước đây ................................... 34 3.4.1. Nghiên cứu nước ngoài ...................................................................... 34 3.4.2. Nghiên cứu trong nước ...................................................................... 36 3.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất .................................................................... 37 Chương 4: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 40 4.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................. 40 4.2. Thang đo được sử dụng ........................................................................... 41 4.3. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................. 42 4.4. Phương pháp chọn mẫu, cỡ mẫu ............................................................. 43 4.5. Phương pháp phân tích số liệu ................................................................ 43 4.6. Quy trình – tiến độ thực hiện .................................................................. 44 Chương 5: ĐỊNH HƯỚNG VIỆC LÀM CỦA SINH VIÊN SAU KHI TỐT NGHIỆP ............................................................................................................... 46 5.1. Thông tin mẫu ......................................................................................... 46 5.2. Thống kê mô tả đặc điểm mẫu nghiên cứu ............................................. 48 5.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến định hướng việc làm .................... 59 5.4. Phân tích ANOVA để tìm hiểu sự khác biệt trong định hướng việc làm của sinh viên ..................................................................................................... 69 5.5. Đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến định hướng việc làm ..72 5.6. Phân tích các yếu tố có ảnh hưởng đến việc làm của sinh viên .............. 78 5.7. Đo lường yếu tố cần thiết đến quá trình tìm việc làm của sinh viên ...... .80 5.8. Đo lường các yếu tố mà sinh viên quan tâm khi quyết định chọn nơi làm việc của sinh viên .............................................................................................. 84 Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................... 88 6.1. Kết luận ................................................................................................... 88 6.2. Kiến nghị ................................................................................................. 89 [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt iii 6.3. Hạn chế của đề tài ................................................................................... 91 6.4. Đề xuất nghiên cứu tiếp theo................................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 92 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 94 [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt iv DANH MỤC BẢNG
  Bảng 3.1: Yếu tố hấp dẫn cứng và mềm của địa phương ......................... 23 Bảng 4.1: Cấu trúc bảng hỏi và thang đo .................................................. 41 Bảng 4.2: Tiến độ thực hiện ...................................................................... 44 Bảng 5.1: Mô tả mẫu khảo sát phân theo đơn vị trường ........................... 46 Bảng 5.2: Mô tả mẫu theo độ tuổi ............................................................. 48 Bảng 5.3: Mô tả thống kê về quê quán của sinh viên ............................... 49 Bảng 5.4: Mô tả thống kê giữa ngành học và loại công việc .................... 50 Bảng 5.5: Mô tả thống kê giữa học lực và địa điểm làm việc .................. 51 Bảng 5.6: Mô tả thống kê giữa lý do chọn nơi làm việc và loại hình DN 52 Bảng 5.8: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett ......................................... 58 Bảng 5.9: Bảng tóm tắt các hệ số khi sử dụng phân tích nhân tố ............. 59 Bảng 5.10: Kết quả phân tích Cronbach Alpha ....................................... 66 Bảng 5.11: Hệ số sig. khi so sánh sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng của các nhóm đối tượng khảo sát khác nhau về yếu tố cá nhân ............................... 70 Bảng 5.12: Kết quả phân tích Cronbach Alpha (Q18) .............................. 84 Bảng 5.13: Kết quả phân tích Cronbach Alpha (Q14) .............................. 87 [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt v DANH MỤC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ 
 Hình 2.1: Nhu cầu nhân lực ngành – nghề giai đoạn 2012-2015 .............. 8 Hình 3.1: Kết cấu một việc làm ................................................................ 24 Hình 3.2: Mô hình các bước tiến hành để ra một quyết định phức tạp (Kotler và Fox) ................................................................................................... 27 Hình 3.3: Mô hình nghiên cứu .................................................................. 37 Hình 5.1: Kết hợp giữa giới tính và khu vực sinh trưởng ......................... 47 Hình 5.2: Kết hợp giữa năm học và chuyên ngành học ............................ 48 Hình 5.3: Cá nhân ảnh hưởng đến sinh viên ............................................. 54 Hình 5.4: Kênh thông tin tìm hiểu về việc làm ......................................... 56 Hình 5.5: Khó khăn khi tìm việc của sinh viên ......................................... 57 Hình 5.6: Mức độ ảnh hưởng của năng lực bản thân ................................ 72 Hình 5.7: Mức độ ảnh hưởng của môi trường làm việc ............................ 72 Hình 5.8: Mức độ ảnh hưởng của thị trường lao động ............................. 73 Hình 5.9: Mức độ ảnh hưởng của sự hấp dẫn địa phương ........................ 74 Hình 5.10: Mức độ ảnh hưởng của đặc điểm công ty ............................... 75 Hình 5.11: Mức độ ảnh hưởng của điều kiện gia đình ............................. 76 Hình 5.12: Mức độ ảnh hưởng của chính sách ưu đãi .............................. 77 Hình 5.13: Mô hình nghiên cứu đã hiệu chỉnh ......................................... 87 [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT  ĐHKHXH&NV: Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ĐHQGHN: Đại học Quốc gia Hà Nội SV: Sinh viên TP HCM: Thành phố Hồ Chí Minh DSHĐKT: Dân số hoạt động kinh tế ĐBSCL: Đồng Bằng Sông Cửu Long [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 1 Chương 1: TỔNG QUAN Chương này nêu lên các nội dung sau: 1) Cơ sở hình thành đề tài 2) Mục tiêu nghiên cứu 3) Phương pháp nghiên cứu 4) Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5) Ý nghĩa đề tài 6) Bố cục nội dung nghiên cứu 1.1. Cơ sở hình thành đề tài Trong hệ thống giáo dục thì giáo dục Đại học có tác động mạnh mẽ đến xã hội loài người, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khi mà khoa học kỹ thuật đã có những bước phát triển vượt bậc. Kinh tế tri thức đã dần thay thế cho nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu. Sứ mạng đào tạo nhân lực của các trường đại học, việc khai thác và sử dụng kết quả của quá trình giáo dục ở Việt Nam hiện nay là đề tài thu hút rất nhiều sự quan tâm của toàn xã hội. Bởi vì vấn đề đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực sao cho hợp lý, có hiệu quả không chỉ là vấn đề riêng của ngành giáo dục mà là của toàn xã hội, của doanh nghiệp, của nhà trường và của bản thân mỗi sinh viên. Bên cạnh sự phát triển đó cũng tồn tại nhiều vấn đề bất cập. Một vấn đề đã tốn rất nhiều giấy mực của các ngành, các cơ quan chức năng là vấn đề việc làm. Đặc biệt là vấn đề việc làm của sinh viên mới ra trường. Vấn đề này đã khiến rất nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu tiến hành các cuộc khảo sát, nghiên cứu để tìm ra giải pháp giúp giải quyết vấn đề này. Nhưng những kết quả từ các cuộc hội thảo, hướng nghiệp chỉ phần nào giải quyết được vấn đề đó. Đây thực sự là nỗi lo chung của bất cứ sinh viên nào sau khi tốt nghiệp. Nỗi lo đó hoàn toàn có cơ sở khi mà theo số liệu thống kê gần đây thì rất nhiều sinh viên ra trường chưa có việc làm hoặc có việc làm nhưng “trái ngành, trái nghề”. Trước đây có nhiều cuộc nghiên cứu đã giúp chúng ta có nhận thức rõ hơn vấn đề việc làm trong xã [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 2 hội. Như vào năm 1999, điều tra sinh viên tốt nghiệp trong 51 trường Đại học và Cao đẳng, số sinh viên tốt nghiệp là 20.540 sinh viên nhưng tỷ lệ sinh viên có việc làm là 72,47%, còn lại 27,53% sinh viên là chưa có việc làm. Năm 2008, theo thống kê riêng của chương trình việc làm của báo Người Lao Động thì bình quân cứ 100 lao động Đại học đến đăng ký tìm việc làm thì có khoảng 80 người (tương đương 80%) không tìm được việc làm trong khoảng 3 tháng đầu sau khi tốt nghiệp, 50% thất nghiệp trong sáu tháng đầu và 30% sau một năm, những con số rất đáng lo ngại. Cũng trong năm 2008, theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cả nước chỉ có khoảng 25 trường có tỷ lệ trên 60% sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành nghề đào tạo. Và con số này tập trung chủ yếu vào các trường: Đại học Y Dược, Đại học Ngoại thương, Học viện Ngân hàng, Đại học Kinh tế,. Còn tại Tp Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế của cả nước, theo ông Nguyễn Hoàng Khang, Trưởng phòng Lao động – Tiền công – Tiền lương thuộc Sở Lao động – Thương binh – Xã hội Tp Hồ Chí Minh cho biết: Mỗi năm Tp Hồ Chí Minh có khoảng 32.000 sinh viên Đại học tốt nghiệp, trong đó có khoảng 30% sinh viên có việc làm phù hợp, khoảng 50% có việc làm trái ngành đào tạo. (Trần Khánh Đức, Lao động việc làm và nguồn nhân lực ỏ Việt Nam 15 năm đổi mới, Nxb Thế giới, Hà Nội, 2001) Theo một kết quả điều tra của Trường ĐHKHXH&NV (ĐHQGHN) vào tháng 02/2009, đối tượng là sinh viên K44 đến K48 các khoa Tâm lí học, Thông tin – Thư viện, Ngôn ngữ học thì chỉ có 41,9% sinh viên ra trường sau 01 năm có việc làm đúng ngành được đào tạo, 18,8% làm việc trái ngành, 1,8% không có việc là và 1,8% tiếp tục học sau đại học. Theo một kết quả điều tra về các cựu sinh viên sau khi ra trường, chỉ có 24% sinh viên cho rằng kiến thức được học phù hợp với công việc, còn 76% còn lại cho rằng không phù hợp với công việc thực tế. [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 3 Mặc dù hiện này cùng với sự phát triển của đất nước về kinh tế, xã hội thì các công ty, nhà máy, xí nghiệp trong và ngoài nước mọc lên rất nhanh tuy nhiên số lượng sinh viên ra trường cũng tăng lên. Chính vì nhiều người, ít việc nên buộc các bạn sinh viên khi ra trường phải cạnh tranh khốc liệt trong các cuộc tuyển dụng để tìm cho mình một công việc tốt, đúng chuyên ngành của mình. “Đầu ra” của các trường Đại học, Cao đẳng luôn là một vấn đề nóng rất được xã hội quan tâm, nhất là các bạn trẻ vừa rời ghế giảng đường. Ngay từ khi quyết định thi vào một trường nào đó thì phần lớn thí sinh và gia đình đều đặt ra câu hỏi: “Nếu thi đỗ vào đó, học xong thì làm gì? Và xin vào đâu làm?”. Nhưng lo lắng thì cứ lo lắng, thi thì vẫn thi để rồi sau bốn năm miệt mài ôn học, các sinh viên ra trường vẫn hoang mang không biết phải làm gì để sống khi cầm tấm bằng Đại học trên tay. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sinh viên ra trường chưa tìm được việc làm. Một trong những nguyên nhân đó là do sinh viên định hướng nghề nghiệp không rõ ràng. Nhiều người quản lý nhân sự ở các công ty nước ngoài nhận định: “Lao động trẻ thiếu và yếu về ngoại ngữ cũng như sự tự tin trong giao tiếp. Quan trọng hơn là họ chưa có định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Đại đa số có tư tưởng xin việc vì quyền lợi bản thân chứ chưa nghĩ nhiều về công việc, chưa thật sự tâm huyết và sống chết vì nó”. Việc làm sau khi tốt nghiệp của sinh viên, đặc biệt là sinh viên đại học là một vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam. Vì thế tìm hiểu được nhu cầu, nguyện vọng việc làm sau khi tốt nghiệp của sinh viên là góp phần giải quyết được vấn đề “nóng” hiện nay của sinh viên. Do đó, đề tài “Định hướng việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp” có ý nghĩa không chỉ cho bản thân sinh viên, cho nhà trường mà còn cho toàn xã hội. [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 4 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Tìm hiểu về định hướng việc làm của sinh viên kinh tế sau khi tốt nghiệp của các trường đại học trên địa bàn Tp Cần Thơ. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể  Thực trạng định hướng việc làm của sinh viên.  Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến định hướng chọn việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp.  Phân tích sự khác biệt trong cách định hướng chọn việc làm của sinh viên 1.3. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được tiến hành thông qua hai bước: Bước 1: Nghiên cứu sơ bộ bằng cách thực hiện nghiên cứu định tính: Tham khảo các dữ liệu thứ cấp, trao đổi và thảo luận với một số sinh viên đang học tại trường Đại học Tây Đô để thiết lập vấn đề nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu, đề cương nghiên cứu và mô hình nghiên cứu từ đó hình thành bản câu hỏi nghiên cứu. Bước 2: Nghiên cứu chính thức: Tiến hành nghiên cứu định lượng bằng cách tiếp xúc và phỏng vấn trực tiếp đối tượng nghiên cứu bằng bảng câu hỏi đã thiết kế ở bước 1; sau đó mã hóa và làm sạch dữ liệu sơ cấp; tiến hành xử lý dữ liệu bằng công cụ hỗ trợ SPSS 18.0; phân tích dữ liệu và trình bày kết quả nghiên cứu. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài sẽ tiến hành khảo sát trên đối tượng là sinh viên năm ba, năm cuối khối ngành Kinh tế - Quản trị kinh doanh của các trường Đại học vì đây là đối tượng mang tính đại diện cao, liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu. [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 5 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi 3 trường đại học trên địa bàn Tp Cần Thơ: Trường Đại học Cần Thơ, Trường Đại học Tây Đô và Trường Đại học Tại chức Cần Thơ. 1.5. Ý nghĩa đề tài  Đối với sinh viên Vấn đề việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp là một vấn đề cấp thiết. Vì đây là nỗi lo chung của sinh viên sau khi tốt nghiệp và là nỗi lo riêng cho bản thân tôi. Qua đề tài này, các bạn sinh viên năm cuối sẽ có cái nhìn rõ nét hơn về vấn đề việc làm của mình trong tương lai. Từ đó có thể có những bước chuẩn bị cần thiết cho tương lai. Đồng thời giúp giải tỏa được một phần những lo lắng, vướng mắc cho sinh viên khi bước ra ngoài môi trường thực tế chứ không bị bó hẹp trong phạm vi nhà trường. Bên cạnh đó, đề tài còn giúp sinh viên nhận thức rõ ngành học của mình và điều quan trọng là ổn định tâm lý và có định hướng đúng đắn, rõ ràng hơn cho nghề nghiệp trong tương lai.  Đối với nhà trường Thông qua đề tài này phản ánh một số định hướng, mong muốn, nguyện vọng về vấn đề việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp, từ đó hiểu được một số khó khăn, lo lắng của sinh viên. Qua đó giúp cho nhà trường có một số hướng về giáo dục - đào tạo, hướng nghiệp nhằm giải quyết phần nào những mong muốn của sinh viên để giúp sinh viên an tâm hơn trong quá trình tìm việc làm. 1.6. Bố cục nghiên cứu Nghiên cứu bao gồm 6 chương: Chương 1: Tổng quan Chương 2: Bối cảnh nghiên cứu Chương 3: Cơ sở lý luận và mô hình nghiên cứu [KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP] Định hướng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp GVHD: ThS. Võ Minh Sang SVTH: Võ Tấn Đạt Trang 6 Chương 4: Phương pháp nghiên cứu Chương 5: Định hướng việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp Chương 6: Kết luận và kiến nghị