Khóa luận Thực trạng và giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã Triệu Long, huyện triệu phong, tỉnh Quảng Trị

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN XÃ TRIỆU LONG, HUYỆN TRIỆU PHONG, TỈNH QUẢNG TRỊ Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn Nguyễn Thị Kim Cúc Th.S. Nguyễn Văn Lạc Lớp: K46A - KTNN Khóa học 2012 - 2016 Huế, 05/2016 Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc Trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp đại học, ngoài sự cố gắng của bản thân, em còn nhận được sự quan tâm giúp đỡ của các cá nhân trong và ngoài trường. Qua đây em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới toàn thể thầy cô giáo trong khoa Kinh tế và phát triển cùng các thầy giáo trong trường Đại học Kinh Tế Huế đã dìu dắt, dạy dỗ em trong quá trình học tập tại trường. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy giáo – Th.s. Nguyễn Văn Lạc, người đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều thời gian và tâm huyết đã giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của lãnh đạo UBND xã Triệu Long, Huyện Triệu Phong, Tỉnh Quảng Trị, cùng toàn thể các hộ gia đình và người lao động trên địa bàn xã đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hoàn thành nội dung đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã quan tâm động viên, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Trong quá trình thực hiện đề tài vì nhiều lý do chủ quan và khách quan nên khóa luận của em không thể tránh khỏi những sai sót, hạn chế. Vậy nên em rất mong nhận được sự thông cảm và góp ý của các thầy cô và bạn đọc để khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Huế ngày 15 tháng 5 năm 2016 Nguyễn Thị Kim Cúc Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ...................................................... i DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................. ii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ....................................................................................... iii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ............................................................................................ iv PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................... 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................... 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 2 3.2.1. Phạm vi về không gian .......................................................................................... 2 3.2.2. Phạm vi về thời gian .............................................................................................. 2 3.2.3. Phạm vi về nội dung .............................................................................................. 3 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 3 4.1. Phương pháp chọn điểm ........................................................................................... 3 4.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................................... 3 4.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp ........................................................................................ 3 4.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp .......................................................................................... 3 4.3. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................................ 3 4.3.1. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................................. 3 4.3.2. Phương pháp thống kê mô tả ................................................................................. 3 4.3.3. Phương pháp chuyên gia ....................................................................................... 3 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................. 4 CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN .................................................................................. 4 Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc 1.1. Cơ sở lý luận về việc làm, lao động nông thôn ........................................................ 4 1.1.1. Những lý luận chung về việc làm và việc làm nông thôn ..................................... 4 1.1.2.Cơ sở lý luận về lao động nông thôn ...................................................................... 7 1.1.3. Đặc điểm việc làm của lao động nông thôn và lao động nông thôn .................... 7 1.1.4. Nội dung của giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ................................... 9 1.1.4.1 Hướng nghiệp ...................................................................................................... 9 1.1.4.2. Đào tạo nghề, việc làm cho lao động nông thôn. ............................................. 10 1.1.4.3. Giới thiệu việc làm ........................................................................................... 10 1.1.4.4. Xuất khẩu lao động ........................................................................................... 10 1.1.5. Ý nghĩa tạo việc làm cho lao động nông thôn ..................................................... 11 1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho người lao động ............................ 11 1.1.7. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................... 13 1.1.7.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh nguồn lao động .......................................................... 13 1.1.7.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh phân bổ và sử dụng lao động .................................... 13 1.1.7.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh việc làm ..................................................................... 14 1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................ 14 1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước về giải quyết việc làm cho lao động nông thôn . 14 1.2.2. Thực trạng việc làm cho lao động nông thôn tại Việt Nam ................................ 16 1.2.3. Kết quả giải quyết việc làm của Tỉnh Quảng Trị ................................................ 18 1.2.4. Bài học kinh nghiệm rút ra .................................................................................. 19 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM LAO ĐỘNG NÔNG THÔN XÃ TRIỆU LONG ...................................................................................................................... 21 2.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu ........................................................................... 21 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................................. 21 2.1.1.1. Vị Trí địa lý ...................................................................................................... 21 2.1.1.2. Thời tiết khí hậu. .............................................................................................. 21 2.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội. .................................................................................... 22 2.1.2.1. Tình hình dân số và lao động ........................................................................... 22 2.1.2.3. Tình hình phát triển cơ sở hạ tầng .................................................................... 24 Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc 2.1.2.4. Tình hình phát triển kinh tế của ........................................................................ 24 2.2. Thuận lợi và khó khăn .......................................................................................... 28 2.3.1. Phân theo độ tuổi ................................................................................................. 30 2.3.2. Phân theo trình độ chuyên môn ........................................................................... 32 2.4. Thực trạng lao động nông thôn và việc làm trên địa bàn xã Triệu Long ............... 33 2.4.1. Cơ cấu việc làm của lao động nông thôn ............................................................ 34 2.4.2. Thực trạng việc làm của lao động nông thôn theo ngành nghề ........................... 36 2.4.3. Tình hình lao động làm thuê ................................................................................ 41 2.4.4. Thời gian lao động của lao động nông thôn ........................................................ 42 2.4.5. Kết quả giải quyết việc làm lao động nông thôn ................................................. 43 2.4.5.1. Hướng nghiệp ................................................................................................... 43 2.4.5.2. Đào tạo nghề và giới thiệu việc làm ................................................................. 43 2.4.5.3. Giới thiệu việc làm ........................................................................................... 47 2.4.5.4. Xuất khẩu lao động ........................................................................................... 48 2.4.5.5. Hỗ trợ cho người lao động trong giải quyết việc làm trên địa bàn xã Triệu Long ......... 49 2.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết việc làm cho lao động nông thôn tại xã Triệu Long ..................................................................................................................... 52 2.5.1. Nhóm nhân tố thuộc chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước .................. 52 2.5.2. Phát triển kinh tế .................................................................................................. 54 2.5.3. Bản thân người lao động ..................................................................................... 55 2.5.4. Nguyên nhân thất nghiệp ..................................................................................... 56 2.6. Đánh giá thực trạng giải quyết việc làm trên địa bàn xã ........................................ 57 2.6.1. Thành tựu ............................................................................................................. 57 2.6.2. Hạn chế ................................................................................................................ 58 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở XÃ TRIỆU LONG ........................................................................................ 61 3.1. Định hướng, mục tiêu giải quyết việc làm của xã Triệu Long trong thời gian tới ........... 61 3.2. Các giải pháp cụ thể giải quyết việc làm cho lao động nông thôn của Xã Triệu Long trong thời gian tới ................................................................................................. 63 Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc 3.2.1. Nhóm giải pháp đào tạo nghề nâng cao trình độ ................................................. 63 3.2.2. Nhóm giải pháp về phát triển kinh tế- xã hội ...................................................... 65 3.2.3. Nhóm giải pháp cơ chế, chính sách ..................................................................... 65 3.2.4. Một số giải pháp khác .......................................................................................... 66 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 68 3.1. Kết luận................................................................................................................... 68 3.2. Kiến nghị ................................................................................................................ 69 3.2.1. Với nhà nước ....................................................................................................... 69 3.2.2. Với chính quyền các cấp ..................................................................................... 70 3.2.3. Với doanh nghiệp, công ty, hộ gia đình .............................................................. 70 Nguyễn Thị Kim Cúc Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU BQ Bình quân BCH Ban chấp hành CC Cơ cấu CN – TTCN Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp TM – DV Thương mại – dịch vụ CN – XD Công nghiệp – xây dựng CNH – HDDH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa Ha Héc ta HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân ILO Internatinal Labour Qrganization KH – KT Khoa học – kỹ thuật NĐ – CP Nghị định – chính phủ SL Số lượng LĐ & TBXH Lao động và thương binh xã hội THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông XKLĐ Xuất khẩu lao động Nguyễn Thị Kim Cúc i Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Dân số và lao động của xã năm 2015 ........................................................... 22 Bảng 2.2: Tình hình đất đai của Xã năm 2015 .............................................................. 23 Bảng 2.3: Tình hình sản xuất nông nghiệp của xã giai đoan 2013 - 2015 .................... 26 Bảng 2.4: Tình hình chăn nuôi giai đoạn 2013 - 2015 .................................................. 27 Bảng 2.5: Lực lượng lao động nông thôn xã phân theo nhóm tuổi ............................... 30 Bảng 2.6: Lực lượng lao động phân theo trình độ chuyên môn xã ............................... 32 Bảng 2.7: Cơ cấu việc làm lao động nông thôn trên địa bàn xã năm 2015 ................... 34 Bảng 2.8: Cơ cấu lao động phân theo ngành nghề ........................................................ 36 Bảng 2.9: Lao động nông thôn thiếu việc làm phân theo ngành nghề .......................... 38 Bảng 2.10: Tình hình tạo việc làm cho lao động nông thôn giai đoạn 2014 - 2016 ........... 40 Bảng 2.11: Tình hình lao động làm thuê Xã Triệu Long năm 2014 - 2015 .................. 41 Bảng 2.12: Thời gian lao động của nhóm hộ điều tra năm 2015 .................................. 42 Bảng 2.13: Số lượng lao động nông thôn tham gia hoạt động hướng nghiệp ............... 43 Bảng 2.14: Một số chương trình tư vấn và đào tạo của Trung tâm giới thiệu việc làm giai đoạn 2013 – 2015 ................................................................................................... 44 Bảng 2.15: Số lượng lao động nông thôn tham gia giới thiệu việc làm và tỷ lệ lao động có việc làm khi tham gia giới thiệu việc làm 2013 – 2015 ............................................ 47 Bảng 2.16: Các chính sách tín dụng ưu đãi cho người nghèo ....................................... 51 Bảng 2.17: Nguyên nhân thất nghiệp của lao động xã Triệu Long ............................... 56 Bảng 2.18: Kết quả giải quyết việc làm cho lao động nông thôn xã ............................. 57 Nguyễn Thị Kim Cúc ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Thể hiện trình độ hộc vấn của lao động nông thôn trên toàn xã ............... 32 Biểu đồ 2.2: Thể hiện cơ cấu lao động theo giới tính .................................................. 34 Biểu đồ 2.3:Thể hiện cơ cấu việc làm của lao động nông thôn.................................... 35 Biểu đồ 2.4: Thể hiện cơ cấu lao động phân theo ngành nghề ..................................... 37 Biểu đồ 2.5: Tình hình giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Xã .................. 45 Nguyễn Thị Kim Cúc iii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Để xã hội và đời sống người dân ngày một phát triển thì những công việc quan trọng hàng đầu mà chúng ta cần thực hiện đó là tạo việc làm và giải quyết việc làm cho người lao động đặc biệt là người lao động nông thôn. Giải quyết việc làm luôn là một vấn đề nóng hổi và còn là thách thức cần được quan tâm với mỗi chúng ta. Muốn đất nước phát triển, đời sống người dân được nâng cao thì trước hết chúng ta cần phải tạo việc làm cho người lao động và xóa đói giảm nghèo. Hiện nay đất nước đang ngày một phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang hướng CNH, HĐH vậy nên vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động nông thôn đang cần được quan tâm sâu sắc và có những bước đi tích cực. Xã Triệu Long, Huyện Triệu Phong, Tỉnh Quảng Trị là một xã thuần nông, có nguồn lao động dồi dào, trên địa bàn xã ngoài những công việc nông nghiệp còn có nhiều ngành nghề phi nông nghiệp, tuy nhiên vẫn còn có nhiều lao động chưa có việc làm hoặc có nhưng những việc làm này không ổn định, không mang tính chuyên môn. Bên cạnh đó, do tính chất nông nghiệp nên thu nhập của người lao động là rất thấp, cơ sở hạ tầng yếu kém nên không thu hút được nguồn lao động khác vào làm việc. Trên những cơ sở đó, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng và giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị”. Mục đích nghiên cứu đề tài này là: Đánh giá đúng và đầy đủ thực trạng việc làm lao động nông thôn để từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã Triệu Long, Huyện Triệu Phong, Tỉnh Quảng Trị. Để đạt được mục tiêu đã đề ra, cần vạch ra và thực hiện các mục tiêu cụ thể sau: Góp phần hệ thống hóa lý luận và thực tiễn việc làm lao động nông thôn, đánh giá đặc điểm địa bàn nghiên cứu và thực trạng việc làm của lao động nông thôn trên địa bàn xã Triệu Long, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã, đề xuất định hướng và giải pháp giải quyết việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã Triệu Long. Nguyễn Thị Kim Cúc iv Đạ i ọc K i h tế H ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Th.S Nguyễn Văn Lạc Nhằm làm rõ mục tiêu đề ra, đối tượng nghiên cứu của đề tài là lao động nông thôn, việc làm cho lao động trên địa bàn xã Triệu Long. Chúng ta cần nắm bắt rõ cơ sở lý luận của đề tài, giúp hiểu sâu hơn về đối tượng cần nghiên cứu. Vì vậy, tôi đưa ra một số khái niệm cơ bản về lao động và việc làm nông thôn như sau: Việc làm, việc làm nông thôn, lực lượng lao động, sức lao động, đặc điểm của việc làm nông thôn, đặc điểm của lao động nông thôn. Cùng với những lý luận này, nghiên cứu còn đề cập và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về giải quyết việc làm cho nông thôn và ý nghĩa tạo việc làm cho lao động nông thôn, các nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho lao động nông thôn. Như chúng ta đã biết, lý luận luôn gắn với thực tiễn, là cơ sở để ta tìm hiểu thực tiễn của vấn đề rõ hơn, sâu sắc hơn. Chúng tôi đã đưa ra cơ sở thực tiễn như sau: Kinh nghiệm của một số nước về giải quyết việc làm cho lao động nông thôn. Thực trạng việc làm của