Khóa luận Tín dụng ngân hàng chính sách xã hội đối với xóa đói giảm nghèo tại huyện Kỳ anh, tỉnh Hà Tĩnh

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH NGUYỄN TRỌNG TUẤN Khoá học: 2007 - 2011 KL TN -2 01 1  TÍ N D Ụ N G N G Â N H ÀN G CH ÍN H SÁ CH X Ã H Ộ I Đ Ố I V Ớ I X Ó A Đ Ó I  N G U Y ỄN T R Ọ N G T U Ấ N G I ẢM N G H ÈO T Ạ I H U Y ỆN K Ỳ A N H , T ỈN H H À T ĨN H Đại học Kin h tế Hu ế ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI ĐỐI VỚI XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH SVTH: Nguyễn Trọng Tuấn Giáo viên hướng dẫn: Lớp: K41A-KTNN ThS. Nguyễn Lê Hiệp Niên khóa: 2007 - 2011 Huế, 05/2011 Đại học Kin h tế Hu ế iLỜI CẢM ƠN Quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp tôi đã được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc ThS. Nguyễn Lê Hiệp người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế Huế, các thầy giáo, cô giáo, các cán bộ khoa, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo UBND huyện Kỳ Anh, phòng Tài chính - Kế hoạch, phòng Nông nghiệp, phòng Thống kê, phòng Lao động thương binh và Xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Kỳ Anh và đặc biệt là UBND và nhân dân các xã Kỳ Hoa, Kỳ Thọ, Kỳ Hà đã tạo điều kiện cho tôi trong việc thu thập số liệu và thông tin cần thiết cho việc nghiên cứu luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã giúp đỡ chia sẻ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Sinh viên : Nguyễn Trọng Tuấn Đại họ Kin h tế Hu iMỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài. ....................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................................2 2.1. Mục tiêu chung ...............................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể................................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................................2 3.1. Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................................2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................................3 4.1. Chọn điểm và mẫu khảo sát ............................................................................................3 4.2. Phân tích và xử lý số liệu ................................................................................................3 4.3. Phương pháp so sánh ......................................................................................................3 4.4. Phương pháp thống kê kinh tế ........................................................................................4 4.5. Phương pháp chuyên gia chuyên khảo ...........................................................................4 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU...............................................................................5 CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................5 1.1. Khái niệm và quan điểm về nghèo đói............................................................................5 1.1.1. Khái niệm.....................................................................................................................5 1.1.2. Quan điểm về nghèo đói ..............................................................................................5 1.1.3. Đặc trưng của nghèo đói ..............................................................................................6 1.1.4. Nguyên nhân nghèo đói ..............................................................................................8 1.1.4.1. Nhóm nguyên nhân do bản thân người nghèo .........................................................8 1.1.4.2. Nhóm nguyên nhân do môi trường tự nhiên xã hội ..................................................9 1.1.5. Tiêu chí phân loại hộ nghèo........................................................................................9 1.1.6. Sự cần thiết phải giảm nghèo và hỗ trợ người nghèo .................................................9 1.2 . Tín dụng đối với các hộ nghèo.......................................................................................9 1.2.1. Khái niệm hộ nghèo .....................................................................................................10 1.2.2. Khái niệm và phân loại tín dụng ..................................................................................10 1.2.3. Phân phối tín dụng đối với những người nghèo...........................................................10 1.2.4. Tín dụng cho xoá đói giảm nghèo................................................................................11 1.3. Một số nội dung chính trong hoạt động cho vay vốn hộ nghèo của ngân hàng .............12 1.3.1. Nguyên tắc vay vốn .....................................................................................................12 1.3.2. Mục đích cho vay và đối tượng áp dụng......................................................................12 1.3.3. Điều kiện vay vốn ........................................................................................................13 1.3.4. Loại cho vay và thời hạn cho vay ................................................................................13 Đại ọc Kin h tế Hu ế ii 1.3.5. Mức cho vay và lãi suất cho vay..................................................................................13 1.3.6. Phương thức cho vay ...................................................................................................14 1.3.7. Bộ hồ sơ cho vay..........................................................................................................14 1.3.8. Quy trình thủ tục cho vay.............................................................................................14 1.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá .............................................................................................14 1.5. Kinh nghiệm trên thế giới và ở Việt Nam về tín dụng hộ nghèo....................................15 1.5.1. Bangladesh..................................................................................................................15 1.5.2. Thái lan ........................................................................................................................16 1.5.3. Malaysia......................................................................................................................16 1.5.4. Bài học kinh nghiệm có khả năng vận dụng vào Việt Nam.........................................17 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG TÍN DỤNG NHCSXH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KỲ ANH.......................................................................................................................................19 2.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu ...................................................................................19 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................................19 2.1.3. Những thuận lợi và khó khăn trong công tác xoá đói giảm nghèo ..............................22 2.2. Tác động của vốn tín dụng đến xoá đói giảm nghèo ......................................................25 2.2.1. Tình hình nghèo đói trên địa bàn huyện ......................................................................25 2.2.2. Đặc điểm của các hộ nghèo .........................................................................................27 2.2.2.1. Tình hình lao động và nhân khẩu của hộ ..................................................................27 2.2.2.2. Tình hình đất đai của các hộ vay vốn .......................................................................28 2.3. Đánh giá khả năng tiếp cận tín dụng...............................................................................30 2.3.1. Đánh giá khả năng tiếp cận vốn tín dụng NHCSXH của hộ nghèo tại huyện Kỳ Anh ..........30 2.3.2. Đánh giá khả năng tiếp cận vốn tín dụng NHCSXH của các hộ điều tra ....................32 2.3.2.1. Đánh giá về tình hình vay vốn của các hộ nghèo .....................................................32 2.3.2.2. Đánh giá của hộ nghèo về tiếp cận vốn tín dụng ......................................................36 2.4. Đánh giá tác động của vốn tín dụng NHCSXH đối với hộ nghèo huyện Kỳ Anh .........43 2.4.1. Đánh giá tác động của vốn tín dụng tới tạo công ăn việc làm .....................................43 2.4.2. Đánh giá tác động của vốn tín dụng đến thu nhập .......................................................45 CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN VAY CỦA CÁC HỘ NGHÈO. ...........................................................................................53 3.1. Định hướng .....................................................................................................................53 3.1.1. Cơ sở đề xuất định hướng ............................................................................................53 3.1.2. Định hướng ..................................................................................................................54 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn và hiệu quả sử dụng vốn của các hộ nghèo vay vốn tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.......................................................54 3.2.1. Giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn NHCSXH của các hộ nghèo .......55 Đại học Kin h tế Hu ế iii 3.2.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các hộ nghèo vay vốn ...............56 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................................1 1. Kết luận ..............................................................................................................................1 2. Kiến nghị............................................................................................................................2 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................5 Đại học Kin h tế Hu ế iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CVHN : Cho vay hộ nghèo CBTD : Cán bộ tín dụng HDND : Hội đồng nhân dân LĐ : Lao động NHCSXH : Ngân hàng chính sách xã hội UBND : Uỷ ban nhân dân XĐGN : Xóa đói giảm nghèo Đại học Kin h tế Hu ế vDANH MỤC BẢNG BIỂU BẢNG NỘI DUNG TRANG Chương II Bảng 1: Tình hình dân số huyện Kỳ Anh ................................................................... 20 Bảng 2: Tình hình lao động huyện Kỳ Anh ................................................................20 Bảng 3: Tình hình nghèo đói huyện Kỳ Anh .............................................................26 Bảng 4: Tình hình dân số và lao động của các hộ được điều tra ................................28 Bảng 5: Tình hình đất đai của các hộ điều tra (Tính bình quân/hộ) ..........................29 Bảng 6: Doanh số cho vay của ngân hàng chính sách xã hội đối với hộ nghèo qua 3 năm từ 2008-2010 ............................................................................................31 Bảng 7: Tình hình về số lượt vay và mức vay bình quân ở huyện Kỳ Anh qua 3 năm (2008-2010)........................................................................................................31 Bảng 8: Nhu cầu vay vốn của các hộ điều tra.............................................................32 Bảng 9: Mức vốn vay của các hộ điều tra...................................................................33 Bảng 10: Khả năng đáp ứng nhu cầu vay vốn của NHCSXH đối với các hộ điều tra (Tính bình quân / hộ) .....................................................................................35 Bảng 11: Đánh giá của các hộ nghèo về mức cho vay ...............................................36 Bảng 12: Đánh giá của các hộ vay vốn về thời hạn vay và lãi suất cho vay ..............38 Bảng 13: Một số ý kiến của hộ vay vốn......................................................................40 Bảng 14: Tình hình sử dụng vốn vay của các hộ nghèo .............................................42 Bảng 15: Tác động của vốn tín dụng đến công ăn việc làm .......................................44 Bảng 16: Thu nhập của các lao động trước và sau vay vốn(tính bình quân / lao động) ....................................................................................................................46 Bảng 17 : Thu nhập của các nhân khẩu trước và sau vay vốn(Tính bình quân Đại học Kin h tế Hu ế vi / nhân khẩu)................................................................................................................47 Bảng 18:Tác động của vốn tín dụng đến thu nhập(Xét mức vay bình quân/LĐ).......49 Bảng 19: Tác động của vốn tín dụng đến thu nhập(Xét mức vay bình quân/NK) .....50 Bảng 20: Thu nhập của các hộ điều tra trước vay vốn (TVV)và sau khi vay vốn (SVV) ..................................................................................................................51 Đại học Kin h tế Hu ế vii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Trong quá trình thực tập tôi chọn nghiên cứu vấn đề “ Tín dụng ngân hàng chính sách xã hội đối với xóa đói giảm nghèo tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh” làm đề tài tốt nghiệp. Khóa luận gồm có 3 phần :  Phần I : Nêu lên được tính cấp thiết của vấn đề nguồn vốn tín dụng đối với công tác xóa đói giảm nghèo. Phần II : Nội dung nghiên cứu tập + Chương I : Luận giải được những vấn đề cơ bản về nghèo đói, tín dụng nghèo đói, nêu lên những chỉ tiêu để đánh giá trong luận văn. + Chương II: Thực trạng tín dụng NHCSXH trên địa bàn huyện Kỳ Anh - Khả năng tiếp cận nguồn vốn NHCSXH: Đánh giá về doanh số cho vay, số lượt vay, nhu cầu vay vốn, mức vốn thực vay của người dân qua đó đánh giá được mức độ đáp ứng nhu cầu vay của ngân hàng như thế nào. Cũng thông qua điều tra thì tôi cũng thu thập được những ý kiến đánh giá của người dân về các vấn đề như về: mức cho vay, thời hạn và lãi suất vay, về thủ tục vay, hình thức trả nợcũng như tình hình sử dụng vốn vay của những hộ nghèo tại huyện Kỳ Anh. - Đánh giá tác động của vốn tín dụng NHCSXH đến hộ nghèo vay vốn: + Tác động tới việc làm thay đổi tại các mức vốn vay khác nhau và tại các vùng sinh thái khác nhau. + Tác động tới thu nhập thay đổi rõ rệt giữa các vùng sinh thái, tại các mức vốn vay bình quân khác nhau. + Chương III: Nêu lên những giải pháp tập trung vào 2 nội dung chính là: - Nâng cao khả năng tiếp cận vốn - Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn  Phần III:Kết Luận và kiến nghị Đại học Kin h tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Nguyễn Trọng Tuấn 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với sự nghiệp đổi mới, nền kinh tế nước ta tăng trưởng nhanh, đời sống của đại bộ phận dân cư được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, ảnh hưởng của quá trình phát triển kinh tế xã hội không đồng đều đến tất cả các vùng, các nhóm dân cư. Vì vậy, một bộ phận dân cư do các nguyên nhân khác nhau chưa bắt kịp với sự thay đổi, gặp khó khăn trong đời sống, sản xuất và trở thành người nghèo. Xác định rõ tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ xã hội và khẳng định nghèo đói ảnh hưởng tiêu cực tới ổn định chính trị, kinh tế và môi trường, Đảng và Nhà nước ta coi xoá đói giảm nghèo (XĐGN) là một chủ trương lớn, là nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Xoá đói giảm nghèo là một nội dung trọng tâm và xuyên suốt trong chiến lược phát triển của Việt Nam và các nước đang phát triển, Việt Nam đã xây dựng chiến lược quốc gia cho tăng trưởng và xoá đói giảm nghèo ngày 21/5/2002. Cho đến nay đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế, tạo được sự đồng thuận trong xã hội, góp phần ổn định chính trị, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tăng trưởng kinh tế của đất nước. Rất nhiều nỗ lực của Chính Phủ, các địa phương, các tổ chức quốc tế đang được tập trung cho xoá đói giảm nghèo. Trong đó tín dụng được coi là một trong những giải pháp cơ bản không những ở Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển khác thực hiện. Trong những năm vừa qua, chính sách tín dụng đã có tác dụng to lớn trong việc xoá đói giảm nghèo, hơn một nửa số hộ được vay vốn cho rằng vốn vay có tác dụng tích cực tới giảm nghèo. Nhiều hộ nông dân đã thoát khỏi nghèo, có điều kiện mua sắm thêm các phương tiện sản xuất và tiêu dùng. Huyện Kỳ Anh, một huyện miền núi của tỉnh Hà Tĩnh, dân số đông, lao động nông nghiệp nhãn rỗi, tỷ lệ hộ nghèo tương đối cao. Hoạt động tín dụng, đặc biệt là tín dụng cho hộ nông dân nghèo đã góp phần không nhỏ cho công cuộc xoá đói giảm nghèo. Trong đó Ngân hàng CSXH là một tổ chức tín dụng chính thống có vai trò quan trọng đặc biệt trong toàn bộ hệ thống tín dụng vi mô cho xoá đói giảm nghèo. Đại học K n h tế Huế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Nguyễn Trọng Tuấn 2 Mặc dù đã và đang nỗ lực rất lớn, cơ chế ngày càng hoàn thiện hơn, thủ tục vay vốn ngày càng thông thoáng, đơn giản để người nghèo tiếp cận với đồng vốn dễ dàng hơn. Tuy nhiên, còn có rất nhiều vấn đề nảy sinh cả từ phía người cho vay và người đi vay như cho vay không đúng đối tượng, mức vốn vay, thời hạn cho vay còn hạn chế và chưa phù hợp với từng đối tượng, từng mục đích, hiệu quả sử dụng vốn vay thấp Vì vậy, những kết quả đạt được chưa tương xứng với nguồn lực bỏ ra, tác động của vốn tín dụng đối với hộ nghèo còn thấp. Với kỳ vọng công cụ tín dụng cho hộ nghèo ngày càng phát huy thế mạnh, góp phần nhiều hơn nữa trong việc thực hiện chiến lược xoá đói giảm nghèo của cả nước nói chung, của huyện Kỳ Anh nói riêng, tôi chọn đề tài: “Tín dụng NHCSXH đối với xoá đói giảm nghèo tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh” làm đề tài tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở đánh giá hoạt động tín dụng cho hộ nghèo của NHCSXH tại huyện Kỳ Anh, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện việc cho vay đối với hộ nghèo và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về tín dụng cho hộ nghèo. - Đánh giá thực trạng tiếp cận vốn và tác động của vốn tín dụng đối với xoá đói giảm nghèo của các hộ nghèo vay vốn tại NHCSXH trên địa bàn huyện Kỳ Anh. - Đề xuất định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng cho hộ nghèo của NHCSXH. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Ngân hàng chính sách xã hội huyện Kỳ Anh - Những hộ nghèo đang sinh sống trên địa bàn huyện Kỳ Anh. Mà đại diện là 3 xã với ba vùng sinh thái khác nhau của huyện. Đại học Kin h tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp SVTH: Nguyễn Trọng Tuấn 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu tín dụng ngân hàng chính sách xã hội đối với công tác xoá đói giảm