Khóa luận Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng nguyên, tỉnh Nghệ An

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ PHÁT TRIỂN ------------------ KHOÙA LUAÄN TOÁT NGHIEÄP Ñeà taøi:  THÖÏC TRAÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TRANG TRAÏI TREÂN ÑÒA BAØN HUYEÄN HÖNG NGUYEÂN, TÆNH NGHEÄ AN Giaûng vieân höôùng daãn : Sinh vieân thöïc hieän : PGS.TS Buøi Duõng Theå Nguyeãn Thò Dung Lôùp : K42A-KTNN Khoùa : 2008 – 2012 Hueá, 05/2012Trư ờ g Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) Lôøi Caûm Ôn Ñeå hoaøn thaønh khoùa luaän toát nghieäp lôøi ñaàu tieân toâi xin chaân thaønh caûm ôn Ban giaùm hieäu tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Hueá, Ban giaùm hieäu Khoa Kinh Teá Phaùt Trieån vaø Phoøng ÑTÑH & CTSV ñaõ taïo ñieàu kieän cho toâi ñöôïc ñi thöïc taäp cuoái khoùa. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn UBND huyeän Höng Nguyeân, Phoøng Noâng Nghieäp & PTNT, Phoøng Thoáng Keâ ñaõ nhieät tình giuùp ñôõ toâi tieáp caän caùc thoâng tin cung nhö caùc soá lieäu ñeå hoaøn thaønh khoùa luaän toát nghieäp cuoái khoùa naøy. Toâi cuõng xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaày coâ giaùo trong Khoa Kinh Teá Phaùt Trieån ñaõ taïo ñieàu kieän toâi hoaøn thaønh khoùa luaän. Ñaëc bieät toâi xin chaân thaønh caûm ôn thaày PGS.TS Buøi Duõng Theå ñaõ taän tình höôùng daãn, chæ baûo toâi trong quaù trình thöïc taäp cuõng nhö trong quaù trình hoaøn thieän khoùa luaän cuoái khoùa naøy. Cuoái cuøng toâi xin chaân thaønh caûm ôn nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình vaø baïn beø ñaõ luoân ñoäng vieân, giuùp ñôõ toâi trong suoát thôøi gians qua. Khoùa luaän toát nghieäp ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh vôùi söï noã löïc heát söùc mình cuûa baûn thaân. Tuy nhieân do taàm hieåu bieát coøn haïn cheá vaø gaëp phaûi nhöõng khoù khaên khaùch quan neân khoùa luaän toát nghieäp khoâng theå khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt, kính mong thaày coâ vaø caùc baïn ñoùng goùp ñeå khoùa luaän toât nghieäp ñöôïc hoaøn thieän hôn. Xin chaân thaønh caûm ôn! Hueá, Ngaøy 04 thaùng 05 naêm 2012 Sinh vieân thöïc hieän Nguyeãn Thò Dung Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU CNH - HĐH Công nghiệp hoá – hiện đại hóa CPTG (IC) Chi phí trung gian GTSX (GO) Giá trị sản xuất GTGT(VA) Giá trị gia tăng TNHH(MI) Thu nhập hỗn hợp TLSX Tư liệu sản xuất KHKT Khoa học kỹ thuật HTX Hợp tác xã TW Trung Ương KTTT Kinh tế trang trại NTTS Nuôi trồng thủy sản VAC Vườn - ao - chuồng VACR Vườn- ao- chuồng- rừng TM - DV Thương mại- dịch vụ Formatted: Tab stops: 6,03 cm, Left Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1: Các quan hệ kinh tế trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của trang trại. .................................................................................... 8 Sơ đồ 2: Mối quan hệ 3 mặt cơ bản của trang trại .............................. 9 Sơ đồ 3: Tính hệ thống của trang trại ................................................ 9 CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1: Cơ cấu sử dụng đất của huyện Hưng Nguyên năm 2011 (%) ....... 35 Biều đồ 2: Cơ cấu lao động của huyện Hưng Nguyên năm 2011 .................. 37 Biều đồ 3: Cơ cấu loại hình trang trại theo vùng sinh thái ............................ 45 Formatted: Tab stops: 14 cm, Left,Leader: + 14,29 cm, Right Formatted: Tab stops: 14 cm, Left,Leader: Formatted: Indent: First line: 0 cm, Tab stops: 14 cm, Left,Leader: Formatted: Tab stops: 14 cm, Left,Leader: Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) ĐƠN VỊ QUY ĐỔI 1Ha = 10000 m2 = 20 Sào 1 Sào = 500 m2 1 Tấn = 1000 kg 1 Tạ = 100 kg Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1:Số lượng mẫu điều tra ở các điểm nghiên cứu ....................................... 5 Bảng 2: Loại hình trang trại ở tỉnh Nghệ An năm 2011 .................................... 25 Bảng 3: Thu nhập của trang trại Nghệ An năm 2011 ....................................... 26 Bảng 4: Tình hình sử dụng đất đai của Huyện qua 3 năm 2009- 2011 .............. 34 Bảng 5: Tình hình dân số và lao động của huyện qua 3 năm 2009- 2011 ........ 36 Bảng 6: Loại hình và cơ cấu trang trại của huyện giai đoạn 2009- 2011 ........... 41 Bảng 7: Các loại hình trang trại của huyện phân theo đơn vị hành chính Năm 2011 ................................................................................................................ 43 Bảng 8: Các loại hình trang trại của huyện phân theo vùng sinh thái năm 2011 44 Bảng 9: Quy mô diện tích của các trang trại năm 2011 .................................... 46 Bảng 10: Thực trang nhân khẩu và lao động của các loại hình trang trại điều tra năm 2011 ......................................................................................................... 48 Bảng 11: Thực trang đất nông nghiệp của các mô hình trang trại điều tra năm 2011( tính bình quân cho 1 trang trại)............................................................... 50 Bảng 12: Thực trạng nguồn vốn kinh doanh của các mô hình trang trại điều tra năm 2011( tính bình quân cho 1 trang trại) ...................................................... 52 Bảng 13: Kết quả sản xuất kinh doanh của các trang trại điều tra năm 2011 .... 54 Bảng 14: Các yếu tố gây rủi ro và mức độ rủi ro đối với các trang trại điều tra năm 2011 ......................................................................................................... 56 Bảng 15: Hiệu quả sử dụng đất của các mô hình trang trại điều tra năm 2011( tính bình quân cho 1 trang trại)........................................................................ 58 Bảng 16: Hiệu quả sử dụng vốn của các trang trại điều tra năm 2011 ( tính bình quân cho 1 trang trại) ....................................................................................... 60 Bảng 17: Hiệu quả sử dụng lao động của các trang trại điều tra năm 2011 (tính bình quân cho 1 trang trại) ............................................................................... 62 Formatted: Tab stops: 14,92 cm, Right,Leader: Trư ờng Đại học Kin h tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Phát triển KTTT là xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn hiện nay. Sự phát triển của trang trại đã góp phần khai thác thêm nguồn vốn trong dân, mở mang thêm diện tích đất trống, đồi núi trọc, đất hoang hoá, nhất là ở các vùng trung du, miền núi và ven biển, tạo thêm việc làm cho người lao động nông thôn, góp phần xoá đói giảm nghèo, tăng thêm nông sản hàng hoá, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn, tạo ra sự cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường, nhằm phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” làm khóa luận tốt nghiệp. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU - Hệ thống hoá được những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn về kinh tế trang trại. - Phân tích đánh giá được thực trạng về các nguồn lực sản xuất và kết quả sản xuất kinh doanh của các mô hình trang trại. - Thông qua quá trình nghiên cứu tìm ra những nhân tố cản trở sự phát triển kinh tế trang trại của huyện, nguyên nhân của nó (cả nguyên nhân khách quan và chủ quan). Phát hiện những nhân tố thuận lợi còn tiềm ẩn, (cả về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội) - Đưa ra phương hướng và giải pháp kinh tế chủ yếu nhằm thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế trang trại ở Huyện Hưng Nguyên phù hợp với yêu cầu của thị trường. DỮ LIỆU THỰC HIỆN - Số liệu thứ cấp: thu thập số liệu thông qua các báo cáo kinh tế- xã hội và các nghị quyết, niên giám thông kê của Huyện Hưng Nguyên, các số liệu thu thập từ sách báo, tạp chí, mạng internet - Số liệu thứ cấp: Thông qua các mẫu điều tra phổng vấn được thiết kế sẵn, tiến hành phỏng vấn trực tiếp 50 hộ được lựa chọn ngẫu nhiên từ các xã trên địa bàn huyện Hưng Nguyên. Formatted: Bullets and Numbering Formatted: Bullets and Numbering Trư ờ g Đạ i ọ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp thu thập số liệu: bao gồm số liệu sơ cấp và số liệu thứ cấp. - Phương pháp chọn điểm nghiên cứu. - Xử lý và tổng hợp số liệu - Các phương pháp phân tích bao gồm: phương pháp thống kê kinh tế, phương pháp so sánh và phương pháp xử lý thông tin. CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐẠT ĐƯỢC Thông qua nghiên cứu đề tài “ Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” đã phát hiện được các yếu tố thuận lợi, khó khăn tồn tại và tiềm năng phát triển KTTT của huyện Hưng Nguyên. Từ đó đã đưa ra các giải pháp phù hợp góp phần phát triển KTTT cho huyện Hưng Nguyên, Tỉnh Nghệ An. Những phát hiện của đề tài sẽ góp phần quan trọng trong việc quy hoạch vùng phát triển KTTT tại huyện Hưng Nguyên. Đưa ra các định hướng, chiến lược để mang lại nguồn thu nhập cho người dân cũng như tạo việc làm cho hàng ngàn lao động, mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Formatted: Bullets and Numbering Formatted: Centered, Line spacing: 1,5 lines Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................15 1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................15 2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................26 2.1. Mục tiêu chung...........................................................................................26 2.2. Mục tiêu cụ thể ...........................................................................................26 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................37 3.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................37 3.2. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................37 4. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................37 4.1. Phương pháp thu thập số liệu......................................................................37 4.1.1. Thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp ..............................................................37 4.1.2. Thu thập tài liệu, số liệu sơ cấp................................................................48 4.2. Chọn điểm nghiên cứu................................................................................48 4.3. Xử lý và tổng hợp số liệu............................................................................59 4.4.Các phương pháp phân tích..........................................................................59 4.4.1. Phương pháp thống kê kinh tế................................................................610 4.4.2. Phương pháp so sánh .............................................................................610 4.4.3. Phương pháp xử lý thông tin. .................................................................610 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................711 CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ....................711 TRANG TRẠI.................................................................................................711 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI ..............711 1.1.1. Trang trại và kinh tế trang trại................................................................711 1.1.2. Vai trò và vị trí của kinh tế trang trại ...................................................1014 1.1.3. Đặc trưng của các mô hình kinh tế trang trại ........................................1115 1.1.4. Tiêu chí nhận dạng trang trại ..............................................................1216 1.1.5. Thị trường đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của trang trại ..................1317 1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại .........................1418 Formatted: Font: 14 pt, Bold Formatted: Font: 14 pt Formatted: Normal, Tab stops: Not at 14,98 cm Formatted: Font: Bold Formatted: Line spacing: 1,5 lines Formatted: Font: 13 pt, Not Bold Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) 1.1.6.1. Sự phát triển của khoa học kỹ thuật...................................................1418 1.1.6.2. Chính sách của nhà nước ..................................................................1418 1.1.6.3. Trình độ chủ trang trại và các điều kiện khác ....................................1418 1.1.7. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình phát triển kinh tế trang trại ..............1519 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI.............1721 1.2.1. Các chủ trương và chính sách của chính phủ về phát triển kinh tế trang trại .......................................................................................................1721 1.2.1.1. Chính sách đất đai.............................................................................1721 1.2.1.2. Chính sách về thuế............................................................................1822 1.2.1.3. Chính sách đầu tư tín dụng................................................................1822 1.2.1.4. Chính sách lao động..........................................................................1822 1.2.1.5. Chính sách khoa học, công nghệ, môi trường....................................1923 1.2.1.6. Chính sách thị trường........................................................................1923 1.2.1.7. Chính sách bảo hộ tài sản đã đầu tư của trang trại .............................2024 1.2.2. Kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại ở các địa phương trong nước 2024 1.2.2.1. Kinh nghiệm làm kinh tế trang trại tại Đà Nẵng ................................2024 1.2.2.2. Kinh nghiệm làm kinh tế trang trại tại Bắc Giang .............................2125 1.2.2.3. Kinh nghiệm làm kinh tế trang trại tại Khánh Hòa ............................2327 1.2.3. Tình hình phát triển trang trại tại tỉnh Nghệ An....................................2428 CHƯƠNG II: THỰC TRANG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN .........................................................................................2832 2.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu...................................................................2832 2.1.1. Điều kiện tự nhiên. ..............................................................................2832 2.1.1.1. Vị trí địa lý, địa hình .........................................................................2832 2.1.1.2. Khí hậu thuỷ văn...............................................................................2933 2.1.2. Đánh giá các điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên ...................................................3034 2.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội .....................................................................3135 2.1.3.1. Tình hình đất đai ...............................................................................3135 2.1.3.2. Tình hình dân số và lao động ............................................................3539 2.1.3.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật......................................................................3842Trư ờng Đạ i ọ c K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Bùi Dũng Thể SVTH: Nguyễn Thị Dung – Lớp: K42A-KTNN 1 Formatted: Border: Bottom: (No border) Formatted: Right: 0,63 cm Formatted: Border: Top: (No border) 2.1.4 Đánh giá các điều kiện kinh tế xã hội ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên........................................3943 2.2. Thực trạng về phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên ................................................................................................4145 2.2.1. Số lượng trang trại và loại hình trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên ......................................................................................................................4145 2.2.2. Sự phân bố của các trang trại trên địa bàn huyện Hưng Nguyên ..................4347 2.2.3. Quy mô và đóng góp của kinh tế trang trại ở Huyện Hưng Nguyên............4650 2.2.3.1. Quy mô diện tích của các trang trại trên địa bàn................................4650 2.2.3.2. Đóng góp của kinh tế trang trại ở huyện............................................4751 2.2.4. Đặc trưng và năng lực sản xuất của các trang trại điều tra ....................4852 2.2.4.1. Thực trạng mô hình nhân khẩu và lao động của các trang trại ...........4852 2.2.4.2. Thực trạng sử dụng đất nông nghiệp của các trang trại......................4953 2.2.4.3. Thực trạng nguồn vốn của các mô hình trang trại điều tra .................5155 2.2.5. Kết quả và hiệu quả của các trang trại điều tra .....................................5458 2.2.5.1. Kết quả của các trang trại điều tra .....................................................5458 2.2.5.2. Hiệu quả của các mô hình trang trại điều tra trên địa bàn huyện Hưng Nguyên. ..............................................................................................5862 2.2.5.2.1.Hiệu quả về mặt kinh tế ..................................................................5862 CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN .....................................6569 3.1. Những khó khăn, hạn chế đến phát triển kinh tế trang trại của các hộ điều tra. ..............................................................................................6569 3.2. Định hướng chiến lược phát triển............................................................6771 3.3. Mục tiêu phát triển trang trại cho huyện Hưng Nguyên...........................6771 3.4. Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại...........................................6872 3.4.1. Đối với công tác quy hoạch, định hướng bố trí trang trại......................6872 3.4.2. Về việc giao đất, thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: ....6973 3.4.3. Giải pháp về vốn.........................................................