Luận án Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận, giải pháp và kiến nghị của luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào. Tác giả luận án Trần Hùng Dũng ii MỤC LỤC Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i MỤC LỤC ....................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ.................................................................. v LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ.................................... 6 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ................................................................................................................. 6 1.1.1. Khái niệm và phân loại trong bảo hiểm thương mại...................... 6 1.1.2. Doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ.......................................... 12 1.1.3. Những hoạt động cơ bản của DNBH phi nhân thọ. ..................... 14 1.2. PHÍ BẢO HIỂM CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ........... 18 1.2.1. Khái niệm ................................................................................... 18 1.2.2. Mục đích sử dụng phí bảo hiểm.................................................. 28 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh thu phí của DNBH phi nhân thọ. ....................................................................................................... 33 1.3. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA DNBH PHI NHÂN THỌ............ 37 1.3.1. Quan điểm về hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm phi nhân thọ. ....... 37 1.3.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm.......... 41 1.3.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của DNBH phi nhân thọ.............................................................................. 42 1.4. VÀI NÉT VỀ VIỆC SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA CÁC DNBH PHI NHÂN THỌ TRÊN THẾ GIỚI................................................................................... 69 Chương 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ................................. 73 2.1. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ Ở VIỆT NAM.................................................................................................... 73 iii 2.1.1. Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam............................... 73 2.1.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam ....................................................... 79 2.2. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM.......................................................................... 94 2.2.1. Thực trạng sử dụng phí bảo hiểm của các DNBH phi nhân thọ... 94 2.2.2. Phân tích hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ........................................................ 108 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ........................................................................................... 121 2.3.1. Thành công của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam .... 121 2.3.2. Một số tồn tại và nguyên nhân .................................................. 126 Chương 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM....................... 132 3.1. ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM........................ 132 3.1.1. Những cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong quá trình hội nhập. ................................ 132 3.1.2. Định hướng nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam............................................. 143 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM DNBH PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM .................................................................................. 145 3.2.1. Các giải pháp trực tiếp .............................................................. 145 3.2.2. Các giải pháp hỗ trợ.................................................................. 164 3.2.3. Các giải pháp điều kiện............................................................. 171 KẾT LUẬN.................................................................................................................. 176 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ............................................................ 178 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 179 iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BH TNDS: Bảo hiểm trách nhiệm dân sự. BH TS: Bảo hiểm tài sản. BH: Bảo hiểm BHNT: Bảo hiểm nhân thọ. BHPNT: Bảo hiểm phi nhân thọ BHTM: Bảo hiểm thương mại BHXH: Bảo hiểm xã hội. BHYT: Bảo hiểm y tế DNBH: Doanh nghiệp bảo hiểm. DPNV: Dự phòng nghiệp vụ. FDI: (Foreign Direct Investment): Đầu tư trực tiếp nước ngoài KDBH: Kinh doanh bảo hiểm. MFN: (Most Favoured Nation) Quy chế tối huệ quốc LN: Lợi nhuận NT: (National Treatment) Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia ODA (Official Development Assistance): Vốn hỗ trợ phát triển chính thức PTI: Công ty cổ phần bảo hiểm bưu điện PVI: Tổng công ty bảo hiểm dầu khí Việt Nam ROA: (Return On Assets) Hệ số thu nhập trên tài sản ROE: (Return on Equity) Hệ số thu nhập trên vốn cổ phần TBH: Tái bảo hiểm TNDS: Trách nhiệm dân sự TRIPS: Hiệp định quyền sở hữu trí tuệ WTO: (World Trade Organization): Tổ chức Thương mại thế giới v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Danh mục bảng Bảng 1.1. Tổng hợp hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các DNBH phi nhân thọ............................................... 68 Bảng 2.1. Quy mô thị trường bảo hiểm Việt Nam (1996 - 2007).................. 76 Bảng 2.2. Các DNBH phi nhân thọ hoạt động trên thị trường bảo hiểm Việt Nam năm 2007.................................................................... 81 Bảng 2.3. Doanh thu phí bảo hiểm và tỷ lệ giữ lại một số nghiệp vụ chủ yếu (2005 - 2006) ....................................................................... 90 Bảng 2.4. Cơ cấu vốn đầu tư của các DNBH phi nhân thọ ở Việt Nam theo danh mục đầu tư (2003 - 2007)................................................... 93 Bảng 2.5. Doanh thu phí bảo hiểm của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007) .......................................................................................... 94 Bảng 2.6. Số tiền bồi thường thực tế của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007).............................................................................. 97 Bảng 2.7. Tình hình trích lập dự phòng nghiệp vụ của một số DNBH phi nhân thọ Tính đến ngày 31 tháng 12 hàng năm (2003- 2007) ..... 99 Bảng 2.8. Tình hình sử dụng số tiền trích lập dự phòng nghiệp vụ hàng năm của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007) .................. 100 Bảng 2.9. Tổng chi phí trực tiếp cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm ở một số DNBH phi nhân thọ 2003-2007..................................... 101 Bảng 2.10. Chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp của 3 loại hình công ty thuộc 3 hình thức sở hữu khác nhau ..................... 103 Bảng 2.11. Nguồn vốn đầu tư của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007) ........................................................................................ 104 vi Bảng 2.12. Giá trị đầu tư trở lại nền kinh tế của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007)...................................................................... 105 Bảng 2.13. Lợi nhuận thuần và lợi nhuận đầu tư tài chính của một số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam. .................... 107 Bảng 2.14. Hiệu quả bồi thường và chi trả tiền bảo hiểm của một số DNBH phi nhân thọ (2003 - 2007) ........................................... 109 Bảng 2.15. Hiệu quả đầu tư tài chính của một số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ (2003-2007) ......................................................... 111 Bảng 2.16. Hiệu quả sử dụng chi phí trực tiếp cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm (2003-2007) ............................................................... 114 Bảng 2.17. Hiệu quả sử dụng chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp bảo hiểm (2003-2004)................................................... 115 Bảng 2.18. Hiệu quả sử dụng phí tính theo lợi nhuận thuần kinh doanh bảo hiểm ở một số doanh nghiệp bảo hiểm (2003-2007) ................. 117 Bảng 2.19. Hiệu quả trích lập dự phòng nghiệp vụ từ phí bảo hiểm. .......... 118 Danh mục hình vẽ Hình 2.1. Thị phần doanh thu phí bảo hiểm của các DNBH phi nhân thọ..... 80 Hình 2.2. Cơ cấu doanh thu phí bảo hiểm gốc toàn thị trường theo nghiệp vụ năm 2007............................................................................... 89 Hình 2.3. Cơ cấu doanh thu phí bảo hiểm giữ lại theo nghiệp vụ năm 2006 . 91 Hình 2.4. Đóng góp vào GDP của ngành bảo hiểm Thương mại ở Việt Nam (1993 - 2007) ................................................................... 120 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận án Bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng là hoạt động kinh doanh dựa trên nguyên tắc chuyển giao rủi ro và phân tán tổn thất giữa những cá nhân, tổ chức có cùng nguy cơ gặp phải một hoặc một nhóm rủi ro tương tự và tuân thủ qui luật số đông. Đặc thù riêng của hoạt động kinh doanh bảo hiểm là “sự đảo ngược của chu kỳ kinh doanh”. Với đặc thù này, kinh doanh sản phẩm tuân thủ theo quy trình: phí bảo hiểm (giá cả sản phẩm) thu trước, các cam kết bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm (chi phí) được thực hiện sau. Vì vậy, việc tính toán mức phí và sử dụng phí thu được sao cho hiệu quả và đúng mục đích sẽ quyết định sự thành công của doanh nghiệp bảo hiểm. Trên thực tế, doanh nghiệp quản lý và sử dụng phí thu được có hiệu quả đồng nghĩa với việc họ sẽ đảm bảo được các cam kết đối với khách hàng trong việc nhanh chóng bồi thường khi có tổn thất cũng như giúp doanh nghiệp tiết kiệm được các khoản chi phí để tăng thêm lợi nhuận và là cơ sở để doanh nghiệp bảo hiểm mở rộng các khoản phúc lợi, cải thiện và nâng cao đời sống cho người lao động của mình. Trước những thách thức và cơ hội mới khi Việt Nam gia nhập WTO, làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm đang là vấn đề thu hút và quan tâm của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Xuất phát từ thực tế trên, tác giả chọn đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận án Tiến sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu của luận án Luận án nhằm vào ba mục đích nghiên cứu chính: 2 Hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận về bảo hiểm và kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ. Đưa ra quan điểm về hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm đặc biệt là hiệu quả kinh tế và phương thức đánh giá, từ đó hoàn thiện, bổ sung hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Phân tích thực trạng thị trường bảo hiểm phi nhân thọ và áp dụng hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm vào một số doanh nghiệp chiếm thị phần lớn tại Việt Nam. Qua đó đưa ra những nhận xét khách quan về hiệu quả sử dụng phí của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam. Đề xuất những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam và điều kiện để các giải pháp có thể thực hiện được trong thời gian tới. 3. Tổng quan về các nghiên cứu có liên quan So với lịch sử hàng trăm năm phát triển của bảo hiểm nói chung và bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng trên thế giới, lịch sử ra đời và phát triển của bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam còn khá non trẻ. Việc DNBH đầu tiên - Bảo Việt được thành lập (ngày 15 tháng 01 năm 1965) là mốc son đánh dấu sự ra đời của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam; tuy nhiên, phải sau năm 1993, thị trường bảo hiểm mới thực sự phát triển. Do vậy, các nghiên cứu đã được công bố trong lĩnh vực này vẫn còn rất hạn chế. Từ năm 1977- 2002, tại các trường đại học thuộc khối kinh tế mới chỉ có 2 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án tiến sỹ liên quan tới lĩnh vực bảo hiểm, nhưng lại là lĩnh vực bảo hiểm xã hội. Cụ thể: Năm 1993, NCS Mạc Văn Tiến đã bảo vệ thành công đề tài: “Ứng dụng một số phương pháp thống kê trong nghiên cứu bảo hiểm xã hội ở Việt Nam”. 3 Năm 1999, NCS Vũ Thành Hưng bảo vệ đề tài: “Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bảo hiểm hưu trí ở Việt Nam” Sau năm 2002, đã có nhiều nghiên cứu sinh nghiên cứu về lĩnh vực bảo hiểm thương mại và đã bảo vệ thành công luận án tiến sỹ của mình. Cụ thể là: - NCS Phí Trọng Thảo đã nghiên cứu đề tài: “Giải pháp thoả mãn nhu cầu tiềm năng về bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam”, đề tài được bảo vệ thành công vào năm 2004. - Cũng trong năm 2004, NCS Phạm thị Định đã nghiên cứu đề tài: “Hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm nhà nước ở Việt Nam”. - Năm 2005, NCS Đoàn Trung Kiên đã bảo vệ thành công luận án tiến sỹ với đề tài: “Giải pháp hoàn thiện và phát triển hoạt động đầu tư tại các công ty bảo hiểm Việt Nam”. - Năm 2006, NCS Đoàn Minh Phụng – Học viện Tài chính, đã tập trung nghiên đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của các DNBH nhà nước Việt Nam trong điều kiện mở cửa và hội nhập”. - Đề tài: “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính đối với Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam theo mô hình tập đoàn kinh doanh” đã được NCS Nguyễn Quốc Trị bảo vệ thành công năm 2006. - Ngoài những đề tài nêu trên, tại các buổi hội thảo khoa học và trên các tạp chí khoa học, đã có nhiều bài báo viết về lĩnh vực bảo hiểm thương mại này. Tuy nhiên, đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam” mà luận án tập trung nghiên cứu là hoàn toàn mới và hết sức cần thiết trong điều kiện ngành bảo hiểm thương mại nước ta đã gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở lý luận và thực tiễn để các doanh nghiệp bảo 4 hiểm phi nhân thọ nước ta xem xét, nghiên cứu và ứng dụng trong thực tiễn nhằm mục đích sử dụng có hiệu quả hơn phí bảo hiểm phi nhân thọ. Đồng thời đây còn là một tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và quản lý liên quan tới lĩnh vực này. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án Đối tượng và phạm vi nghiên cứu bám sát mục đích nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu: luận án tập trung nghiên cứu thực trạng và hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm, đặc biệt là hiệu quả kinh tế của việc sử dụng phí bảo hiểm ở một số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thị phần lớn ở Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu hoạt động của một số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có thị phần lớn ở Việt Nam, chủ yếu trong giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2007. 5. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án đã sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu trong kinh tế như: phương pháp thống kê, phương pháp so sánh và đánh giá, phương pháp tổng hợp và phân tích .v.v. Tất cả những phương pháp này đều được vận dụng tổng hợp khi xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm phi nhân thọ. Đồng thời chúng còn được sử dụng tổng hợp để phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm phi nhân thọ ở các DNBH phi nhân thọ Việt Nam. Nguồn số liệu được sử dụng trong phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm phi nhân thọ đảm bảo độ tin cậy và phù hợp với các phương pháp nghiên cứu mà luận án sử dụng. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu - Hoàn thiện, bổ sung hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng phí 5 BH của DNBH phi nhân thọ. - Ứng dụng hệ thống chỉ tiêu hiệu quả sử dụng phí đã hoàn thiện, bổ sung để đánh giá hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm ở các DNBH phi nhân thọ VN. - Làm rõ những tồn tại trong việc sử dụng phí tại một số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ chiếm thị phần lớn trên thị trường VN. - Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm cho DNBH phi nhân thọ VN. 7. Kết cấu của luận án Tên luận án: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ” Ngoài phần mở đầu, kết luận, phần phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận án được chia thành ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Chương 2: Thực trạng hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam và kinh nghiệm của một số nước trên thế giới. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam. 6 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHÍ BẢO HIỂM CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 1.1.1. Khái niệm và phân loại trong bảo hiểm thương mại 1.1.1.1. Khái niệm về bảo hiểm Nhu cầu an toàn đối với con người là vĩnh cửu. Lúc nào con người cũng tìm cách để bảo vệ chính bản thân và tài sản của mình trước những rủi ro trong cuộc sống và trong lao động sản xuất. Ngay từ thời tiền sử đã xuất hiện các tổ chức gần giống với bảo hiểm ngày nay. Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy những vết tích chứng minh sự tồn tại của các công ty cứu hộ tương hỗ đối với các thợ tạc đá Ai Cập cổ đại từ 4.500 năm trước công nguyên. Hay người Ba-bi-lon đã đưa ra những quy tắc trong việc tổ chức phương tiện vận tải bằng xe kéo và đặc biệt đã quy định phân chia các thiệt hại do mất cắp và bị cướp cho các thương gia cùng gánh chịu. Thời La Mã cổ đại đã có những hội đoàn kết tương trợ của các tập đoàn lính có cùng nhu cầu, bằng cách người ta đã dùng quy chế của đoàn tang lễ Lanuviun tổ chức tang lễ cho tất cả các thành viên đã có tiền đóng góp cho hội từ khi họ còn sống. Như vậy, các thành viên này thực chất đã được bảo hiểm... Đến thời Trung Cổ, các quy tắc về bảo hiểm hàng hải đã được hình thành và phát triển ở các cảng biển Địa Trung Hải (Genes, Venise, Mavseille) và Đại Tây Dương (Porto, Bordeaux, Bruges...). Và điển hình trong số đó là bản hợp đồng cổ xưa nhất mà người ta 7 đã tìm thấy được ký kết tại cảng Genes năm 1347. Nếu không còn những bản hợp đồng cổ hơn, thì bản hợp đồng đó đã chứng minh được là bị huỷ ngay sau khi con tàu cập bến, có nghĩa là sự "đảm bảo" đã kết thúc. Cũng chính tại cảng Genes năm 1424, công ty bảo hiểm hàng hải đầu tiên đã ra đời. Sau đó, không chỉ có bảo hiểm hàng hải mà một loạt các loại hình bảo hiểm khác ra đời và phát triển như bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm hoả hoạn, bảo hiểm vỡ kính, bảo hiểm tai nạn... Mặc dù ra đời khá sớm, song cho đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về bảo hiểm, bởi vì người ta định nghĩa về bảo hiểm ở nhiều góc độ khác nhau. - Dưới góc độ tài chính, người ta quan niệm: "bảo hiểm là một hoạt động dịch vụ tài chính nhằm phân phối lại những chi phí mất mát không mong đợi".[71] - Dưới góc độ pháp l