Khóa luận Tình hình thực hiện chương trình nông thôn mới tại xã Quảng phước, huyện Quảng điền, tỉnh thừa thiên Huế

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ QUẢNG PHƯỚC, HUYỆN QUẢNG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ CÙ THỊ VINH Khóa học: 2012 - 2016 ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ QUẢNG PHƯỚC, HUYỆN QUẢNG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Sinh viên thực hiện: Giảng viên hướng dẫn: Cù Thị Vinh Th.S Nguyễn Lê Hiệp Lớp: K46C – KHĐT Niên khóa: 2012 - 2016 Huế, tháng 05/2016 Lời cảm ơn Sau thời gian thực tập tại UBND xã Quảng Phước, tôi đã hoàn thành đề tài “Tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới tại xã Quảng Phước, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế”. Để hoàn thành tốt đề tài này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các bác, các cô chú, anh chị trong đơn vị cơ quan. Cho phép tôi được bày tỏ lời biết ơn sâu sắc đến: Các thầy cô giáo trong trường Đại học Kinh tế Huế đã tận tình dạy dỗ tôi trong suốt quảng thời gian học tập tại trường. Đặc biệt là giảng viên hướng dẫn thầy Th.S Nguyễn Lê Hiệp đã tận tình hướng dẫn tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập, nghiên cứu và hoàn thành bài khóa luận này. Xin gửi đến toàn thể các bác, các cô chú, anh chị trong UBND xã Quảng Phước lời cảm ơn trân trọng nhất, vì họ đã đóng góp phần lớn vào thành công của bài khóa luận này. Xin chân thành cảm ơn các bác, các cô chú nông dân hai thôn Khuông Phò và Mai Dương đã tận tình giúp đỡ và đóng góp những ý kiến quý báu cho đề tài này. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể bạn bè và gia đình đã luôn là nguồn động viên, khích lệ cho tôi trong suốt quá trình học cũng như trong thời gian thực tập để tôi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Với tất cả sự cố gắng và nỗ lực tôi đã hoàn thành bài khóa luận này. Tuy nhiên, do kiến thức và năng lực bản thân còn có hạn nên bài khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong sự đóng góp của Cơ sở và quý thầy cô để bài khóa luận được hoàn thiện hơn. Huế, tháng 05 năm 2016 Sinh viên thực hiện: Cù Thị Vinh MỤC LỤC MỤC LỤC .......................................................................................................................i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU .................................................iv DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ........................................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .................................................................................vi TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ........................................................................................ vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài. ........................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu. .............................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu riêng ....................................................................................................... 2 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. ........................................................................ 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu. ...................................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................. 4 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................ 4 1.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................................ 4 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................... 4 1.1.1.1. Nông thôn ........................................................................................................... 4 1.1.1.2. Nông thôn mới .................................................................................................... 4 1.1.1.3. Xây dựng nông thôn mới .................................................................................... 4 1.1.2. Sự cần thiết phải xây dựng mô hình Nông thôn mới ở nước ta ......................... 5 1.1.3. Đặc trưng của nông thôn mới .............................................................................. 5 1.1.4. Nguyên tắc xây dựng nông thôn mới .................................................................. 5 1.1.5. Nội dung của chương trình nông thôn mới ........................................................ 6 1.1.6. Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới .............................................................. 13 1.1.7. Căn cứ pháp lý xây dựng đề án tại xã Quảng Phước ....................................... 14 1.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................... 16 1.2.1. Kinh nghiệm xây dựng mô hình nông thôn mới trên thế giới ......................... 16 1.2.1.1. Hàn quốc: Phong trào Làng mới....................................................................... 16 i 1.2.1.2. Trung Quốc: Chặng đường 30 năm cải cách .................................................... 18 1.2.2. Tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới ở Việt Nam ....................... 21 1.2.2.1. Việt Nam ........................................................................................................... 21 1.2.2.2. Tỉnh Thừa Thiên Huế ....................................................................................... 21 1.2.2.3. Huyện Quảng Điền ........................................................................................... 23 CHƯƠNG 2. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI Ở XÃ QUẢNG PHƯỚC, HUYỆN QUẢNG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ .. 24 2.1. Đặc điểm cơ bản của địa bàn nghiên cứu ........................................................... 24 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................................. 24 2.1.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................................ 24 2.1.1.2. Đặc điểm địa hình ............................................................................................. 24 2.1.1.3. Khí hậu ............................................................................................................. 25 2.1.1.4. Thuỷ văn: .......................................................................................................... 25 2.1.1.5. Các nguồn tài nguyên ....................................................................................... 26 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................... 27 2.1.2.1. Nguồn nhân lực ................................................................................................ 27 2.1.2.2. Điều kiện kinh tế .............................................................................................. 27 2.1.3. Đánh giá tiềm năng thế mạnh của xã ............................................................... 29 2.2. Tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới trên địa bàn xã Quảng Phước, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. ................................................... 29 2.2.1. Kinh phí thực hiện cho Chương trình nông thôn mới trên địa bàn Xã Quảng Phước ............................................................................................................................ 29 2.2.2. Tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới theo Bộ tiêu chí nông thôn mới thực hiện trên địa bàn xã Quảng Phước, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế ................................................................................................................................ 31 2.2.2.1. Nhóm tiêu chí quy hoạch .................................................................................. 32 2.2.2.2. Nhóm tiêu chí hạ tầng kinh tế - xã hội ............................................................. 33 2.2.2.3. Nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất ....................................................... 42 2.2.2.4. Nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường ................................................... 47 2.2.2.5. Nhóm tiêu chí hệ thống chính trị ...................................................................... 54 ii 2.3. Người dân với Chương trình nông thôn mới ..................................................... 57 2.4. Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân ....................................................... 62 2.4.1. Những hạn chế còn tồn tại ................................................................................. 62 2.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế ..................................................................... 63 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ........................................................ 64 3.1. Định hướng chung để thực hiện Nông thôn mới có hiệu quả trên địa bàn xã Quảng Phước ................................................................................................................ 64 3.2. Giải pháp cần thực hiện để có hiệu quả Chương trình nông thôn mới ........... 64 trên địa bàn Xã Quảng Phước trong thời gian tới ................................................... 64 3.2.1. Đẩy mạnh việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và đổi mới công nghệ ........ 64 3.2.2. Tập trung phát triển nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ............................ 65 3.2.3. Huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư ....................................... 66 3.2.4. Nâng cao năng lực các thành phần kinh tế, phát triển mạnh thành phần kinh tế ngoài quốc doanh ..................................................................................................... 66 3.2.5. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực quản lý điều hành của chính quyền và tổ chức tập hợp vận động quần chúng của Mặt trận và các đoàn thể trong tổ chức và thực hiện các nhiệm vụ chính trị ..................................................... 66 3.2.6. Nâng cao vai trò lãnh đạo của cấp ủy trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện Nghị quyết ............................................................................................................. 67 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 68 1.1. Kết luận ................................................................................................................. 68 1.2. Kiến nghị ............................................................................................................... 69 1.2.1. Đối với nhà nước ................................................................................................ 69 1.2.2. Đối với Tỉnh ........................................................................................................ 69 1.2.3. Đối với huyện, xã ................................................................................................ 70 1.2.4. Đối với người dân ............................................................................................... 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 71 PHỤ LỤC ......................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa GDP : Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product) GTVT : Giao thông vận tải HĐND : Hội đồng nhân dân HTX : Hợp tác xã KH – KT : Khoa học - kỹ thuật NTM : Nông thôn mới SU : Phong trào Làng mới (Saemaulundong) THCS : Trung học cơ sở TNHH : Trách nhiệm hữu hạn UBND : Ủy ban nhân dân Vnđ : Việt Nam đồng iv DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Biểu đồ 1: Kết quả thực hiện 19 tiêu chí nông thôn mới tính đến ngày 31/12/2015 .... 22 Biểu đồ 2: Cơ cấu nguồn vốn đầu tư Chương trình nông thôn mới .............................. 30 Biểu đồ 3: Thu nhập bình quân đầu người của xã Quảng Phước .................................. 43 Biểu đồ 4: Số hộ nghèo và tỷ lệ hộ nghèo của xã Quảng Phước .................................. 44 v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1: Bảng so sánh nguồn vốn đầu tư thực hiện so với kế hoạch...................... 30 Bảng 2: Tổng hợp kết quả thực hiện 19 tiêu chí NTM ở xã Quảng Phước ........... 31 giai đoạn 2012 – 2015 ............................................................................................ 31 Bảng 3: Đánh giá mức độ đạt được của nhóm tiêu chí quy hoạch theo Bộ tiêu chí xây dựng NTM của xã Quảng Phước ..................................................................... 32 Bảng 4: Đánh giá mức độ đạt được của nhóm tiêu chí hạ tầng kinh tế - xã hội .... 33 theo Bộ tiêu chí NTM ............................................................................................ 33 Bảng 5: Chiều dài các loại đường trong xã Quảng Phước ..................................... 35 Bảng 6: Đánh giá mức độ đạt được của nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất theo Bộ tiêu chí NTM ............................................................................................ 42 Bảng 7: Bảng đánh giá mức độ đạt được của nhóm tiêu chí ................................. 47 văn hóa - xã hội - môi trường theo Bộ tiêu chí NTM của xã Quảng Phước .......... 47 Bảng 8: Bảng đánh giá mức độ đạt được của nhóm tiêu chí hệ thống chính trị theo Bộ tiêu chí NTM của xã Quảng Phước .................................................................. 54 Bảng 9: Hiểu biết của người dân được điều tra về Chương trình nông thôn mới tại xã Quảng Phước ..................................................................................................... 58 Bảng 10: Sự tham gia của người dân được điều tra trong Chương trình NTM ..... 59 Bảng 11: Số lượng đóng góp của người dân được điều tra .................................... 60 theo hình thức đóng góp ......................................................................................... 60 vi TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Xã Quảng Phước là một trong 11 xã thuộc huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Là một xã đồng bằng chiêm trũng ven phá Tam Giang, nằm về phía Đông Nam huyện Quảng Điền, cách thành phố Huế 18 km về phía Đông Bắc. Quảng Phước nằm trong vùng đồng bằng ven biển miền trung nên khí hậu, thời tiết gặp nhiều bất lợi. Đồng thời, có 4/7 thôn tiếp giáp với phá Tam Giang nên vấn đề lũ lụt xảy ra thường xuyên. Cùng với đó, Quảng Phước lại là một xã có nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, phụ thuộc rất lớn vào khí hậu và thời tiết. Điều đó đặt ra vấn đề cho phát triển nông nghiệp, nông thôn ở đây. Trong những năm qua, Chương trình NTM được thực hiện tại xã đã tạo ra nhiều chuyển biến tích cực, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Chương trình vẫn còn gặp nhiều khó khăn, tồn tại cần giải quyết. Nhận thức được tính cấp thiết của vấn đề này, trong quá trình thực tập tại xã tôi quyết định lựa chọn đề tài:”Tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới tại xã Quảng Phước, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế” để làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. Mục tiêu khi nghiên cứu đề tài này là có được cái nhìn tổng quát về Chương trình NTM, từ đó, chỉ ra những thành tựu, hạn chế khi thực hiện Chương trình, đưa ra giải pháp, kiến nghị để Chương trình thực hiện hiệu quả hơn trong thời gian tới. Dữ liệu phục vụ nghiên cứu bao gồm số liệu sơ cấp thu thập từ việc phỏng vấn ý kiến của bà con nông dân ở xã và số liệu thứ cấp được lấy từ các bài báo cáo kinh tế - xã hội, báo cáo riêng về Chương trình NTM tại xã, các bài viết liên quan trên các trang web, website của Chương trình NTM. Dựa vào đó để có những nhận xét chân thực nhất về tình hình thực hiện trên địa bàn. Phương pháp sử dụng trong đề tài:  Điều tra và thu thập thông tin  Phương pháp chọn điểm nghiên cứu  Phương pháp chuyên gia  Phương pháp xử lý và phân tích số liệu vii  Phương pháp so sánh Các kết quả nghiên cứu đạt được: Đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn cũng như căn cứ pháp lý của Chương trình NTM ở xã Quảng Phước. Đồng thời phân tích điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa bàn xã, từ đó, đánh giá tiềm năng khi thực hiện Chương trình này. Đề tài đã nghiên cứu sâu về tình hình thực hiện Chương trình trên địa bàn xã theo Bộ 19 tiêu chí quốc gia về NTM, qua đó nêu rõ được những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế đó, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình trong thời gian tới. viii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Tính cấp thiết của đề tài. Nông thôn là nơi sinh sống của một bộ phận dân cư chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp. Nước ta hiện nay vẫn là một nước nông nghiệp với 66,9% dân số đang sống ở nông thôn [13]. Phát triển nông thôn đã, đang và sẽ còn là mối quan tâm hàng đầu, có vai trò quyết định đối với việc ổn định kinh tế, xã hội của đất nước. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng xác định mục tiêu xây dựng nông thôn mới là: “Xây dựng nông thôn mới ngày càng giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển ngày càng hiện đại”. Quán triệt Nghị quyết Đại hội X, Hội nghị Trung ương lần thứ bảy (khóa 10) ra Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 5 tháng 8 năm 2008 đã nêu một cách toàn diện quan điểm của Đảng ta về xây dựng nông thôn mới. Nghị quyết khẳng định nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vai trò to lớn, có vị trí quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính vì vậy các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải được giải quyết đồng bộ, gắn với quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nông nghiệp, nông thôn của nước ta còn là khu vực giàu tiềm năng cần khai thác một cách hiệu quả. Phát triển nông nghiệp, nông thôn và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân phải dựa trên cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phù hợp với điều kiện của từng vùng, từng lĩnh vực, để giải phóng và sử dựng có hiệu quả nguồn lực. Giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn không chỉ là nhiệm vụ của nông dân ở khu vực nông thôn mà là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Thực hiện đường lối của Đảng, ngày 28/10/2008, Chính phủ đã ra Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ban hành một Chương trình hành động mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đây là một Chương trình có nội dung toàn diện, tổng hợp các chương trình mục tiêu, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan trực tiếp tới kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn. Những năm gần đây, chương trình đã và đang được thực hiện trên khắp cả nước và đạt được những thành tựu nhất định. 1 Năm 2012, xã Quảng Phước tiến hành thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới theo chủ trương của Đảng và Nhà nước với mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 trở thành “xã đạt chuẩn nông thôn mới”. Với những lợi thế và tiềm năng của xã, qua 4 năm thực hiện chương trình xã đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật như thay đổi cảnh quan làng xã, giao thông đi lại thuận lợi hơn, hình thành các hợp tác xã sản xuất, nâng cao đời sống người dân, ...,đặc biệt trong vòng 4 năm xã đã phấn đấu đ