Luận án Giải pháp phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ----------------------- NGUYỄN QUỐC PHÓNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY TẠI HƯNG YÊN LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- NGUYỄN QUỐC PHÓNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY TẠI HƯNG YÊN Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh Mã số: 9340101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. GS. TS. PHẠM VŨ LUẬN 2. PGS. TS. TRẦN KIỀU TRANG Hà Nội, năm 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các nội dung trình bày trong luận án “Giải pháp phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên” là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Thương mại. Các thông tin và kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là do tôi tìm hiểu, có nguồn gốc rõ ràng, được đúc kết và phân tích trung thực. Hà Nội, tháng 08 năm 2022 Nghiên cứu sinh Nguyễn Quốc Phóng ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, quý thầy cô Bộ môn Quản trị học, Khoa Quản trị Kinh doanh, Phòng Quản lý Sau đại học đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS. Phạm Vũ Luận và cô giáo PGS.TS. Trần Kiều Trang đã rất tận tình, tâm huyết, trách nhiệm, hướng dẫn tôi về mặt khoa học để hoàn thành bản Luận án này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu và các bạn đồng nghiệp công tác tại Khoa Kinh tế, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên đã tạo điều kiện và giúp đỡ nhiệt tình, đóng góp ý kiến, động viên để tôi có thể hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của mình. Tôi xin trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, các chuyên gia về quản trị nhân lực đã có những góp ý, nhận xét, phản biện rất hữu ích để tôi tiếp thu, hoàn thiện luận án. Tôi xin cảm ơn các lãnh đạo và các nhà quản trị trong các DNDM tại Hưng Yên, các cơ quan liên quan đã nhiệt tình hỗ trợ, cung cấp tài liệu và trả lời phỏng vấn để tôi thực hiện luận án. Cuối cùng, tôi đặc biệt biết ơn gia đình và những người bạn thân thiết đã thường xuyên động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này. Hà Nội, tháng 08 năm 2022 Nghiên cứu sinh Nguyễn Quốc Phóng iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ..................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của luận án .............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu của luận án ............................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3 4. Đóng góp mới về khoa học và thực tiễn của luận án ................................................... 3 5. Kết cấu luận án ................................................................................................................ 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................................................................................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án .......................................... 5 1.1.1. Các nghiên cứu về nhân lực và phát triển nhân lực trong doanh nghiệp ................ 5 1.1.2. Các nghiên cứu về nhân lực quản trị và phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp .............................................................................................................................. 10 1.1.3. Các nghiên cứu về phát triển nhân lực và nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may .................................................................................................................................. 15 1.1.4. Khoảng trống nghiên cứu ..................................................................................... 21 1.2. Khung nghiên cứu của luận án ..................................................................................... 22 1.3. Phương pháp nghiên cứu của luận án........................................................................... 22 1.3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu................................................................................ 22 1.3.2. Phương pháp phân tích dữ liệu .............................................................................. 26 CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP ..................................................................................... 28 2.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................................ 28 2.1.1. Khái niệm nhân lực ............................................................................................... 28 2.1.2. Khái niệm và đặc điểm nhân lực quản trị trong doanh nghiệp ............................. 29 2.1.3. Khái niệm phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp .................................. 32 2.2. Phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp .................................................... 34 2.2.1. Nội dung phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp ................................... 34 2.2.2. Các hoạt động phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp ........................... 43 2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp . 52 iv 2.3.1. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp ..................................................................... 52 2.3.2. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp .................................................................... 54 2.4. Kinh nghiệm phát triển nhân lực quản trị ở một số doanh nghiệp dệt may và bài học rút ra cho tỉnh Hưng Yên .......................................................................................... 56 2.4.1. Kinh nghiệm quốc tế ............................................................................................. 56 2.4.2. Kinh nghiệm trong nước ....................................................................................... 58 2.4.3. Bài học rút ra cho doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ....................................... 60 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY TẠI HƯNG YÊN ................................................ 63 3.1. Tổng quan kinh tế - xã hội tỉnh Hưng Yên và doanh nghiệp dệt may trên địa bàn .. 63 3.1.1. Khái quát chung về tỉnh Hưng Yên ....................................................................... 63 3.1.2. Đặc điểm về các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ......................................... 65 3.1.3. Đặc điểm nhân lực và nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên .................................................................................................................................. 69 3.2. Thực trạng phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ............................................................................................................................ 72 3.2.1. Nội dung phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ...... 72 3.2.2. Hoạt động phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên .................................................................................................................................. 93 3.2.3. Nghiên cứu tình huống ở một số doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên .............. 111 3.3. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ............................................................................. 116 3.3.1. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp ................................................................... 116 3.3.2. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp .................................................................. 117 3.4. Đánh giá thực trạng phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên..................................................................................................................... 120 3.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân ....................................................................... 120 3.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân .......................................................................... 122 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY TẠI HƯNG YÊN ....................................................... 128 4.1. Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp ngành dệt may trong thời gian tới ............................................................................................................................................ 128 4.1.1. Cơ hội .................................................................................................................. 128 4.1.2. Thách thức ........................................................................................................... 130 4.2. Quan điểm, mục tiêu và phương hướng phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ............................................................................. 132 4.2.1. Quan điểm ........................................................................................................... 132 v 4.2.2. Mục tiêu ............................................................................................................... 133 4.2.3. Phương hướng ..................................................................................................... 135 4.3. Giải pháp phát triển nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên .......................................................................................................................... 135 4.3.1. Chuẩn hóa hoạt động đề bạt, bổ nhiệm gắn với tuyển dụng mới nhân lực quản trị . 135 4.3.2. Nâng cao chất lượng hoạt động bố trí và sử dụng nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may phù hợp với từng vị trí công việc chuyên môn .................................... 141 4.3.3. Sử dụng đồng bộ các công cụ và phương pháp đánh giá kết quả thực hiện công việc của nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may theo thông lệ quốc tế ............. 143 4.3.4. Hoàn thiện và nâng cao chất lượng hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may .......................................................................................... 145 4.3.5. Hoàn thiện chính sách thu nhập góp phần thu hút và giữ chân nhân lực quản trị có chất lượng ...................................................................................................................... 149 4.3.6. Thúc đẩy văn hóa học tập trong doanh nghiệp dệt may và khuyến khích nâng cao khả năng tự học cho nhân lực quản trị .......................................................................... 151 4.3.7. Xây dựng kế hoạch cụ thể và tổ chức một cách khoa học công tác đánh giá việc phát triển nhân lực quản trị theo từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp dệt may 153 4.3.8. Phát huy tinh thần doanh nhân và tái cấu trúc doanh nghiệp dệt may sau dịch bệnh Covid - 19 và bối cảnh mới của kinh tế thế giới ........................................................... 154 4.3.9. Tăng cường bồi dưỡng kiến thức về hội nhập kinh tế quốc tế và xu hướng phát triển mạnh của công nghệ số trong lĩnh vực dệt may .................................................... 156 4.3.10. Đẩy mạnh hợp tác hiệu quả với cơ sở đào tạo dệt may trong và ngoài tỉnh về đào tạo nhân lực quản trị sát với yêu cầu của thực tiễn ....................................................... 158 4.4. Một số kiến nghị ........................................................................................................ 160 4.4.1. Đối với Chính phủ và các Bộ ngành có liên quan ............................................... 160 4.4.2. Đối với tỉnh Hưng Yên ........................................................................................ 161 4.4.3. Đối với các cơ sở đào tạo về dệt may .................................................................. 161 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 163 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ ................................................................................. 165 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 166 PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 173 vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Diễn giải 1 BCT Bộ Công thương 2 CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp 4.0 3 CP Cổ phần 4 CBQL Cán bộ quản lý 5 CMT Phương thức sản xuất gia công 6 CPTPP Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương 7 CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 8 DN Doanh nghiệp 9 DNDM Doanh nghiệp dệt may 10 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 11 EU Liên minh Châu Âu 12 EVFTA Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU 13 FOB Phương thức sản xuất mua nguyên liệu bán thành phẩm 14 KCN Khu công nghiệp 15 NLQT Nhân lực quản trị 16 NCS Nghiên cứu sinh 17 OBM Phương thức sản xuất bằng thương hiệu của doanh nghiệp 18 ODM Phương thức sản xuất thiết kế gốc 19 PTNL Phát triển nhân lực 20 QTNL Quản trị nhân lực 21 THCV Thực hiện công việc 22 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 23 SXKD Sản xuất kinh doanh 24 UBND Ủy ban nhân dân 25 XNK Xuất nhập khẩu vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Bảng khung năng lực quản trị của nhân lực quản trị trong doanh nghiệp ...... 38 Bảng 2.2. Các phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quản trị ................................. 49 Bảng 2.3. Một số tiêu chí đánh giá các hoạt động phát triển nhân lực quản trị trong doanh nghiệp ................................................................................................................... 51 Bảng 3.1. Số lượng doanh nghiệp dệt may hàng năm phân theo ngành kinh tế ............. 66 Bảng 3.2. Giá trị doanh thu bình quân trên người lao động hàng năm ........................... 67 Bảng 3.3. Số lượng nhân lực trong doanh nghiệp dệt may ............................................. 71 Bảng 3.4. Số lượng NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên giai đoạn 2015 - 2020 ...... 73 Bảng 3.5. Thực trạng nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên 73 Bảng 3.6. Cơ cấu nhân lực quản trị phân theo giới tính và độ tuổi ................................. 74 Bảng 3.7. Thực trạng chuyên ngành đào tạo của nhân lực quản trị ................................ 76 Bảng 3.8. Thực trạng trình độ đào tạo của nhân lực quản trị qua các năm ..................... 77 Bảng 3.9. Kinh nghiệm quản trị của NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên ................ 78 Bảng 3.10. Bảng tổng hợp năng lực quản trị của nhân lực quản trị cần phát triển ......... 92 Bảng 3.11. Phát triển nhân lực quản trị thông qua cấp độ năng lực quản trị .................. 93 Bảng 3.12. Hoạt động quy hoạch, kế hoạch hóa nhân lực quản trị trong các doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên .......................................................................................... 94 Bảng 3.13. Hoạt động phát hiện, tuyển chọn NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên ... 95 Bảng 3.14. Hình thức phát triển NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên ....................... 97 Bảng 3.15. Thực trạng hình thức đánh giá đề bạt, bổ nhiệm và tuyển dụng NLQT ....... 98 Bảng 3.16. Hoạt động đánh giá kết quả THCV của NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên ................................................................................................................................ 100 Bảng 3.17. Các hình thức đào tạo, bồi dưỡng NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên 106 Bảng 3.18. Thực trạng hiệu quả sau hoạt động đào tạo, bồi dưỡng NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên .................................................................................................... 109 Bảng 3.19. Số lượng nhân lực quản trị trong một số doanh nghiệp dệt may ................ 112 Bảng 3.20. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố bên trong đến phát triển NLQT trong DNDM tại Hưng Yên ........................................................................................... 116 Bảng 3.21. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đến phát triển NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên .................................................................................... 118 Bảng 4.1. Nhu cầu nhân lực quản trị cho các DNDM đến năm 2030 ........................... 134 Bảng 4.2. Khung năng lực quản trị cho nhân lực quản trị ............................................ 138 Bảng 4.3. Bảng tổng hợp kết quả đánh giá nhân lực quản trị ....................................... 144 Bảng 4.4. Bảng tổng hợp đánh giá kết quả sau đào tạo ................................................ 149 Bảng 4.5. Bảng minh họa về phân phối lợi nhuận tại Tổng công ty may Hưng Yên ... 150 viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 1.1. Khung nghiên cứu của luận án ........................................................................ 22 Hình 1.2. Mẫu khảo sát theo đối tượng và theo địa phương ........................................... 25 Hình 2.1. Biểu hiện cấp độ năng lực quản trị của nhân lực quản trị ............................... 41 Hình 3.1. Bản đồ hành chính tỉnh Hưng Yên .................................................................. 63 Hình 3.2. Số lượng nhân lực quản trị các cấp trong DNDM tại Hưng Yên các năm ..... 72 Hình 3.3. Cơ cấu NLQT trong các DNDM tại Hưng Yên theo cấp quản trị .................. 75 Hình 3.4. Cơ cấu nhân lực quản trị trong doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên ............. 76 Hình 3.5. Thực trạng về kiến thức của nhân lực quản trị cấp cao ................................... 79 Hình 3.6. Thực trạng về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp cao ..................................... 81 Hình 3.7. Thực trạng về thái độ của nhân lực quản trị cấp cao ....................................... 83 Hình 3.8. Thực trạng về kiến thức của nhân lực quản trị cấp trung ................................ 84 Hình 3.9. Thực trạng về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp trung .................................. 86 Hình 3.10. Thực trạng về thái độ của nhân lực quản trị cấp trung .................................. 88 Hình 3.11. Thực trạng về kiến thức của nhân lực quản trị cấp cơ sở .............................. 89 Hình 3.12. Thực trạng về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp cơ sở ................................ 90 Hình 3.13. Thực trạng về thái độ của nhân lực quản trị cấp cơ sở .................................. 91 Hình 3.14. Thực trạng về nguồn tuyển nhân lực quản