Luận án Giải pháp phát triển siêu thị ở TP HCM đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020

1/ Tính cấp thiết của đề tài Sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam xét về thực chất là quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế theo kiểu hành chính cung cấp sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Quá trình đổi mới này đòi hỏi có sự thay đổi căn bản trên tất cả các lĩnh vực sảnxuất cũng như lưu thông phân phối hàng hóa. Từ hệ thống phân phối hàng hóa chủ yếu theo kiểu kế hoạch hóa tập trung, chúng ta chuyển sang hệ thống phân phối hàng hóa theo qui luật thị trường có định hướng của nhà nước. Quá trình đổi mớinày là thực tế khách quan và đã tạo ra động lực thúc đẩy nền sản xuất xã hội phát triển. Trong các hình thức lưu thông hàng hóa theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, siêu thị - hình thức tổ chức phân phối hàng hóa hiện đại, phát triển mạnh ở các nước kinh tế thị trường được du nhập và phát triển ở Việt Nam nói chung, tại TP.HCM nói riêng từ năm 1995. Lịch sử hình thành, phát triển siêu thị ở cácnước có nền kinh tế thị trường cho thấy đây là hình thức tổ chức thương mại rất có hiệu quả và ngày càng giữ vai trò quan trọng trong các hình thức phân phối hàng hóa, góp phần làm thay đổi bộ mặt đô thị, thúc đẩy sản xuất và hình thành tập quán văn minh thương mại. Ở Việt Nam, mặc dù cònmới mẻ song những tác dụng và hiệu quả của loại hình siêu thị đã từng bước được khẳng định, đặc biệt là ở các đô thị lớn. Với hơn 10 năm phát triểnsiêu thị tại TP.HCM cho thấy loại hình này đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng tổng doanh số thương mại của thành phố, qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt siêu thị còn là công cụ quan trọng để doanh nghiệp thực hiện các chính sách marketing một cách hiệu quả và tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực thương mại. Mặc dù vậy, sự phát triển của siêu thị tại TP.HCM trong thời gian qua cũng đã bộc lộ một số điểm đáng lo ngại như: + Tốc độ tăng trưởng còn chậm, chưa tương xứng với tầm vóc và tiềm năng vốn có của thành phố. + Thiếu tính bền vững (tốc độ tăng trưởng không đều, có một số siêu thị phá sản hoặc làm ăn kém hiệu quả). + Có những vấn đề bất cập về quy hoạch đô thị. + Thiếu sự chỉ dẫn về mặt chiếnlược và phát triển còn mang nặng tính tự phát. Qua nghiên cứu bước đầu chúng tôi thấy có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tình trạng trên, đặc biệt phầnlớn mô hình tổ chức hoạt động của siêu thị ở Việt Nam nói chung cũng như tại TP.HCM nói riêng thực chất được sao chép từ nước ngoàimà chưa có sự nghiên cứu, vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội, đô thị và môi trường văn hóa, tập quán mua sắm của người tiêudùng Việt Nam. Ngoài ra, việc quản lý nhà nước về siêu thị tại Việt Nam nói chung cũng như tại TP.HCM nói riêng còn là vấn đề mới mẻ, chưađược trang bị đầy đủ về phương diện lý luận khoa học và thiếu tính chiến lược. Xuất phát từ nhận thức trên đây, tôi quyết định chọn đề tài “Giải pháp phát triển siêu thị ở TP.HCM đến năm 2010 và tầmnhìn đến năm 2020” làm luận án tiến sĩ kinh tế. 2/ Mục tiêu nghiên cứu Nội dung của luận án chú trọng vào các vấn đề chính sau đây: - Làm rõ về mặt lý luận những nội dung liên quan đến siêu thị, vai trò, vị trí và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của siêu thị. - Đánh giá thực trạng quá trình hình thành, phát triển của siêu thị tại TP.HCM thời gian qua, chỉ ra được nhữngmặt tồn tại, yếu kém của nó. - Đánh giá, dự báo các nhân tố củamôi trường vĩ mô, vi mô cùng các nhân tố bên trong đã, đang và sẽ tác động đến sự phát triển của siêu thị tại TP.HCM thời gian tới. - Xây dựng các giải pháp phát triển siêu thị tại TP.HCM đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020 nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao văn minh thương mại, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. 3/ Ý nghĩa khoa học của luận án Luận án có những đóng góp quan trọng sau đây: - Hệ thống hóa về mặt lý thuyết những vấn đề liên quan đến siêu thị, đặc biệt là các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của siêu thị trong điều kiện kinh tế - xã hội, môi trường văn hóa và luật pháp tại Việt Nam nói chung cũng như tại TP.HCM nói riêng. - Giúp cho các nhà quản lý vĩ mô và vi mô có được cái nhìn tương đối toàn diện về thực trạng phát triểncủa siêu thị tại TP.HCM, nắm được những mặt hạn chế, yếu kém và các yếu tố liên quanđến sự phát triển của siêu thị tại thành phố, trên cơ sở đó tạo cơ sở khoa học cho việc hoạch định các chiến lược phát triển siêu thị tại TP.HCM một cách có hiệu quả. 4/ Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nêu lên một cách khái quát hệ thống phân phối bán lẻ hàng hóa với các loại hình ảnh hưởng đến sự phát triển củasiêu thị, không nghiên cứu sâu toàn bộ hệ thống phânphối nói chung mà chỉ tập trung vào một bộ phận quan trọng đó là siêu thị. - Đề tài cũng không nghiên cứu siêu thị trên toàn quốc mà chỉ giới hạn phạm vi tại TP.HCM. 5/ Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết những vấn đề nêu trên, Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Nghiên cứu mô hình lý thuyết,những bài học kinh nghiệm thành công trong loại hình kinh doanh siêu thị của một số quốc gia phát triển, trên cơ sở đó phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của siêu thị ở TP.HCM như nhóm yếu tố vĩ mô, nhóm yếu tố vi mô. - Nghiên cứu sơ bộ: phỏng vấn các nhà quản lý, qua đó xác định lại yếu tố tác động đến sự phát triển của siêu thị tại TP.HCM - Phương pháp duy vật biện chứng: nghiên cứu siêu thị trong mối quan hệ qua lại với các yếu tố của môi trường bên ngoài và bên trong siêu thị. - Phương pháp lịch sử: dựa vào việc phân tích, nghiên cứu số liệu lịch sử để dự báo xu thế phát triển của siêu thị. - Phương pháp nghiên cứu tự báo cáo: điều tra định lượng bằng cách tiến hành khảo sát, thăm dò ý kiến người tiêu dùng và các nhà quản lý thông qua bảng câu hỏi để thu thập thông tin có liên quan đến hoạt động kinh doanh của siêu thị và triển vọng phát triển siêu thị trong tương lai. 6/ Những điểm mới của luận án Luận án là một công trình nghiên cứu có hệ thống về mặt lý thuyết liên quan đến sự phát triển của loại hình kinh doanh siêu thị trong nền kinh tế - xã hội. Đặc biệt thông qua quá trình phân tích thực trạng sự phát triển của hệ thống siêu thị tại TP.HCM - thành phố lớn nhất Việt Nam và cũng là nơi có sự phát triển sớm nhất loại hình siêu thị - nhằm đưa ra tổng kết về thực tiễn và khái quát ở mức độ nhấtđịnh về mặt lý luận đối với sự phát triển mô hình siêu thị phù hợp với những điều kiện đặc thù tại TP.HCM và các đô thị lớn ở Việt Nam có điều kiện tương đồng với TP.HCM - Nghiên cứu những vấn đề về lý luận và thực tiễn, làm rõ vai trò, vị trí của siêu thị trong hệ thống bán lẻ hàng hóa và sự phát triển kinh tế – xã hội của quốc gia. - Ứng dụng lý luận khoa học về chiến lược kinh doanh vào thực tiễn để xác định mô hình, đưa ra các giải pháp phát triển siêu thị ở TP.HCM đến năm 2010 phù hợp với quy hoạch phát triển chung hệ thống thương mại và phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, xây dựng chiến lược kinh doanh của siêu thị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển một cách bền vững. 7/ Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và một số phụ lục, luận án được chia thành 3 chương: - Chương I: Lý luận chung về siêu thị trong hệ thống bán lẻ hàng hóa - Chương II: Thực trạng phát triển siêu thị ở TP.HCM thời gian qua - Chương III: Giải pháp phát triển siêu thị ở TP.HCM đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020