Khóa luận Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh

Trong quá trình đổi mới kinh tế, hoạt động đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) ở Việt Nam những năm vừa qua đã diễn ra rất sôi động, cho dù đã có những bước thăng trầm song khu vực kinh tế vốn FDI đã có những bước tăng trưởng khá ngoạn mục và gắn bó ngày càng chặt chẽ với các nền kinh tế khu vực và thế giới. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Trước hết, FDI là nguồn vốn bổ sung quan trọng vào tổng đầu tư xã hội và góp phần cải thiện cán cân thanh toán trong giai đoạn vừa qua. Các nghiên cứu gần đây của Bộ Kế hoạch và đầu tư rút ra nhận định chung rằng khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đã đóng góp quan trọng vào GDP với tỷ trọng ngày càng tăng. Khu vực này góp phần tăng cường năng lực sản xuất và đổi mới công nghệ của nhiều ngành kinh tế, khai thông thị trường sản phẩm (đặc biệt là trong gia tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá), đóng góp cho ngân sách Nhà nước và tạo việc làm cho một bộ phận lớn lao động. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tạo sức ép buộc các doanh nghiệp trong nước phải tự đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất, các dự án FDI cũng có tác động tích cực tới việc nâng cao năng lực quản lý và trình độ của người lao động làm việc trong các dự án FDI, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nnghiệp hóa -hiện đại hóa đất nước, tạo tiền đề thực hiện chủ trương phát huy nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế. Thông qua kênh FDI, chúng ta có thể khai thác, phát huy tốt hơn tiềm năng, lợi thế so sánh của đất nước. Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã và đang là một bộ phận của nền kinh tế quốc dân. Đặc biệt trong giai đoạn mới hiện nay khi toàn cầu hóa kinh tế đang phát triển mạnh mẽ và trở thành một xu hướng tất yếu thì đầu tư trực tiếp nước ngoài đã trở thành một “mệnh lệnh” mà tất cả các quốc gia đều quyết tâm theo đuổi. Việt Nam là một nước đang phát triển với vị thế trong khu vực và trên trường quốc tế ngày một nâng cao qua từng năm với nhiều sự kiện được thế giới công nhận như việc Hoa Kỳ thông qua Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn đối với Việt Nam, là thành viên của các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC, WTO, thành viên không thường trực của Hội đồng bảo an Liên hiệp quốc,.cũng không thể nằm ngoài xu thế này

pdf111 trang | Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 2237 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI -------***------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh. Thực trạng và giải pháp Sinh viên thực hiện : Ngô Thị Nguyệt Lớp : A 7 Khoá : K43B Giáo viên hướng dẫn : GS.TS. Nguyễn Thị Mơ Hà Nội, 2008 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................ 1 Ch•¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh ......................... 4 I. Tæng quan vÒ ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi (FDI) ........................ 4 1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi .................... 4 1.1. Kh¸i niÖm .................................................................................................. 4 1.2. §Æc ®iÓm .................................................................................................... 5 1.3. C¸c h×nh thøc ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi .............................................. 7 2. T¸c ®éng cña ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi ®èi víi c¸c n•íc ®ang ph¸t triÓn ............................................................................................ 8 2.1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc........................................................................... 8 2.2. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc......................................................................... 15 II. Doanh nghiÖp liªn doanh - h×nh thøc chñ yÕu trong ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi t¹i n•íc nhËn ®Çu t• ............................. 18 1. Kh¸i niÖm ...................................................................................... 18 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña doanh nghiÖp liªn doanh ............... 20 2.1. §Æc ®iÓm vÒ mÆt kinh doanh .................................................................. 20 2.2. §Æc ®iÓm vÒ mÆt ph¸p lý. ........................................................................ 22 3. Ph©n biÖt h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh víi c¸c h×nh thøc ®Çu t• kh¸c ....................................................................................... 23 3.1. H×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh víi h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t• n•íc ngoµi. .................................................................................. 23 3.2. H×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh víi h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC) .......................................................................................... 24 4. ¦u nh•îc ®iÓm cña h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh ............ 25 4.1. ¦u ®iÓm ................................................................................................... 25 4.2. Nh•îc ®iÓm ............................................................................................. 30 Ch•¬ng 2: Thùc tr¹ng ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi vµo ViÖt Nam d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh. ............... 31 i. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi vµo ViÖt Nam d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh ................... 31 1. T×nh h×nh thu hót FDI vµo ViÖt Nam d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh ............................................................................. 31 1.1. Sè liÖu FDI vµo doanh nghiÖp liªn doanh qua c¸c n¨m ...................... 31 1.2. C¬ cÊu vèn FDI d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh tõ 1988 ®Õn 2007 ................................................................................................................ 42 2. T×nh h×nh triÓn khai ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n liªn doanh t¹i ViÖt Nam ................................................................................................... 53 2.1. VÒ vÊn ®Ò gãp vèn cña hai bªn ®èi t¸c liªn doanh ................................ 53 2.2. VÒ vÊn ®Ò qu¶n lý vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ............................................................................... 55 II. §¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®èi víi kinh tÕ ®Êt n•íc .................................. 56 1. C¸c mÆt tÝch cùc ........................................................................... 56 1.1. T¹o ra c¸c “kªnh” thu hót vèn ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi gãp phÇn thùc hiÖn vµ ®Êy nhanh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n•íc ........................................................................................................................ 56 1.2. T¨ng thu ng©n s¸ch, t¹o viÖc lµm vµ t¹o ra c¬ chÕ thóc ®Èy viÖc n©ng cao n¨ng lùc cho ng•êi lao ®éng ViÖt Nam ................................................. 57 1.3. Gãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cu¶ thÕ giíi vµo ViÖt Nam ®ång thêi phôc håi vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp trong n•íc. 59 1.4. T¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, s¶n phÈm míi, ph•¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh míi, lµm cho nÒn kinh tÕ n•íc ta tõng b•íc chuyÓn dÞch theo h•íng cña mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ....................... 60 2. C¸c mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n ................................................ 62 2.1.Nh÷ng tån t¹i trong viÖc thùc hiÖn triÓn khai c¸c dù ¸n liªn doanh .... 62 2.2. Nh÷ng tån t¹i trong viÖc lùa chän ®èi t¸c liªn doanh........................... 63 2.3. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh gãp vèn cña liªn doanh ........................ 64 2.4. Nh÷ng tån t¹i trong ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý tµi chÝnh.......................................................................................................... 66 2.5. Nh÷ng tån t¹i trong viÖc thµnh lËp héi ®ång qu¶n trÞ .......................... 69 2.6. Nh÷ng tån t¹i trong chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nghiªn cøu thÞ tr•êng ........................................................................................................................ 70 2.7. Nh÷ng tån t¹i trong vÊn ®Ò lao ®éng ..................................................... 71 2.8. Nh÷ng tån t¹i kh¸c ............................................................................... 73 Ch•¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c•êng ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi vµo ViÖt Nam d•íi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh trong thêi gian tíi ...................................................................... 74 i. Dù b¸o sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp liªn doanh vµ thu hót FDI vµo doanh nghiÖp liªn doanh trong thêi gian tíi .. 74 1. C¬ së ®Ó dù b¸o ............................................................................. 74 1.1. VÞ thÕ cña ViÖt Nam trªm tr•êng quèc tÕ .............................................. 74 1.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi trong n•íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ................................................................................................... 76 1.3. §Þnh h•íng thu hót FDI cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi ................. 81 2. Sè liÖu dù b¸o ................................................................................ 88 II. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ............................................................................... 89 1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ phÝa nhµ n•íc ............................................... 89 1.1. Hoµn thiÖn m«i tr•êng ph¸p lý vµ thñ tôc hµnh chÝnh ........................ 89 1.2. T¨ng c•êng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n•íc ®èi víi c¸c dù ¸n liªn doanh.89 1.3. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ........................................................... 91 1.4. §æi míi vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t•................................... 91 1.5. Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c«ng nh©n kü thuËt cho c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®ång thêi ph¸t triÓn thÞ tr•êng lao ®éng cã tæ chøc t¹i c¸c ®Þa bµn trong c¶ n•íc ............................................................... 93 1.6. Gi¶i quyÕt nh÷ng v•íng m¾c liªn quan ®Õn vèn gãp bªn ViÖt Nam .... 94 1.7. Lùa chän ®èi t¸c n•íc ngoµi tham gia liªn doanh: .............................. 95 2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia liªn doanh.......................................................................................... 97 2.1. Tr•íc khi quyÕt ®Þnh liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n cña ®¬n vÞ m×nh. ............................ 97 2.2. Bè trÝ c¸n bé cã n¨ng lùc phÈm chÊt vµo c¸c vÞ trÝ chñ chèt trong doanh nghiÖp liªn doanh ............................................................................... 98 2.3. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nç lùc hÕt m×nh ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ trë thµnh ®èi t¸c tin cËy trong doanh nghiÖp liªn doanh .............................................................................................................. 98 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 100 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết Nghĩa đầy đủ STT tắt Nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt 1 APEC Asian pacific Economic Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu á Cooporation Thái Bình Dương 2 ASEAN The Association of South East Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Asian Nations á 3 AFTA The Asean Free Trade Area Hiệp định tự do Asean 4 BOT Build - Operate - Tranfer Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao 5 BT Build - Tranfer Xây dựng - Chuyển giao 6 BTO Build - Tranfer- Operate Xây dựng - Chuyển giao- Kinh doanh 7 EU European Union Liên minh châu Âu 8 FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài 9 GDP Gross Dometic Product Tổng sản phẩm quốc nội 10 IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế 11 ODA Official Development Hỗ trợ phát triển chính thức 12 OECD Organization for Economic Tổ chức Hợp tác và Phát triển Cooperation and Development Kinh tế 13 TNCs Trans-national Corperations Công ty đa quốc gia 14 UNCTAD United Nations Conference on Hội nghị về thương mại và phát Trade and Development triển của Liên Hiệp Quốc 15 USD The United States of Dollar Đồng Đôla Mỹ 16 WTO World Tade Organization Tổ chức thương mại thế giới LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình đổi mới kinh tế, hoạt động đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) ở Việt Nam những năm vừa qua đã diễn ra rất sôi động, cho dù đã có những bước thăng trầm song khu vực kinh tế vốn FDI đã có những bước tăng trưởng khá ngoạn mục và gắn bó ngày càng chặt chẽ với các nền kinh tế khu vực và thế giới. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Trước hết, FDI là nguồn vốn bổ sung quan trọng vào tổng đầu tư xã hội và góp phần cải thiện cán cân thanh toán trong giai đoạn vừa qua. Các nghiên cứu gần đây của Bộ Kế hoạch và đầu tư rút ra nhận định chung rằng khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đã đóng góp quan trọng vào GDP với tỷ trọng ngày càng tăng. Khu vực này góp phần tăng cường năng lực sản xuất và đổi mới công nghệ của nhiều ngành kinh tế, khai thông thị trường sản phẩm (đặc biệt là trong gia tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá), đóng góp cho ngân sách Nhà nước và tạo việc làm cho một bộ phận lớn lao động. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tạo sức ép buộc các doanh nghiệp trong nước phải tự đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất, các dự án FDI cũng có tác động tích cực tới việc nâng cao năng lực quản lý và trình độ của người lao động làm việc trong các dự án FDI, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nnghiệp hóa -hiện đại hóa đất nước, tạo tiền đề thực hiện chủ trương phát huy nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế. Thông qua kênh FDI, chúng ta có thể khai thác, phát huy tốt hơn tiềm năng, lợi thế so sánh của đất nước. Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã và đang là một bộ phận của nền kinh tế quốc dân. Đặc biệt trong giai đoạn mới hiện nay khi toàn cầu hóa kinh tế đang phát triển mạnh mẽ và trở thành một xu hướng tất yếu thì đầu tư trực tiếp nước ngoài đã trở thành một “mệnh lệnh” mà tất cả các quốc gia đều quyết tâm theo đuổi. Việt Nam là một nước đang phát triển với vị thế trong khu vực và trên trường quốc tế ngày một nâng cao qua từng năm với nhiều sự kiện được thế giới công nhận như việc Hoa Kỳ thông qua Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn đối với Việt Nam, là thành viên của các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC, WTO, thành viên không thường trực của Hội đồng bảo an Liên hiệp quốc,...cũng không thể nằm ngoài xu thế này. 1 Hiện nay hoạt động FDI đổ vào Việt Nam được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau như doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh, hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng hợp tác kinh doanh, BTO,…Trong đó doanh nghiệp liên doanh là hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài đã phát triển sớm nhất và thực sự đã đem lại nhiều lợi thế cho cả nhà đầu tư Việt Nam và nhà đầu tư nước ngoài. Đối với các nhà đầu tư Việt Nam, khi tham gia doanh nghiệp liên doanh, ngoài việc được phân chia lợi nhuận theo tỷ lệ vốn góp, nhà đầu tư Việt Nam còn có điều kiện tiếp cận với công nghệ hiện đại, phong cách và trình độ quản lý kinh tế tiên tiến. Đối với bên nước ngoài, lợi thế được hưởng là được đảm bảo khả năng thành công cao hơn do môi trường kinh doanh, pháp lý hoàn toàn xa lạ nếu không có bên Việt Nam thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Đây là những mặt mạnh của đầu tư FDI theo hình thức doanh nghiệp liên doanh, sự tăng trưởng mạnh mẽ số lượng doanh nghiệp liên doanh tại Việt Nam trong thời kỳ đầu đổi mới đã chứng minh sự nhận định thực tế này. Tuy nhiên, thời gian vừa qua hình thức doanh nghiệp liên doanh chỉ chiếm tỷ trọng rất thấp trong đầu tư trực tiếp nước ngoài do nhiều yếu tố chủ quan và khách quan, chính vì vậy việc nghiên cứu thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp liên loanh và đưa ra được những giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài thông qua hình thức doanh nghiệp liên doanh là hết sức cần thiết và hữu ích trong giai đoạn phát triển kinh tế của Việt Nam hiện nay. Chính vì thế vấn đề “Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh. Thực trạng và giải pháp” được sinh viên chọn làm đề tài nghiên cứu của khóa luận tốt nghiệp Đại học của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở đánh giá thực trạng thu hút FDI để thành lập doanh nghiệp theo hình thức doanh nghiệp liên doanh tại Việt Nam trong thời gian vừa qua, đặc biệt nêu rõ những cơ hội, thách thức và bất cập, khóa luận đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường thu hút FDI vào các doanh nghiệp liên doanh tại Việt Nam trong thời gian tới. Nhiệm vụ của khóa luận : - Làm rõ những vấn đề cơ bản về FDI, về doanh nghiệp liên doanh và sự cần thiết phải thu hút FDI dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh vào Việt Nam. 2 - Đánh giá thực trạng FDI vào doanh nghiệp liên doanh ở Việt Nam trong thời gian qua. - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường thu hút FDI vào Việt Nam thông qua hình thức doanh nghiệp liên doanh. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của khóa luận: là những vấn đề về thu hút FDI vào Việt Nam thông qua hình thức doanh nghiệp liên doanh. Phạm vi nghiên cứu: Khóa luận nghiên cứu thực trạng hoạt động thu hút FDI vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh trong giai đoạn từ những năm 1988 đến nay. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành khóa luận tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu tổng hợp như: phương pháp hệ thống hóa, phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, thống kê, so sánh, diễn giải, quy nạp,… 5. Bố cục của khóa luận: Ngoài lời mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận được trình bầy trong 3 chương: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về đầu tư trực tiếp nước ngoài dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh Chương 2: Thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh. Chương 3: Một số giải pháp tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam dưới hình thức doanh nghiệp liên doanh trong thời gian tới. Qua đây em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Thị Mơ - người trực tiếp hướng dẫn em làm khóa luận tốt nghiệp. Trong suốt quá trình làm khóa luận, cô đã tận tâm giúp đỡ, vạch kế hoạch làm khóa luận một cách tối ưu và đã chỉ ra những điểm cần khắc phục giúp em hoàn thiện khóa luận tốt nghiệp Đại học của mình. Ngoài ra, em xin cảm ơn Tiến sĩ Tống Quốc Đạt, Phó Vụ trưởng Vụ Kết cấu Hạ tầng và Đô thị, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ em trong quá trình thu thập các số liệu dữ liệu để hoàn thành khóa luận này. Do điều kiện thời gian có hạn cũng như hạn chế về mặt kiến thức nên khóa luận tốt nghiệp không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy em xin được 3 sự góp ý của các Thầy, các Cô cùng toàn thể các bạn giúp em rút ra được những kinh nghiệm quý báu của bản thân. Em xin chân thành cảm ơn! CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI DƢỚI HÌNH THỨC DOANH NGHIỆP LIÊN DOANH I. TỔNG QUAN VỀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI 1. Những vấn đề cơ bản về đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài 1.1. Khái niệm Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment-FDI) được đưa ra trong báo cáo đầu tư thế giới năm 1996 của Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển UNCTAD (United Nation Conference on Trade and Development) theo đó “Đầu tư trực tiếp nước ngoài là đầu tư có mối liên hệ, lợi ích và sự kiểm soát lâu dài của một pháp nhân hoặc thể nhân (nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài hoặc công ty mẹ) đối với một doanh nghiệp FDI hoặc chi nhánh nước ngoài hoặc chi nhánh doanh nghiệp” 1. Theo Báo cáo cán cân thanh toán năm 2002 của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (International Monetary Fund, IMF) thì: “Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một hoạt động đầu tư được thực hiện nhằm đạt được những lợi ích lâu dài trong một doanh nghiệp hoạt động trên lãnh thổ của một nền kinh tế khác nền kinh tế nước chủ đầu tư, mục đích của chủ đầu tư là giành quyền quản lý thực sự doanh nghiệp” 2 Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development - OECD) thì: “Đầu tư trực tiếp là hoạt động đầu tư được thực hiện nhằm thiết lập các mối quan hệ kinh tế lâu dài với một doanh nghiệp đặc biệt là những khoản đầu tư mang lại khả năng tạo ảnh hưởng đối với việc quản lý doanh nghiệp nói trên bằng cách: 1 Nguồn: Phan Thị Vân, giảng viên khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, Đại học Ngoại Thương., Ôn tập Đầu tư nước ngoài. 2 Nguồn: Phan Thị Vân, giảng viên khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, Đại học Ngoại Thương., Ôn tập Đầu tư nước ngoài. 4 - Thành lập hoặc mở rộng một doanh nghiệp hoặc một chi nhánh thuộc toàn quyền quản lý của chủ đầu tư. - Mua lại toàn bộ doanh nghiệp đã có. - Tham gia vào một doanh nghiệp mới. - Cấp tín dụng dài hạn (>5 năm) - Quyền kiểm soát: nắm từ 10% cổ phiếu thường hoặc quyền biểu quyết trở lên.” 3 Luật Đầu tư Việt Nam năm 2005 có các khái niệm về “đầu tư”, “đầu tư trực tiếp”, “đầu tư nước ngoài”, “đầu tư ra nước ngoài” nhưng không có khái niệm “đầu tư trực tiếp nước ngoài”. Theo Luật Đầu tư Nước ngoài Việt Nam năm 1996 thì "Đầu tư trực tiếp nước ngoài là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn bằng tiền hoặc bất kỳ tài sản nào để tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật này” 4 Từ các khái niệm về FDI nêu trên có thể kết luận: - Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một khoản