Khóa luận Phân tích hiệu quả kỹ thuật trồng lúa ở thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế

f ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KỸ THUẬT TRỒNG LÚA Ở THỊ XÃ HƯƠNG TRÀ, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ TRƯƠNG MINH HIẾU KHÓA HỌC: 2012 - 2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KỸ THUẬT TRỒNG LÚA Ở THỊ XÃ HƯƠNG TRÀ, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Sinh viên thực hiện: Trương Minh Hiếu Giáo viên hướng dẫn: Lớp: K46B KTNN TH.S Trần Hạnh Lợi Niên khóa:2012 - 2016 Huế, tháng 5 năm 2016 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong bài khóa luận là trung thực, khách quan và chưa từng được bảo vệ trong bất cứ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận đều đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong khóa luận đều được ghi rõ nguồn gốc. Huế, ngày tháng năm 2016 Tác giả khóa luận Trương Minh Hiếu SVTH: Trương Minh Hiếu i Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi Lời cảm ơn Kết quả tôi đạt được ngày hôm nay là nhờ sự tận tình của các thầy cô trường Đại học kinh tế - Đại học Huế, đã truyền đạt những kiến thức bổ ích trong suốt quá trình tôi học tập tại trường. Xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa đã tận tình giúp đỡ tôi, đặc biệt là cô Th.s Trần Hạnh Lợi - là giáo viên trực tiếp phụ trách hướng dẫn, chỉ bảo tận tình trong suốt quá trình thực tập cuối khóa để tôi có thể hoàn thành tốt bài khóa luận này. Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các hộ nông dân, cán bộ tại Trung tâm khuyến nông - khuyến ngư tỉnh Thừa Thiên Huế đã cho tôi được thực tập ở đây, trạm khuyến nông - lâm - ngư thị xã Hương Trà, đặc biệt là anh Phó giám đốc Châu Ngọc Phi ở trung tâm khuyến nông khuyến ngư và anh Trương Quang Trợ ở trạm khuyến nông lâm ngư thị xã Hương Trà là những người trực tiếp tư vấn và giúp đỡ trong quá trình tôi thực tập, các chi cục thống kê thị xã Hương Trà, chi cục thủy lợi và phòng chống lụt bão tỉnh Thừa Thiên Huế đã nhiệt tình cung cấp các số liệu cần thiết, tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài khóa luận tốt nghiệp này. Tuy nhiên, do kiến thức và sự tích lũy kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, nên nội dung của đề tài sẽ không tránh khỏi được sai sót, kính mong nhận được sự góp ý tận tình của quý thầy cô đề bài khóa luận được hoàn thiện hơn. Một lần nữa, xin gửi đến quý thầy cô, các anh, các chị ... những lời cảm ơn chân thành nhất. Xin trân trọng ! Huế, ngày .....tháng......năm 2016 Sinh viên Trương Minh Hiếu SVTH: Trương Minh Hiếu ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC .................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ vi DANH MỤC ẢNH VÀ ĐỒ THỊ ................................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .............................................................................. viii TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................... ix PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................... 1 2.Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................................... 2 2.1.Mục tiêu tổng quát: .................................................................................................... 2 2.2.Mục tiêu cụ thể: ......................................................................................................... 2 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................... 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 3 5. Kết quả nghiên cứu ...................................................................................................... 6 6. Một số hạn chế của đề tài ............................................................................................ 6 7. Kết cấu của đề tài......................................................................................................... 7 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ......................................................................... 8 Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .............................................................. 8 1.1.Cơ sở lý luận .............................................................................................................. 8 1.1.1 Khái niệm về hiệu quả ............................................................................................ 8 1.1.1.1 Hiệu quả kỹ thuật ................................................................................................. 8 1.1.1.2.Hiệu quả phân phối ............................................................................................ 11 1.1.1.3. Hiệu quả kinh tế ................................................................................................ 12 1.1.2.Các phương pháp đo lường hiệu quả kỹ thuật .................................................... 122 1.1.3 Đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất lúa ...................................... 144 1.2.Cơ sở thực tiễn ....................................................................................................... 166 1.2.1. Tổng quan về tình hình sản xuất lúa thế giới .................................................... 166 SVTH: Trương Minh Hiếu iii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi 1.2.2. Tổng quan về tình hình sản xuất lúa ở Việt nam ............................................... 177 1.2.3. Tổng quan về tình hình sản xuất lúa ở Thừa Thiên Huế ..................................... 18 1.2.4. Tổng quan về một số nghiên cứu, báo cáo trong và ngoài nước về hiệu quả kỹ thuật trồng lúa ................................................................................................................ 19 Chương 2: Hiệu quả kỹ thuật trồng lúa tại thị xã Hương Trà,tỉnh Thừa Thiên Huế . 25 2.1.Điều kiện tự nhiên của thị xã Hương Trà ................................................................ 25 2.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................................... 25 2.1.2. Địa hình ............................................................................................................... 27 2.1.3. Khí hậu ................................................................................................................ 27 2.1.4 Thỗ nhưỡng .......................................................................................................... 28 2.1.5. Thủy văn .............................................................................................................. 29 2.2.Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................................ 29 2.2.1. Tình hình sử dụng đất đai .................................................................................... 29 2.2.2. Tình hình dân số và lao động .............................................................................. 31 2.2.3. Tình hình cơ sở hạ tầng ....................................................................................... 34 2.2.4. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ........................................ 35 2.3.Tình hình sản xuất lúa ở thị xã Hương Trà ............................................................. 36 2.3.1. Tình hình phát triển sản xuất lúa ở địa phương ................................................... 36 2.3.2. Các ứng dụng về giống ........................................................................................ 37 2.3.3. Các ứng dụng về kỹ thuật .................................................................................... 38 2.3.4. Các dịch vụ hỗ trợ ............................................................................................... 38 2.4. Phân tích hiệu quả kỹ thuật trồng lúa của các hộ điều tra ...................................... 39 2.4.1. Tình hình cơ bản của các hộ điều tra ................................................................... 39 2.4.1.1. Thông tin chung về các hộ điều tra .................................................................. 39 2.4.1.2. Tình hình sử dụng đất đai của hộ điều tra ........................................................ 42 2.4.1.3. Tình hình thu nhập của các hộ điều tra ............................................................ 43 2.4.2. Kết quả sản xuất và các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất lúa ........................... 44 2.4.2.1. Kết quả sản xuất lúa ......................................................................................... 44 2.4.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất lúa ........................................................ 46 2.4.3. Hiệu quả kỹ thuật sản xuất lúa ............................................................................ 49 2.4.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật sản xuất lúa ................... 52 Chương 3: Định hướng và giải pháp ......................................................................... 55 SVTH: Trương Minh Hiếu iv Đạ i h ọc K in tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi 3.1. Định hướng và mục tiêu ......................................................................................... 55 3.1.1. Định hướng mục tiêu chung ................................................................................ 55 3.1.2. Đối với mục tiêu sản xuất lúa .............................................................................. 55 3.1.2.1 Mục tiêu kinh tế ................................................................................................. 55 3.1.2.2. Mục tiêu kỹ thuật và môi trường ...................................................................... 56 3.2. Giải pháp................................................................................................................. 56 3.2.1. Giải pháp về sử dụng các yếu tố đầu vào trong sản xuất .................................... 56 3.2.1.1. Đối với giống .................................................................................................... 57 3.2.1.2. Về phân bón ...................................................................................................... 57 3.2.1.3. Thuốc bảo vệ thực vật ...................................................................................... 57 3.2.1.4. Chăm sóc làm cỏ .............................................................................................. 59 3.2.1.5. Giải pháp về nước tưới ..................................................................................... 59 3.2.2. Giải pháp về đất đai ............................................................................................. 60 3.2.3. Giải pháp về công tác tập huấn khuyến nông ...................................................... 60 3.2.4 Giải pháp về đầu tư cơ sở hạ tầng ở nông thôn .................................................... 61 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................. 622 1.Kết luận ..................................................................................................................... 622 2. Kiến nghị ................................................................................................................. 633 2.1.Về thể chế chính sách ............................................................................................ 644 2.2. Đối với các nông hộ .............................................................................................. 644 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 655 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 666 SVTH: Trương Minh Hiếu v Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIE Hiệu quả phi kỹ thuật SFPF Hàm sản xuất biên ngẫu nhiên PPF Đường sản xuất biên của trang trại DEA Phương pháp phân tích màng bao dữ liệu EE Hiệu quả kinh tế AE Hiệu quả phân phối TE Hiệu quả kỹ thuật DFPF Hàm sản xuất biên xác định OSL Phương pháp bình phương bé nhất ĐX Vụ đông xuân HT Vụ hè thu MLE Phương pháp khả năng cao nhất KD Giống lúa khang dân BVTV Thuốc bảo vệ thực vật BQC Bình quân chung CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa SVTH: Trương Minh Hiếu vi Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi DANH MỤC ẢNH VÀ ĐỒ THỊ Hình 1.1: Mối quan hệ giữa đầu vào và đầu ra ............................................................... 9 Hình 1.2 Mối quan hệ giữa đầu vào và đầu ra ............................................................... 10 Hình 2.1. Bản đồ hành chính thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế ...................... 266 SVTH: Trương Minh Hiếu vii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tình hình sản xuất lúa ở Việt Nam tính đến năm 2015 ................................ 17 Bảng 1.2: Tình hình sản xuất lúa ở thế giới giai đoạn 2013- 2015 ............................... 18 Bảng 1.3: Tình hình sản xuất lúa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ............................ 19 giai đoạn 2013- 2015 ..................................................................................................... 19 Bảng 2.1: Cơ cấu diện tích đất của thị xã Hương Trà năm 2015 .................................. 31 Bảng 2.2: Tình hình dân số thị xã Hương Trà giai đoạn năm 2011 - 2015 ................... 33 Bảng 2.3: Tình hình lao động của thị xã Hương Trà phân theo ngành nghề ................ 34 giai đoạn 2013 -2015 ..................................................................................................... 34 Bảng 2.4: Tình hình sản xuất lúa thị xã Hương Trà giai đoạn 2013 - 2015 .................. 37 Bảng 2.5: Thông tin chung về các hộ điều tra ............................................................... 40 Bảng 2.6: Tình hình sử dụng đất hộ điều tra tính bình quân trên hộ ............................. 42 Bảng 2.7: Tình hình thu nhập của hộ điều tra ............................................................... 43 Bảng 2.8: Diện tích, năng suất, sản lượng lúa của hộ điều tra ...................................... 45 Bảng 2.9: Kết quả ước lượng hàm sản xuất của 90 hộ .................................................. 47 Bảng 2.10: Hiệu quả kỹ thuật của các nông hộ vụ đông xuân năm 2015 ..................... 50 Bảng 2.11: Hiệu quả kỹ thuật của các nông hộ vụ hè thu năm 2015 ............................ 51 Bảng 2.12: Kết quả ước lượng hàm phi hiệu quả kỹ thuật của 90 hộ ........................... 53 SVTH: Trương Minh Hiếu viii Đạ i h ọ K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thị xã Hương Trà là một trong những vựa lúa lớn quan trọng của tỉnh Thừa Thiên Huế, sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ lệ lớn, đời sống người dân phần lớn phụ thuộc vào cây lúa. Tuy nhiên, năng suất lúa trên địa bàn thị xã là không đồng đều, một phần là do kỹ thuật sử dụng các yếu tố đầu vào khiến cho năng suất lúa cũng bị ảnh hưởng theo. Xuất phát thực tiễn đó, phân tích hiệu quả kỹ thuật trồng lúa của các nông hộ trong thời gian hiện nay nhằm tìm ra các giải pháp góp phần người dân giảm chi phí đầu vào nhưng tăng được sản lượng nhằm đạt được mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát: Nghiên cứu, phân tích hiệu quả kỹ thuật trồng lúa đồng thời đưa ra các biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất lúa và chất lượng cho các hộ nông dân trên địa bàn thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. 2.2. Mục tiêu cụ thể: • Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu quả kỹ thuật. • Xác định mức hiệu quả kỹ thuật của các hộ trồng lúa và mức hiệu quả trung bình của các hộ nghiên cứu. • Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật. • Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả kỹ thuật cho các nông hộ trên địa bàn nghiên cứu, đồng thời làm căn cứ cho các chính quyền địa phương có chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa của hộ nông dân. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Do thời gian thực hiện có hạn, nên chúng tôi chỉ tập trung nghiên cứu chính hiệu quả kỹ thuật trồng lúa và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật của một số nông hộ thuộc thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. SVTH: Trương Minh Hiếu ix Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi 3.2. Phạm vi nghiên cứu • Về không gian: đề tài chỉ tập trung nghiên cứu một số nông hộ trên địa bàn thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. • Về thời gian: đề tài tập trung nghiên cứu tình hình sản xuất lúa trên địa bàn thị xã Hương Trà ở hai vụ đông xuân và hè thu năm 2015. 4. Phương pháp nghiên cứu • Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử sẽ được chọn làm cho xuyên suốt cả đề tài. • Phương pháp phân tích hồi quy tương quan. • Phương pháp điều tra, thu thập số liệu • Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo • Phương pháp hàm sản xuất biên SFPF 5. Kết quả nghiên cứu Nghiên cứu hiệu quả kỹ thuật trồng lúa, xác định các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất và hiệu quả kỹ thuật sản xuất lúa của các nông hộ thuộc 3 phường Hương Hồ, Hương An và Hương Chữ, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế nhằm phân tích hiệu quả kỹ thuật, từ đó đưa ra các biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất lúa cho các hộ nông dân trên địa bàn nghiên cứu. Kết quả ước lượng bằng phần mềm "Frontier 4.1" cho thấy hiệu quả kỹ thuật của toàn thể mẫu điều tra tương đương với 90 hộ nông dân trồng lúa cả 2 vụ đông xuân và hè thu là 76,80%. Đây là mức hiệu quả tương đối, đa phần các hộ đạt hiệu quả trên 70%. Kết quả ước lượng hàm sản xuất cho thấy một số biến yếu tố đầu vào vẫn mang hệ số âm gây nên tác động ngược chiều đến năng suất lúa, phản ánh người dân chưa sử dụng có hiệu quả các yếu tố đầu vào. Bên cạnh đó, kết quả ước lượng hàm phi hiệu quả kỹ thuật cũng chỉ ra, không chỉ các yếu tố đầu vào ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật mà còn có các yếu tố về kinh tế - xã hội. Như vậy, nếu hiệu quả kỹ thuật được cải thiện thì người nông dân có thể tăng năng suất mà không cần phải đầu tư thêm chi phí. SVTH: Trương Minh Hiếu x Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Trần Hạnh Lợi PHẦN