Luận án Năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính thành phố Hồ Chí Minh

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH HOÀNG THỊ THANH HẰNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TI ẾN SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - 2013 ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH HOÀNG THỊ THANH HẰNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính - ngân hàng Mã số: 62.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Thị Mận TP. Hồ Chí Minh - 2013 i LỜI CAM ĐOAN Tác giả luận án có lời cam đoan danh dự về công trình nghiên cứu khoa học này là của mình, cụ thể: - Tôi tên là: Hoàng Thị Thanh Hằng - Sinh ngày: 05/03/1982 - Quê quán: Tây Ninh - Hiện công tác tại: Khoa Quản trị kinh doanh – Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM - Là nghiên cứu sinh khoá 15 Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM - Đề tài: Năng lực cạnh tranh của công ty cho thuê tài chính ở thành phố Hồ Chí Minh - Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Thị Mận Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc lập, không sao chép bất cứ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội dung này bất kỳ ở đâu, các nguồn trích dẫn trong Luận án được chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 07 năm 2013 Tác giả Hoàng Thị Thanh Hằng ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh CTTC Cho thuê tài chính ALC I Công ty cho thuê tài chính I Agribank no.1 Leasing Company Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam ALC II Công ty cho thuê tài chính II Agribank no.2 Leasing Company Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam ILC Công ty cho thuê tài chính Ngân Industrial and Commercial Bank of Vietnam Leasing Company hàng Công thương Việt Nam VLC Công ty cho thuê tài chính Ngân VCB Leasing Company hàng Ngoại thương Việt Nam BLC Công ty cho thuê tài chính Ngân BIDV Leasing Company hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam ALC Công ty cho thuê tài chính Ngân Asia Commercial Bank Leasing hàng Á châu Company Chailease Công ty cho thuê tài chính quốc Chailease International Leasing tế Chailease Company VILC Công ty cho thuê tài chính quốc Vietnam International Leasing iii tế Việt Nam Company Kexim Công ty cho thuê tài chính Kexim Vietnam Leasing Kexim Company SLC Công ty cho thuê tài chính Ngân Sacombank Leasing Company hàng Sài gòn thương tín Vinasin leasing Công ty cho thuê tài chính công VINASHIN Finance Leasing nghiệp tàu thủy Company ANZ-V/Trac Công ty cho thuê tài chính NZ/V-TRAC Leasing Company ANZ-V/Trac TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNNN Doanh nghiệp Nhà nước DCSX Dây chuyền sản xuất VILEA Hiệp hội cho thuê tài chính Vietnam Leasing Association AFTA Khu vực mậu dịch tự do Asean Free Trade Area ASEAN EU Khối liên minh Châu Âu The European Union MMTB Máy móc thiết bị NLCT Năng lực cạnh tranh NHTM Ngân hàng thương mại iv NHNN Ngân hàng Nhà nước TTTC Thị trường tài chính TTCK Thị trường chứng khoán TCTD Tổ chức tín dụng WTO Tổ chức thương mại thế giới World Trade Organization OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển The Organisation for Economic kinh tế Co-operation and Development TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh VAT Thuế giá trị gia tăng Value Added Tax v DANH MỤC BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1: Yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của công ty cho thuê tài chính .....14 Sơ đồ 1.2: Mô hình kim cương của Michael Porter ...................................................27 Biểu đồ 2.1: Số lượng các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam ............................58 Biểu đồ: 2.2: Dư nợ cho thuê tài chính của các công ty cho thuê tài chính trên địa bàn TP. HCM ....................................................................................................................60 Biểu đồ 2.3: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố năng lực tài chính ..........65 Biểu đồ 2.4: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố quản trị điều hành ..........66 Biểu đồ 2.5: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố nguồn nhân lực ..............68 Biểu đồ 2.6: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố phát triển sản phẩm .......69 Biểu đồ 2.7: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố marketing ......................71 Biểu đồ 2.8: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố chất lượng dịch vụ .........72 Biểu đồ 2.9: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố lãi suất ...........................74 Biểu đồ 2.10: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố uy tín thương hiệu .......75 Biểu đồ 2.11: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố công nghệ ....................76 Biểu đồ 2.12: Tần suất đánh giá tầm quan trọng của yếu tố phát triển mạng lưới ....77 Biểu đồ 2.13: Trình độ lao động của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM đến 31/12/2012 .................................................................................................................. 86 Biểu đồ 2.14: Tình hình vốn điều lệ của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM .....................................................................................................................................92 Bảng 1.1: Ma trận SWOT ..........................................................................................26 Bảng 1.2: Mô tả ma trận hình ảnh cạnh tranh của công ty ........................................30 Bảng 1.3: Đánh giá các yếu tố bên trong của công ty ................................................33 Bảng 1.4: Thang đo nhóm các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các công vi ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .......................................................40 Bảng 1.5. Thang đo mức độ ảnh hưởng của yếu tố môi trường đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .................................45 Bảng 2.1: Các công ty cho thuê tài chính đang hoạt động tại Việt Nam ...................57 Bảng 2.2: Tổng nguồn vốn hoạt động của các công ty cho thuê tài chính ................59 Bảng 2.3: Tình hình dư nợ cho thuê tài chính ở TP. HCM ........................................61 Bảng 2.4: Cơ cấu khách hàng của hoạt động cho thuê tài chính ...............................62 Bảng 2.5: Loại tài sản cho thuê tại các công ty cho thuê tài chính ............................63 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố năng lực tài chính ...............64 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố quản trị điều hành ................66 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố nguồn nhân lực ....................67 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố phát triển sản phẩm ............68 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố marketing ..........................70 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố chất lượng dịch vụ ............71 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố lãi suất ...............................73 Bảng 2.13: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố uy tín, thương hiệu ............74 Bảng 2.14: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố công nghệ ..........................75 Bảng 2.15: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của yếu tố phát triển mạng lưới ..........77 Bảng 2.16: Kết quả khảo sát tầm quan trọng của các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh đối với ngành cho thuê tài chính tại TP. HCM .................................................78 Bảng 2.17: Trọng số của các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh ngành cho thuê tài chính tại TP. HCM .....................................................................................................79 Bảng 2.18: Kết quả khảo sát năng lực phát triển sản phẩm của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM .....................................................................................................81 vii Bảng 2.19: Kết quả khảo sát năng lực công nghệ của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ....................................................................................................................82 Bảng 2.20: Kết quả khảo sát năng lực quản trị của các công ty cho thuê tài chính tại TP.HCM......................................................................................................................84 Bảng 2.21: Kết quả khảo sát nguồn nhân lực của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ...........................................................................................................................85 Bảng 2.22: Kết quả khảo sát năng lực uy tín, thương hiệu của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM .....................................................................................................87 Bảng 2.23: Kết quả khảo sát năng lực cạnh tranh về phí cho thuê của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ........................................................................................88 Bảng 2.24: Kết quả khảo sát năng lực cạnh tranh dịch vụ của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM .....................................................................................................89 Bảng 2.25: Kết quả khảo sát năng lực marketing của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ....................................................................................................................90 Bảng 2.26: Kết quả khảo sát năng lực phát triển mạng lưới chi nhánh của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM .................................................................................91 Bảng 2.27: Số lượng chi nhánh của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM đến 31/12/2012 ..................................................................................................................91 Bảng 2.28. Kết quả khảo sát năng lực tài chính của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ...................................................................................................................92 Bảng 2.29: Nguồn vốn hoạt động của công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ........93 Bảng 2.30: Tỷ trọng vốn điều lệ của các công ty cho thuê tài chính so với các ngân hàng thương mại .........................................................................................................94 Bảng 2.31: Ma trận năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ..........................................................................................................................95 Bảng 2.32. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố thị trường đến năng lực cạnh tranh của các viii công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ....................................................................96 Bảng 2.33. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố luật pháp và chính sách đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM ..............................................99 Bảng 2.34. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố kết cấu hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại TP. HCM.................................100 ix MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH ...........................................................................................1 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH ..........1 1.1.1. Công ty cho thuê tài chính ...............................................................................1 1.1.2. Các sản phẩm dịch vụ của công ty cho thuê tài chính .....................................2 1.2. NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH ......7 1.2.1. Khái niệm .........................................................................................................7 1.2.2. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của công ty cho thuê tài chính .....14 1.2.3. Yếu tố môi trường bên ngoài tác động đến năng lực cạnh tranh của công ty cho thuê tài chính ..............................................................................................................21 1.3. MỘT SỐ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH ....................24 1.3.1. Ma trận SWOT ................................................................................................25 1.3.2. Mô hình kim cương của Michael Porter ..........................................................26 1.3.3. Mô hình hình ảnh cạnh tranh ...........................................................................29 1.3.4. Mô hình đánh giá các yếu tố nội bộ .................................................................31 1.4. THIẾT KẾ MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............34 1.4.1. Khung phân tích ...............................................................................................34 1.4.2. Lựa chọn phương pháp đánh giá năng lực cạnh tranh của công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .............................................................................34 1.4.3. Phương pháp xác định tầm quan trọng của các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của ngành cho thuê tài chính .............................................................................36 x 1.4.4. Phương pháp đo lường năng lực cạnh tranh của công ty CTTC tại thành phố Hồ Chí Minh ....................................................................................................................38 1.4.5. Phương pháp đo lường các yếu tố môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .....................................................................................................................................43 1.4.6. Phương pháp chuyên gia nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .................................46 1.5. BÀI HỌC KINH NGHIỆM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA .................. 47 1.5.1. Kinh ngiệm của một số quốc gia .....................................................................47 1.5.2. Bài học cho các công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam ................................51 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...........................................................................................52 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................54 2.1. TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..........................................................................................................54 2.1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .......................................................................................................54 2.1.2. Thực trạng hoạt động của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh ...........................................................................................................................58 2.2. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .....................................................64 2.2.1. Tầm quan trọng của các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh đối với ngành cho thuê tài chính ..............................................................................................................64 2.2.2. Phân tích các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh ...............................................................................80 xi 2.2.3. Đánh giá tổng hợp năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh ..............................................................................................94 2.3. ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................96 2.3.1. Ảnh hưởng của của yếu tố thị trường đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh ...........................................................96 2.3.2. Ảnh hưởng của yếu tố luật pháp và chính sách đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .......................................... 98 2.3.3. Ảnh hưởng của yếu tố kết cấu hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ đến năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính .............................................................................99 2.4. NHẬN XÉT VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..........................................101 2.4.1. Những kết quả đạt được ...................................................................................101 2.4.2. Những hạn chế .................................................................................................103 2.4.3. Nguyên nhân tồn tại .........................................................................................107 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...........................................................................................110 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............112 3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ..........................................................................112 3.1.1. Cạnh tranh là tất yếu của quá trình hội nhập quốc tế của các công ty cho thuê tài chính ...........................................................................................................................112 3.1.2. Tiềm năng phát triển hoạt động cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .....................................................................................................................................114 3.1.3. Dự báo sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính ....................................116 xii 3.1.4. Quan điểm về nâng cao năng lực cạnh tranh của các công ty cho thuê tài chính tại thành phố Hồ Chí Minh .........................................................................................117 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................119 3.2.1. Nâng cao năng lực tài chính .............................................................................119 3.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ...............................................................126 3.2.3. Hoàn thiện tổ chức và phương thức quản trị điều hành ...................................129 3.2.4. Phát triển sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ .......................................132 3.2.5. Hiện đại hoá công nghệ ....................................................................................138 3.2.6. Phát triển thương hiệu ......................................................................................138 3.3. KHUYẾN NGHỊ .................................................................................................140 3.3.1 Đối với nhà nước ...............................................................................................140 3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ..........................................................................143 3.3.3. Đối với Hiệp hội cho thuê tài chính .....................................