Khóa luận Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thỏa thuận trọng tài đối với giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài Thương mại tại Việt Nam

Trong điều kiện nền kinh tế - xã hội phát triển như hiện nay, Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại được các thương nhân sử dụng một cách phổ biến. Đã xuất hiện trên thế giới từ lâu, nhưng tại Việt Nam, các chủ thể kinh doanh chỉ biết đến phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại từ những năm 1960 . Trong suốt hơn 40 năm tồn tại, các tổ chức trọng tài thương mại Việt Nam cũng như phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài dần trưởng thành theo sự chuyển đổi, phát triển của đất nước. Từ những năm 1990, Việt Nam phát triển kinh tế thị trường, mở rộng giao lưu thương mại với nhiều quốc gia trên thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội giao dịch thương mại với các đối tác nước ngoài nên đã làm quen và sử dụng phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài nhiều hơn trước. Nhưng các doanh nghiệp vẫn còn e ngại khi chọn trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp thuộc lĩnh vực thương mại, một mặt do hiểu biết hạn chế, mặt khác do hệ thống pháp luật về trọng tài thương mại của Việt Nam còn nhiều bất cập. Mặc dù vậy, với tốc độ phát triển như hiện nay của kinh tế thị trường, giới luật gia quốc tế và trong nước đều cho rằng giải quyết tranh chấp thương mại qua Trọng tài thương mại là một phương thức có nhiều ưu điểm, ngày càng ưa chuộng và phát triển. Cũng vì vậy mà hoàn thiện hành lang pháp lý về trọng tài thương mại đang được coi là một trong những mục tiêu hàng đầu trong nỗ lực tạo điều kiện để phát triển trọng tài thương mại nói riêng và hỗ trợ có hiệu quả hoạt động kinh doanh thương mại nói chung ở nước ta. Thỏa thuận trọng tài là yếu tố cơ bản cần thiết, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ hoạt động trọng tài kể từ lúc khởi đầu trọng tài cho đến khi công nhận và thi hành phán quyết trọng tài. Hiệu quả của hoạt động tố tụng trọng tài phụ thuộc một phần không nhỏ vào thỏa thuận trọng tài. Sự cần thiết hoàn thiện các chế định pháp lý về thỏa thuận trọng tài do đó cũng là một yêu cầu tất yếu và là hạt nhân quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về Trọng tài thương mại. Thực tiễn pháp luật và áp dụng pháp luật về Trọng tài thương mại ở Việt Nam cho thấy, nhiều doanh nghiệp còn chưa đánh giá đúng vai trò của thỏa thuận trọng tài nên trong quá trình soạn thảo, ký kết thỏa thuận trọng tài còn nhiều thiếu sót dẫn đến những tranh chấp không đáng có về thỏa thuận trọng tài. Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành về thỏa thuận trọng tài còn có nhiều hạn chế, bất cập nên đã gây nhiều cản trở cho hoạt động đưa tranh chấp ra giải quyết tại trọng tài thương mại và làm giảm tính hấp dẫn của phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại. Đây cũng chính là lý tôi lựa chọn đề tài “ Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thỏa thuận trọng tài đối với giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài Thương mại tại Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp. Về phương pháp nghiên cứu, khóa luận sử dụng kết hợp phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác- Lê Nin, phương pháp phân tích – tổng hợp, phương pháp Luật học so sánh và phương pháp thu thập thông tin để giải quyết những vấn đề mà đề tài đặt ra. Về bố cục, khóa luận được trình bày với kết cấu ba chương như sau: Chương 1: Khái quát về trọng tài thương mại và thoả thuận trọng tài Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam về thỏa thuận trọng tài Chương 3: Phương hướng hoàn thiện các quy định pháp luật về thoả thuận trọng tài

doc57 trang | Chia sẻ: ngtr9097 | Lượt xem: 3063 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thỏa thuận trọng tài đối với giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài Thương mại tại Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI NÓI ĐẦU Trong điều kiện nền kinh tế - xã hội phát triển như hiện nay, Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại được các thương nhân sử dụng một cách phổ biến. Đã xuất hiện trên thế giới từ lâu, nhưng tại Việt Nam, các chủ thể kinh doanh chỉ biết đến phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại từ những năm 1960 Trọng tài đã từng được thừa nhận trong pháp luật An Nam. . Trong suốt hơn 40 năm tồn tại, các tổ chức trọng tài thương mại Việt Nam cũng như phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài dần trưởng thành theo sự chuyển đổi, phát triển của đất nước. Từ những năm 1990, Việt Nam phát triển kinh tế thị trường, mở rộng giao lưu thương mại với nhiều quốc gia trên thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội giao dịch thương mại với các đối tác nước ngoài nên đã làm quen và sử dụng phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài nhiều hơn trước. Nhưng các doanh nghiệp vẫn còn e ngại khi chọn trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp thuộc lĩnh vực thương mại, một mặt do hiểu biết hạn chế, mặt khác do hệ thống pháp luật về trọng tài thương mại của Việt Nam còn nhiều bất cập. Mặc dù vậy, với tốc độ phát triển như hiện nay của kinh tế thị trường, giới luật gia quốc tế và trong nước đều cho rằng giải quyết tranh chấp thương mại qua Trọng tài thương mại là một phương thức có nhiều ưu điểm, ngày càng ưa chuộng và phát triển. Cũng vì vậy mà hoàn thiện hành lang pháp lý về trọng tài thương mại đang được coi là một trong những mục tiêu hàng đầu trong nỗ lực tạo điều kiện để phát triển trọng tài thương mại nói riêng và hỗ trợ có hiệu quả hoạt động kinh doanh thương mại nói chung ở nước ta. Thỏa thuận trọng tài là yếu tố cơ bản cần thiết, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ hoạt động trọng tài kể từ lúc khởi đầu trọng tài cho đến khi công nhận và thi hành phán quyết trọng tài. Hiệu quả của hoạt động tố tụng trọng tài phụ thuộc một phần không nhỏ vào thỏa thuận trọng tài. Sự cần thiết hoàn thiện các chế định pháp lý về thỏa thuận trọng tài do đó cũng là một yêu cầu tất yếu và là hạt nhân quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về Trọng tài thương mại. Thực tiễn pháp luật và áp dụng pháp luật về Trọng tài thương mại ở Việt Nam cho thấy, nhiều doanh nghiệp còn chưa đánh giá đúng vai trò của thỏa thuận trọng tài nên trong quá trình soạn thảo, ký kết thỏa thuận trọng tài còn nhiều thiếu sót dẫn đến những tranh chấp không đáng có về thỏa thuận trọng tài. Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành về thỏa thuận trọng tài còn có nhiều hạn chế, bất cập nên đã gây nhiều cản trở cho hoạt động đưa tranh chấp ra giải quyết tại trọng tài thương mại và làm giảm tính hấp dẫn của phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại. Đây cũng chính là lý tôi lựa chọn đề tài “ Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thỏa thuận trọng tài đối với giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài Thương mại tại Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp. Về phương pháp nghiên cứu, khóa luận sử dụng kết hợp phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác- Lê Nin, phương pháp phân tích – tổng hợp, phương pháp Luật học so sánh và phương pháp thu thập thông tin để giải quyết những vấn đề mà đề tài đặt ra. Về bố cục, khóa luận được trình bày với kết cấu ba chương như sau: Chương 1: Khái quát về trọng tài thương mại và thoả thuận trọng tài Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam về thỏa thuận trọng tài Chương 3: Phương hướng hoàn thiện các quy định pháp luật về thoả thuận trọng tài. CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT VỀ TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI VÀ THỎA THUẬN TRỌNG TÀI 1.1. Khái quát chung về trọng tài thương mại 1.1.1. Khái niệm trọng tài thương mại Trọng tài thương mại là một khái niệm đã xuất hiện từ lâu và ngày càng phổ biến trong đời sống kinh tế ở khắp nơi trên thế giới. Khái niệm này được nghiên cứu dưới rất nhiều bình diện khác nhau trong khoa học pháp lý và hiện nay cũng có rất nhiều cách tiếp cận về khái niệm này. Trọng tài với tư cách là một phương thức giải quyết tranh chấp là cách tiếp cận chủ yếu của hệ thống các quy định pháp luật về trọng tài, ví dụ như theo Luật mẫu của UNCITRAL - một văn bản nhiều nước tiếp nhận khi xây dựng luật trọng tài thì: “ Trọng tài nghĩa là mọi hình thức trọng tài có hoặc không có sự giám sát của tổ chức”. Hay theo Hiệp hội trọng tài Hoa kỳ (AAA) thì: “ Trọng tài là cách thức giải quyết tranh chấp bằng cách đệ trình vụ tranh chấp cho một số người khách quan xem xét giải quyết và họ sẽ đưa ra quyết định cuối cùng, có giá trị bắt buộc các bên tranh chấp phải thi hành”. Pháp luật trọng tài Việt Nam cũng có quy định tương tự về khái niệm này: “Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp phát sinh trong hoạt động thương mại được các bên thỏa thuận và được tiến hành theo trình tự thủ tục do pháp lệnh này quy định”. (Khoản 1, Điều 2 Pháp lệnh trọng tài thương mại năm 2003 Được viết tắt: PLTTTM 2003 ). Bên cạnh đó, trọng tài với tư cách là một cơ quan giải quyết tranh chấp cũng là cách tiếp cận khá phổ biến, ví dụ như theo từ điển tiếng Việt thì trọng tài là “ Người được cử ra để phân xử, giải quyết những vụ tranh chấp”. Ngoài ra, khái niệm này còn được tiếp cận với tư cách là một chế định pháp luật, theo cuốn Danh từ pháp luật lược giải Danh từ pháp luật lược giải, tác giả: Trần Thúc Linh, thẩm phán Tòa Thượng thẩm Sài Gòn cũ, nhà sách Khai Trí ấn hành năm 1965. thì trọng tài là “một chế định cử tư nhân “ tư nhân” ở đây dùng để là bên thứ ba ngoài Tòa án giải quyết sự bất hòa cho hai bên nguyên bị trong một vụ tranh chấp”. Như vậy, có rất nhiều cách hiểu và định nghĩa khác nhau về trọng tài, tuy nhiên khi nghiên cứu khái niệm này ta thường xem xét dưới hai góc độ chủ yếu: là cơ quan giải quyết tranh chấp (tổ chức trọng tài) và là một hình thức giải quyết tranh chấp (hình thức trọng tài) : a. Trọng tài với tư cách là một cơ quan giải quyết tranh chấp Trọng tài được hiểu là một cơ quan tài phán, có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh trong hoạt động thương mại. Trọng tài được luật pháp các nước có nền kinh tế thị trường thừa nhận là một cơ quan tài phán độc lập, tồn tại song song với Tòa án. Pháp luật tôn trọng quyền tự do lựa chọn của các bên, khi có tranh chấp trong thương mại phát sinh, các chủ thể có thể lựa chọn hoặc Tòa án hoặc Trọng tài giải quyết tranh chấp cho mình. Nếu các bên đã có thỏa thuận trọng tài có hiệu lực, đưa tranh chấp ra Trọng tài giải quyết mà sau đó các bên lại đưa đơn yêu cầu Tòa án giải quyết thì Tòa án không được thụ lý và sẽ trả lại đơn kiện và vụ tranh chấp đó sẽ do trọng tài giải quyết. Trong tương quan so sánh với Tòa án, cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại thuộc hệ thống cơ quan Nhà nước, Trọng tài thương mại có những đặc trưng riêng khác hẳn với Tòa án, cụ thể là : Một là, với hình thức là một Trung tâm Trọng tài thì trọng tài là một tổ chức xã hội - nghề nghiệp do các trọng tài viên tự thành lập nên để giải quyết tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực kinh doanh thương mại; còn với hình thức là trọng tài vụ việc (ad- hoc) thì trọng tài là một tổ chức lâm thời do các bên tranh chấp thoả thuận thành lập để giải quyết một vụ việc tranh chấp cụ thể. Trọng tài không phải là cơ quan xét xử của Nhà nước, không do Nhà nước thành lập nên và cũng không hoạt động bằng ngân sách Nhà nước. Các trọng tài viên không phải là viên chức Nhà nước và cũng không hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. Khi xét xử, trọng tài không nhân danh Nhà nước để ra các phán quyết. Hai là, thẩm quyền giải quyết của trọng tài đối với tranh chấp thương mại cụ thể không tự nhiên mà có, không do pháp luật ấn định mà còn phụ thuộc vào sự thỏa thuận của các chủ thể tranh chấp. Pháp luật quy định, trọng tài chỉ có thẩm quyền giải quyết vụ tranh chấp khi các bên tranh chấp có thỏa thuận lựa chọn trọng tài giải quyết. Nếu không có thỏa thuận trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp về việc lựa chọn trọng tài hoặc có nhưng thỏa thuận trọng tài vô hiệu thì trọng tài không có thẩm quyền giải quyết. Có thể nói, chính các chủ thể tranh chấp với việc lựa chọn trọng tài giải quyết tranh chấp của mình đã trao quyền được xét xử vụ việc cho trọng tài. Ba là, phán quyết trọng tài vừa là sự kết hợp giữa ý chí, sự thỏa thuận của các bên, vừa mang tính tài phán của cơ quan có thẩm quyền xét xử. Tuy nhiên, do trọng tài không phải là cơ quan xét xử của Nhà nước như Tòa án nên phán quyết của trọng tài không mang tính quyền lực nhà nước. Phán quyết của trọng tài có giá trị ràng buộc đối với các bên tranh chấp mà không có giá trị ràng buộc với bên thứ ba. Bên thứ ba: là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan Ngay cả khi một hoặc các bên tranh chấp không tôn trọng phán quyết trọng tài, không tự nguyện thi hành phán quyết thì trọng tài cũng không có cơ quan cưỡng chế của riêng mình để cưỡng chế thi hành. Phán quyết trọng tài do các bên đương sự tự nguyện thi hành hoặc nhờ đến sự hỗ trợ của cơ quan Nhà nước để cưỡng chế thi hành. Như vậy, với tư cách là một cơ quan tài phán, trọng tài không nằm trong hệ thống cơ quan quản lý Nhà nước, tồn tại độc lập, song song với Tòa án và có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp khi được các bên lựa chọn. Với tư cách là tổ chức giải quyết tranh chấp trọng tài thường được biết đến với hai hình thức phổ biến là trọng tài vụ việc (trọng tài ad-hoc) và trọng tài thường trực (trọng tài quy chế). Trọng tài vụ việc ( trọng tài ad-hoc) Trọng tài vụ việc là hình thức trọng tài do các bên có tranh chấp thỏa thuận thành lập để giải quyết một vụ việc tranh chấp cụ thể giữa các bên và sẽ tự giải thể khi vụ việc đã giải quyết xong. Đặc điểm của loại trọng tài này là không có trụ sở, không phụ thuộc vào bất kỳ quy tắc xét xử nào. Do đó các bên phải tự chịu trách nhiệm thành lập Hội đồng trọng tài, quy tắc tố tụng dành riêng cho mình; phải thỏa thuận trực tiếp vấn đề thù lao và chi phí với các trọng tài viên. Ưu điểm của hình thức Trọng tài vụ việc so với trọng tài quy chế là là quyền tự định đoạt của các bên lớn hơn, chi phí cho tố tụng trọng tài thấp và thời gian giải quyết nhanh. Tuy nhiên, trọng tài vụ việc cũng có những hạn chế nhất định, hạn chế lớn nhất là phải phụ thuộc hoàn toàn vào thiện chí của các bên. Nếu một bên không có thiện chí quá trình tố tụng sẽ luôn có nguy cơ bị trì hoãn, và nhiều khi không thể thành lập được Hội đồng Trọng tài bởi vì không có quy tắc tố tụng nào được áp dụng. Mặt khác trong quá trình tố tụng cũng không có tổ chức nào giám sát nên kết quả phần lớn phụ thuộc vào việc tiến hành tố tụng và khả năng kiểm soát quá trình tố tụng của các trọng tài viên. Trọng tài viên và các bên sẽ không có cơ hội nhận được sự ủng hộ và trợ giúp đặc biệt từ một tổ chức Trọng tài thường trực trong trường hợp phát sinh sự kiện không dự kiến trước và trong trường hợp các trọng tài viên không thể giải quyết được vụ việc. Sự hỗ trợ duy nhất mà các bên có thể nhận được là sự hỗ trợ của Tòa án. Trọng tài thường trực ( Trọng tài quy chế) Trọng tài thường trực là hình thức trọng tài có tổ chức, hoạt động thường xuyên, có điều lệ, quy tắc tố tụng riêng và có danh sách trọng tài viên. Trọng tài thường trực được tổ chức dưới những hình thức đa dạng như: các trung tâm trọng tài, các hiệp hội trọng tài hay các viện trọng tài, nhưng chủ yếu và phổ biến vẫn là các Trung tâm Trọng tài. Có thể kể tên các Trung tâm Trọng tài nổi tiếng như: Toà án trọng tài quốc tế ( IAC) thuộc Phòng Thương mại quốc tế (ICC) có trụ sở tại Paris (Pháp); Hiệp hội trọng tài Mỹ (AAA); Trọng Tài quốc tế Singapore; Trọng Tài quốc tế Hồng Kong; ở Việt Nam có Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam – VIAC và một số trung tâm khác. Có thể nói ưu điểm lớn nhất trọng tài quy chế so với trọng tài vụ việc là có quy tắc tố tụng chi tiết từ khi bắt đầu đến khi kết thúc quá trình giải quyết tranh chấp. Điều này đảm bảo trong mọi trường hợp tranh chấp sẽ được giải quyết, không phụ thuộc vào việc một bên có tham gia vào quá trình tố tụng trọng tài hay không. Ưu điểm thứ hai là hầu hết các tổ chức trọng tài đều có những chuyên gia hỗ trợ cho quá trình trọng tài. Họ đảm bảo cho Hội đồng Trọng tài sẽ được thành lập, các khoản phí trọng tài sẽ được nộp đủ, đôn đốc đúng thời hạn...Bên cạnh đó, trọng tài quy chế cũng có những hạn chế nhất định, mà hạn chế lớn nhất đó là tốn kém nhiều chi phí vì ngoài việc phải trả chi phí thù lao cho các trọng tài viên, các bên còn phải trả thêm các chi phí hành chính để nhận được sự hỗ trợ của các Trung tâm trọng tài. Nhược điểm thứ hai của Trọng tài quy chế là với những vụ việc cần giải quyết nhanh chóng hoặc vụ việc đơn giản thì quá trình tố tụng thường bị kéo dài mà các bên tranh chấp và Hội đồng trọng tài vẫn bắt buộc phải tuân theo do phải tuân thủ các thời hạn theo quy định của Quy tắc tố tụng. b. Trọng tài thương mại với tư cách là một hình thức giải quyết tranh chấp thương mại Với tính chất là một phương thức giải quyết tranh chấp, trọng tài thương mại được hiểu là phương thức, trong đó các bên tranh chấp tự nguyện thỏa thuận với nhau để ủy thác việc giải quyết tranh chấp đã hoặc sẽ phát sinh giữa họ cho trọng tài; và trọng tài, trên cơ sở các tình tiết khách quan của tranh chấp, được quyền đưa ra quyết định cuối cùng để giải quyết tranh chấp và quyết định này có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên. Trọng tài, với tư cách là phương thức giải quyết tranh chấp đã xuất hiện trên thế giới từ năm 1800 trước công nguyên, từ cuối thế kỉ 18- 19 luật tố tụng các nước Châu Âu đã công nhận hoạt động trọng tài như một biện pháp giải quyết tranh chấp; còn tại Việt Nam, trọng tài theo đúng nghĩa là một phương thức giải quyết tranh chấp chỉ ra đời từ năm 1993 trên cơ sở Quyết định số 204- TTg của thủ tướng Chính phủ ngày 28/4/1993 về việc thành lập Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam ( VIAC ). Với tư cách là một hình thức giải quyết tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh thương mại, trọng tài có những đặc trưng cơ bản sau: Một là, trọng tài là một hình thức giải quyết tranh chấp có sự tham gia của bên thứ ba - một Hội đồng trọng tài hoặc một trọng tài viên duy nhất. Trọng tài do chính các bên tranh chấp thỏa thuận lựa chọn trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp. Trọng tài là người hoàn toàn độc lập với các bên, đứng giữa để giải quyết tranh chấp, đưa ra các phán quyết bắt buộc để bảo vệ quyền và lợi ích của các bên. Hai là, trọng tài là hình thức giải quyết tranh chấp thông qua một thủ tục tố tụng chặt chẽ. Đối với trọng tài thường trực trong quá trình giải quyết tranh chấp, trọng tài viên và các bên tranh chấp phải tuân thủ đúng trình tự tố tụng mà pháp luật trọng tài, điều lệ và quy tắc tố tụng của tổ chức trọng tài đó quy định. Còn đối với trọng tài vụ việc, các bên có thể thỏa thuận thủ tục tố tụng riêng, ngoài ra, các trọng tài viên và các bên cũng phải tuân thủ đúng thủ tục tố tụng trọng tài mà mình đặt ra. Ba là, kết quả của việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài là phán quyết do trọng tài tuyên đối với các bên đương sự của vụ tranh chấp. Phán quyết có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên. 1.1.2. Ưu điểm và hạn chế của việc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại Hiện nay trên thế giới trọng tài đã trở thành một phương thức phổ biến để giải quyết các tranh chấp trong kinh doanh. Thực tế này xuất phát từ những lợi thế to lớn mà trọng tài mang lại cho các doanh nghiệp khi họ lựa chọn trọng tài làm phương thức giải quyết tranh chấp. Ưu thế của trọng tài trong quan hệ so sánh với các phương thức khác như tòa án, hòa giải, thương lượng chủ yếu xuất phát từ các nguyên tắc hoạt động của nó. Trước hết, so với Tòa án thì trọng tài có những ưu điểm sau: Thứ nhất, giải quyết tranh chấp bằng phương thức trọng tài đảm bảo tối đa quyền tự do thỏa thuận của các bên. Mọi tranh chấp được đưa ra giải quyết bằng trọng tài đều dựa trên yếu tố thỏa thuận. Các bên có thể tự do thỏa thuận về việc lựa chọn trung tâm trọng tài, thủ tục tố tụng trọng tài, trọng tài viên, luật áp dụng, ngôn ngữ hay về thời gian cũng như địa điểm giải quyết tranh chấp và nhờ vậy có thể chủ động và tiết kiệm thời gian trong việc kinh doanh. Đây là điều mà các bên khó có thể thực hiện khi giải quyết tranh chấp bằng Tòa án, vì họ phải tuân thủ những quy định tố tụng do luật định. Thứ hai, phương thức trọng tài với nguyên tắc xét xử một lần và quyết định của trọng tài có giá trị chung thẩm đã giảm nhẹ gánh nặng về mặt thủ tục pháp lý cho các bên tranh chấp, giúp họ tiết kiệm thời gian và chi phí qua đó nâng cao được hiệu quả kinh doanh. Mặc dù vậy, các phán quyết cuả trọng tài vẫn đảm bảo được tính thi hành vì pháp luật cho phép các bên tự do thỏa thuận về các yếu tố trong quá trình giải quyết bằng trọng tài, vì vậy họ buộc phải tuân thủ các phán quyết mà trọng tài đưa ra; nếu không thực hiện thì Tòa án sẽ là cơ quan cưỡng chế thi hành đối với các bên liên quan. Còn nếu giải quyết bằng con đường Toà án, các bên tranh chấp có thể mất rất nhiều thời gian do phải qua hàng loạt cấp xét xử như sơ thẩm, phúc thẩm, thậm chí giám đốc thẩm, tái thẩm. Thứ ba, phương thức trọng tài đảm bảo được tính bí mật trong quá trình giải quyết tranh chấp. Cơ chế này đảm bảo bí mật kinh doanh và uy tín nghề nghiệp cho các thương nhân có liên quan tới vụ tranh chấp, nhất là trong các tranh chấp liên quan đến sở hữu trí tuệ, bí mật kinh doanh. Ưu điểm này xuất phát từ nguyên tắc xét xử của trọng tài là xét xử bí mật, tức là không ai có quyền tham dự phiên họp xét xử nếu không được sự đồng ý của các bên. Trong khi đó, nguyên tắc xét xử của Toà án là xét xử công khai. Thứ tư, các bên tranh chấp được quyền chủ động tìm và lựa chọn các trọng tài viên để giải quyết tranh chấp cho mình nên đối với các tranh chấp đòi hỏi chuyên môn cao, họ có thể lựa chọn được các chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực như hàng hải, sở hữu trí tuệ, ngoại thương, công nghệ thông tin… Điều này giúp cho việc giải quyết tranh chấp hiệu quả và nhanh chóng. Thứ năm, các phán quyết của trọng tài có thể được công nhận và cho thi hành ở nước ngoài. Công ước New York 1958 về công nhận và cho thi hành các quyết định của trọng tài nước ngoài đã quy định rằng các nước thành viên của công ước này có nghĩa vụ công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài của nước bên kia cũng là thành viên. Ngoài ra, so với thương lượng, hòa giải phương thức trọng tài cũng có những ưu điểm vượt trội mà các phương thức này không thể có được. Điển hình là khung pháp điều chỉnh các hình thức này. Trong khi PLTTTM 2003 là khung pháp luật cơ bản điều chỉnh hoạt động của trọng tài thì thương lượng, hòa giải vẫn chỉ là những hoạt động mang tính tự phát, chưa có văn bản pháp luật điều chỉnh cụ thể. Chính vì thế mà giá trị pháp lý của kết quả thương lượng, hòa giải không được đảm bảo thi hành, chủ yếu dựa trên sự tự giác của các bên. Trong khi đó, trọng tài luôn được đảm bảo về mặt pháp lý bởi Tòa án. Việc không tự nguyện thực hiện quyết định trọng tài sẽ bị cưỡng chế thi hành. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm và lợi ích vượt trội so với Tòa án và một số phương thức giải quyết tranh chấp khác thì trọng tài cũng có những hạn chế nhất định như : Thứ nhất, phán quyết của trọng tài mang tính chung thẩm là một ưu thế lớn nhưng mặt nào đó cũng chính là nhược điểm của phương thức này vì việc không cho các bên kháng cáo, kháng nghị có thể dẫn tới khó khăn trong việc phát hiện và sửa chữa sai phạm trong quá trình giải quyết tranh chấp. Thứ hai, chi phí cho việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài thường được ấn định trước và thường cao hơn rất nhiều so với các phương thức giải quyết tranh chấp khác. Đây là một trở ngại không nhỏ cho các bên tranh chấp muốn tìm đến các Trung tâm Trọng tài. Thứ ba, phạm vi các tranh chấp có thể giải quyết bằng trọng tài còn hạn chế, chỉ giới hạn trong các tranh chấp thương mại. Ngoài ra còn một số nhược điểm khác có thể đề cập đến như: thẩm quyền hạn chế của Hội đồng trọng tài trong việc sử dụng các biện pháp cưỡng chế; sự cứng nhắc của việc giải quyết khiếu kiện trong mối quan hệ với các khiếu kiện khác hoặc với bên thứ ba... 1.2. Khái quát chung về thoả thuận trọng tài thương mại 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của thỏa thuận trọng tài Thỏa thuận