Luận án Các giải pháp kinh tế nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
Từ một nước thiếu lương thực, phải nhập khẩu và nhận viện trợ lương thực triền miên, ñến nay nhờ thực hiện ñường lối ñổi mới của ðảng và Nhà nước, rõ nét nhất là sau khi có Chỉ thị 10 của Bộ Chính trị hay còn gọi là “Khoán 10”, nông nghiệp Việt Nam ñã thay ñổi một cách toàn diện và ñạt ñược những thành tựu to lớn ñược thế giới thừa nhận, sản xuất lương thực không những ñáp ứng ñược nhu cầu tiêu dùng trong nước, ñảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn tham gia xuất khẩu và trở thành ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam trong nhiều năm trở lại ñây. Trong ñó năm 2008, tốc ñộ tăng trưởng của ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản 3.79 % so với năm 2007, sản lượng lúa ñạt 38,630 triệu tấn, xuất khẩu ñạt 4,4 triệu tấn [19] [38]. Với hơn 70% dân số sống ở nông thôn,gần 60% lực lượng trong ñộ tuổi lao ñộng ñang hoạt ñộng trong lĩnh vực này và thu nhập chủ yếu từ sản xuất nông nghiệp, trong ñó có khoảng 44%số hộ thuộc diện khó khăn và nguy cơ tiềm ẩn tái nghèo, sản xuất nông nghiệp không chỉ ñáp ứng nhu cầu thiết yếu của nhân dân trong nước, giảiquyết ñược nhiều việc làm cho người lao ñộng mà còn góp phần thực hiện chiến lược ñẩy mạnh xuất khẩu có hiệu quả của ðảng và Nhà nước. Mặc dù tỷ trọng xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản trong tổng kim ngạch hiện nay có xu hướng giảm dần, phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với yêu cầu phát triển ñất nước theo hướng công nghiệp hóa và hiện ñại hóa, song hàng nông sản vẫn là một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam trong thời ñiểmhiện tại và một vài năm tới. Khối lượng và giá trị xuất khẩu hàng nông sản vẫn ñang tăng lên nhanh chóng. Một số mặt hàng nông sản ñã trở thành những mặt hàng xuất 2 khẩu chủ lực của Việt Nam, có sức cạnh tranh cao trên thị trường khu vực và thế giới như gạo, cà phê, cao su, tiêu, ñiều, rau quả Sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng này thể hiện Việt Nam ñã và ñang phát huy ñược lợi thế so sánh của mình trong việc tập trung xuất khẩu một số mặt hàng nông sản có sức cạnh tranh trên thị trườngthế giới. Việc trở thành thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) sẽ ñem lại nhiều cơ hội cho việc ñẩy mạnh xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam nói chung, một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu như gạo, cà phê, cao su, tiêu, ñiều, rau quả nói riêng do tác ñộng từ việc giảm dần thuế quan, mở rộng thị trường quốc tế cho hàng nôngsản, tạo ñiều kiện ñổi mới công nghệ sản xuất và chế biến nông sản. Tuy nhiên, ñi ñôi với những thuận lợi, cơ hội thì hàng nông sản của Việt Nam cũng sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trước hết, ñó là do trình ñộ phát triển kinh tế, năng suất lao ñộng trong nông nghiệp thấp, ngành công nghiệp chế biến nông sản còn yếu. Nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam còn mang tính ñơn ñiệu, nghèo nàn, chất lượng thấp, chưa ñủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Ngay cả những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam như gạo, cà phê, cao su, tiêu, ñiều ñang có nhiều lợi thế và tiềm năng trong sản xuất hàng xuất khẩu và ñã ñạt ñược những vị trí nhất ñịnh trên thị trường quốc tế cũng ñang gặp phải những khó khăn gay gắt trong tiêu thụ Nhận thức ñược vấn ñề này, thời gian qua, Chính phủViệt Nam ñã tích cực ñổi mới, ñiều chỉnh chính sách quản lý kinh tế nói chung, chính sách thương mại quốc tế nói riêng nhằm tạo ñiều kiện ñẩy mạnh xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam và ñã ñạt ñược những bước phát triển ñáng kể. Song hệ thống chính sách này còn chưa ñầy ñủ, ñồng bộ và vẫn mang nặng tính ñối phó tình huống, chưa ñáp ứng ñược những yêu cầu kinh doanh trong nền kinh tế thị trường và chưa phù hợp với thông lệ quốc tế. 3 Với những lý do trên, việc lựa chọn nghiên cứu “Các giải pháp kinh tế nhằm thúc ñẩy xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, trong ñó chỉ ra những mặt ñược, chưa ñược trong việc ban hành chính sách thúc ñẩy xuất khẩu hàng nông sản thời gian qua, từ ñó có những giải pháp ñiều chỉnh, phù hợp nhằm ñẩy mạnh hơn nữa xuất khẩu hàng nông sản trong ñiều kiện hội nhập làmột việc làm hết sức cần thiết, rất có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thựctiễn.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Các giải pháp kinh tế nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa
h c c a riêng tôi. Các s li u và trích d n trong lu n án là
trung th c. Các k t qu nghiên c u c a lu n án ñã ñư c
tác gi công b trên t p chí, không trùng v i b t kỳ công
trình nào khác.
Tác gi lu n án
Nguy n Minh Sơn
ii
M C L C
Trang
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN ............................................................................................. i
M C L C ...................................................................................................... ii
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T ............................................... iv
DANH M C CÁC B NG ............................................................................... vi
DANH M C CÁC B NG PH BI U ............................................................ viii
PH N M ð U ...............................................................................................1
CHƯƠNG 1: M T S V N ð LÝ LU N CƠ B N V XU T KH U
HÀNG NÔNG S N ..................................................................11
1.1. M t s lý thuy t v thương m i hàng hóa và xu t kh u nông s n......11
1.2. Vai trò c a xu t kh u hàng nông s n ñ i v i phát tri n kinh t xã h i .....17
1.3. M t s tiêu chí ch y u ñánh giá hi u qu XKNS và các nhân t nh
hư ng ñ n XKNS c a Vi t Nam .........................................................40
1.4. Kinh nghi m c a m t s nư c và vùng lãnh th trong vi c thúc
ñ y xu t kh u hàng nông s n và m t s bài h c kinh nghi m cho
Vi t Nam.............................................................................................61
CHƯƠNG 2: TH C TR NG V XU T KH U HÀNG NÔNG S N C A
VI T NAM TH I GIAN QUA ..................................................76
2.1. Khái quát quá trình phát tri n xu t kh u hàng nông s n th i gian
qua c a Vi t Nam................................................................................76
2.2. Th c tr ng v xu t kh u hàng nông s n c a Vi t Nam trong th i
gian qua...............................................................................................91
2.3. Nh ng k t lu n cơ b n rút ra qua nghiên c u, ñánh giá th c tr ng
xu t kh u và vi c tri n khai các gi i pháp kinh t nh m thúc ñ y
xu t kh u hàng nông s n c a Vi t Nam............................................128
iii
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯ NG VÀ CÁC GI I PHÁP NH M ð Y M NH
XU T KH U HÀNG NÔNG S N C A VI T NAM TRONG
ðI U KI N H I NH P .........................................................142
3.1. Quan ñi m, m c tiêu v xu t kh u hàng nông s n c a Vi t Nam
trong ñi u ki n h i nh p....................................................................142
3.2. Phương hư ng ñ y m nh xu t kh u hàng nông s n c a Vi t Nam ñ n
năm 2020............................................................................................145
3.3. M t s gi i pháp ch y u nh m ñ y m nh xu t kh u hàng nông
s n c a vi t nam trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t ...............147
K T LU N ..............................................................................................178
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U KHOA H C CÔNG B
C A TÁC GI .......................................................................181
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .........................................................182
iv
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T
ADB Ngân hàng Phát tri n châu Á
AFTA Hi p ñ nh thương m i t do ASEAN
AMS T ng lư ng h tr tính g p
ASEAN Hi p h i các qu c gia ðông Nam Á
APEC Di n ñàn h p tác kinh t Châu Á Thái Bình Dương
BTA Hi p ñ nh thương m i t do Vi t Nam Hoa Kỳ
CEPT Hi p ñ nh thu quan ưu ñãi có hi u l c chung
EU Liên minh châu Âu
FAO T ch c Nông lương c a Liên Hi p Qu c
FDI ð u tư tr c ti p nư c ngoài
GDP T ng s n ph m qu c n i
GEL Danh m c lo i tr hoàn toàn
GSP H th ng ưu ñãi thu quan ph c p
GAP Chu trình nông nghi p an toàn
HS H th ng cân ñ i
IL Danh m c c t gi m
ISO H th ng tiêu chu n ch t lư ng
ICO T ch c cà phê qu c t
KNXK Kim ng ch xu t kh u
KTQT Kinh t qu c t
MFN Quy ch t i hu qu c
NT Quy ch qu c gia
NDT ð ng nhân dân t
B NN&PTNT B Nông Nghi p và Phát tri n nông thôn (NN&PTNT)
B KH&ðT B K ho ch và ð u tư
v
SL Danh m c nh y c m
SPS Hi p ñ nh v bi n pháp v sinh d ch t
TBT Bi n pháp k thu t trong thương m i
TPO T ch c xúc ti n thương m i
TEL Danh m c lo i tr t m th i
UNCTAD T ch c Thương m i và Phát tri n Liên Hi p qu c
USD ð ng ñô la M
USDA B Nông nghi p M
VND ð ng Vi t Nam
XKNS Xu t kh u nông s n
WB Ngân hàng th gi i
WTO T ch c thương m i th gi i
WCED H i ñ ng th gi i v môi trư ng và phát tri n
vi
DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 1.1: Cơ c u kinh t c a Vi t Nam t năm 1995 2008 ....................... 21
B ng 1.2: T c ñ tăng trư ng t ng s n ph m trong nư c c a Vi t Nam ... 23
B ng 1.3: Cơ c u GDP khu v c nông, lâm th y s n giai ño n 2005 2008......23
B ng 1.4: M c thu cam k t bình quân theo nhóm ngành hàng chính....... 31
B ng 1.5: Cơ c u GDP c a Thái Lan phân theo ngành............................... 62
B ng 2.1: KNXK hàng nông lâm, thu s n/t ng KNXK (1995 2008)....... 92
B ng 2.2: Chi phí s n xu t, giá c ng tr i, năng su t c a m t s nư c...... 100
B ng 2.3: H s chi phí n i ngu n theo nư c ........................................... 101
B ng 2.4: So sánh h s RCA lúa g o xu t kh u c a 3 nư c ................... 101
B ng 2.5: Các th trư ng xu t kh u g o chính c a Vi t Nam 2007 2008 105
B ng 2.6: So sánh ch t lư ng, ch ng lo i g o Vi t Nam và Thái Lan ..... 106
B ng 2.7: Năng l c xay xát g o c a Vi t Nam và Thái Lan..................... 108
B ng 2.8: So sánh giá thành s n xu t cà phê Vi t Nam v i m t s ñ i
th c nh tranh ........................................................................... 111
B ng 2.9: H s chi phí n i ñ a (tính cho cà phê v i Robusta)................. 112
B ng 2.10: So sánh h s RCA c a 3 nư c............................................... 112
B ng 2.11: Năm th trư ng xu t kh u cà phê chính c a Vi t Nam........... 115
B ng 2.12: Thương m i hàng hóa và d ch v th gi i (2006 2008) ......... 130
B ng 2.13: D báo cung c u m t s nông s n th gi i 2010 2020 .......... 135
B ng 2.14: D báo xu t nh p kh u m t s nông s n th gi i 2010 2020 .....136
B ng 2.15: D báo xu t kh u m t s m t hàng nông s n ch y u c a
Vi t Nam 2010 2020.............................................................. 137
vii
DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1: Giá g o 10% t m xu t kh u c a Vi t Nam và Thái Lan năm
2008 (USD/t n) ......................................................................... 102
Hình 2.2: Giá cà phê Robusta t i th trư ng London và Vi t Nam theo
tháng năm 2008 (USD/t n) ....................................................... 113
Hình 2.3: Giá xu t kh u cao su t nhiên RSS3 theo tháng năm 2008 ....... 124
Hình 2.4: Giá cao su RSS3 xu t kh u t i th trư ng Thái Lan theo tháng
năm 2008 (Bath/kg)................................................................... 125
viii
DANH M C CÁC B NG PH BI U
Trang
B ng ph l c 1.1: L ch trình và t l c t gi m t ng m c thu quan ......... 189
B ng ph l c 1.2: T ng AMS cơ s ph i gi m theo l ch trình và m c ñ ...... 208
Bi u 2.1: Di n tích gieo tr ng lúa c năm t năm 1995 2008 .................. 212
Bi u 2.2: Năng su t lúa c năm t năm 1995 2008 .................................. 213
Bi u 2.3: S n lư ng lúa c năm t năm 1995 2008 .................................. 214
Bi u 2.4: Kh i lư ng và kim ng ch xu t kh u g o c a Vi t Nam giai
ño n 1995 2008 ........................................................................ 215
Bi u 2.5: Giá xu t kh u g o bình quân c a VN t 1995 2008 ................. 216
Bi u 2.6: Giá g o 10% t m xu t kh u c a Vi t Nam và Thái Lan năm 2008.. 217
Bi u 2.7: Th ph n g o xu t kh u c a m t s nư c xu t kh u hàng ñ u
trên th gi i................................................................................ 217
Bi u 2.8: Di n tích và s n lư ng cà phê c a Vi t Nam t 1995 2008...... 218
Bi u 2.9: Kh i lư ng, kim ng ch xu t kh u cà phê Vi t Nam 1995 2008...... 219
Bi u 2.10: Giá xu t kh u cà phê bình quân t 1995 2008........................ 219
Bi u 2.11: Giá cà phê Robusta t i th trư ng London và Vi t Nam theo
tháng năm 2008....................................................................... 220
Bi u 2.12: Th ph n cà phê xu t kh u c a các nư c xu t kh u hàng ñ u
trên th gi i ............................................................................. 220
Bi u 2.13: Di n tích và s n lư ng cao su c a Vi t Nam t 1995 2008.... 221
Bi u 2.14: Kh i lư ng, kim ng ch xu t kh u cao su c a Vi t Nam
1995 2008 ............................................................................... 221
Bi u 2.15: Giá xu t kh u cao su bình quân c a Vi t Nam t 1995 2008....... 222
ix
Bi u 2.16: Giá xu t kh u cao su t nhiên RSS3 theo tháng năm 2008..... 222
Bi u 2.17: Giá xu t kh u cao su RSS3 t i th trư ng Thái Lan theo
tháng năm 2008....................................................................... 223
Bi u 2.18: Th ph n cao su xu t kh u c a các nư c xu t kh u hàng ñ u
trên th gi i ............................................................................. 223
Bi u 2.19: Kim ng ch xu t, nh p kh u toàn th gi i ............................... 224
Bi u 2.20: S n lư ng g o xu t kh u c a các nư c xu t kh u hàng ñ u
trên th gi i ............................................................................. 225
Bi u 2.21: S n lư ng cà phê xu t kh u c a các nư c xu t kh u hàng
ñ u trên th gi i ..................................................................... 226
Bi u 2.22: S n lư ng xu t kh u cao su t nhiên trên th gi i .................. 226
1
PH N M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
T m t nư c thi u lương th c, ph i nh p kh u và nh n vi n tr lương
th c tri n miên, ñ n nay nh th c hi n ñư ng l i ñ i m i c a ð ng và Nhà
nư c, rõ nét nh t là sau khi có Ch th 10 c a B Chính tr hay còn g i là
“Khoán 10”, nông nghi p Vi t Nam ñã thay ñ i m t cách toàn di n và ñ t
ñư c nh ng thành t u to l n ñư c th gi i th a nh n, s n xu t lương th c
không nh ng ñáp ng ñư c nhu c u tiêu dùng trong nư c, ñ m b o an ninh
lương th c qu c gia mà còn tham gia xu t kh u và tr thành ngành hàng
xu t kh u ch l c c a Vi t Nam trong nhi u năm tr l i ñây. Trong ñó năm
2008, t c ñ tăng trư ng c a ngành nông, lâm nghi p, th y s n 3.79 % so
v i năm 2007, s n lư ng lúa ñ t 38,630 tri u t n, xu t kh u ñ t 4,4 tri u
t n [19] [38]. V i hơn 70% dân s s ng nông thôn, g n 60% l c lư ng
trong ñ tu i lao ñ ng ñang ho t ñ ng trong lĩnh v c này và thu nh p ch
y u t s n xu t nông nghi p, trong ñó có kho ng 44% s h thu c di n khó
khăn và nguy cơ ti m n tái nghèo, s n xu t nông nghi p không ch ñáp
ng nhu c u thi t y u c a nhân dân trong nư c, gi i quy t ñư c nhi u vi c
làm cho ngư i lao ñ ng mà còn góp ph n th c hi n chi n lư c ñ y m nh
xu t kh u có hi u qu c a ð ng và Nhà nư c.
M c dù t tr ng xu t kh u hàng nông, lâm, th y s n trong t ng kim
ng ch hi n nay có xu hư ng gi m d n, ph n ánh s chuy n d ch cơ c u
kinh t phù h p v i yêu c u phát tri n ñ t nư c theo hư ng công nghi p
hóa và hi n ñ i hóa, song hàng nông s n v n là m t trong nh ng ngành
hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam trong th i ñi m hi n t i và m t vài
năm t i. Kh i lư ng và giá tr xu t kh u hàng nông s n v n ñang tăng lên
nhanh chóng. M t s m t hàng nông s n ñã tr thành nh ng m t hàng xu t
2
kh u ch l c c a Vi t Nam, có s c c nh tranh cao trên th trư ng khu v c
và th gi i như g o, cà phê, cao su, tiêu, ñi u, rau qu … S gia tăng kim
ng ch xu t kh u c a các m t hàng này th hi n Vi t Nam ñã và ñang phát
huy ñư c l i th so sánh c a mình trong vi c t p trung xu t kh u m t s
m t hàng nông s n có s c c nh tranh trên th trư ng th gi i.
Vi c tr thành thành viên chính th c c a T ch c thương m i th gi i
(WTO) s ñem l i nhi u cơ h i cho vi c ñ y m nh xu t kh u hàng nông
s n c a Vi t Nam nói chung, m t s m t hàng xu t kh u ch y u như g o,
cà phê, cao su, tiêu, ñi u, rau qu … nói riêng do tác ñ ng t vi c gi m d n
thu quan, m r ng th trư ng qu c t cho hàng nông s n, t o ñi u ki n ñ i
m i công ngh s n xu t và ch bi n nông s n. Tuy nhiên, ñi ñôi v i nh ng
thu n l i, cơ h i thì hàng nông s n c a Vi t Nam cũng s g p nhi u khó
khăn, thách th c.
Trư c h t, ñó là do trình ñ phát tri n kinh t , năng su t lao ñ ng
trong nông nghi p th p, ngành công nghi p ch bi n nông s n còn y u.
Nhi u m t hàng nông s n xu t kh u c a Vi t Nam còn mang tính ñơn ñi u,
nghèo nàn, ch t lư ng th p, chưa ñ s c c nh tranh trên th trư ng th gi i.
Ngay c nh ng m t hàng nông s n xu t kh u ch y u c a Vi t Nam như
g o, cà phê, cao su, tiêu, ñi u ñang có nhi u l i th và ti m năng trong s n
xu t hàng xu t kh u và ñã ñ t ñư c nh ng v trí nh t ñ nh trên th trư ng
qu c t cũng ñang g p ph i nh ng khó khăn gay g t trong tiêu th …
Nh n th c ñư c v n ñ này, th i gian qua, Chính ph Vi t Nam ñã
tích c c ñ i m i, ñi u ch nh chính sách qu n lý kinh t nói chung, chính
sách thương m i qu c t nói riêng nh m t o ñi u ki n ñ y m nh xu t kh u
hàng nông s n c a Vi t Nam và ñã ñ t ñư c nh ng bư c phát tri n ñáng
k . Song h th ng chính sách này còn chưa ñ y ñ , ñ ng b và v n mang
n ng tính ñ i phó tình hu ng, chưa ñáp ng ñư c nh ng yêu c u kinh
doanh trong n n kinh t th trư ng và chưa phù h p v i thông l qu c t .
3
V i nh ng lý do trên, vi c l a ch n nghiên c u “Các gi i pháp kinh
t nh m thúc ñ y xu t kh u hàng nông s n c a Vi t Nam trong quá trình
h i nh p kinh t qu c t ” , trong ñó ch ra nh ng m t ñư c, chưa ñư c
trong vi c ban hành chính sách thúc ñ y xu t kh u hàng nông s n th i gian
qua, t ñó có nh ng gi i pháp ñi u ch nh, phù h p nh m ñ y m nh hơn n a
xu t kh u hàng nông s n trong ñi u ki n h i nh p là m t vi c làm h t s c
c n thi t, r t có ý nghĩa c v m t lý lu n và th c ti n.
2. Tình hình nghiên c u ñ tài
Nhi u năm tr l i ñây ñã có nhi u ñ tài, d án c a các B , Vi n nghiên
c u, trư ng ð i h c ñã ti n hành nghiên c u v gi i pháp thúc ñ y và nâng
cao s c c nh tranh c a hàng nông s n nư c ta. Trong s ñó, trư c h t ph i
k ñ n công trình D án H p tác k thu t TCP/VIE/8821 (2000) v ”Kh
năng c nh tranh c a ngành nông nghi p Vi t Nam: M t s ph n tích sơ b
trong b i c nh h i nh p ASEAN và AFTA” c a B Nông nghi p và Phát
tri n nông thôn (NN&PTNT) ñư c s tài tr c a T ch c Nông lương c a
Liên hi p qu c (FAO). D án này bao g m nhi u báo cáo ñ c p ñ n kh
năng c nh tranh c a m t s m t hàng nông s n Vi t Nam như g o, ñư ng,
h t ñi u, th t l n, cà phê dư i giác ñ chi phí s n xu t và ti p th , năng su t,
kim ng ch xu t kh u, giá c . Th i gian phân tích c a các báo cáo này gi i
h n ñ n năm 1999.
ð tài c p B , mã s 98 98 036 v “Nh ng gi i pháp nh m phát huy
có hi u qu l i th c nh tranh c a Vi t Nam trong ti n trình h i nh p vào
th trư ng khu v c và th gi i” (2000) c a Vi n Nghiên c u khoa h c th
trư ng giá c . ð tài này nghiên c u di n bi n kh năng c nh tranh c a
ngành hàng lúa g o, ngành xi măng và ngành mía ñư ng cho ñ n năm 1999.
Các gi i pháp ñưa ra ch y u nh m phát huy có hi u qu l i th c nh tranh
c a Vi t Nam.
4
ð án "Chi n lư c phát tri n nông nghi p nông thôn trong công
nghi p hóa, hi n ñ i hóa th i kỳ 2001 2010” (2000) c a B NN&PTNT.
ð án này ñã phân chia kh năng c nh tranh m t s hàng nông s n c a Vi t
Nam thành 3 nhóm: nhóm có kh năng c nh tranh cao (g o, cà phê, h t
ñi u); c nh tranh trung bình (chè, cao su, l c); c nh tranh y u (ñư ng, s a,
bông). Các gi i pháp ch y u t p trung ñ phát tri n s n xu t nông nghi p
và ñ y m nh xu t kh u chung cho t t c các lo i hàng nông s n.
Báo cáo khoa h c v “Nghiên c u nh ng gi i pháp ch y u nh m phát
huy l i th nâng cao kh năng c nh tranh và phát tri n th trư ng xu t kh u
nông s n trong th i gian t i: cà phê, g o, cao su, chè, ñi u” (2001), c a B
NN&PTNT do TS. Nguy n ðình Long làm Ch nhi m ñ tài, ñã ñưa ra
nh ng khái ni m cơ b n v l i th so sánh và l i th c nh tranh, phân tích
nh ng ñ c ñi m và ñưa ra nh ng ch tiêu v l i th c nh tranh c a m t s
m t hàng nông s n xu t kh u ch y u (g o, cà phê, cao su, chè và ñi u), bao
g m các ch tiêu v ñ nh tính như ch t lư ng và ñ an toàn trong s d ng,
quy mô và kh i lư ng, ki u dáng và m u mã s n ph m, phù h p th hi u và
t p quán tiêu dùng, giá thành.v.v… và các ch tiêu ñ nh lư ng như: m c l i
th so sánh (RCA), chi phí ngu n l c n i ñ a (DRC).
ð tài nghiên c u khoa h c c p B c a B thương m i (2001) v
“Nh ng bi n pháp ñ y m nh tiêu th nông s n hàng hóa th trư ng nông
thôn nh m kích c u, tăng s c mua” . Trong ñó, ð tài ñã nêu khái quát v
th c tr ng tiêu th nông s n hàng hóa và s c mua c a th trư ng nông thôn
trong nhi u năm qua, kh năng s n xu t và th trư ng nông s n hàng hóa giai
ño n 2001 2010, t ñó ñã ñưa ra các gi i pháp v t ch c th trư ng tiêu th ,
nâng cao ch t lư ng và kh năng c nh tranh c a hàng nông s n Vi t Nam.
Nghiên c u c a ISGMARD (2002) v “Tác ñ ng c a t do hóa
thương m i ñ n m t s ngành hàng nông nghi p Vi t Nam: Lúa g o, cà
phê, chè, ñư ng” . D án ñã s d ng mô hình cân b ng b ph n ñ ñánh giá
5
tác ñ ng c a Hi p ñ nh thương m i t do ASEAN (AFTA) t i g o, cà phê,
chè và mía ñư ng. Báo cáo ch ra r ng, AFTA s giúp tăng xu t kh u nông
s n c v s lư ng và giá xu t kh u. Song, s d ng s li u ñi u tra nông h
thu n túy v i giá lao ñ ng r không ph n ánh ñúng ch s c nh tranh c a
toàn ngành hàng Vi t Nam.
Lu n án Ti n sĩ c a Lê Văn Thanh (2002) v ”Xu t kh u hàng nông
s n trong chi n lư c ñ y m nh xu t kh u Vi t Nam”. Lu n án ñã ñ c p
ñ n m t s v n ñ có liên quan ñ n toàn c u hóa, khu v c hóa, phân tích
các l i th c a Vi t Nam trong s n xu t và xu t kh u hàng nông s n, phân
tích th c tr ng xu t kh u nông s n c a th gi i, Vi t Nam và ñã ñưa ra
ñư c các nhóm gi i pháp ñ ñ y m nh xu t kh u nông s n trong tương lai.
Báo cáo khoa h c v “Kh năng c nh tranh nông s n Vi t Nam trong
h i nh p AFTA” (2005), c a Qu Nghiên c u ICARD MISPA, TOR s
MISPA A/2003/06. Báo cáo ñã nghiên c u th c tr ng, ti m năng và l i th
c nh tranh c a m t s m t hàng nông s n Vi t Nam bao g m g o, chè, tiêu,
th t l n, gà và d a trên th trư ng n i ñ a trong b i c nh h i nh p AFTA.
ð ng th i báo cáo nghiên c u nh hư ng c a vi c Vi t Nam gia nh p
AFTA ñ i v i m t s m t hàng nông s n trên ñ n năm 2004.
Lu n án Ti n sĩ c a Ngô Th Tuy t Lan (2007) v ”Gi i pháp nâng
cao s c c nh tranh c a hàng nông s n Vi t Nam trong ñi u ki n h i
nh p” . Trong ñó, ñã nghiên c u v lý lu n v s c c nh tranh c a hàng hóa,
th c tr ng s c c nh tranh m t s hàng nông s n ch y u c a Vi t Nam
trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t , ñ ng th i ñ c p ñ n nh ng tác
ñ ng t các cam k t c a Vi t Nam ñ i v i các t ch c như AFTA, BTA…
Sách tham kh o c a Ti n sĩ Tr nh Th Ái Hoa (2007) v ”Chính sách
xu t kh u nông s n Vi t Nam Lý lu n và th c ti n” . Trong ñó, tác gi ñã ñi
sâu phân tích, ñ c p khá toàn di n các cơ ch , chính sách ñã ñư c Nhà nư c
ban hành trong th i gian qua ñ i v i xu t kh u nông s n c a Vi t Nam.
6
T
