Luận án Ða dạng hoá dịch vụ tại Ngân hàng thương mại Việt nam

i LI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cu ñc lp ca riêng tôi. Các s liu trong lun án là trung thc và có ngun gc rõ ràng . Tác gi lun án NGÔ TH LIÊN HƯƠNG ii MC LC Li cam ñoan Danh mc các ch vit tt Danh mc bng biu Danh mc biu ñ PHN M ðU........................................................................................................ 1 CHƯƠNG I NHNG VN ð CƠ BN V DCH V VÀ ðA DNG HOÁ DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI...................................................... 9 1.1. HOT ðNG CUNG NG DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI ........................................................................................................................ 9 1.1.1. Khái quát v Ngân hàng thương mi.......................................................9 1.1.2. Chc năng và vai trò ca ngân hàng thương mi:..................................10 1.1.3. Khái nim và ñc trưng dch v ca ngân hàng thương mi..................12 1.1.4. Các loi hình dch v ca ngân hàng thương mi ..................................17 1.2. ðA DNG HOÁ DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI............ 26 1.2.1. Khái nim v ña dng hoá dch v .........................................................26 1.2.2. Ý nghĩa ca ña dng hoá dch v ca ngân hàng ...................................27 1.2.3. Phương thc ña dng hoá dch v ca ngân hàng..................................31 1.2.4. Các ch tiêu ñánh giá kt qu thc hin ña dng hoá dch v ca ngân hàng ..................................................................................................................34 1.3. CÁC NHÂN T NH HƯNG ðN ðA DNG HÓA DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI........................................................................... 37 1.3.1. Các nhân t bên ngoài ngân hàng .........................................................37 1.3.2. Các nhân t ch quan nh hưng ñn ña dng hoá dch v ngân hàng .41 1.4. KINH NGHIM ðA DNG HÓA DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI TRÊN TH GII VÀ BÀI HC RÚT RA CHO NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM................................................................................ 45 1.4.1. Kinh nghim ña dng hoá dch v ca mt s ngân hàng thương mi trên th gii ......................................................................................................45 iii 1.4.2. Kinh nghim ca Chi nhánh ngân hàng nưc ngoài ti Vit nam trong vic ña dng hoá dch v..................................................................................49 1.4.3. Bài hc kinh nghim ña dng hoá dch v ca các ngân hàng thương mi ñi vi Vit Nam......................................................................................51 Tóm tt chương I:................................................................................................. 53 CHƯƠNG 2 THC TRNG ðA DNG HOÁ DCH V TI NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM.................................................................................... 54 2.1. TNG QUAN V NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM ................ 54 2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin ca ngân hàng thương mi Vit nam.....54 2.1.2. Nhng khó khăn và thun li trong hot ñng ca Ngân hàng thương mi Vit nam trong thi gian qua.....................................................................56 2.1.3. Mng lưi hot ñng và th phn ca ngân hàng thương mi Vit nam69 2.1.4. Mt s ch tiêu tài chính quan trng ca NHTMVN t 20052010.......71 2.1.5. Xu hưng thay ñi trong hot ñng ca ngân hàng thương mi Vit nam...72 2.2. THC TRNG ðA DNG HÓA DCH V TI NHTMVN ................... 75 2.2.1. Phm vi, phương pháp tip cn và các ch tiêu ñánh giá .......................75 2.2.2. Phân tích thc trng ña dng hoá dch v ti ngân hàng thương mi Vit nam ...................................................................................................................78 2.3. KT LUN CHUNG V THC TRNG ðA DNG HÓA DCH V TI NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM .................................................... 103 2.3.1. Nhng kt qu ñt ñưc .......................................................................103 2.3.2. Hn ch.................................................................................................108 Tóm tt chương 2 ............................................................................................... 117 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯNG VÀ GII PHÁP THC HIN ðA DNG HOÁ DCH V TI NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM ............................... 119 3.1. XU HƯNG VÀ TRIN VNG THC HIN ðA DNG HÓA DCH V CA NGÂN HÀNG THƯƠNG MI VIT NAM........................................... 119 3.1.1. Cơ hi thc hin ña dng hóa dch v..................................................119 3.1.2. Yêu cu ca hi nhp kinh t quc t phi thc hin ña dng hóa dch v....................................................................................................................123 iv 3.2. QUAN ðIM VÀ PHƯƠNG HƯNG PHÁT TRIN DCH V NGÂN HÀNG CA VIT NAM .................................................................................. 124 3.2.1 Chin lưc phát trin NHTMVN ñn năm 2010 và ñnh hưng ñn năm 2020................................................................................................................124 3.2.2. Chin lưc phát trin dch v ngân hàng giai ñon 20062010 và ñnh hưng ti 2020 ...............................................................................................124 3.3. MT S GII PHÁP NHM THC HIN THÀNH CÔNG ðA DNG HÓA DCH V TI NHTMVN ....................................................................... 126 3.3.1. Mc tiêu ca các gii pháp...................................................................126 3.3.2. Các gii pháp nhm thc hin thành công ña dng hóa dch v ti ngân hàng thương mi Vit nam.............................................................................129 3.4. KIN NGH ................................................................................................ 157 3.4.1. V phía nhà nưc .................................................................................157 3.4. 2. V phía NHNNVN..............................................................................159 3.5. ðIU KIN THC HIN THÀNH CÔNG ðA DNG HÓA DV CA NHTMVN .......................................................................................................... 163 3.5.1. Nâng cao trình ñ ca cán b và tuyn dng nhng cán b có trình ñ ......163 3.5.2. Hin ñi hoá công ngh ngân hàng .....................................................164 3.5.3. Lành mnh hoá và nâng cao năng lc tài chính, cơ cu li ngun thu nhp, nâng cao vn t có................................................................................165 Tóm tt chương 3 ............................................................................................... 165 KT LUN ............................................................................................................ 167 TÀI LIU THAM KHO...................................................................................... 169 Ph lc I: Văn bn quy ñnh v dch v ca NHTMVN Ph lc II: Bng câu hi ñiu tra ñi vi khách hàng là doanh nghip; cá nhân và cán b ngân hàng. Ph lc III: Mu ñiu tra và kt qu ñiu tra khách hàng là doanh nghip Ph lc IV: Mu ñiu tra và kt qu ñiu tra khách hàng là cá nhân Ph lc V: Dch v ca NHTMVN. v DANH MC CÁC T VIT TT 1. ACB : Ngân hàng thương mi c phn Á châu 2. Agribank : Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn 3. ATM : Máy rút tin t ñng 4. BIDV : Ngân hàng ðu tư và Phát trin Vit Nam 5. CN : Cá nhân 6. CRM : H thng qun lý quan h khách hàng 7. DN : Doanh nghip 8. DNNN : Doanh nghip nhà nưc 9. DNNQD : Doanh nghip ngoài quc doanh 10. Eximbank : Ngân hàng thương mi c phn xut nhp khu Vit nam 11. FDI : ðu tư trc tip nưc ngoài 12. GATS : Hip ñnh chung v thương mi ca T chc Thương mi th gii 13. GDP : Tng sn phm quc ni 14. IMF : Qu tin t quc t 15. MIS : H thng thông tin qun lý 16. NH : Ngân hàng 17. NHBL : Ngân hàng bán l 18. NHLD : Ngân hàng liên doanh 19. NHNN&LD : Ngân hàng nưc ngoài và liên doanh 20. NHNNg : Ngân hàng nưc ngoài 21. NHNNVN : Ngân hàng nhà nưc Vit nam 22. NHTM : Ngân hàng thương mi vi 23. NHTMCP : Ngân hàng thương mi c phn 24. NHTMQD : Ngân hàng thương mi quc doanh 25. NHTMVN : Ngân hàng thương mi Vit nam 26. NHVN : Ngân hàng Vit nam 27. POS : ðim chp nhn th 28. Samcombank : Ngân hàng thương mi Sài gòn thương tín 29. TCTD : T chc tín dng 30. Techcombank: Ngân hàng thương mi c phn k thương Vit nam 31. TT : Thanh toán 32. VCB : Ngân hàng Thương mi c phn Ngoi thương Vit Nam 33. Vietinbank : Ngân hàng thương mi c phn công thương Vit Nam 34. WTO : T chc thương mi th gii 35. XNK : Xut nhp khu vii DANH MC BNG BIU Bng 1.1: Mt s ch tiêu ca Ngân hàng Bangkok bank....................................... 46 Bng 2.1: S lưng ngân hàng giai ñon 1995 ñn 2010 ........................................ 55 Bng 2.2: Tc ñ tăng trưng GDP ca Vit nam giai ñon 20002009................. 56 Bng 2.3: Kim ngch XNK ca Vit nam giai ñon 20052008. ........................... 57 Bng 2.4: Vn ñu tư nưc ngoài ti Vit nam 20052008 ..................................... 58 Bng 2.5: Vn ch s hu ca NHTM VN t 20052010....................................... 66 Bng 2.6: Ngun vn ch s hu ca NH TM trong khu vc................................. 67 Bng 2.7: H s an toàn vn ti thiu ca NHTMVN t 20052009 ...................... 68 Bng 2.8: Mt s ch tiêu tài chính ca NHTMVN t 20052010 .......................... 71 Bng 2.9: T trng thu nhp t lãi/Tng thu nhp ca NHTMVN.......................... 72 Bng 2.10: ði tác chin lưc ca mt s NHTMVN............................................. 74 Bng 2.11: Dch v tin gi mi ca NHTMVN..................................................... 80 Bng 2.12: Dch v cho vay mi ca NHTMVN .................................................... 82 Bng 2.13: Dch v hi ñoái và các công c phái sinh mi ca NHTMVN............ 89 Bng 2.14: Dch v th mi ca NHTMVN t năm 20052009.............................. 90 Bng 2.15: Dch v NH ñin t mi ca NHTMVN ............................................... 93 Bng 2.16:Dch v mi khác ca NHTMVN t năm 20052009............................ 95 Bng 2.17: Phát trin chi nhánh/ñim giao dch mi ca NHTMVN...................... 99 Bng 2.18: Phát trin dch v NH Internet và ñin thoi....................................... 100 Bng 2.19 : T l huy ñng vn và dư n so vi GDP .......................................... 103 Bng 2.20 : Mng lưi giao dch ca NHTMVN t năm 20052010.................... 105 Bng 2.21: T l thu nhp ngoài lãi tin vay trên tng thu nhp ........................... 109 Bng 2.22: Mc ñ hiu bit dch v mi ca NHTMVN .................................... 117 viii DANH MC BIU Biu ñ 2.1: So sánh GDP bình quân ñu ngưi 20052008 ................................... 62 Biu ñ 2.2: T l tin mt/Tng phương tin thanh toán ca................................. 63 Biu ñ 2.3: So sánh t l tin mt/Tng phương tin thanh toán.......................... 64 Biu ñ 2.4: Th phn tín dng, huy ñng vn ca NHTM ..................................... 70 Biu ñ 2.5: Ngun vn huy ñng ca NHTMVN t 20052010 ........................... 79 Biu ñ 2.6: Dư n cho vay ca NHTMVN t 20052010...................................... 81 Biu ñ 2.7: Mc ñ s dng dch v cho vay ........................................................ 83 Biu ñ 2.8: T l tin mt/Tng phương tin thanh toán ca Vit nam................. 86 Biu ñ 2.9: Mc ñ s dng dch v thanh toán .................................................... 87 Biu ñ 2.10: S lưng th ni ña phát hành t 20072010 ................................... 91 Biu ñ 2.11: Th phn th quc t 2010 ................................................................. 92 Biu ñ 2.12: Mc ñ s dng dch v NH ñin t ................................................. 94 Biu ñ 2.13: Bin ñng t giá t năm 200620010 ................................................ 97 Biu ñ 2.14: S lưng máy ATM và POS mi ca NHTMVN ........................... 101 Biu ñ 2.15: S lưng ATM và POS ca NHTMVN t 20072010.................... 106 Biu ñ 2.16: T l thu nhp ca NHTMVN t 20052010 .................................. 107 Biu ñ 2.17: So sánh li nhun thun trưc trích d phòng................................. 110 Biu ñ 2.18: Phương thc giao dch ñi vi dch v thanh toán trong nưc ....... 112 Biu ñ 2.19: Phương thc giao dch ñi vi dch v thanh toán trong nưc ....... 113 DANH MC MÔ HÌNH Mô hình 1.1: Mô hình hot ñng ca NHTM ña năng............................................. 42 Mô hình 3.1: Mô hình t chc theo NH bán l ...................................................... 135 Mô hình 3.2: Mô hình t chc theo NH bán l ti chi nhánh ................................ 136 Mô hình 3.3: Mô hình qun lý quan h khách hàng hiu qu................................ 137 Mô hình 3.4: Mô hình h thng Mis ...................................................................... 137 ix 1 PHN M ðU 1. Tính cp thit ca ñ tài Ngày nay, ngân hàng thương mi ñóng mt vai trò quan trng trong hot ñng ca nn kinh t. Vi s phát trin ca nn kinh t, NH ngày càng cung ng ña dng các dch v như: tin gi, tin vay, qun lý tài sn, kinh doanh chng khoán, tin t… Dch v NH trên th gii phát trin vi tc ñ nhanh chóng không ch ñáp ng mà còn ñóng vai trò ñnh hưng nhu cu cho khách hàng, ñc bit là các dch v ng dng công ngh tiên tin. Mt NHTM ti các nưc phát trin có th cung ng hơn 6.000 dch v cho khách hàng. Trưc ñây, thu nhp ca NH ch yu da vào dch v tín dng, tuy nhiên cùng vi s bin ñi không ngng ca môi trưng kinh doanh thì dch v tín dng li tim n nhiu ri ro cho các NH. Do vy, ñ tn ti và không ngng phát trin, ña s các NHTM trên th gii ñã và ñang thc hin ña dng hoá dch v ñ tăng hiu qu, gim ri ro trong hot ñng kinh doanh. Ti VN, nhu cu v dch v ca NH ngày càng phát trin, môi trưng hot ñng cnh tranh gay gt, s phát trin nhanh chóng ca công ngh thông tin, hot ñng ña dng hóa dch v ca NHTMVN ñã có nhng thành tu nht ñnh như: s lưng và cht lưng dch v ñã ñưc ci thin, kênh phân phi ñã ñưc ña dng.... Bên cnh kt qu ñt ñưc, ña dng hóa dch v ca NHTMVN còn nhiu hn ch như: chưa ñáp ng ñưc ñòi hi ca nn kinh t; hiu qu hot ñng chưa cao, chưa có chin lưc phát trin phù hp, cht lưng dch v thp, ña s là dch v truyn thng như dch v huy ñng vn, tín dng, thanh toán, cơ cu phát trin gia các loi hình dch v chưa hp lý; kênh phân phi hin ñi chưa phát trin, ch yu bán hàng trc tip; chưa có các chuyên gia trong tng lĩnh vc; chưa có các ch tiêu ñánh giá v vic ña dng hóa dch v... ði lp vi nhng bt cp trên ca NHTMVN, các NH nưc ngoài vi ngun lc tài chính mnh, kinh nghim hot ñng lâu năm, ng dng công ngh 2 thông tin trong hot ñng cao, dch v ña dng phù hp vi tng ñi tưng khách hàng, ñã và ñang trin khai nhanh chóng các hot ñng cung ng dch v ti VN. Nghiên cu v thc trng và ñưa ra các gii pháp thc hin ña dng hóa dch v là mt vn ñ mang tính cn thit và cp bách trong hot ñng ca NHTMVN. Xut phát t lý do trên và vi mong mun tr li câu hi liu các NHTMVN có ñáp ng ñưc nhu cu v dch v trong hin ti và tương lai hay không? Nu ñáp ng ñưc thì phương thc thc hin như th nào cho hiu qu ti ña? ðó là câu hi mà tác gi mun ñi tìm li gii ñáp. Do vy tác gi ñã chn vn ñ “ða dng hoá dch v ti Ngân hàng thương mi Vit nam” làm lun án Tin s ca mình. 2. Tng quan v tình hình nghiên cu ñ tài Liên quan ñn ni dung “ða dng hoá dch v ti Ngân hàng thương mi Vit nam ” ñã có mt s tác gi nghiên cu. Các công trình nghiên cu tiêu biu như sau: Tác gi Trn Xuân Hiu ñã nghiên cu trong lun án tin s nhng vn ñ lý lun và thc tin liên quan ñn phát trin dch v NH. Tác gi ñã ñưa ra quan nim v dch v NH, khái nim phát trin dch v NH, ñnh hưng và các gii pháp phát trin dch v NH. Tuy nhiên, tác gi mi ch dng li vic nghiên cu trong phm vi ti NHTMCP Công thương Vit nam. Nghiên cu v phát trin hot ñng bán l ti các NHTMVN, tác gi Vũ Th Ngc Dung trong Lun án Tin s ñã trình bày các ni dung liên quan ñn hot ñng bán l ca NH, thc trng hot ñng bán l ti NHTMVN ñ t ñó ñưa ra các gii pháp ñng b, hu hiu, có tính thc t nhm phát trin hot ñng bán l ca NHTMVN, ñưc gii hn trong vic nghiên cu các dch v NH bán l ti bn NHTMQD nên chưa phn ánh ñưc thc trng phát trin dch v bán l ti các NHTMVN. 3 Tác gi Nguyn Minh Tun trong Lun án tin s ñã nghiên cu dch v NH h tr doanh nghip va và nh. Lun án ñ cp và phân tích các yu t liên quan ñn phát trin dch v NH cho doanh nghip va và nh. Trong lun án, chưa ñưa ra ñưc các s liu liên quan ñn toàn b các hot ñng dch v cho doanh nghip va và nh do các NHTMVN cung ng. Nghiên cu v ni dung ña dng hoá dch v, tác gi Ngu Th Sao Chi trong lun văn thc s ñã nghiên cu v ña dng hoá dch v NH ti các NHTM thành ph H Chí Minh trong ñiu kin VN gia nhp T chc Thương mi Th gii. Trong ni dung ca lun văn, tác gi ch ñưa ra các vn ñ v dch v NH khi VN gia nhp T chc Thương mi Th gii và chưa tìm hiu ht các vn ñ liên quan ñn ña dng hoá dch v ca NHTM. Tác gi PSG.TS Lê Hoàng Nga trong bài “ phát trin dch v ngân hàng bán l Ngân hàng thương mi Vit nam ” cũng ñã phân tích nhng ñim mnh ñim, ñim yu, nhưng cơ hi và xu hưng tt yu ca NHTMVN trong m rng dch v NH bán l. Trong tt c các nghiên cu mà tác gi có ñiu kin tham kho, ñã ñ cp ñn các ni dung v lý lun và thc tin hot ñng NH, phát trin dch v ca NH, nhưng cho ti thi ñim hin nay, chưa có mt công trình nghiên cu nào ñánh giá thc trng ña dng hóa dch v ca NHTMVN da trên ngun s liu sơ cp ñưc thu thp, ñiu tra ca riêng mình. Vì vy, trong lun án, tác gi ñã nghiên cu tng th v NH, dch v ca NH và ña dng hoá dch v ca NHTM; ý nghĩa ca ña dng hoá dch v ñn hiu qu hot ñng ca NH, ca khách hàng và toàn xã hi; các yu t nh hưng ñn ña dng hoá dch v ca NH. Trên cơ s phân tích thc trng ña dng hoá dch v ti NHTMVN trong thi gian t năm 20052010 trên cơ s s liu sơ cp và th cp thu thp ñưc, tác gi ñã ñ xut nhng nhóm gii pháp ñng b, mang tính thc tin cao ñ nâng cao hiu qu ña dng hoá dch 4 v ti NHTMVN. ðây là mt công trình khoa hc nghiên cu mt cách toàn din v ña dng hoá dch v ti NHTMVN. Phm vi nghiên cu ñưc thc hin ti các NHTMVN, ñi din cho NHTMQD và NHTMCP. Do ñó ñ tài nghiên cu không trùng lp vi các công trình ñã ñưc nghiên cu và công b trưc ñây. 3. Mc ñích nghiên cu H thng hoá các vn ñ lý lun v dch v và ña dng hoá dch v ca NHTM. Làm rõ nhng tn ti trong hot ñng ña dng hoá dch v ca NHTMV