Khóa luận Hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của hợp tác xã Thiện tây, xã Hải thiện, huyện Hải lăng, tỉnh Quảng Trị

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH VỤ CỦA HỢP TÁC XÃ THIỆN TÂY, XÃ HẢI THIỆN, HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ Sinh viên thực hiện: Lê Thị Trang Lớp: K44 A KHĐT Niên khóa: 2010 – 2014 Giáo viên hướng dẫn: Ths. Lê Anh Quý Huế, tháng 5 năm 2014 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của người khác. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu học tập ở giảng đường đại học đến nay, em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè. Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi đến quý Thầy Cô ở Trường Đại học kinh tế Huế đặc biệt là thầy cô trong bộ môn Kế Hoạch- Đầu Tư và Khoa Kinh Tế & Phát Triển đã cùng với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian học tập tại trường. Và đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn ThS Lê Anh Quý đã tận tâm hướng dẫn em hoàn thành khóa luận. Nếu không có những lời hướng dẫn, dạy bảo của thầy thì em nghĩ bài thu hoạch này của em rất khó có thể hoàn thiện được. Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn thầy. Bước đầu đi vào thực tế,đồng thời do trình độ lý luận cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót là điều chắc chắn, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của quý Thầy Cô và các bạn học cùng lớp để kiến thức của em trong lĩnh vực này được hoàn thiện hơn. Sau cùng, em xin kính chúc quý Thầy Cô trong trường Đại học kinh tế Huế và thầy Lê Anh Quý thật dồi dào sức khỏe, niềm tin để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình là truyền đạt kiến thức cho thế hệ mai sau. Em xin chân thành cảm ơn! ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang i MỤC LỤC Trang MỤC LỤC ...................................................................................................................... i TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ......................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU..................................................................................v DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ......................................................................... vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ............................................... vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.............................................................................1 2.Mục đích nghiên cứu ....................................................................................................1 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................2 4.Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................................2 5.Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ..........................................................................................3 6.Bố cục luận văn ............................................................................................................3 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................4 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....4 1.1. Cơ sở lý luận.......................................................................................................4 1.1.1 Một số khái niệm Hợp tác xã và hợp tác xã nông nghiệp..............................4 1.1.1.2. Vai trò của hợp tác xã nông nghiệp..........................................................5 1.1.1.3. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ................6 1.1.2 Khái niệm hiệu quả kinh doanh .....................................................................9 1.1.2.1 Bản chất của hiệu quả sản xuất kinh doanh ............................................10 1.1.2.2. Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh dịch vụ của HTXNN ......10 1.1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh dịch vụ các HTXNN ..........11 1.1.3 Kinh nghiệm hoạt động HTXNN trong nước và thế giới..............................13 1.1.3.1. Kinh nghiệm trong nước ........................................................................13 1.1.3.2. Kinh nghiệm quốc tế ..............................................................................15 1.1.3.3. Những bài học kinh nghiệm có thể áp dụng cho việc tăng cường hiệu quả hoạt động kinh doanh HTXNN trên địa bàn xã Hải Thiện ..........................16 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang ii CHƯƠNG II: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH CỦA HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP THIỆN TÂY, XÃ HẢI THIỆN, HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ...............................................................................18 2.1. Tình hình cơ bản của địa bàn xã Hải Thiện và HTXNN Thiện Tây ................18 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên...............................18 2.1.1.1. Vị trí địa lý.............................................................................................18 2.1.1.2. Địa hình..................................................................................................19 2.1.1.3. Thời tiết khí hậu.....................................................................................19 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.............................................................................20 2.1.2.1. Tình hình dân số, lao động ....................................................................20 2.1.2.2. Cơ sở hạ tầng .........................................................................................21 2.1.3 Cơ cấu tổ chức quản lý của HTX Thiện Tây.................................................22 2.1.4 Tình hình phát triển kinh tế xã hội.................................................................25 2.1.5. Đánh giá điều kiện tự nhiên kinh tế-xã hội của Hải Thiện ..........................26 2.1.5.1. Thuận lợi ................................................................................................26 2.1.5.2. Khó khăn................................................................................................26 2.2. Kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ trên địa bàn xã Hải Thiện27 2.2.1. Tình hình vốn sử dụng trong kinh doanh dịch vụ của các HTXN...............27 2.3.2 Các loại hình dịch vụ của HTX NN Thiện Tây.............................................30 2.3.3. Kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX năm 2011-2013 ..............35 2.3.4. Đánh giá chung về kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX NN Thiện Tây. ...............................................................................................40 2.3.5 Đánh giá của xã viên về chất lượng và giá cả các loại hình dịch vụ của HTX Thiện Tây................................................................................................................42 2.3.5.1. Tổng quan chung khi điều tra bảng hỏi..................................................42 2.3.5.2 Đánh giá của xã viên về giá cả, chất lượng các dịch vụ của HTX Thiện Tây.......................................................................................................................45 2.3.3. Những tồn tại nguyên nhân và bài học kinh nghiệm ...................................53 2.3.3.1. Những tồn tại .........................................................................................53 2.3.3.2. Nguyên nhân ..........................................................................................54 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang iii 2.3.3.4. Bài học kinh nghiệm ..............................................................................54 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH DỊCH VỤ CỦA CÁC HỢP TÁC XÃ TRÊN ĐỊA BÀN XÃ HẢI THIỆN .............56 3.1 Quan điểm và phương hướng phát triển kinh tế HTXNN ................................56 3.1.1 Quan điểm phát triển kinh tế HTXNN ..........................................................56 3.1.2 Phương hướng phát triển kinh tế HTX trong nông nghiệp............................58 3.1.3 Mục tiêu phát triển kinh tế HTXNN..............................................................59 3.2 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ của HTX nông nghiệp Thiện Tây ................................................................................................................59 3.2.1. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ HTX...................................59 3.2.2. Tập trung giải quyết những tồn tại vướng mắc của HTX............................60 3.2.3 Nâng cao chất lượng, mở rộng các loại hình dịch vụ....................................61 PHẦN III: KẾT LUẬNVÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................64 I.KẾT LUẬN.................................................................................................................64 II.KIẾN NGHỊ ...............................................................................................................65 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................68 PHỤ LỤC ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ U Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang iv TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Trong những năm gần đây, các Hợp tác xã nông nghiệp đã và đang phát triển theo mô hình sản xuất kinh doanh tổng hợp, chính mô hình này giúp cho Hợp tác xã có điều kiện vươn lên hòa nhập với cơ chế thị trường. Nhiều HTX là chỗ dựa đáng tin cậy đối với hộ xã viên, không chỉ vì mục đích lợi nhuận mà mục tiêu cơ bản nhất là chất lượng của các dịch vụ phục vụ cho xã viên trong quá trình sản xuất để thực hiện được vai trò “Bà đỡ” cho kinh tế hộ phát triển. Để đánh giá vai trò của HTX đối với phát triển kinh tế hộ và trả lời câu hỏi mô hình phát triển HTXNN ở địa phương đã phù hợp hay chưa và thực tế có mang lại hiệu quả theo đúng tiêu chí và tinh thần phát triển của nó hay không? Tôi lựa chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của hợp tác xã Thiện Tây, xã Hải Thiện, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị” làm đề tài nghiên cứu của mình. Đề tài đi sâu vào nghiên cứu đánh giá thực trạng tình hình kinh doanh dịch vụ và hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây, trên cơ sở đó phát hiện những hạn chế tồn tại mà HTX mắc phải để có những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh dich vụ của HTX. Để làm được điều này, tôi đã sử dụng phương pháp thu thập số liệu, số liệu thứ cấp được lấy từ các báo cáo tổng kết kinh tế xã hội của UBND xã Hải Thiện và các báo cáo thanh quyết toán của HTX Thiện Tây, số liệu sơ cấp được thu thập thông qua 50 bảng hỏi điều tra 50 hộ xã viên thuộc HTX Thiện Tây. Bên cạnh đó tôi có sử dụng thêm phương pháp so sánh, phân tích, thống kê để thu thập, xử lý, phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây. Kết quả bước đầu đã đánh giá được kết quả và hiệu quả kinh doanh của HTX Thiện Tây, đồng thời cũng thấy được những hạn chế, yếu kém cũng như những khó khăn thách thức mà HTX đang gặp phải và cần có biện pháp tháo gỡ để mô hình HTX phát huy được tác dụng và hiệu quả của nó. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Đặc điểm khí hậu xã Hải Thiện ....................................................................20 Bảng 2.2: Dân số và lao động của ba HTXNN trên địa bàn xã hải Thiện (năm 2013).......21 Bảng 3: Trình độ cán bộcủa các ban quản lý HTX trên địa bàn xã Hải Thiện .............25 Bảng 2.4: Tổng giá trị thu nhập trong năm 2013 của ba HTX trên địa bàn xã Hải Thiện.........25 Bảng 2.5: Thu nhập bình quân đầu người .....................................................................25 Bảng 2.6: Vốn của các HTX Thiện Tây năm 2011-2013..............................................28 Bảng 2.7: Tình hình sử dụng dịch vụ của HTX trong năm 2011-2013........................31 Bảng 2.8: Doanh thu các hoạt động dịch vụ của HTX Thiện Tây trong 3 năm 2011-2013 ...35 Bảng 2.9: Lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây qua các năm2011-2013 ...............................................................................................................37 Bảng 2.10: Tổng hợp biến động doanh thu, chi phí, lợi nhuận của HTXNN Thiện Tây tronng 3 năm 2011-2013 ...............................................................................................41 Bảng 2.11:Cơ cấu đối tượng điều tra nghiên cứu theo các đặc điểm về dân số............43 Bảng 2.12: Nhóm các mức độ trong phiếu điều tra.......................................................44 Bảng 2.13: Các nhóm trong phiếu điều tra....................................................................44 Bảng 2.14: Đánh giá của các hộ xã viên về chất lượng các loại hình dịch vụ ..............45 Bảng 2.15: Đánh giá của xã viên về giá cả các dịch vụ mà HTX cung cấp..................50 Bảng 2.16: Đánh giá vai trò HTX nông nghiệp Thiện Tây trong việc phát triển kinh tế nông nghiệp xã Hải Thiện .............................................................................................52ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang vi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Sơ đồ 1: Bộ máy tổ chức quản lý HTX NN Thiện Tây.................................................23 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU HTX Hợp tác xã HTXNN Hợp tác xã nông nghiệp CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa BQL Ban quản lý TNHH Trách nhiệm hữu hạn TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên BVTV Bảo vệ thực vật ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Việt Nam là một nước có truyền thống nông nghiệp với trên 70% dân cư là nông dân. Trong công cuộc đổi mới hiện nay, Đảng ta luôn coi trọng hỗ trợ phát triển nông nghiệp và các hợp tác xã (HTX) với tư cách đã, đang và sẽ tiếp tục là một trong các khu vực kinh tế quan trọng của nền kinh tế nhiều thành phần Việt Nam. Sau gần 10 năm Nghị quyết 13 Hội nghị lần thứ 5 của BCH Trung ương Đảng Khóa IX về: “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể” và Luật hợp tác xã năm 2003. Việc chuyển đổi, xây dựng mới HTX nông nghiệp và các hình thức kinh tế hợp tác trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có nhiều chuyển biến tích cực: đã cũng cố kiện toàn lại bộ máy quản lý, chuyển hướng hoạt động chủ yếu là cung cấp các loại hình dịch vụ cho sản xuất nông nghiệp nhằm hỗ trợ cho kinh tế hộ, kinh tế trang trại phát triển. Trong những năm gần đây, các hợp tác xã nông nghiệp đã và đang phát triển theo mô hình sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp. Chính các loại hình này giúp cho hợp tác xã có điều kiện vươn lên cạnh tranh hòa nhập với cơ chế thị trường, là chỗ dựa đánh tin cậy của bà con xã viên, không chỉ vì mục đích lợi nhuận mà vì mục tiêu cao nhất là chất lượng các dịch vụ phục vụ cho xã viên trong quá trình sản xuất để thực hiện vai trò “Bà đỡ” cho phát triển kinh tế hộ, hỗ trợ bà con xã viên trong quá trình sản xuất và bao tiêu sản phẩm, vừa là công cụ phát huy nội lực rất hiệu quả trong sự nghiệp xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, không ít HTX vẫn tồn tại mang tính hình thức, hiệu quả kinh doanh dịch vụ chưa cao, năng lực nội tại hạn chế chưa tương xứng với vai trò, vị trí của nó. Chính vì vậy, tìm ra những khó khăn, vướng mắc và đưa ra những giải pháp cụ thể để khắc phục những tồn tại, yếu kém trong sự phát triển kinh tế hợp tác xã, nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ để HTX phát huy được vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế hộ, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế đất nước, hòa nhịp với sự phát triển của các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy, tôi chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của hợp tác xã Thiện Tây, xã Hải Thiện,huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị”. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX. Đánh giá thực trạng về tình hình kinh doanh dịch vụ và hiệu quả hoạt ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang 2 động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây, trên cơ sở đó phát hiện những tồn tại hạn chế để đề ra những giải pháp cụ thể định hướng phát triển nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của HTX Thiện Tây, để nó phát huy được tác dụng và chức năng hỗ trợ kinh tế hộ phát triển. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây trong ba năm 2011- 2013. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề liên quan đến các kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của hợp tác xã, về phương thức điều hành và thực tiễn hoạt động của HTX Thiện Tây. - Về không gian: HTX Thiện Tây và các HTX trên địa bàn xã Hải Thiện. - Về thời gian: Đánh giá thực tế kết quả và hiệu quả hoạt động của HTX trong thời gian qua, đặc biệt từ năm 2011-2013. 4. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục đích của đề tài, trong quá trình nghiên cứu chúng tôi đã sử dụng các phương pháp sau: 4.1 Phương pháp điều tra thu thập số liệu a. Số liệu thứ cấp Thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo tổng kết của UBND xã Hải Thiện và các báo cáo thanh quyết toán của HTX Thiện Tây. Thu thập dữ liệu về những vấn đề về hợp tác xã qua luật hợp tác xã 2003, các bài viết trên tạp chí chuyên ngành và các nguồn thông tin phong phú trên internet để làm nguồn tài liệu cho đề tài. b. Số liệu sơ cấp Số liệu sơ cấp được sử dụng trong đề tài thông qua quá trình điều tra thu thập số liệu từ các hợp tác xã và các hộ gia đình  Điều tra hộ xã viên Sử dụng 50 bảng hỏi hộ xã viên về ý kiến đánh giá nhận xét chất lượng và mức giá dịch vụ của HTX, chất lượng và mức giá dịch vụ của tư nhân trên địa bàn để sánh đối chiếu. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: ThS. Lê Anh Quý SVTH: Lê Thị Trang 3 Trên cơ sở số liệu điều tra được rút ra những kết luận giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX Thiện Tây và các HTX dịch vụ nông nghiệp trên địa bàn. 4.2 Phương pháp tổng hợp và so sánh Qua thu thập số liêu điều tra, kết quả và hiệu quả hoạt động của HTX dịch vụ nông nghiệp được lượng hóa và so sánh bằng nhiều chỉ tiêu khác nhau, như doanh thu, chi phí, lợi nhuận, so sánh mức giá từng khâu dịch vụ của HTX; so sánh định tính qua bảng hỏi chủ hộ xã viên, so sánh kết quả và hiệu quả theo thời gian và không gian để có nhận xét và tìm ra kết luận. 5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Luận văn phân tích đánh giá hoạt động kinh doanh dịch vụ của HTX Thiện Tây nhằm đề ra các giải pháp có tính khoa học, thực tiễn về phát triển HTXNN nhằm khắc phục những khó khăn yếu kém trong công tác tổ chức điều hành hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ của HTX. 6. Bố cục luận văn Đề tài có kết cấu 3 phần, cụ thể như sau: Phần I: Đặt vấn đề Phần II: Nội dung nghiên cứu Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu Chương 2: Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của hợp tác xã nông nghiệp Thiện Tây, xã Hải Thiện, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ trên địa bàn xã Hải Thiện Phần III: Kết luận và kiến nghịĐA ̣I H Ọ