Luận án Đảng lãnh đạo hoạt động của tổng liên đoàn lao động Việt Nam từ năm 2001 đến năm 2020

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HIỀN ĐẢNG LÃNH ĐẠO HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2020 LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM HÀ NỘI - 2023 HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HIỀN ĐẢNG LÃNH ĐẠO HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2020 LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM Mã số: 922 90 15 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà 2. TS. Trần Thị Thái HÀ NỘI - 2023 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nếu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả Nguyễn Thị Hiền DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CĐCS Công đoàn cơ sở CĐVN Công đoàn Việt Nam CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNVCLĐ Công nhân, viên chức, lao động GCCN Giai cấp công nhân HTCT Hệ thống chính trị LĐLĐ Liên đoàn lao động MTTQ NLĐ Mặt trận Tổ quốc Người lao động Tổng LĐLĐVN Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam TƯLĐTT Thỏa ước lao động tập thể XHCN Xã hội chủ nghĩa MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 7 1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 7 1.2. Kết quả nghiên cứu của những công trình đã tổng quan và những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu 23 Chƣơng 2: CHỦ TRƢƠNG VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM (2001 – 2010) 29 2.1. Những yếu tố tác động và chủ trương của Đảng về hoạt động của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam 29 2.2. Đảng chỉ đạo hoạt động của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2001 – 2010) 43 Chƣơng 3: CHỦ TRƢƠNG VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM (2011 – 2020) 76 3.1. Những yếu tố mới tác động và chủ trương của Đảng về hoạt động của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam 76 3.2. Đảng chỉ đạo hoạt động của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2011 – 2020) 86 Chƣơng 4: NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM 130 4.1. Nhận xét 130 4.2. Một số kinh nghiệm 155 KẾT LUẬN 165 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 169 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 170 PHỤ LỤC 189 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 Tổng LĐLĐVN tham gia xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở giai đoạn 2001 – 2010 50 Biểu đồ 2.2 Tỷ lệ doanh nghiệp có tổ chức công đoàn ký TƯLĐTT giai đoạn 2001 – 2010 52 Biểu đồ 2.3 Hoạt động giám sát và phản biện xã hội giai đoạn 2001 – 2010 60 Biểu đồ 2.4 Kết quả công tác phát triển đoàn viên giai đoạn 2001 – 2010 68 Biểu đồ 2.5 Kết quả công tác phát triển công đoàn cơ sở giai đoạn 2001 – 2010 69 Biểu đồ 3.1 Tổng LĐLĐVN tham gia xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở giai đoạn 2011 – 2020 96 Biểu đồ 3.2 Hoạt động giám sát và phản biện xã hội giai đoạn 2011 – 2020 109 Biểu đồ 3.3 Kết quả công tác phát triển đoàn viên công đoàn giai đoạn 2011 - 2020 120 Biểu đồ 3.4 Kết quả thành lập công đoàn cơ sở giai đoạn 2011-2020 120 Biểu đồ 4.1 Bảng so sánh kết quả tham gia xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở từ năm 2003 đến năm 2020 139 Biểu đồ 4.2 Bảng so sánh tình hình ngừng việc tập thể, đình công từ năm 2001 đến năm 2020 140 Biểu đồ 4.3 Bảng so sánh công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị từ năm 2001 đến năm 2020 141 Biểu đồ 4.4 Bảng so sánh kết quả hoạt động giám sát và phản biện xã hội từ năm 2001 đến năm 2020 145 Biểu đồ 4.5 Bảng so sánh kết quả công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của CNVCLĐ từ năm 2001 đến năm 2020 143 Biểu đồ 4.6 Bảng so sánh số lượng đề tài, sáng kiến và giá trị làm lợi từ các phong trào thi đua của CNVCLĐ từ năm 2001 đến năm 2020 144 Biểu đồ 4.7 Bảng so sánh kết quả phát triển đoàn viên từ năm 2001 đến năm 2020 145 Biểu đồ 4.8 Bảng so sánh kết quả thành lập lập công đoàn cơ sở từ năm 2001 đến năm 2020 145 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kể từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm lãnh đạo các hoạt động của Công đoàn, coi công tác vận động công nhân, xây dựng tổ chức CĐVN lớn mạnh là một nhiệm vụ quan trọng. Đảng đã sớm tổ chức các đoàn thể của GCCN, từ tổ chức Công hội đỏ đến Nghiệp đoàn Ái hữu, Hội công nhân Phản đế, Hội công nhân Cứu quốc, Tổng CĐVN và hiện nay là Tổng LĐLĐVN. Tổng LĐLĐVN là một thành tố trong HTCT, là tổ chức chính trị, xã hội của GCCN và NLĐ, đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ, thay mặt CNVCLĐ tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp những vấn đề về quyền, nghĩa vụ của NLĐ; tuyên truyền, vận động NLĐ học tập, nâng cao trình độ kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự lớn mạnh của Tổng LĐLĐVN là một đảm bảo quan trọng để vận động, tập hợp, phát huy sức mạnh của đoàn viên, NLĐ thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước nhằm thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đồng thời, là cơ sở chính trị, xã hội chủ yếu để xây dựng Đảng và HTCT vững mạnh, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Vì vậy, Đảng ngày càng quan tâm, coi trọng vai trò, vị trí của Tổng LĐLĐVN trong HTCT, xã hội và luôn quan tâm đến việc lãnh đạo Tổng LĐLĐVN. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Tổng LĐLĐVN đạt được nhiều thành tựu và có những đóng góp to lớn vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc, xứng đáng là tổ chức đại diện lớn nhất, trung tâm tập hợp, đoàn kết của GCCN và NLĐ, góp phần xây dựng GCCN Việt Nam ngày càng lớn mạnh, là lực lượng đi đầu trong công cuộc CNH, HĐH đất nước. 2 Tuy nhiên, hoạt động của Tổng LĐLĐVN còn bộc lộ những hạn chế và chưa đáp ứng đầy đủ được yêu cầu của tình hình mới: “Vai trò đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi của NLĐ có mặt còn hạn chế. Tình hình tranh chấp lao động, ngừng việc tập thể tuy giảm nhưng còn phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gây bất ổn về an ninh trật tự. Việc xây dựng Đảng, HTCT, giám sát, phản biện xã hội về quyền của đoàn viên, NLĐ còn chưa đáp ứng được yêu cầu” [42, tr.3]. Hiệu quả tuyên truyền, vận động, giáo dục đoàn viên, NLĐ còn chưa cao. “Công tác phát triển đoàn viên và thành lập CĐCS còn chưa tương xứng với tốc độ phát triển của doanh nghiệp, NLĐ” [42, tr.3]; hiệu quả hoạt động của CĐCS còn hạn chế. Công tác xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn còn bất cập, nhiều nơi thiếu cán bộ chuyên trách, một bộ phận cán bộ năng lực còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; việc kiện toàn tổ chức bộ máy còn chậm, nhiệm vụ của từng cấp còn chồng chéo. “Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về công nhân, công đoàn còn chưa đáp ứng được yêu cầu” [42, tr.4]. Hiện nay, quá trình toàn cầu hóa cùng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra rất mạnh, tác động sâu rộng đến đời sống, sản xuất, việc làm và phương thức tập hợp NLĐ. Bên cạnh đó, việc thực thi các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, thực thi các công ước quốc tế của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và hoàn thiện hệ thống pháp luật cho phép thành lập tổ chức của NLĐ tại doanh nghiệp ngoài tổ chức CĐVN là vấn đề rất mới, tác động sâu rộng đến hoạt động của Tổng LĐLĐVN. Thực tiễn trên đòi hỏi cần nghiên cứu, tổng kết quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN, từ đó, rút ra những kinh nghiệm và cung cấp thêm cơ sở khoa học để nâng cao kết quả hoạt động của Tổng LĐLĐVN trong tình hình mới. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu vấn đề này. Do vậy, nghiên cứu sinh đã lựa chọn vấn đề “Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam từ 3 năm 2001 đến năm 2020” làm luận án tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020; đúc kết một số kinh nghiệm chủ yếu để phục vụ công tác lãnh đạo đổi mới hoạt động của Tổng LĐLĐVN trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. Hai là, làm rõ những yếu tố tác động đến quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. Ba là, trình bày quan điểm, chủ trương của Đảng về hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. Bốn là, làm rõ quá trình Đảng chỉ đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN qua hai giai đoạn 2001-2010 và 2011-2020. Năm là, đưa ra những nhận xét khách quan về ưu điểm, hạn chế và phân tích nguyên nhân ưu điểm, hạn chế; đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng Luận án tập trung nghiên cứu chủ trương, sự chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu chủ trương, sự chỉ đạo của Đảng với hoạt động của Tổng LĐLĐVN trên các mặt: - Nâng cao vai trò của Tổng LĐLĐVN trong HTCT, từng bước hoàn thiện chủ trương, chính sách, pháp luật về công đoàn; - Phát huy vai trò của công đoàn thực hiện chức năng đại diện, chăm lo, 4 bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của đoàn viên và NLĐ; - Phát huy vai trò của công đoàn tham gia xây dựng Đảng, HTCT, giám sát và phản biện xã hội về quyền của đoàn viên, NLĐ; - Công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục đoàn viên công đoàn và NLĐ; - Tổ chức các phong trào thi đua yêu nước trong đoàn viên công đoàn và NLĐ; - Xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh (phát triển đoàn viên công đoàn, kiện toàn bộ máy tổ chức, công tác cán bộ). Về thời gian: Luận án nghiên cứu quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của TLĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. Năm 2001, với chủ trương của Đại hội IX của Đảng, hoạt động của Tổng LĐLĐVN có những đổi mới để phù hợp với thời kỳ mới. Năm 2020, là năm kết thúc quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, tổng kết 35 năm tiến hành đổi mới và hoạt động của Tổng LĐLĐVN. Về không gian: Nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Tổng LĐLĐVN trên phạm vi toàn quốc. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu, nguồn tài liệu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện dựa trên thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng tổ chức bộ máy và hoạt động của tổ chức Công đoàn. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án chủ yếu sử dụng phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic. Bên cạnh đó là các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh nhằm làm sáng tỏ những vấn đề đặt ra. Phương pháp lịch sử và phương pháp logic được sử dụng ở các chương trong Luận án để phân kỳ thời gian; trình bày có hệ thống tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án; làm rõ những yếu tố tác động; chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động của Tổng LĐLĐVN. Đồng 5 thời, làm rõ mối liên hệ giữa các chủ trương biện pháp chỉ đạo thực hiện, kết quả đạt được; đánh giá ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân; đúc kết một số kinh nghiệm từ quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN. Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê được sử dụng nhằm làm rõ bối cảnh lịch sử, chủ trương và luận chứng các mặt chỉ đạo của Đảng đối với Tổng LĐLĐVN giai đoạn 2001 - 2020: văn kiện của Đảng, Nhà nước, Tổng LĐLĐVN; các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến chủ đề Luận án. Phương pháp so sánh được sử dụng để so sánh sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Tổng LĐLĐVN giữa các giai đoạn 4.3. Nguồn tài liệu Luận án chủ yếu dựa vào các nguồn tài liệu, bao gồm: - Các Văn kiện Đại hội của Đảng; các Nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ban Bí thư; các văn kiện của Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tổ chức Công đoàn. - Các Văn kiện Đại hội CĐVN, báo cáo tổng kết năm, tổng kết chuyên đề của Tổng LĐLĐVN. - Các số liệu thống kê về những mặt hoạt động của Tổng LĐLĐVN. - Các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học có liên quan đến đề tài, bao gồm các sách, báo, tạp chí, đề tài khoa học. 5. Đóng góp mới của luận án Một là, cung cấp hệ thống tư liệu phong phú, cập nhật, tin cậy về Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ năm 2001 đến năm 2020. Hai là, góp phần vào việc phục dựng, làm rõ và sâu sắc thêm quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ những năm 2001 đến năm 2020. Ba là, nêu bật những ưu điểm, hạn chế, làm rõ nguyên nhân và đúc kết một số kinh nghiệm từ quá trình Đảng lãnh đạo hoạt động của Tổng LĐLĐVN từ những năm 2001 đến năm 2020. 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Cung cấp những luận cứ khoa học để góp phần tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về công đoàn. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Một là, kết quả nghiên cứu của luận án dùng làm tài liệu tham khảo, giúp Tổng LĐLĐVN và các cấp công đoàn nghiên cứu, tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động đáp ứng yêu cầu mới. Hai là, cung cấp nguồn tài liệu tham khảo: học tập, nghiên cứu, giảng dạy về lịch sử Đảng, về CĐVN trong hệ thống công đoàn và các trường đại học, cao đẳng. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các công trình nghiên cứu của tác giả đã công bố liên quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận án kết cấu gồm 4 chương, 8 tiết. 7 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu về công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Cuốn sách “Công đoàn Việt Nam thế kỷ 21 phát triển trong thách thức” [67] của tác giả Đan Tâm đã tiếp cận công tác công đoàn theo quan điểm công đoàn hoạt động phải đáp ứng nhu cầu, lợi ích của NLĐ ở các đơn vị cơ sở mà tổ chức CĐVN đang hướng tới. Trên cơ sở chỉ ra những tác động của bối cảnh quốc tế và Việt Nam đến công nhân, NLĐ và hoạt động của công đoàn, tác giả đưa ra những gợi ý, dự báo về mô hình tổ chức công đoàn thế kỷ 21 là một mô hình mở. Mở về mô hình tổ chức là cách thức tập hợp NLĐ (không nhất thiết phải là lao động kết cấu, không nhất thiết phải làm việc ở một doanh nghiệp, công sở nhất định); không nhất thiết đã là ngành thì phải dọc từ trên xuống dưới; không nhất thiết phải cố định, liên tục, mà có thể theo mùa vụ. Bộ sách “Lịch sử phong trào công nhân và Công đoàn Việt Nam” (3 tập) [92] của Tổng LĐLĐVN. Bộ sách đã tổng kết, đánh giá một cách hệ thống quá trình ra đời, trưởng thành và phát triển của phong trào công nhân và CĐVN từ cuối thế kỷ XIX đến năm 2000. Qua đó, khẳng định: “Tổng LĐLĐVN đã vận dụng đường lối của Đảng vào tập hợp đoàn viên, NLĐ thực hiện tốt đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ của tổ chức CĐVN trong các giai đoạn cách mạng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc”. Cuốn sách “Công đoàn với phong trào thi đua trong công nhân, viên chức, lao động thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước” [62] của tác giả 8 Dương Văn Sao, đã làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý; đánh giá kết quả công tác tổ chức, phát động các phong trào thi đua trong CNVCLĐ thời kỳ đổi mới, khẳng định: “Tổng LĐLĐVN luôn chú trọng, kiên trì tổ chức, phát động các phong trào thi đua trong CNVCLĐ, đã động viên, lôi cuốn đông đảo CNVCLĐ tự nguyện tham gia thi đua, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh, học tập, công tác đóng góp vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc”. Cùng với khẳng định những kết quả đạt được, tác giả cho rằng: công tác tổ chức, chỉ đạo thi đua trong CNVCLĐ vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định, nên hiệu quả chưa cao. Tác giả đề xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua trong CNVCLĐ, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Cuốn sách “Những tác động tới việc làm, đời sống của người lao động và các giải pháp hoạt động công đoàn khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)” [99] của Tổng LĐLĐVN, đã tập trung vào khái quát một số vấn đề lý luận về Tổ chức Thương mại Thế giới; chỉ ra những tác động đối với việc làm, đời sống của NLĐ, hoạt động của CĐVN và đề xuất những giải pháp công đoàn bảo vệ việc làm, đời sống của NLĐ khi Việt Nam gia nhập WTO. Luận án “Biến đổi cơ cấu tổ chức của hệ thống công đoàn Việt Nam thời kỳ đổi mới” [43] của Vũ Đạt đã phân tích, đánh giá thực trạng biến đổi cơ cấu tổ chức CĐVN từ năm 1986 đến năm 2006. Luận án cho rằng: Sự biến đổi cơ chế quản lý kinh tế đã dẫn đến sự biến đổi nhất định về HTCT, từ đó tất yếu dẫn đến sự biến đổi về cơ cấu tổ chức của hệ thống CĐVN; sự biến đổi hiện nay của tổ chức CĐVN có những điểm hợp lý, phù hợp với thực tiễn nhưng cũng còn những vấn đề chưa hợp lý. Do đó, vai trò của CĐVN trong HTCT cũng chưa đáp ứng được yêu cầu trong quá trình đổi mới và toàn cầu hóa. Luận án đưa ra một số giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả xây dựng hệ thống tổ chức công đoàn thời kỳ mới của đất nước. 9 Cuốn sách “Nâng cao năng lực cán bộ công đoàn trong giai đoạn mới” [63] của tác giả Dương Văn Sao đi sâu phân tích thực trạng năng lực của cán bộ công đoàn và chỉ ra những bất cập còn tồn tại trước yêu cầu của hoạt động công đoàn trong tình hình mới: trình độ năng lực đội ngũ cán bộ công đoàn, nhất là cán bộ CĐCS khu vực ngoài nhà nước chưa thực sự ngang tầm với đòi hỏi của nhiệm vụ công tác công đoàn trong thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế. Tác giả cho rằng: cần phải xác định rõ công tác cán bộ là công tác trọng tâm, thường xuyên của tổ chức công đoàn và là một bộ phận quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng; từ đó, các cấp ủy Đảng chú trọng đến công tác cán bộ công đoàn, lãnh đạo công đoàn thực hiện chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn ngày càng lớn mạnh đáp ứng yêu cầu phong trào công nhân, hoạt động công đoàn trong giai đoạn mới. Cuốn sách “Hoạt động công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh” [174] tác giả Nguyễn Viết Vượng đi sâu vào nghiên cứu những hoạt động cụ thể, dự báo một số thuận lợi, khó khăn, đưa ra phương hướng, giải pháp đẩy mạnh hoạt động công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Tác giả khẳng định: “Đẩy mạnh phát triển đoàn viên xây dựng CĐCS vững mạnh, tạo bước chuyển mạnh mẽ, nhận thức và ý nghĩa tầm quan trọng của công tác phát triển đoàn viên, thành lập CĐCS ngoài quốc doanh là nhiệm vụ trọng tâm của công đoàn”. Sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự ủng hộ, phối hợp chặt chẽ của các cấp chính quyền địa phương, cơ sở; sự cộng tác tích cực, hiệu quả của các tổ chức chính trị, xã hội trong việc tập hợp, xây dựng đội ngũ công nhân, lao động là điều kiện thuận lợi để Công đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển đoàn viên xây dựng tổ chức CĐVN lớn mạnh. Cuốn sách “Công đoàn và quan hệ lao động trong bối cảnh kinh tế thị trường Việt Nam” [129] của Tổng LĐLĐVN và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), khẳng định: “Với tư cách là tổ chức đại diện cho NLĐ (không phải là 10 một bộ phận của chính quyền nhà nước) công đoàn cần phải gây ảnh hưởng lên quá trình xây dựng chính sách của chính phủ. Đại diện người sử dụng lao động cũng cần phải làm như vậy”. Do đó, cơ chế đối thoại ba bên ở tất cả các cấp cần được xây dựng, để tổ chức đại diện này có thể chia sẻ thông tin và tư vấn về các vấn đề có liên quan đến họ. Thông qua quá trình đối thoại này, Công đoàn cần xây dựng các thiết chế hiệu quả về quan hệ và thị trường lao động, phát triển xã hội trên cơ sở cam kết ba bên về bảo vệ quyền lợi NLĐ và cải thiện điều kiện việc làm. Cuốn sách “Vai trò, nhiệm vụ của Công đoàn trong việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa ở các doanh nghiệp” [131] của Tổng LĐLĐVN, đã chỉ ra vai