Luận án Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp: Trường hợp các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH THÁI DOÃN HỒNG NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA DOANH NGHIỆP: TRƯỜNG HỢP CÁC DOANH NGHIỆP DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRÀ VINH, NĂM 2022 ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH THÁI DOÃN HỒNG NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CỦA DOANH NGHIỆP: TRƯỜNG HỢP CÁC DOANH NGHIỆP DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngành: Quản trị kinh doanh Mã ngành: 9340101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. PHƯỚC MINH HIỆP 2. TS. VŨ MINH TÂM TRÀ VINH, NĂM 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung luận án “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp: Trường hợp các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi và được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phước Minh Hiệp và TS. Vũ Minh Tâm. Tất cả nội dung được trình bày trong luận án được tác giả viết đúng theo nghiên cứu và chưa có sự trùng lắp với bất cứ công trình nghiên cứu nào khác. Các nội dung về phần trích dẫn và kế thừa đều được tác giả dẫn nguồn một cách đầy đủ, rõ ràng và trung thực trong phần tài liệu tham khảo. Trà Vinh, ngày.tháng.năm 2022 Nghiên cứu sinh Thái Doãn Hồng ii LỜI CẢM ƠN Luận án này có tựa đề “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp: Trường hợp các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” không thể có được nếu không có sự hỗ trợ nhiệt tình của nhiều người. Trước tiên, Tôi muốn cảm ơn sâu sắc đến tất cả Quý Thầy/Cô Trường Đại học Trà Vinh đã truyền đạt những kiến thức quý báu và nhiệt tình hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học. Tiếp theo, tôi muốn gởi lời cảm ơn đến Sở Du Lịch, Sở Lao Động Thương Binh Xã Hội và các doanh nghiệp du lịch tại TP.HCM đã giúp tôi trong việc phỏng vấn, điều tra và thu thập dữ liệu. Đặc biệt, tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phước Minh Hiệp và TS. Vũ Minh Tâm đã cống hiến thời gian và cho tôi những lời khuyên có giá trị, sự ủng hộ, hướng dẫn nhiệt tình trong suốt quá trình thực hiện luận án. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, tôi muốn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến gia đình, bạn bè đã động viên tinh thần và tạo nguồn cảm hứng cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận án. Trân trọng cảm ơn! iii MỤC LỤC Lời cam đoan .................................................................................................................... i Lời cảm ơn ...................................................................................................................... ii Mục lục ........................................................................................................................... iii Danh mục chữ viết tắt .................................................................................................... ix Danh mục bảng ............................................................................................................... x Danh mục hình .............................................................................................................. xii Tóm tắt ......................................................................................................................... xiii Abstract ........................................................................................................................ xiv CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................. 1 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................................... 1 1.1.1 Bối cảnh thực tiễn .................................................................................................. 1 1.1.2 Bối cảnh lý thuyết ................................................................................................... 7 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.................................................................................... 10 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 10 1.4 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ KHẢO SÁT .................................................... 10 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu........................................................................................... 10 1.4.2 Đối tượng khảo sát ............................................................................................... 11 1.5 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 11 1.5.1 Phạm vi nội dung ................................................................................................. 11 1.5.2 Phạm vi không gian .............................................................................................. 11 1.5.3 Phạm vi thời gian ................................................................................................. 11 1.6 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................... 11 1.6.1 Phương pháp định tính ......................................................................................... 12 1.6.2 Phương pháp định lượng ...................................................................................... 12 1.7. Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU ..................................................................................... 13 1.7.1 Về mặt lý luận ...................................................................................................... 13 1.7.2 Về mặt thực tiễn ................................................................................................... 13 1.8 KẾT CẤU LUẬN ÁN ............................................................................................. 14 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................... 17 2.1 THỰC TIỄN QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC .................................................. 17 2.1.1 Quản trị nguồn nhân lực ....................................................................................... 17 iv 2.1.1.1 Khái niệm quản trị nguồn nhân lực ................................................................... 17 2.1.1.2 Các đặc trưng của quản trị nguồn nhân lực ....................................................... 18 2.1.2 Thực tiễn quản trị nguồn nhân lực ....................................................................... 18 2.1.2.1 Khái niệm thực tiễn quản trị nguồn nhân lực .................................................... 18 2.1.2.2 Các thành phần của thực tiễn quản trị nguồn nhân lực ..................................... 19 2.2 THƯƠNG HIỆU NHÀ TUYỂN DỤNG ................................................................ 22 2.2.1 Khái niệm thương hiệu ......................................................................................... 22 2.2.2 Khái niệm thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................... 23 2.2.3 Tầm quan trọng của thương hiệu nhà tuyển dụng ................................................ 25 2.2.4 Tổng quan các nghiên cứu về thương hiệu nhà tuyển dụng ................................ 25 2.3 NGUỒN NHÂN LỰC, ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NHÂN LỰC ................................. 29 2.3.1 Khái niệm nguồn nhân lực ................................................................................... 29 2.3.1.1 Quan điểm nhân lực là số lượng lao động ........................................................ 29 2.3.1.2 Quan điểm nhân lực bao hàm số lượng và chất lượng lao động ....................... 30 2.3.1.3 Nguồn nhân lực là nguồn lực cạnh tranh của doanh nghiệp ............................. 30 2.3.2 Đặc điểm của nguồn nhân lực .............................................................................. 31 2.4 PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC .................................................................... 33 2.4.1 Khái niệm phát triển nguồn nhân lực ................................................................... 33 2.4.2 Phát triển nguồn nhân lực doanh nghiệp .............................................................. 38 2.4.3 Phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch ..................................... 40 2.4.3.1 Khái niệm du lịch .............................................................................................. 40 2.4.3.2 Nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực du lịch ...................................... 42 2.5 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP NGÀNH DU LỊCH........................................................................................ 43 2.5.1 Các nghiên cứu nước ngoài .................................................................................. 43 2.5.2 Các nghiên cứu trong nước .................................................................................. 48 2.5.3 Khái quát kết quả các công trình nghiên cứu đã công bố và vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ............................................................................................................... 52 2.5.3.1 Những vấn đề các tác giả đã làm rõ .................................................................. 52 2.5.3.2 Những vấn đề các tác giả trước chưa đề cập tới ............................................... 53 2.5.3.3 Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu .................................................... 54 2.6 GIẢ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................................................... 54 v 2.6.1 Các giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 54 2.6.1.1 Giả thuyết về mối quan hệ giữa tuyển dụng và lựa chọn nhân sự với phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch .......................................................... 54 2.6.1.2 Giả thuyết về mối quan hệ giữa tuyển dụng và lựa chọn nhân sự với thương hiệu nhà tuyển dụng .............................................................................................................. 55 2.6.1.3 Giả thuyết về mối quan hệ giữa đào tạo và phát triển nghề nghiệp với phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch .............................................................. 56 2.6.1.4 Giả thuyết về mối quan hệ giữa đào tạo và phát triển nghề nghiệp với thương hiệu nhà tuyển dụng ...................................................................................................... 58 2.6.1.5 Giả thuyết về mối quan hệ giữa môi trường làm việc và thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................................................................... 58 2.6.1.6 Giả thuyết về mối quan hệ giữa môi trường làm việc và phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch .................................................................................. 59 2.6.1.7 Giả thuyết về mối quan hệ giữa chính sách đãi ngộ và thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................................................................... 60 2.6.1.8 Giả thuyết về mối quan hệ giữa chính sách đãi ngộ và phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch ........................................................................................ 61 2.6.1.9 Giả thuyết về mối quan hệ giữa thương hiệu nhà tuyển dụng và phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch ......................................................................... 62 2.6.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................................. 63 CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................................. 65 3.1 LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................... 65 3.2 QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU ................................................................................. 66 3.3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH .................................................................................. 69 3.3.1 Phỏng vấn chuyên gia để xác định mô hình và giả thuyết nghiên cứu ................ 69 3.3.2 Phỏng vấn chuyên gia để xác định thang đo các nhân tố ..................................... 70 3.3.3 Thảo luận nhóm để xác định thang đo các nhân tố .............................................. 72 3.3.4 Thang đo sơ bộ các nhân tố .................................................................................. 73 3.3.4.1 Tuyển dụng và lựa chọn nhân sự ...................................................................... 73 3.3.4.2 Đào tạo và phát triển nghề nghiệp .................................................................... 74 3.3.4.3 Môi trường làm việc .......................................................................................... 74 3.3.4.4 Chính sách đãi ngộ ............................................................................................ 75 vi 3.3.4.5 Thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................ 76 3.3.4.6 Phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch .................................. 76 3.4 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG SƠ BỘ ................................................................. 77 3.4.1 Thiết kế bảng câu hỏi ........................................................................................... 77 3.4.2 Mẫu nghiên cứu định lượng sơ bộ ....................................................................... 78 3.4.3 Đối tượng khảo sát ............................................................................................... 78 3.4.4 Phương pháp phân tích dữ liệu ............................................................................ 79 3.4.5 Kết quả nghiên cứu định lượng sơ bộ .................................................................. 80 3.4.5.1 Kết quả thu thập và làm sạch dữ liệu ................................................................ 80 3.4.5.2 Đánh giá độ tin cậy của thang đo ...................................................................... 81 3.4.5.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) .................................................................. 84 3.5 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CHÍNH THỨC .................................................... 87 3.5.1 Mẫu nghiên cứu .................................................................................................... 87 3.5.1.1 Xác định cỡ mẫu ............................................................................................... 87 3.5.1.2 Phương pháp chọn mẫu ..................................................................................... 87 3.5.1.3 Phương pháp điều tra ........................................................................................ 87 3.5.1.4 Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 88 3.5.2 Phương pháp phân tích và các chỉ tiêu định lượng .............................................. 88 3.5.3 Phân tích cấu trúc đa nhóm .................................................................................. 90 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 92 4.1 THỐNG KÊ MÔ TẢ MẪU KHẢO SÁT ............................................................... 92 4.2 KIỂM ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY THANG ĐO CHÍNH THỨC BẰNG CÔNG CỤ CRONBACH’S ALPHA ............................................................................................... 95 4.3 PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁM PHÁ .................................................................. 97 4.4 PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHẲNG ĐỊNH (CFA) ................................................. 100 4.4.1 Kiểm định mô hình đo lường ............................................................................. 100 4.4.2 Kiểm định độ tin cậy, độ hội tụ và giá trị phân biệt ........................................... 102 4.5 PHÂN TÍCH MÔ HÌNH CẤU TRÚC TUYẾN TÍNH (SEM) ............................. 104 4.6 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC ĐA NHÓM ................................................................ 111 4.6.1 Kiểm định sự khác biệt theo đặc điểm doanh nghiệp ........................................ 111 4.6.1.1 Kiểm định sự khác biệt theo loại hình doanh nghiệp ...................................... 111 4.6.1.2 Kiểm định sự khác biệt theo qui mô của doanh nghiệp .................................. 113 vii 4.6.1.3 Kiểm định sự khác biệt theo số năm hoạt động của doanh nghiệp ................. 114 4.6.2 Kiểm định sự khác biệt theo các đặc điểm nhân khẩu học ................................ 116 4.6.2.1 Kiểm định sự khác biệt theo giới tính ............................................................. 116 4.6.2.2 Kiểm định sự khác biệt theo độ tuổi ............................................................... 117 4.6.2.3 Kiểm định sự khác biệt theo trình độ học vấn ................................................ 118 4.7 THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 119 4.7.1 Sự ảnh hưởng tích cực của tuyển dụng và lựa chọn nhân sự đối với việc phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh 119 4.7.2 Sự ảnh hưởng tích cực của tuyển dụng và lựa chọn nhân sự đối với thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................................................ 120 4.7.3 Sự ảnh hưởng tích cực của đào tạo và phát triển nghề nghiệp đối với việc phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh 120 4.7.4 Sự ảnh hưởng tích cực của đào tạo và phát triển nghề nghiệp đối với thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................................................ 121 4.7.5 Sự ảnh hưởng tích cực của môi trường làm việc đối với thương hiệu nhà tuyển dụng ............................................................................................................................. 121 4.7.6 Sự ảnh hưởng tích cực của môi trường làm việc đối với việc phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.................... 122 4.7.7 Sự ảnh hưởng tích cực của chính sách đãi ngộ đối với thương hiệu nhà tuyển dụng ..................................................................................................................................... 122 4.7.8 Sự ảnh hưởng tích cực của chính sách đãi ngộ đối với việc phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.................... 123 4.7.9 Sự ảnh hưởng tích cực của thương hiệu nhà tuyển dụng đối với việc phát triển nguồn nhân lực của các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh 123 4.7.10 Sự khác biệt về mối tác động của các biến trong mô hình giữa các doanh nghiệp có số năm hoạt động khác nhau .................................................................................. 124 4.7.11 Sự khác biệt về mối tác động của các biến trong mô hình giữa các đáp viên có giới tính khác nhau ...................................................................................................... 125 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ .............................................. 127 5.1 KẾT LUẬN NGHIÊN CỨU ................................................................................. 127 5.1.1 Kết quả thực hiện các mục tiêu nghiên cứu của luận án .................................... 127 5.1.2 Kết quả nghiên cứu ............................................................................................ 128 viii 5.1.2.2 Mô hình đo lường ..............