Khóa luận Nâng cao năng lực cạnh tranh của tổng công ty viễn thông quân đội – viettel trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI ------------o0o------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA TỔNG CÔNG TY VIỄN THÔNG QUÂN ĐỘI – VIETTEL TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Họ và tên sinh viên : Lê Mai Trang Lớp : Anh 7 Khóa : 42B – KT&KDQT Giáo viên hƣớng dẫn : PGS. TS Phạm Duy Liên Hà Nội, tháng 11/2007 Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Trong những thập niên gần đây, hội nhập và toàn cầu hóa đã diễn ra nhanh chóng, trở thành xu thế khó có thể đảo ngƣợc của nền kinh tế thế giới. Đây là sự vận động tất yếu khách quan, bắt nguồn từ sự phát triển mạnh mẽ của lực lƣợng sản xuất, phân công lao động, kinh tế thị trƣờng và cách mạng khoa học công nghệ hiện đại. Theo xu thế đó, các quốc gia đã và đang tiến hành các hoạt động mở cửa để thu hút vốn đầu tƣ nƣớc ngoài cũng nhƣ để vƣơn mình ra thế giới. Không ai phủ nhận lợi ích của quá trình hội nhập vào nền kinh tế quốc tế với các nƣớc đang phát triển nhƣ giúp các nƣớc này thu hút đƣợc nguồn vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý… Những nhân tố này góp phần to lớn vào sự phát triển của nền kinh tế đất nƣớc. Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận một cách khách quan rằng, sự hội nhập kinh tế đồng nghĩa với việc dỡ bỏ dần các hàng rào bảo hộ, các công ty nƣớc ngoài có điều kiện thuận lợi để thâm nhập vào thị trƣờng nội địa, đặc biệt là các công ty đa quốc gia. Họ có tiềm lực mạnh về vốn, kinh nghiệm quản lý, công nghệ… Điều này sẽ tạo ra một sự cạnh tranh gay gắt đối với các công ty trong nƣớc trên chính thị trƣờng nội địa. Một môi trƣờng cạnh tranh gay gắt vừa là động lực buộc các các công ty trong nƣớc phải tự mình đổi mới để nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời cũng là nguyên nhân chính gây ra hiện tƣợng các công ty trong nƣớc bị thu hẹp thị trƣờng, thua lỗ, thậm chí là phá sản. Từ đó gây nên những ảnh hƣởng không nhỏ cho nền kinh tế. Là một doanh nghiệp trực thuộc Bộ Quốc phòng hoạt động trong lĩnh vực viễn thông, lĩnh vực hạ tầng, lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của đất nƣớc, Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel không nằm ngoài vòng xoáy hội nhập này. Để xây dựng và định vị thƣơng hiệu Viettel trên thị trƣờng cũng nhƣ thực hiện vai trò chủ đạo của mình trong nền kinh tế quốc gia, Viettel đã không ngừng vƣơn lên, mở rộng mạng lƣới viễn thông trên cả nƣớc, phát triển cung cấp nhiều dịch vụ mới, tiên tiến, hiện đại với mục tiêu: “Quan tâm - Chăm sóc - Sáng tạo - Đột phá”. Song các mối quan hệ ngày càng mở rộng thì cơ hội cho các doanh nghiệp đến càng nhiều nhƣng Lê Mai Trang 1 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp thách thức đặt ra cũng không nhỏ. Viettel luôn bị đe dọa bởi các đối thủ cạnh tranh hiện tại và tiềm ẩn ở cả trong và ngoài nƣớc. Do đó, vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh của Viettel là nhiệm vụ hàng đầu để giúp doanh nghiệp này đứng vững ở thị trƣờng trong nƣớc cũng nhƣ vƣơn ra cạnh tranh hiệu quả trên thị trƣờng quốc tế. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn cũng nhƣ tính cấp bách của vấn đề, em đã quyết định chọn đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” làm đề tài cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài. Vận dụng những kiến thức và lý luận đƣợc trang bị ở nhà trƣờng để áp dụng vào thực tiễn hiện trạng tình hình cạnh tranh của các doanh nghiệp thƣơng mại nói chung và của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel nói riêng. Trên cơ sở đó đƣa ra những đánh giá và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu. Đối tƣợng nghiên cứu của khóa luận là quá trình hoạt động kinh doanh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội - Viettel trong mối quan hệ tác động qua lại với môi trƣờng kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu của khóa luận là năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội - Viettel từ năm 2000 đến nay khi nền kinh tế Việt Nam có nhiều biến đổi rõ rệt. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu. Khóa luận lấy chủ nghĩa duy vật biện chứng làm cở sở phƣơng pháp luận khi tiến hành nghiên cứu mối quan hệ tác động qua lại giữa các yếu tố hình thành nên năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel, bên cạnh đó khóa luận cũng kết hợp sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu khác nhƣ phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp hệ thống, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp tổng hợp… để làm rõ hơn đối tƣợng cần nghiên cứu, từ đó nắm chắc đƣợc tình hình kinh doanh cũng nhƣ khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Lê Mai Trang 2 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp 5. Nội dung. Ngoài phần lời nói đầu, phần kết luận và phần phụ lục, khoá luận tốt nghiệp đƣợc chia làm ba chƣơng nhƣ sau: - Chƣơng 1. Tổng quan về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Chƣơng 2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. - Chƣơng 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của Tổng công ty Viễn thông Quân đội – Viettel. Lê Mai Trang 3 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP I. KHÁI NIỆM CẠNH TRANH, NĂNG LỰC CẠNH TRANH. 1. Khái niệm về cạnh tranh Cạnh tranh không phải là một khái niệm mới nhƣng để có đƣợc một định nghĩa thống nhất và rộng rãi về nó thì rất khó khăn. Nguyên nhân ở đây là khái niệm “cạnh tranh” đƣợc sử dụng ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề, ở nhiều cấp độ khác nhau (cá nhân, doanh nghiệp, quốc gia) và với nhiều mục đích khác nhau (lợi nhuận, phúc lợi xã hội…). Trên thực tế, cạnh tranh là một khái niệm thƣờng đƣợc sử dụng nhiều nhất trong khoa học kinh tế nhƣng nó cũng không đƣợc định nghĩa một cách cụ thể và rõ ràng. Trƣớc đây, khi nghiên cứu về CNTB, Các Mác đã đề cập đến vấn đề cạnh tranh của các nhà tƣ bản. Theo quan điểm của Các Mác: “Cạnh tranh TBCN là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tƣ bản nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá để thu lợi nhuận siêu ngạch”[13, trang 19]. Ở đây, Các Mác đã đề cập đến vấn đề cạnh tranh trong xã hội TBCN, mà đặc trƣng của chế độ xã hội này là sự chiếm hữu tƣ nhân về tƣ liệu sản xuất. Do vậy, theo quan niệm này thì cạnh tranh có nguồn gốc từ chế độ tƣ hữu. Cạnh tranh là sự lấn át, chèn ép lẫn nhau để tồn tại. Quan niệm đó về cạnh tranh đƣợc nhìn nhận từ góc độ tiêu cực. Ngày nay, hầu hết các nƣớc trên thế giới đều thừa nhận cạnh tranh và coi cạnh tranh vừa là môi trƣờng vừa là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội. Do vậy, cạnh tranh có thể đƣợc hiểu nhƣ sau: “Cạnh tranh là sự ganh đua, là cuộc đấu tranh gay gắt, quyết liệt giữa những chủ thể kinh doanh với nhau trên một thị trƣờng hàng hoá cụ thể nào đó nhằm giành giật khách hàng và thị trƣờng, thông qua đó mà tiêu thụ đƣợc nhiều hàng hóa và thu đƣợc lợi nhuận cao”[18, trang 16]. Chủ thể kinh doanh ở đây là các cá nhân, các doanh nghiệp, các nền kinh tế hay các quốc gia. Trong khái niệm cạnh tranh này không có cạnh tranh của hàng hoá vì bản thân hàng hoá không phải là một chủ thể kinh doanh và do đó nó không thể tự cạnh tranh đƣợc. Nói cạnh tranh ở đây là nói đến hành vi của chủ thể và vì vậy chỉ có hành vi của doanh nghiệp kinh doanh, của các cá nhân Lê Mai Trang 4 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp kinh doanh và của một nền kinh tế, không có hành vi của hàng hoá. Nhƣ vậy thì cạnh tranh đƣợc coi là một phƣơng thức vận động của thị trƣờng. Đối với ngƣời mua họ muốn mua đƣợc hàng hóa chất lƣợng cao với mức giá hợp lý. Còn ngƣợc lại, các doanh nghiệp bao giờ cũng muốn tối đa hóa lợi nhuận, họ phải hạ chi phí sản xuất và tìm cách giành giật từng khách hàng và thị trƣờng về phía mình và nhƣ vậy cạnh tranh sẽ xảy ra. * Một số điều kiện cơ bản để xuất hiện cạnh tranh trong kinh tế là: - Phải tồn tại một thị trƣờng nghĩa là phải có một nền kinh tế thị trƣờng. - Thị trƣờng đó phải có tối thiểu hai thành viên bên cung hoặc bên cầu cung cấp hay tiêu thụ cùng một loại sản phẩm, dịch vụ hoặc các sản phẩm, dịch vụ tƣơng tự nhau hoặc có tính chất thay thế cho nhau. - Mức độ đạt mục tiêu của thành viên này sẽ ảnh hƣởng tiêu cực đến mức độ đạt mục tiêu của thành viên khác (chẳng hạn việc mở rộng thị phần của một doanh nghiệp sẽ có nguy cơ làm mất thị phần của các doanh nghiệp còn lại, làm giảm doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp còn lại). Cạnh tranh là một trong những đặc trƣng cơ bản và là động lực phát triển của nền kinh tế thị trƣờng, khả năng cạnh tranh là điều kiện sống còn của mỗi sản phẩm, mỗi doanh nghiệp, và mỗi quốc gia. Kết quả cạnh tranh sẽ xác định vị thế của doanh nghiệp trên thị trƣờng, cạnh tranh sẽ tạo ra cho doanh nghiệp sự linh hoạt, nỗ lực phấn đấu đổi mới công nghệ, năng suất, nguồn nhân lực... và buộc doanh nghiệp phải hƣớng vào thị trƣờng để định hƣớng hoạt động sản xuất kinh doanh. Cạnh tranh sẽ đào thải những doanh nghiệp hoạt động yếu kém, giúp doanh nghiệp tìm tòi và khắc phục những yếu điểm để vƣơn lên nắm giữ thị trƣờng. Doanh nghiệp nào có chính sách cạnh tranh hiệu quả sẽ tạo ra đƣợc vị thế trên thị trƣờng, tăng lợi nhuận và tăng thu nhập cho ngƣời lao động. Doanh nghiệp nào không có chính sách cạnh tranh hiệu quả thì sẽ không thể phát triển sản phẩm và mở rộng mạng lƣới khách hàng, thậm chí có thể dẫn đến phá sản. Tuy nhiên, vị thế cạnh tranh chỉ mang tính tƣơng đối, có thể là lớn ở thời điểm này nhƣng lại yếu ở thời điểm khác. Nhƣ vậy, doanh nghiệp phải luôn luôn nhìn nhận cạnh tranh, điều kiện cạnh tranh nhƣ là Lê Mai Trang 5 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp một trong các căn cứ quan trọng để xây dựng chiến lƣợc phát triển trƣớc mắt cũng nhƣ lâu dài. Cạnh tranh có thể đem lại lợi ích cho ngƣời này và thiệt hại cho ngƣời khác, song xét dƣới mức độ lợi ích toàn xã hội, cạnh tranh luôn có tác dụng tích cực nhƣ: chất lƣợng tốt hơn, giá rẻ hơn, dịch vụ chu đáo hơn... Giống nhƣ quy luật sinh tồn và đào thải trong tự nhiên, quy luật của cạnh tranh là thải loại những thành viên yếu kém trên thị trƣờng, duy trì và phát triển những thành viên tốt nhất và qua đó hỗ trợ đắc lực cho quá trình phát triển của toàn xã hội. 2. Khái niệm về năng lực cạnh tranh. Đã có rất nhiều nhà kinh tế học tiến hành nghiên cứu về lợi thế cạnh tranh hay năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Phần lớn trong số họ đều gắn năng lực cạnh tranh doanh nghiệp với ƣu thế của sản phẩm mà doanh nghiệp đƣa ra thị trƣờng hoặc gắn năng lực cạnh tranh với vị trí của doanh nghiệp trên thị trƣờng theo thị phần mà doanh nghiệp đó chiếm giữ thông qua khả năng tổ chức, quản trị kinh doanh hƣớng vào đổi mới công nghệ, giảm chi phí nhằm duy trì hay gia tăng lợi nhuận, bảo đảm sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Trƣớc tiên, trong lý thuyết tổ chức công nghiệp, khái niệm năng lực cạnh tranh đƣợc áp dụng ở phạm vi xí nghiệp: “Một xí nghiệp đƣợc xem là có khả năng cạnh tranh khi xí nghiệp đó duy trì đƣợc vị thế của mình trên thị trƣờng cùng với các nhà sản xuất khác với các sản phẩm thay thế, hoặc đƣa ra thị trƣờng các sản phẩm tƣơng tự với mức giá thấp hơn, hoặc cung cấp các sản phẩm tƣơng tự với các đặc tính về chất lƣợng hay dịch vụ ngang bằng hoặc cao hơn”[18, trang 23]. Theo khái niệm này, năng lực cạnh tranh chỉ bó hẹp ở việc giảm chi phí sản xuất, các xí nghiệp nếu muốn có năng lực cạnh tranh trên thị trƣờng thì chỉ cần tìm cách tối thiểu hóa chi phí sản xuất, nghĩa là sản xuất ra những sản phẩm có chất lƣợng tƣơng tự nhƣng với giá thành rẻ hơn các xí nghiệp khác là đã có đƣợc năng lực cạnh tranh cao hơn trên thị trƣờng. Khái niệm về năng lực cạnh tranh này còn khá phiến diện và thô sơ, nó chƣa đề cập đến khía cạnh cải tiến sản phẩm để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trƣờng. Lê Mai Trang 6 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp Trong điều kiện hoàn cảnh mới các nhà kinh tế học đã đƣa ra những lý thuyết về năng lực cạnh tranh mới nhƣ lý thuyết của Heckser – Ohlin. Sau đó lý thuyết này đƣợc nhà kinh tế Samuelson bổ sung nên đƣợc gọi là mô hình Heckser - Ohlin - Samuelson, lý thuyết này phân tích lợi thế cạnh tranh theo các nhân tố. Đến Paul Krugman, Helpman,… các ông đã phân tích lợi thế cạnh tranh dựa vào quy mô, sự khác biệt hóa. Michael Porter thì đƣa ra khái niệm về năng lực cạnh tranh dƣới cái nhìn của một nhà quản trị chiến lƣợc. Ông cho rằng: “Để có thể cạnh tranh thành công, các doanh nghiệp phải có lợi thế cạnh tranh dƣới hình thức hoặc là có chi phí thấp hơn hoặc là có khả năng khác biệt hóa sản phẩm nhằm đạt đƣợc những mức giá cao hơn trung bình. Để duy trì lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp cần đạt đƣợc những lợi thế cạnh tranh ngày càng tinh vi hơn. Qua đó có thể cung cấp những hàng hóa hay dịch vụ có chất lƣợng cao hơn hoặc sản xuất có hiệu quả hơn”[15, trang 29]. Theo khái niệm này, vấn đề năng lực cạnh tranh còn bao hàm cả việc doanh nghiệp phải liên tục duy trì lợi thế cạnh tranh của mình. Hay nói cách khác, doanh nghiệp phải duy trì tỷ suất lợi nhuận trên cơ sở bám sát nhịp độ phát triển của thị trƣờng, hoặc chủ động tạo lập nên sự phát triển của thị trƣờng. Theo Michael Porter, việc hạ thấp giá thành (chi phí) sản xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh không phải là cách thực hiện thông qua các biện pháp tiêu cực nhƣ cắt giảm tiền lƣơng, chi phí môi trƣờng, chi phí bảo hộ lao động, chi phí phúc lợi… mà là việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội. Nhƣ vậy, trên thực tế đang tồn tại nhiều quan niệm cụ thể, khác nhau về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Song tựu chung lại, ta có thể hiểu: “Năng lực cạnh tranh của một doanh nghiệp chính là khả năng tạo dựng, duy trì, sử dụng sáng tạo mới các lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng (so với các đối thủ cạnh tranh) và đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh trong nước và quốc tế”[6, trang 25]. Năng lực cạnh tranh xuất phát từ việc doanh nghiệp sở hữu những nguồn lực (hữu hình và vô hình) mang tính độc đáo, khó bị sao chép và có giá trị, đồng thời doanh nghiệp có khả năng để khai thác sử dụng hiệu quả nguồn lực đó. Doanh nghiệp có thể chỉ có Lê Mai Trang 7 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp những nguồn lực thông thƣờng nhƣng lại có khả năng đặc biệt mà các đối thủ không có để kết hợp, sử dụng các nguồn lực này theo một cách thực độc đáo nào đó và thu đƣợc lợi nhuận cao. Mặt khác, doanh nghiệp có thể có những nguồn lực độc đáo nhƣng chỉ có khả năng thông thƣờng thì lợi thế cạnh tranh cũng mờ nhạt và kém bền vững. Lợi thế cạnh tranh sẽ mạnh nhất nếu doanh nghiệp vừa có các nguồn lực độc đáo, khó sao chép và có giá trị, vừa có khả năng đặc biệt để khai thác nhằm tạo ra các sản phẩm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng. Cách tiếp cận theo nguồn lực có thể giải thích những lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp xuất phát từ việc sở hữu các nguồn lực hữu hình, dễ sao chép (nhƣ một dây chuyền công nghệ hiện đại, máy móc thiết bị tiên tiến) thì lợi thế chỉ tồn tại nhất thời, vì các đối thủ cạnh tranh có thể dễ dàng tìm cách sở hữu nguồn lực giống nhƣ của doanh nghiệp. Mặt khác, nếu doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh dựa vào những nguồn lực vô hình (nhƣ uy tín thƣơng hiệu, nghệ thuật quản lý…) thì lợi thế sẽ có xu hƣớng lâu bền hơn, các đối thủ khó sao chép hơn. Điều này đã đƣợc chứng minh trong thực tế nhiều doanh nghiệp khi thay đổi ngƣời lãnh đạo đã biến doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, trì trệ, thậm chí có nguy cơ phá sản, trở thành doanh nghiệp năng động, hiệu quả. II. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP. 1. Các yếu tố môi trƣờng vĩ mô 1.1. Yếu tố kinh tế. Các yếu tố kinh tế có ảnh hƣởng rất lớn và tổng hợp đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Vì các yếu tố kinh tế thì rất phong phú và đa dạng nên sau đây chúng ta chỉ đi sâu phân tích một số yếu tố kinh tế chính có ảnh hƣởng lớn nhất đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế: Nếu tốc độ này cao sẽ làm phát sinh thêm các nhu cầu mới do thu nhập của ngƣời lao động tăng lên và dẫn đến khả năng thanh toán đối với các hàng hoá và dịch vụ cũng tăng lên. Đây là cơ hội lớn để các doanh nghiệp hình thành, mở rộng sản xuất và phát triển. Nhƣng đồng thời với cơ Lê Mai Trang 8 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp hội này thì cũng có những mối đe doạ mới, đó là xuất hiện thêm nhiều đối thủ cạnh tranh, chi phí và tiền lƣơng sẽ tăng lên làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. - Tỷ lệ lạm phát: Lạm phát có thể gây xáo trộn nền kinh tế làm cho sự tăng trƣởng kinh tế chậm lại, tỉ lệ lãi suất tăng và sự biến động của đồng tiền trở nên không lƣờng trƣớc đƣợc. Nếu lạm phát liên tục, các hoạt động đầu tƣ của doanh nghiệp trở thành công việc hoàn toàn may rủi, làm cho tƣơng lai kinh doanh trở nên rất khó đoán. Sự bất trắc này khiến các doanh nghiệp dè dặt khi rót tiền vào đầu tƣ. Do đó, lạm phát cao luôn là nguy cơ đối với các doanh nghiệp. - Tỷ lệ lãi suất: Tỷ lệ lãi suất có tầm quan trọng rất lớn khi ngƣời tiêu dùng thƣờng xuyên vay tiền để thanh toán các khoản mua bán hàng hoá nhƣ: nhà ở, ôtô, trang thiết bị sản xuất… đƣợc bán theo phƣơng thức trả chậm hay trả góp. Đối với những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này thì giảm lãi suất là một cơ hội để mở rộng sản xuất kinh doanh và ngƣợc lại lãi suất tăng là mối đe dọa cho sự phát triển của doanh nghiệp. Tỷ lệ lãi suất còn quyết định mức chi phí về vốn của doanh nghiệp (mức chi phí này luôn là nhân tố chủ yếu khi quyết định tính khả thi của chiến lƣợc). Nếu một doanh nghiệp muốn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh bằng nguồn vốn vay, quyết định vay vốn sẽ chỉ đem lại thành công lớn cho doanh nghiệp khi tỷ lệ lãi suất thấp và ít biến động. Ngƣợc lại sẽ là thất bại khi các dự đoán đƣa ra khả năng tăng mạnh lãi suất. - Tỷ giá hối đoái và giá trị của đồng tiền trong nước: Yếu tố này có tác động nhanh chóng và sâu sắc đối với từng quốc gia nói chung và từng doanh nghiệp nói riêng nhất là trong điều kiện kinh tế mở. Nếu đồng nội tệ lên giá, các doanh nghiệp trong nƣớc sẽ giảm sức cạnh tranh ở thị trƣờng nƣớc ngoài, vì khi đó giá bán của hàng hóa tính bằng đồng ngoại tệ sẽ cao hơn các đối thủ cạnh tranh. Hơn nữa, khi đồng nội tệ lên giá sẽ khuyến khích nhập khẩu, vì giá hàng nhập khẩu giảm, và nhƣ vậy sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nƣớc sẽ bị giảm ngay trên thị trƣờng trong nƣớc. Ngƣợc lại, khi giá trị đồng tiền trong nƣớc thấp hơn so với đồng tiền ngoại tệ thì giá cả hàng hoá trong nƣớc sẽ rẻ hơn tƣơng đối so với hàng nƣớc ngoài, Lê Mai Trang 9 Lớp A7K42B Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng Khóa luận tốt nghiệp sẽ làm giảm sức ép từ các doanh nghiệp nƣớc ngoài và tạo nhiều cơ hội để tăng sản phẩm xuất khẩu. Tuy nhiên nó cũng là mối đe dọa đối với những doanh nghiệp sử dụng phần lớn nguyên vật liệu là ngoại nhập. - Quan hệ giao lưu quốc tế: Những thay đổi về môi trƣờng quốc tế có thể tạo ra cả cơ hội và nguy cơ cho việc mở rộng thị trƣờng trong nƣớc và ngoài nƣớc của một doanh nghiệp. Đối với các nƣớc đang phát triển nhƣ Việt Nam thì mở rộng giao lƣu quốc tế mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp nƣớc ngoài đầu tƣ vào nhƣng cũng tạo ra sự cạnh tranh ngày càng mạnh hơn ở thị trƣờng trong nƣớc. Nhƣ vậy, có rất nhiều vấn đề trong yếu tố kinh tế ảnh hƣởng trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghịêp. C