Luận án Hoàn thiện phân tích Báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH  TRẦN THANH TÂM HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 9.34.03.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH  HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 9.34.03.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS,TS. PHẠM VĂN ĐĂNG 2. PGS,TS. NGUYỄN HỮU ÁNH HÀ NỘI - 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết quả nêu trong luận án là trung thực có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả luận án Trần Thanh Tâm ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................................................. 1 MỤC LỤC .......................................................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................................................ vi DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................................................... viii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................... viii 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................................................... 3 3. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................................................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................................................. 4 5.1. Quy trình nghiên cứu .................................................................................................... 4 5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu ....................................................................................... 5 5.3. Phương pháp xử lý dữ liệu ........................................................................................... 8 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ..................................................................................................................... 8 7. Kết cấu của luận án........................................................................................................................................ 9 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP................................................................................................................................ 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu ............................................................................................................................ 10 1.1.1. Nghiên cứu về quản trị tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ....................... 10 1.1.2. Nghiên cứu về phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ............................................................................................................. 10 1.1.3. Xác lập vấn đề nghiên cứu ...................................................................................... 15 1.2. Đơn vị sự nghiệp công lập và quản trị tài chính đơn vị sự nghiệp công lập ................................... 18 1.2.1. Đơn vị sự nghiệp công lập ....................................................................................... 18 1.2.2. Quản trị tài chính đơn vị sự nghiệp công lập .......................................................... 19 1.3. Phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ............. 26 1.3.1. Khái niệm và mục tiêu phân tích báo cáo tài chính ................................................. 26 1.3.2. Quy trình phân tích báo cáo tài chính ...................................................................... 28 iii 1.3.3. Phương pháp kỹ thuật - nghiệp vụ phân tích báo cáo tài chính .............................. 29 1.3.4. Nội dung phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập .................................................................................................................. 31 1.3.4.1. Phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc lập kế hoạch tài chính .................. 32 1.3.4.2. Phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính .... 36 1.3.4.3. Phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc kiểm soát và ra quyết định quản lý tài chính ............................................................................................................................. 38 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................................................ 41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI ..... 42 2.1. Tổng quan về các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi .............................................. 42 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển .............................................................................. 42 2.1.2. Đặc điểm tổ chức quản lý và phân cấp quản lý tài chính ........................................ 43 2.1.3. Định hướng phát triển .............................................................................................. 46 2.2. Thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập tỉnh Quảng Ngãi ...................................................................................................................................................... 49 2.2.1. Thực trạng quy trình phân tích báo cáo tài chính .................................................... 49 2.2.2. Thực trạng phương pháp phân tích báo cáo tài chính ............................................. 52 2.2.3. Thực trạng nội dung phân tích báo cáo tài chính .................................................... 54 2.2.3.1. Thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc lập kế hoạch tài chính 54 2.2.3.2. Thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính ................................................................................................................... 64 2.2.3.3. Thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc kiểm soát và ra quyết định quản trị tài chính ........................................................................................................ 64 2.3. Đánh giá thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị trài chính tại các bệnh viện công lập tỉnh Quảng Ngãi........................................................................................................................................ 64 2.3.1. Thành tựu đạt được .................................................................................................. 64 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ...................................................................... 65 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................................................ 69 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI ............................................................................................................................... 70 iv 3.1. Nguyên tắc hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ........................................................................................................ 70 3.2. Giải pháp hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ........................................................................................................ 72 3.2.1. Hoàn thiện quy trình phân tích báo cáo tài chính .................................................... 72 3.2.2. Hoàn thiện phương pháp phân tích báo cáo tài chính ............................................. 76 3.2.3. Hoàn thiện nội dung phân tích báo cáo tài chính .................................................... 77 3.2.3.1. Hoàn thiện nội dung phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc lập kế hoạch tài chính ............................................................................................................................. 77 3.2.3.2. Hoàn thiện nội dung phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính ...................................................................................................... 91 3.2.3.3. Hoàn thiện nội dung phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc kiểm soát và ra quyết định quản trị tài chính .............................................................................................. 92 3.2.3.4. Bổ sung nội dung phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho việc kiểm soát và ra quyết định quản trị tài chính .............................................................................................. 94 3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................. 106 3.3.1. Về phía Nhà nước .................................................................................................. 106 3.3.2. Về phía cơ quan chủ quản ..................................................................................... 107 3.3.3. Về phía bệnh viện .................................................................................................. 108 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .......................................................................................................................... 111 KẾT LUẬN ................................................................................................................................................... 112 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA NGHIÊN CỨU SINH TRONG THỜI GIAN LÀM LUẬN ÁN .......................................................................................................................................... 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................................... 115 PHỤ LỤC ...................................................................................................................................................... 115 v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ CHỮ VIẾT TIẾNG ANH BCTC Báo cáo tài chính BCKQHĐ Báo cáo kết quả hoạt động BCQT Báo cáo quyết toán BHYT Bảo hiểm y tế BVCL Bệnh viện công lập BVĐK Bệnh viện đa khoa BYT Bộ y tế BQ Bình quân CNTT Công nghệ thông tin CSSK Chăm sóc sức khỏe CTMT Chương trình mục tiêu DV Dịch vụ ĐTTC Đầu tư tài chính ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập HĐ Hoạt động KBNN Kho bạc nhà nước KCB Khám chữa bệnh KV Khu vực LCTT Lưu chuyển tiền thuần NCKH Nghiên cứu khoa học NĐ Nghị định NPT Nợ phải trả ROA Sức sinh lợi của tài sản Return on asset ROS Sức sinh lợi của doanh thu Return on sales SXKD Sản xuất kinh doanh TAT Số vòng quay tổng tài sản Asset Turnover Ratio TS Tài sản TSCĐ Tài sản cố định UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Mức độ quan tâm đến quy trình phân tích BCTC ................................................................... 52 Bảng 2.2: Mức độ thực hiện quy trình phân tích BCTC ........................................................................... 52 Bảng 2.3: Mức độ quan tâm tới phương pháp phân tích BCTC .............................................................. 53 Bảng 2.4: Mức độ thực hiện phương pháp phân tích BCTC ................................................................... 54 Bảng 2.5: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích tài sản ............................................................................... 55 Bảng 2.6: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích tài sản ............................................................................... 55 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích tài sản ....................... 56 Bảng 2.8: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích nguồn vốn ....................................................................... 56 Bảng 2.9: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích nguồn vốn ................................................................. 56 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích nguồn vốn ............. 57 Bảng 2.11: Phân tích BCTC phục vụ cho việc lập kế hoạch doanh thu tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi ...................................................................................................................................................... 58 Bảng 2.12: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích doanh thu ...................................................................... 58 Bảng 2.13: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích doanh thu ...................................................................... 58 Bảng 2.14: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích doanh thu ........ 59 Bảng 2.15: Phân tích BCTC phục vụ quản trị chi phí tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi ......... 60 Bảng 2.16: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích chi phí ............................................................................ 60 Bảng 2.17: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích chi phí ............................................................................ 61 Bảng 2.18: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích chi phí .................... 61 Bảng 2.19: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích kết quả tài chính ........................................................... 62 Bảng 2.20: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích kết quả tài chính ........................................................... 62 Bảng 2.21: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích kết quả tài chính ... 63 Bảng 2.22: Mức độ quan tâm chỉ tiêu phân tích phân phối kết quả tài chính ........................................ 63 Bảng 2.23: Mức độ thực hiện chỉ tiêu phân tích phân phối kết quả tài chính ........................................ 63 Bảng 2.24: Kết quả khảo sát nhà quản trị về việc sử dụng thông tin từ phân tích phân phối kết quả tài chính ................................................................................................................................................................. 64 Bảng 3.1: Hoàn thiện phân tích cơ cấu tài sản tại Bệnh viện sản nhi tỉnh Quảng Ngãi năm 2020 . 78 Bảng 3.2: Hoàn thiện phân tích cơ cấu tài sản của bệnh viện Sản nhi tỉnh Quảng Ngãi ...................... 80 Bảng 3.3: Hoàn thiện phân tích doanh thu tại Bệnh viện sản nhi tỉnh Quảng Ngãi .............................. 83 Bảng 3.4: Hoàn thiện phân tích chi phí tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ngãi .................................. 85 vii Bảng 3.5: Hoàn thiện phân tích hiệu quả quản lý chi phí hoạt động SXKD, dịch vụ và hoạt động tài chính của Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ngãi .......................................................................................... 87 Bảng 3.6: Hoàn thiện phân tích BCTC phục vụ quản trị kết quả tài chính của bệnh viện Đa khoa thành phố Quảng Ngãi ................................................................................................................................... 89 Bảng 3.7: Hoàn thiện phân tích phân phối kết quả tài chính của Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ngãi ........ 90 Bảng 3.8: Hoàn thiện phân tích doanh thu, chi phí thực hiện so với dự toán ......................................... 91 Bảng 3.9 : Bảng tổng hợp đo lường biến..................................................................................................... 96 Bảng 3.10: Thống kê mô tả các biến trong mô hình .................................................................................. 98 Bảng 3.11: Ma trận tương quan giữa các biến ........................................................................................... 99 Bảng 3.12: Mô hình OLS .............................................................................................................................. 99 Bảng 3.13: Mô hình FEM ........................................................................................................................... 100 Bảng 3.14: Mô hình REM ........................................................................................................................... 101 Bảng 3.15: Kết quả hồi quy của các nhân tố tác động đến sức sinh lợi của tài sản của các BVCL trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi .............................................................................................................................. 101 Bảng 3.16: Kiểm định Hausman ................................................................................................................ 102 Bảng 3.17: Hệ số phóng đại phương sai VIF .......................................................................................... 103 Bảng 3.18: Kiểm định Preusch – Pagan .................................................................................................... 103 Bảng 3.19: Kiểm định Wooldridge ............................................................................................................ 104 Bảng 3.20: Kết quả ước lượng mô hình FGLS ....................................................................................... 104 viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu ....................................................................................................................... 5 Hình 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý của các bệnh viện công lập tỉnh Quảng Ngãi ................................ 44 Hình 2.2: Nguồn dữ liệu sử dụng để phân tích ........................................................................................... 50 Hình 2.3: Nguồn thông tin từ đơn vị sử dụng để phân tích BCTC .......................................................... 51 Hình 3.1 : Hoàn thiện quy trình phân tích BCTC tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................................................................................................... 76 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Những năm qua, Việt Nam đã có nhiều bước tiến trong việc thúc đẩy hợp tác với các quốc gia trong khu vực cũng như trên thế