Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Châu Á và những tác động tới nền kinh tế Việt nam
Trước tháng 7- 97, tức là trước thời điểm xẩy ra cơn bão tài chính tiền tệ ở Châu Á mà tâm điểm là khu vực Đông Nam Á, nhiều nước thành viên ASEAN đã kỳ vọng đến việc rút ngắn thời hạn hoàn thành AFTA vào năm 2000. Đối với Việt Nam, nhiều người cũng hy vọng sẽ rút ngắn tiến trình thực hiện AFTA vào năm 2003 thay cho mốc thời gian dự kiến ban đầu là 2006. Lý do căn bản là Việt nam và các nước ASEAN đều muốn đẩy nhanh tiến trình AFTA nhằm nhanh chóng biến khu vực ASEAN thành một khu vực kinh tế mở có năng lực thích ứng cao nhất với các xu thế do hoá và toàn cầu hoá đang diễn ra hết sức nhanh chóng của nền kinh tế thế giới. Tuy vậy, sau khi cơ bão tài chính tiền tệ xảy ra vào tháng 7 năm 1997 và lan truyền ra toàn khu vực theo hiệu ứng “ Đôminô “ với những tác động hết sức nghiêm trọng đến nền kinh tế các nước ASEAN và nền kinh tế toàn cầu đã khiến không ít người nghi ngờ về tính khả thi của AFTA theo lịch trình đã cam kết của các nước. Vì vậy đối với Việt nam tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ đến tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới là điều không tránh khỏi. Trong một nỗ lực tổng hợp và phân tích, nghiên cứu và đánh giá, bài viết xin trình bày một số những vấn đề về cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Đông Nam Á.Cụ thể là : Phần I : Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở châu á và tác động đến Nội dung của đề tài sẽ đi sâu phân tích những nguyên nhân, tác động của cuộc khủng hoảng, từ đó so sánh với hiện trạng của nền kinh tế Việt nam trên các lĩnh vực: đầu tư, xuất nhập khẩu, tỷ giá hối đoái, thị trường chứng khoán. trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp chống đỡ và thoát khỏi cuộc khủng hoảng nhằm thực hiện tiến trình cải cách nền kinh tế, đạt được những mục tiêu đã đề ra: phát triển nhanh và bền vững, thúc đẩy tiến trình hội nhập nền kinh tế Việt nam với các nước trong khu vực và trên. thế giới, đưa nước ta thành một nước công nghiệp vào năm 2020 Nội dung Phần I : Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Châu Á và những tác động tới nền kinh tế Việt nam. A/ Khủng hoảng tài chính tiền tệ I. Diễn biến cuộc khủng hoảng. Những triệu chứng của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á bắt nguồn từ Thái lan. Từ cuối năm 1996 nền kinh tế Thái lan đã biểu hiện những dấu hiệu của khủng hoảng : tăng trưởng kinh tế chỉ đạt 6,4% so với mức 8,6% năm 1995, lạm phát cao 7% so với 4,5% năm 1995, xuất khẩu chỉ tăng 7% so với 28% năm 1995, thâm hụt ngân sách trên 7%, cán cân thanh toán vãng lai thâm hụt 8,2% GDP. Nợ nước ngoài lên tới gần 100 tỷ USD trong đó 40% là nợ ngắn hạn trong khi dự trững ngoại tệ giảm chỉ còn 26,6% GDP( 1994:31,6%GDP, 1995: 29,5%GDP). Cơn bão khủng hoảng tài chính tiền tệ đã bùng nổ ở Thái lan không phải từ trên trời rơi xuống. Sức mạnh tàn phá của nó đã được tích luỹ, dồn nén từ nhiều năm và đến đầu năm 1997 những mầm bệnh trong nền kinh tế Thái lan đã phát tác gây sức ép nặng nề cho sự phá giá tiền tệ. Ngày 2 tháng 7 Chính phủ Thái lan sau những cố gắng tuyệt vọng buộc phải tuyên bố thả nổi đồng Baht, chấm dứt thời kỳ chế độ tỷ giá cố định kéo dài gần 14 năm. Giá đồng Baht giảm tới mức thấp nhất trong 12 năm qua (29,55 Baht/1USD). Sau đó giá trị đồng Baht tiếp tục giảm (ngày 1-8 : 32 Baht/1USD), ngày 29-8 : 34,15 Baht/1USD), và nguy cơ khủng hoảng ngày càng lan rộng sang các lĩnh vực : kinh tế , chính trị, xã hội. Ngày 28-7 : Thống đốc ngân hàng trung ương Thái lan từ chức. Ngày 5-8 : Chính phủ Thái lan đình chỉ hoạt động của 42 ngân hàng và công ty tài chính. Cùng ngày, Thái lan chấp nhận kế hoạch cứu vãn nền kinh tế do *** đề nghị.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Châu Á và những tác động tới nền kinh tế Việt nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Tríc th¸ng 7- 97, tøc lµ tríc thêi ®iÓm xÈy ra c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ mµ t©m ®iÓm lµ khu vùc §«ng Nam ¸, nhiÒu níc thµnh viªn ASEAN ®· kú väng ®Õn viÖc rót ng¾n thêi h¹n hoµn thµnh AFTA vµo n¨m 2000. §èi víi ViÖt Nam, nhiÒu ngêi còng hy väng sÏ rót ng¾n tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA vµo n¨m 2003 thay cho mèc thêi gian dù kiÕn ban ®Çu lµ 2006. Lý do c¨n b¶n lµ ViÖt nam vµ c¸c níc ASEAN ®Òu muèn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh AFTA nh»m nhanh chãng biÕn khu vùc ASEAN thµnh mét khu vùc kinh tÕ më cã n¨ng lùc thÝch øng cao nhÊt víi c¸c xu thÕ do ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Tuy vËy, sau khi c¬ b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ x¶y ra vµo th¸ng 7 n¨m 1997 vµ lan truyÒn ra toµn khu vùc theo hiÖu øng “ §«min« “ víi nh÷ng t¸c ®éng hÕt søc nghiªm träng ®Õn nÒn kinh tÕ c¸c níc ASEAN vµ nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®· khiÕn kh«ng Ýt ngêi nghi ngê vÒ tÝnh kh¶ thi cña AFTA theo lÞch tr×nh ®· cam kÕt cña c¸c níc.
V× vËy ®èi víi ViÖt nam t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Õn tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái.
Trong mét nç lùc tæng hîp vµ ph©n tÝch, nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸, bµi viÕt xin tr×nh bµy mét sè nh÷ng vÊn ®Ò vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸.Cô thÓ lµ :
PhÇn I : Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ vµ t¸c ®éng ®Õn Néi dung cña ®Ò tµi sÏ ®i s©u ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n, t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng, tõ ®ã so s¸nh víi hiÖn tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam trªn c¸c lÜnh vùc: ®Çu t, xuÊt nhËp khÈu, tû gi¸ hèi ®o¸i, thÞ trêng chøng kho¸n... trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chèng ®ì vµ tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng nh»m thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ, ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra: ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ ViÖt nam víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn. thÕ giíi, ®a níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020
Néi dung
PhÇn I : Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ ViÖt nam.
A/ Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ
DiÔn biÕn cuéc khñng ho¶ng.
Nh÷ng triÖu chøng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ b¾t nguån tõ Th¸i lan. Tõ cuèi n¨m 1996 nÒn kinh tÕ Th¸i lan ®· biÓu hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu cña khñng ho¶ng : t¨ng trëng kinh tÕ chØ ®¹t 6,4% so víi møc 8,6% n¨m 1995, l¹m ph¸t cao 7% so víi 4,5% n¨m 1995, xuÊt khÈu chØ t¨ng 7% so víi 28% n¨m 1995, th©m hôt ng©n s¸ch trªn 7%, c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai th©m hôt 8,2% GDP. Nî níc ngoµi lªn tíi gÇn 100 tû USD trong ®ã 40% lµ nî ng¾n h¹n trong khi dù tr÷ng ngo¹i tÖ gi¶m chØ cßn 26,6% GDP( 1994:31,6%GDP, 1995: 29,5%GDP). C¬n b·o khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· bïng næ ë Th¸i lan kh«ng ph¶i tõ trªn trêi r¬i xuèng. Søc m¹nh tµn ph¸ cña nã ®· ®îc tÝch luü, dån nÐn tõ nhiÒu n¨m vµ ®Õn ®Çu n¨m 1997 nh÷ng mÇm bÖnh trong nÒn kinh tÕ Th¸i lan ®· ph¸t t¸c g©y søc Ðp nÆng nÒ cho sù ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.
Ngµy 2 th¸ng 7 ChÝnh phñ Th¸i lan sau nh÷ng cè g¾ng tuyÖt väng buéc ph¶i tuyªn bè th¶ næi ®ång Baht, chÊm døt thêi kú chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh kÐo dµi gÇn 14 n¨m. Gi¸ ®ång Baht gi¶m tíi møc thÊp nhÊt trong 12 n¨m qua (29,55 Baht/1USD).
Sau ®ã gi¸ trÞ ®ång Baht tiÕp tôc gi¶m (ngµy 1-8 : 32 Baht/1USD), ngµy 29-8 : 34,15 Baht/1USD), vµ nguy c¬ khñng ho¶ng ngµy cµng lan réng sang c¸c lÜnh vùc : kinh tÕ , chÝnh trÞ, x· héi.
Ngµy 28-7 : Thèng ®èc ng©n hµng trung ¬ng Th¸i lan tõ chøc.
Ngµy 5-8 : ChÝnh phñ Th¸i lan ®×nh chØ ho¹t ®éng cña 42 ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh.
Cïng ngµy, Th¸i lan chÊp nhËn kÕ ho¹ch cøu v·n nÒn kinh tÕ do *** ®Ò nghÞ.
Ngµy 10-8: 58/91 c«ng ty tµi chÝnh vµ ng©n hµng t¹i Th¸i lan ®· bÞ ®ãng cöa.
Ngµy 11-8 : Héi nghÞ tµi trî ®a ph¬ng quèc tÕ t¹i Tokyo ®a ra mét cam kÕt viÖn trî c¶ gãi 16,7 tû USD cho Th¸i lan kÌm theo hµng lo¹t cac ®iÒu kiÖn yªu cÇu Th¸i lan ph¶i thùc hiÖn.
Ngµy 15-10 : So víi tríc khi ®îc th¶ næi, ®ång Baht ®· bÞ mÊt gi¸ h¬n 40% vµ ®¹t møc 36,72 Baht/1USD.
Ngay sau khi sù kiÖn th¶ næi tû gi¸ ë Th¸i lan mét ph¶n øng d©y truyÒn ®· x¶y ra t¹i c¸c níc trong khu vùc, nhÊt lµ c¸c níc ®ang cã s½n nhiÒu “vÊn ®Ò “ néi t¹i trong ph¸t triÓn kinh tÕ nh Philippines, Malaysia, Indonexia, vµ t¸c ®éng ®Õn c¶ nÒn kinh tÕ khoÎ m¹nh cña Singapore.
Ngµy 11-7 : ChÝnh phñ Philippines tuyªn bè th¶ næi ®ång peso. §ång nµy sôt gi¸ ngay trong ngµy ®Õn 11,6% so víi ®«la Mü (29,45peso/1USD)
Trong vßng 10 ngµy sau ®ã, Ng©n hµng trung ¬ng Philippines ph¶i ®a vµo thÞ trêng 1,58 tû USD ®Ó chèng ®ì cho ®ång peso tríc sù tÊn c«ng cña c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ, khiÕn cho dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ng©n hµng nµy xuèng cßn 9,7 tû USD.
Ngµy 18-7 : §ång ®«la Singapore gi¶m gi¸ nhÑ : 1,4680®«la Singapore/1USD.
Ngµy 21-7 : In®onesia buéc ph¶i cho ®ång Rupiah rít gi¸ cßn 2,640 rupiah/1USD.
Ngµy 11-8 : §ång Ringgit t¹i Malaysia sôt gi¸ nhanh : 2, 7060 runggit ®æi ®îcv 1USD so víi 2,6505 cña ngµy 8-8. §©y lµ møc thÊp nhÊt kÓ tõ 40 th¸ng qua.
Ngµy 14-8 : chÝnh phñ In®onesia quyÕt ®Þnh th¶ næi ®ång rupiah (®ång tiÒn nµy bÞ mÊt gi¸ tíi 19% so víi ®ång ®«la Mü, trªn 3000 rupiah/1USD).
Ngµy 14-9 : §ång ringgit cña Malaysia l¹i xuèng gi¸ nhanh, sau khi cã c¸c lêi chØ trÝch lÉn nhau gi÷a thñ tíng Mahathir vµ nhµ tµi chÝnh George Soros.
Ngµy 3-11 : ChÝnh phñ In®onesia díi søc Ðp cña IMF (xem nh mét trong c¸c ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó nhËn kho¶n kinh phÝ khæng lå 23 tû USD gióp vît qua khñng ho¶ng) ®· ®ãng cöa 16 ng©n hµng trong ®ã cã ba ng©n hµng do con trai, em cïng cha vµ con g¸i cña Tæng thèng Suharto lµ cæ ®«ng chÝnh.
Ngµy 9-11 : ¤ng Chuan Leekpai ®îc nhµ vua Th¸i lan phª chuÈn lµm thñ tíng thay «ng Chavalit.
Ngµy 8-12 : ChÝnh phñ Th¸i lan ra lÖnh ®ãng cöa 56 trªn tæng sè 58 c«ng ty tµi chÝnh ®· bÞ t¹m thêi ®×nh chØ ho¹t ®éng tõ th¸ng 7. §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m tho¶ m·n ®iÒu kiÖn cña IMF.
Ngµy 6-1-1998 : §ång peso cña Philippines gi¶m cßn 46,50/1USD.
Ngµy 15-1-1998 : Tæng thèng Suharto cña In®onesia ký tho¶ thuËn 50 ®iÓm víi IMF ®Ó ®æi lÊy kho¶n vay nh»m vît qua khñng ho¶ng.
Ngµy 22-1-1998 : §ång rupiah cña In®onesia rít gi¸ xuèng cßn 12.050/1USD.
Ngµy 18-2-1998 : In®onexia lªn tiÕng kªu gäi céng ®ång quèc tÕ ®Æc biÖt lµ c¸c níc ch©u ¢u gióp ®ì c¸c níc §«ng Nam ¸ gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ.
KÓ tõ thêi ®iÓm c¸c níc Th¸ilan, Indonesia, Philippines, Maylaysia tuyªn bè th¶ næi tiÒn tÖ hay kh«ng can thiÖp vµo thÞ trêng ngo¹i hèi ®ång tiÒn cña c¸c níc nµy lËp tøc bÞ mÊt gi¸ nghiªm träng, chØ sè chøng kho¸n gi¶m m¹nh mÆc dï ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p mang tÝnh t×nh thÕ ®Ó ®èi phã vµ cã sù gióp ®ì cña céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ. Møc ®é mÊt gi¸ ®ång tiÒn vµ sù suy gi¶m vÒ gi¸ trÞ chøng kho¸n cña c¸c níc bÞ khñng ho¶ng ®îc thÓ hiÖn trªn B¶ng 1 ®Õn B¶ng 4 .
B¶ng 1 : Møc ®é mÊt gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn ASEAN tõ th¸ng 4 n¨m 1997 ®Õn 3 n¨m 1998
§¬n vÞ tÝnh : %- Thêi ®iÓm gèc lµ ®Çu th¸ng 4/97
Nguån : Asia Week March 6 -1998
§Çu th¸ng
Malaysia
Ringgit
Indonesia
Rupiah
Singapore
Dollar
Philipine
Peso
Thailand
Bath
4/97
5
6
7
8
9
10
11
12
1/98
2
3
0
-1
-2
-3
-7
-15
-29
-26
-30
-37
-45
-32
0
-1
-2
-2
-9
-19
-30
-36
-39
-58
-85
-74
0
0
0
0
-2
-5
-7
-9
-11
-15
-17
-13
0
0
+3
+3
-9
-14
-24
-25
-25
-35
-40
-35
0
0
+3
+3
-19
-23
-27
-35
-37
-44
-53
-42
B¶ng 2 : Tû gi¸ c¸c ®ång tiÒn ASEAN tríc khi bÞ khñng ho¶ng so víi USD
Thêi ®iÓm ®Çu th¸ng 4/97
Nguån : Tin tham kh¶o hµng ngµy
Malaysia
Ringgit
Indonesia
Rupiah
Singapore
Dollar
Philippines
Peso
Thailand
Baht
2,52
2415
1,43
26,2
25,5
B¶ng 3 : ChØ sè chøng kho¸n c¸c níc tríc khi bÞ khñng ho¶ng
Thêi ®iÓm ®Çu th¸ng 2 n¨m 97
Nguån : Tin tham kh¶o hµng ngµy
Bangkok
SET
Manila
Composite
Jakarta
Composite
Kuala Lumpur
Composite
Singapore
ST Indl
710,45
3295,45
638,806
1260,20
2178,27
B¶ng 4 : Møc ®é sôt gi¶m cña chØ sè chøng kho¸n trªn thÞ trêng c¸c níc ASEAN
§Çu th¸ng
Bangkok
SET
Manila
Composite
Jakarta
Composite
Kuala Lumpur
Composite
Singapore
ST Indl
2/97
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1/98
2
3
0
-8
-5
-20
-30
-20
-13
-40
-40
-47
-49
-55
-39
-30
0
-4
-10
-22
-18
-19
-21
-29
-32
-40
-45
-49
-40
-35
0
0
-8
-4
0
+5
+3
-30
-25
-29
-40
-45
-25
-29
0
-1
-6
-7
-7
-11
-14
-20
-34
-35
-45
-55
-60
-42
0
0
-7
-10
-10
-10
-12
-15
-14
-29
-23
-30
-43
-31
Nguån : ASIA Week March 6,1998
Nh vËy râ rµng theo nh sè liÖu b¶ng trªn th× luËn ®iÓm cho r»ng sù ph¸ gi¸ cña ®ång tiÒn c¸c níc nµy nh lµ mét ph¬ng thøc tr¶ l¹i gi¸ trÞ ®Ých thùc cho chóng nh»m t¹o dùng l¹i niÒm tin vµo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ c¸c níc, ®· hoµn toµn trë nªn thiÕu søc thuyÕt phôc. §ång tiÒn c¸c níc ®· kh«ng ®iÒu chØnh ®Ó mÊt gi¸ tõ 20-30% nh IMF ®· c¶nh b¸o vµo n¨m 1996 mµ h¬n thÕ, møc ®é mÊt gi¸ ®· lªn tíi 45-85%. Do ®ã nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ®Õn b¶n th©n c¸c níc lµ hÕt søc to lín vµ thÓ hiÖn trªn nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau.
Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng.
Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ n¨m 1997 cã nhiÒu nguyªn nh©n hÕt søc c¬ b¶n vµ cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Héi nghÞ Bé trëng tµi chÝnh cña c¸c níc thµnh viªn ASEAN vµo ngµy 2-12 t¹i Kulalampur ®· chØ ra ba nguyªn nh©n c¬ b¶n sau :
1/ Sù mÊt c©n ®èi vÜ m« g¾n liÒn víi thiÕu hôt lín vÒ thanh to¸n vµ sù gi¶m sót ®¸ng kÓ vµ t¨ng trëng kinh tÕ vµ xuÊt khÈu.
2/ Sù lÖ thuéc nÆng nÒ vµo c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n bªn ngoµi vµ cïng víi sù t¨ng nhanh tÝn dông vµ c¸c kho¶n vay kh«ng hiÖu qu¶ trong c«ng nghiÖp ng©n hµng ®· lµm suy yÕu n¨ng lùc ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh.
3/ NhiÒu nguån vèn lín kh«ng c«ng khai ®· gi÷ vai trß chi phèi c¸c thÞ trêng tiÒn tÖ vµ g©y søc Ðp víi thÞ trêng khi quy m« cña thÞ trêng l¹i nhá.
DiÔn gi¶i c¸c nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ bao gåm c¸c ®iÓm c¬ b¶n sau :
Thø nhÊt : NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn híng ngo¹i qu¸ lÖ thuéc vµo níc ngoµi.
Sau nh÷ng n¨m 70 c¸c níc bÞ khñng ho¶ng ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu. B¶n chÊt cña chÝnh s¸ch nµy lµ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh xuÊt khÈu ®Ó thu ngo¹i tÖ. Trªn thùc tÕ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo chÝnh s¸ch nµy ®· tá ra thµnh c«ng trong suèt thËp kû 80 vµ ®Çu thËp kû 90 , gióp cho c¸c níc nµy duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao. Song do qu¸ ®Ò cao chiÕn lîc ph¸t triÓn híng vÒ xuÊt khÈu nªn nÒn kinh tÕ c¸c níc ®· lÖ thuéc rÊt nhiÒu vµo xuÊt khÈu . Ch¼ng h¹n ë Malaysia kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chiÕm tíi 90% GDP . Trong khi ®ã c¸c níc nµy l¹i tËp trung qu¸ møc vµo mét sè mÆt hµng chñ chèt nh ®iÖn tö , may mÆc.. lµm c¬ cÊu c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt nghÌo nµn, mÊt c©n ®èi. B×nh qu©n tõ n¨m 1994 , 1995 vµ ®Çu n¨m 1996 kho¶ng 70% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Singapore lµ hµng ®iÖn tö chiÕm gÇn 50% GDP, ®èi víi Malaysia tû lÖ nµy lµ 50% GDP vµ Hµn Quèc lµ 33,3% GDP, Th¸i lan 21,2% GDP vµ Philipin lµ 43,5% GDP. Trong bèi c¶nh ngµy cµng cã nhiÒu níc còng tËp trung vµo c¸c mÆt hµng nµy dÉn ®Õn sù c¹nh tranh ngµy cµng lín , thÞ trêng cã xu híng b·o hoµ . §Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn Trung quèc , sau nh÷ng n¨m 80 Trung quèc tiÕn hµnh gi¶m gi¸ NDT . Trong vßng 10 n¨m tõ n¨m 1980 trë l¹i ®©y Trung quèc ®· 4 lÇn gi¶m gi¸ NDT , so víi USD møc mÊt gi¸ lªn tíi 212,6% trong vßng 6 n¨m ( tõ 1981-1987) v× vËy hµng ho¸ xuÊt khÈu cña Trung quèc t¨ng nhanh vµ c¹nh tranh m¹nh mÏ víi hµng ho¸ cña Thailand vµ c¸c níc ASEAN do gi¸ rÎ . N¨m 1996 xuÊt khÈu cña Trung quèc ®· ®¹t tíi 150 tû USD gÇn b»ng tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ 4 níc Malaysia. Thailand, Indonexia. Philipine céng l¹i. §Çu n¨m 1997 xuÊt khÈu cña Trung Quèc t¨ng 25% trong khi ®ã xu thÕ ®èi víi c¸c níc ASEAN l¹i gi¶m. NhÞp ®é t¨ng xuÊt khÈu cña c¶ khu vùc ASEAN ®· gi¶m tõ 20% n¨m 1995 xuèng cßn cha ®Çy 10% n¨m 1996, hÇu hÕt c¸c níc ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt to lín khi tæng cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö gi¶m m¹nh , tæng thu nhËp tÝnh theo USD tõ xuÊt khÈu ®å ®iÖn tö chØ tÝnh tõ 12/1995 ®Õn th¸ng 7/1996 gi¶m 10% trong ®ã Hµn quèc gi¶m 22,5%, Singapo gi¶m 6,5%, ®µi loan gi¶m 13% 2. XuÊt khÈu gi¶m dÉn tíi th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai t¹i c¸c níc nµy ngµy cµng lín . Kho¶n th©m hôt nµy n¨m 96 cña c¶ Malaysia vµ Th¸i lan ®Òu ®¹t møc 13,5 tû USD t¬ng øng chiÕm 5,5% vµ 7,9% so víi GDP , ®èi víi Indonesia vµo kho¶ng 8,7 tû USD chiÕm 3,4% GDP .
Thø hai : Vay nî níc ngoµi ®Æc biÖt lµ nî ng¾n h¹n cña c¸c doanh nghiÖp qu¸ cao vµ ®Çu t bÊt hîp lý (chñ yÕu vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n) cña c¸c níc §«ng Nam ¸ : Do c¸n c©n c¸c níc nµy bÞ th©m hôt nªn g¸nh nî níc ngoµi t¨ng vät. Møc nî nµy cña c¸c c«ng ty Th¸i lan lµ 60 tû USD, cña c¸c c«ng ty Indonesia lµ 130 tû USD. Xem xÐt riªng ë Th¸i lan cho thÊy n¨m 1993 nî qu¸ h¹n ®· lªn tíi 40% GDP, n¨m 1994 con sè nµy lµ 45% GDP, n¨m 95 chiÕm 50% GDP ®Õn n¨m 1996 møc nî qu¸ h¹n lµ 52% GDP. Vay nî níc ngoµi ®· t¨ng m¹nh ë c¸c níc ASEAN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y . N¨m 1997 nî níc ngoµi cña Indonesia b»ng 188,7 % GDP, Malaysia lµ 88,9% GDP, Philipine b»ng 79,7% GDP vµ Th¸i lan lµ 97,1% GDP. Sè nî ph¶i tr¶ cña c¸c níc ®· vît qu¸ 10% GDP .
Bªn c¹nh ®ã, ®iÒu nguy hiÓm h¬n lµ ChÝnh phñ kh«ng kiÓm so¸t ®îc nî cña c¸c Ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp. Nî níc ngoµi bao nhiªu chÝnh phñ kh«ng n¾m râ. Thªm vµo ®ã, chÝnh phñ l¹i kh«ng x©y dùng ®îc khu«n khæ ph¸p luËt vÒ n¨ng lùc gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh. Trong c¬ chÕ qu¶n lÝ b¶o thñ vµ yÕu kÐm nh vËy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®ua nhau vay nî mét c¸ch liÒu lÜnh, sè nî vît qu¸ tæng sè vèn cña doanh nghiÖp tõ 200% ®Õn 400% .
MÆt kh¸c c¸c kho¶n vay níc ngoµi víi l·i suÊt thÊp l¹i ®îc ®Çu t cho vay víi l·i suÊt cao ë hai khu vùc kh«ng sinh lêi trong ng¾n h¹n lµ ®Çu t bÊt ®éng s¶n vµ chøng kho¸n. Do viÖc ®Çu t qu¸ møc vµo bÊt ®éng s¶n ®· khiÕn cho thÞ trêng nµy mang tÝnh chÊt cña mét thÞ trêng “ bong bãng “. C¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh xuÊt ph¸t tõ sù tin tëng vµo chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh ®· kh«ng dïng sè ngo¹i tÖ ®îc vay ®Ó tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu mµ kh«ng ngõng ®Çu t vµ bÊt ®éng s¶n vµ chøng kho¸n. KÕt qu¶ lµ khi thÞ trêng bÊt ®éng s¶n mÊt gi¸ c¸c kho¶n vèn ®Çu t nµy ®· trë thµnh nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi hoÆc kh«ng thÓ ®ßi ®îc. V× vËy b¶n chÊt cña cuéc khñng ho¶ng phÇn nµo lµ mét “ cuéc khñng ho¶ng nî “ do vay vèn kh«ng ®îc kiÓm so¸t vµ ®Çu t thiÕu hiÖu qu¶ .
Thø ba : Duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh mét c¸ch cøng nh¾c theo USD cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i hoÆc ®i xuèng, trong khi nÒn kinh tÕ cña Mü ®ang ph¸t triÓn ®· khiÕn cho c¸c níc nµy thay v× ®Ó ®ång tiÒn cña m×nh sôt gi¶m theo ®óng gi¸ trÞ cña nã l¹i ph¶i tiªu tèn hµng chôc tû USD ®Ó cè g¾ng duy tr× møc c©n b»ng gi¶ t¹o tíi møc kh«ng thÓ kiÒm gi÷ ®îc n÷a. §Æc biÖt lµ Th¸i lan, viÖc 13 n¨m liÒn ChÝnh phñ Th¸i lan duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh gi÷a ®ång Baht vµ USD ( kho¶ng 25 Baht/1USD) lµ hÕt søc phi kinh tÕ, bëi trong kho¶ng thêi gian nµy, c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc diÔn ra rÊt m¹nh mÏ, ®ång ®«la Mü ngµy cµng m¹nh lªn, ®ång Baht yÕu dÇn, cho ®Õn tríc thêi ®iÓm x¶y ra khñng ho¶ng, ®ång Baht ®· gi¶m xuèng cßn 30,27 Baht/1USD. Lîi dông ®iÒu nµy, c¸c nhµ ®Çu t ®· t¹o ra møc b¸n khæng lå hµng chôc tû Baht ®Ó mua vµi tû USD. Søc m¹nh theo kiÓu b¸n khèng ®· n©ng cÇu USD lªn 100 lÇn so víi b×nh thêng vµ ®Èy tû gi¸ vît xa tû gi¸ thùc. KÕt qu¶ ®ång Baht bÞ bÎ g·y.
Thø t : HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh yÕu kÐm, c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi láng lÎo : HÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé ë c¶ §«ng Nam ¸, Hµn quèc vµ NhËt ®· dÉn ®Õn mét sè lîng nî lßng vßng khæng lå mµ kh«ng kÞp ph¸t hiÖn kÞp thêi. C¸c níc cã thÞ trêng tiÒn tÖ khñng ho¶ng ®Òu cã møc nhËp siªu qu¸ lín, trong khi tû lÖ d÷ tr÷ ngo¹i tÖ trªn nî níc ngoµi lµ qu¸ thÊp. Trong n¨m 1996, tû lÖ nµy cña Hµn quèc lµ 31%, In®onesia chØ kho¶ng 12% vµ Th¸i lan lµ 43,1%...
B¶ng 8 : Dù tr÷ ngo¹i tÖ cña c¸c níc ASEAN .
dù tr÷ ngo¹i tÖ c¸c níc ASEAN
N¨m
Indonexia
Malaysia
Philippines
Xingapore
Thailan
Th¸ng 1
Th¸ng 2
Th¸ng 3
Th¸ng 4
Th¸ng 5
Th¸ng 6
Th¸ng 7
Th¸ng 8
19,83
19,86
19,87
20,38
20,99
21,08
21,67
20,38
28,40
28,70
29,10
28,30
27,70
28,00
23,30
21,10
11,00
11,79
11,83
11,56
11,42
-
9,60
-
77,45
77,36
78,82
78,99
80,54
81,85
79,51
78,05
38,20
37,20
37,10
36,30
32,20
31,40
30,40
25,90
Nguån : ViÖn Phatra. Th¸i lan , th¸ng 9/1997
Cuèi cïng chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh cøng nh¾c t¹i c¸c níc nµy ®Æc biÖt m©u thuÉn víi c¬ chÕ tù do di chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ c¸c níc tõ ®ã lµm h¹n chÕ vµ sai lÖch kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c dßng vèn cña ChÝnh phñ .
***Thø t : HÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh yÕu kÐm, c«ng t¸c qu¶n lÝ ngo¹i hèi láng lÎo .
Nh×n chung hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh t¹i c¸c níc bÞ khñng ho¶ng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao . Trong mét thêi gian dµi sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh t¹i c¸c níc nµy ®îc che dËy bëi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ cña c¸c níc dÉn ®Õn c¸c th«ng tin ph¶n ¸nh bÞ lÖch l¹c , mÐo mã. Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng do nhiÒu nguyªn nh©n ®em l¹i song theo chóng t«i cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n chÝnh nh :
Thø nhÊt : ChÝnh phñ c¸c níc cã sù can thiÖp ( møc ®é kh¸c nhau ) vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh nh»m híng c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng vµo hç trî cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ . §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc qu¶n lÝ tÝn dông láng lÎo vµ më réng ®Çu t qu¸ møc khiÕn cho hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp.
Hai lµ : B¶n th©n c¸c ng©n hµng chËm trÔ trong viÖc ®æi míi ho¹t ®éng vµ b¶o thñ trong viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña m×nh vµ phô thuéc rÊt lín vµo sù trî gióp cña chÝnh phñ .
Sù yÕu kÐm trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh thÓ hiÖn tríc hÕt trong viÖc qu¶n lÝ vµ cÊp tÝn dông trong níc ®îc coi lµ kÐm hiÖu qu¶ vµ kh«ng chÆt chÏ . Trªn c¬ së cña ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ ®· t¹o dùng tèc ®é më réng tÝn dông ®· t¨ng nhanh , vît ra khái tÇm kiÓm so¸t. T¹i c¸c níc nµy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tèc ®é cho vay ®· vît qu¸ tèc ®é t¨ng tiÒn göi ë c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. C¸c ng©n hµng t¹i c¸c níc nµy ®· chi vµ ®Çu t mµ kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi níc ngoµi, ng©n hµng th¬ng m¹i trong níc cho vay mét c¸ch å ¹t kh«ng cÇn giíi h¹n b»ng h×nh thøc quan hÖ tÝn chÊp thay cho quan hÖ thÕ chÊp tµi s¶n .
Bªn c¹nh ®ã viÖc ph©n bæ vèn cßn bÞ chi phèi nhiÒu bëi yÕu tè chÝnh trÞ . Trong khi ®ã lîng vèn tÝn dông khæng lå nµy l¹i ®îc chñ yÕu ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc ®ßi hái vèn lín song chu k× vèn l¹i chËm mµ ®iÓn h×nh lµ lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ ®Çu t chøng kho¸n . T¹i Malaysia tÝnh tõ cuèi n¨m 1992 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1996 tæng c¸c kho¶n tÝn dông dµnh cho khu vùc bÊt ®éng s¶n vµ cæ phiÕu t¨ng 2 lÇn , tõ 34,24 tû Ringgit lªn 68,32 tû Ringgit trong khi tÝn dông dµnh cho khu vùc chÕ t¹o chØ t¨ng 88%. T¹i Indonexia t×nh tr¹ng cho vay ®Çu c¬ bÊt ®éng s¶n còng diÔn ra m¹nh mÏ , chiÕm tíi 25% tæng tÝn dông. ë Th¸i lan thùc tr¹ng ®Çu t còng kh«ng lÊy g× lµm s¸ng sña. Vèn vay qua hÖ thèng ng©n hµng th¸i lan ®îc tËp trung phÇn lín vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ ®Çu t tµi chÝnh(B¶ng díi )***
B¶ng 9 : ViÖc sö dông c¸c kho¶n vay mîn qua c¸c ng©n hµng Th¸i lan ( gi¸ trÞ rßng )
§¬n vÞ : 100 tû Bath.
C¸c ngµnh
1993
1994
1995
Gi¸ trÞ
Tû lÖ
Gi¸ trÞ
Tû lÖ
Gi¸ trÞ
Tû lÖ
Thùc phÈm
LuyÖn kim
Ho¸ chÊt
Sx ®å dïng gia ®×nh
DÖt
SXVL x©y dùng
Sx m¸y mãc
DÇu khÝ
X©y dùng
Th¬ng m¹i
§Çu t chøng kho¸n
Khai th¸c má
DÞch vô
BÊt ®éng s¶n
Nh÷ng ngµnh kh¸c
60,0
53,9
47,2
52,1
32,5
24,5
24,0
2,0
22,9
147,9
66,4
0,7
55,3
116,4
140,4
7,2
6,4
5,6
6,1
3,8
2,9
2,8
0,2
2,7
17,5
7,8
0,1
6,5
13,7
16,6
51,8
62,6
81,3
92,6
44,4
62,2
81,5
47,8
38,4
268,9
263,5
-3,5
83,3
160,3
254,3
3,3
3,9
5,1
5,8
2,8
3,9
5,1
3,0
2,4
16,9
16,6
-0,2
5,2
10,1
16,0
55,0
123,3
125,3
56,3
54,8
78,8
18,6
36,5
45,9
153,6
226,1
3,4
-16,4
115,6
142,3
4,5
10,1
10,3
4,6
4,5
6,5
1,5
3,0
3,8
17,6
18,5
0,3
-1,3
9,5
11,7
Tæng céng
847,0
100,0
1589,5
1218,9
100,0
Nguån : NÒn kinh tÕ Th¸I lan ®èi mÆt víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu - Nhãm nghiªn cøu kinh tÕ Ch©u ¸ FUMYUKI-
