Luận án Chính sách tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh vùng đồng bằng sông Cửu Long

1. Sự cần thiết của đề tài. Sau hơn hai m-ơi năm đổi mới, cùng với việc hiến pháp hóa chủ tr-ơng phát triển nền kinh tế nhiềuthành phần, công nhận, bảo hộ chế độ đa sở hữu, trong đó có sở hữu t-nhân, Đảng và Nhà n-ớc ta đã từng b-ớc xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế đối với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Bắt đầu từ Đại hội VI (1986), sau đó từng b-ớc đ-ợc hoàn thiện dần qua các kỳ Đại hội tiếp theo, đến Đại hội IX đã có đ-ợc một khái niệm ngắn gọn về mô hình kinh tế mới: " Kinh tế thị tr-ờng định h-ớng xã hội chủ nghĩa ".Và đến Đại hội X Đảng ta đã xác định “ Các thành phần kinh tế hoạt động theo pháp luật đều là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế thị tr-ờng định h-ớng xã hội chủ nghĩa, bình đẳng tr-ớc pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh; xóa bỏ mọi rào cản, tạo tâm lý và môi tr-ờng kinh doanh thuận lợi cho các loại hình doanh nghiệp t-nhân phát triển không hạn chế quy mô trong mọi ngành nghề, lĩnh vực, kể cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh quan trọng của nền kinh tế mà luật pháp không cấm.”. Trên cơ sở đó, Chính phủ đãcó nhiều chính sách, giải pháp lớn nhằm phát huy đến mức cao nhất hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh cũng nh-tiềm năng của loại hình kinh tế dân doanh, trong đó có doanh nghiệp nhỏ và vừa. Có thể thấy rõ hệ thống pháp luật, môi tr-ờng kinh doanh đang dần đ-ợc cải thiện và ngày càng chuyển biến tích cực, các doanh nghiệp nhỏ và vừa ngày càng đ-ợc h-ởng nhiều chính sách -u đãi và bình đẳng hơn, tình trạng phân biệt đối xử so với doanh nghiệp nhà n-ớc giảm nhiều. Đặc biệt, một số yếu tố quan trọng, có tính chất sống còn với sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa nh-việc tiếp cận nguồn vốn, công nghệ, đất đai, lao động, thông tin thị tr-ờng đã có nhiều cơ chế, chính sách thông thoáng hơn tr-ớc. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng vậy, kể từ sau khi đổi mới, đặc biệt trong những năm gần đây, đã phát triển mạnh các ngành công nghiệp chế biến nông lâm thủy sản,sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí sửa chữa, th-ơng mại dịch vụ. . Góp phần không nhỏ trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và quá trình đô thị hóa toàn vùng, có sự đóng góp quan trọng của khu vực kinh tế t-nhân mà trong đó đa phần là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo thống kê đến cuối năm 2004, vùng Đồng bằng sông Cửu Long có 19.098 doanh nghiệp nhỏ và vừa, đóng góp khoảng 75% GDP, 20% đến 25% trong tổng thu ngân sách cũng nh-giải quyết việc làm cho rất nhiều lao động. Mặc dù là thành phần kinh tếquan trọng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp xây dựng đất n-ớc trong quá trình đổi mới, nh-ng nhìn chung doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoàiquốc doanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát triển, ch-a đ-ợc sự quan tâm đúng mức của chính quyền địa ph-ơng, nhiều cơ chế chính sách tài chính của Nhà n-ớc đối với thành phần kinh tế nầy ch-a hợp lý và ch-a đ-ợc thực hiện một cách kịp thời. Theo đánh giá của các chuyên gia thì hành lang pháp lý, môi tr-ờng kinh doanh nh-hiện nay ch-a đáp ứng đ-ợc với xu thế phát triển rất nhanh, rất đa dạng của doanh nghiệp nhỏ và vừa, và điều đó đã trở thành thách thức, thậm chí còn là lực cản trong tiến trình phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong giai đoạn hiện nay và những năm tới. Để phát huy một cách có hiệu quả khả năng tiềm tàng của doanh nghiệp nhỏ vàvừa ngoài quốc doanh, cũng nh- khai thác các thế mạnh mà vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện có, đề tài: “ Chính sách tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long” đ-ợc chọn là một đòi hỏi khách quan, đáp ứng nhu cầu cấp thiết hiện nay của doanh nghiệp, đó là phải tồn tại và phát triển vững chắc trong nền kinh tế thị tr-ờng và trong điều kiện n-ớc ta ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế khu vực và thế giới. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận cùng với việc phân tích, đánh giá chính sách tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của nhà n-ớc, các chủ tr-ơng của chính quyền địa ph-ơng, cũng nh-thực trạng doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh của vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian qua, đề tài h-ớng đến mục đích nh-sau: - Thống kê, phân tích đ-ợc thực trạng các loại hình doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long để làm cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo. - Hoàn thiện các chính sách tài chính và các chính sách có liên quan hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong vùng phát triển sản xuất kinh doanh và hội nhập. - Kiến nghị các giải pháp hỗ trợ thích hợp để doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả kinh doanh, phát triển một cách bền vững, góp phần cùng với các thành phần kinh tế khác hòa nhập vào nền kinh tế thị tr-ờng định h-ớng xã hội chủ nghĩa, thựchiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất n-ớc. - Góp phần tăng tr-ởng GDP và kim ngạch xuất khẩu hàng năm của vùng và cả n-ớc. - Tạo cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo về doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long mà tr-ớc đây ch-a có nhiều khảo sát và đánh giá về thành phần kinh tế nầy 3. Đối t-ợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài. Đề tài tập trung nghiên cứu các cơ chế, chính sách tài chính cũng nh-các chủ tr-ơng của Nhà n-ớc, chính quyền địa ph-ơng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh bao gồm: Doanh nghiệp t- nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, hợp tác xã, trang trại và hộ kinh doanh cá thể trong thời gian qua. Đồng thời qua thực trạng của doanh nghiệp nghiên cứu, đềxuất các giải pháp hỗ trợ phát triển thành phần kinh tế nầy trong 13 tỉnh thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 4. Ph-ơng pháp nghiên cứu. Ph-ơng pháp chung: Ph-ơng pháp biện chứng, ph-ơng pháp phân tích hệ thống Các ph-ơng pháp thử nghiệm, so sánh cho từng phần của luận án (điều tra, thu thập số liệu, phân tích, thống kê, áp dụng toán tin học ) 5. YÙnghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài. Đề tài nêu ra đ-ợc chính sách tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cả n-ớc, cũng nh-chính sách tài chính, các chủ tr-ơng của Nhà n-ớc và chính quyền địa ph-ơng trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa dân doanh trong vùng thời gian vừa qua. Đặc biệt là sựtác động của Nghị định số 90/2001/NĐ-CP của Chính phủ về Trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Qua phân tích, đánh giá chính sách tài chính hỗ trợ phát triển của Nhà n-ớc trong thời gian qua đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đề tài đ-a nêu ra các mặt tích cực, cũng nh-các mặt hạn chế trong việc hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong vùng, rút ra đ-ợc những bài học kinh nghiệm. Cuối cùng, đề tài đề xuất ph-ơng h-ớng, kiến nghị các giải pháp tài chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh trong vùng phát triển, phù hợp với cơ chế,chính sách tài chính hiện hành, không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế, đáp ứng nhu cầu hội nhập mà đặc biệt là Việt Nam đã là thành viên của WTO.