Luận án Nghiên cứu hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên thể chất và tâm lý sinh viên Trường đại học Văn Lang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO TP. HỒ CHÍ MINH - - - - -    - - - - - TRẦN PHƢƠNG TÙNG NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA THỰC HÀNH HATHA YOGA LÊN THỂ CHẤT VÀ TÂM LÝ SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN LANG LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC TP. HỒ CHÍ MINH, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO TP. HỒ CHÍ MINH - - - - -    - - - - - TRẦN PHƢƠNG TÙNG NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA THỰC HÀNH HATHA YOGA LÊN THỂ CHẤT VÀ TÂM LÝ SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngành : Giáo dục học Mã số: 9140101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: HD1. PGS.TS Hoàng Thị Ái Khuê HD2. PGS.TS Đàm Tuấn Khôi TP. HỒ CHÍ MINH, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nghiên cứu có trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nghiên cứu sinh Trần Phƣơng Tùng MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC NHỮNG ĐƠN VỊ TÍNH DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ DANH MỤC PHỤ LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................. 1 Lý do chọn đề tài: .......................................................... Error! Bookmark not defined. Mục đích nghiên cứu: ...................................................................................................... 2 Mục tiêu nghiên cứu: ....................................................................................................... 3 Giả thuyết nghiên cứu: .................................................................................................... 3 Chƣơng 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................... 4 1.1. Cơ sở lý thuyết và khoa học của Hatha Yoga đối với sức khỏe ............................... 4 1.1.1. Khái quát Yoga ............................................................................................. 4 1.1.2. Nguồn gốc và sự phát triển của Yoga ........................................................... 5 1.1.3. Khái quát Hatha Yoga ................................................................................... 9 1.1.4. Một số hệ thống bài tập Hatha Yoga phổ biến ........................................... 11 1.1.5. Hiệu quả của thực hành Hatha Yoga đối với sức khỏe ............................... 20 1.2. Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi sinh viên ................................................................. 31 1.2.1. Đặc điểm sinh lý của lứa tuổi sinh viên ...................................................... 32 1.2.2. Đặc điểm tâm lý của lứa tuổi sinh viên ...................................................... 35 1.3. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến sức khỏe, giáo dục thể chất ..................... 39 1.3.1. Sức khỏe ...................................................................................................... 39 1.3.2. Giáo dục thể chất ........................................................................................ 41 1.4. Một số công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài............................................ 41 Chƣơng 2 ĐỐI TƢ NG, PHƢƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU .......................... 49 2.1. Đối tƣ ng nghiên cứu ............................................................................................. 49 2.1.1. Đối tƣ ng nghiên cứu ................................................................................. 49 2.1.2. Khách thể nghiên cứu ................................................................................. 49 2.1.3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 51 2.2. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................................ 52 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................ 53 2.3.1. Phƣơng pháp phân tích và tổng h p tài liệu ............................................... 53 2.3.2. Phƣơng pháp chọn mẫu .............................................................................. 53 2.3.3. Phƣơng pháp phỏng vấn ............................................................................. 54 2.3.4. Phƣơng pháp kiểm tra y sinh học ............................................................... 54 2.3.5. Phƣơng pháp kiểm tra sƣ phạm .................................................................. 62 2.3.6. Phƣơng pháp trắc nghiệm tâm lý ................................................................ 68 2.3.7. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ........................................................... 69 2.3.8. Phƣơng pháp toán thống kê ........................................................................ 70 Chƣơng 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................................................. 71 3.1. Đánh giá thực trạng thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ........ 71 3.1.1. Xác định các ch số, test và thang đo đánh giá thực trạng thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang .................................................................... 71 3.1.2. Đánh giá thực trạng thể chất sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ............ 77 3.1.3. Đánh giá thực trạng tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang qua thang đánh giá trầm cảm thanh thiếu niên RADS 10 – 20 ............................................. 86 3.1.4. Bàn luận về thực trạng thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ...................................................................................................................... 90 3.2. Lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang 95 3.2.1. Xác định hệ thống Yoga làm nền tảng lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang .................................................... 96 3.2.2. Lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ...................................................................................................................... 98 3.2.3. Chƣơng trình thực nghiệm hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang .................................................................................. 101 3.2.4. Tiến trình thực nghiệm hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ............................................................................................... 105 3.2.5. Bàn luận về lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ............................................................................................... 107 3.3. Đánh giá hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang .................................................................................. 109 3.3.1. Đánh giá hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên thể chất sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang ............................................................................................... 109 3.3.2. Đánh giá hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang qua thang đánh giá trầm cảm thanh thiếu niên RADS 10 – 20 .. ............................................................................................................................ 126 3.3.3. Bàn luận về hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang .......................................................................... 132 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 148 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 148 KIẾN NGHỊ ........................................................................................................ 149 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BS Bác sĩ ĐC Đối chứng ĐH Đại học GDTC Giáo dục thể chất GS Giáo sƣ HD Hƣớng dẫn Nxb Nhà xuất bản PGS Phó Giáo sƣ SV Sinh viên TDTT Thể dục thể thao ThS Thạc sĩ TN Thực nghiệm Tp Thành phố Tr Trang TS Tiến sĩ DANH MỤC NHỮNG ĐƠN VỊ TÍNH Centimet: cm Độ (góc): ° Giây: s Kilogam: kg Lít: l Mét: m Mililit: ml Milimet thủy ngân: mmHg DANH MỤC CÁC BẢNG BẢNG NỘI DUNG TRANG 1.1. Các mốc thời gian phát triển của Yoga 6 1.2. Hệ thống các tƣ thế trong Hatha Yoga Pradipika 11 1.3. Hệ thống shatkarmas và pranayama trong Hatha Yoga Pradipika 12 1.4. Hệ thống bài tập Hatha Yoga cơ bản của Sivananda Yoga 13 1.5. Hệ thống bài tập Hatha Yoga sơ cấp của Ashtanga Yoga 15 1.6. Hệ thống bài tập Hatha Yoga của Bikram Yoga Sau 15 1.7. Hệ thống bài tập Hatha Yoga cơ bản của Yin Yoga Sau 16 1.8. Hệ thống bài tập Hatha Yoga cơ bản của Iyengar Yoga Sau 17 1.9. Các tƣ thế asana cơ bản trong Hatha Yoga 20 2.1. Một số đặc điểm khách thể nghiên cứu tham gia đánh giá thực trạng thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang 49 2.2. Một số đặc điểm khách thể nghiên cứu tham gia thực nghiệm để đánh giá hiệu quả của thực hành Hatha Yoga lên thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang 50 2.3. Các giai đoạn nghiên cứu của luận án 52 2.4. Đánh giá ch số khối cơ thể BMI) 56 2.5. Đánh giá ch số HW 61 2.6. Bảng điểm đánh giá khả năng thăng bằng thông qua test thăng bằng tĩnh Stork balance stand test) của ngƣời châu Âu khỏe mạnh 68 3.1. Đối tƣ ng phỏng vấn Phiếu phỏng vấn số 1 76 3.2. Kết quả phỏng vấn mức độ ƣu tiên sử dụng một số ch số, test và thang đo đánh giá thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Sau 77 3.3. Kết quả kiểm định theo phƣơng pháp Wilcoxon qua hai lần Sau 77 phỏng vấn 3.4. Đặc điểm thể chất của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang qua một số ch số hình thái 78 3.5. So sánh kết quả kiểm tra một số ch số hình thái của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang với thanh niên Việt Nam c ng lứa tuổi, giới tính 79 3.6. Đặc điểm thể chất sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang qua một số ch số chức năng 80 3.7 So sánh kết quả kiểm tra một số ch số chức năng của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang với thanh niên Việt Nam c ng lứa tuổi, giới tính 81 3.8. Đặc điểm thể chất sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang qua một số test thể lực 83 3.9. So sánh kết quả kiểm tra thể lực của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang với thanh niên Việt Nam c ng lứa tuổi, giới tính 85 3.10. Kết quả kiểm định thang đo RADS 10 - 20 (n = 423) 87 3.11. Tỷ lệ sinh viên có biểu hiện trầm cảm 88 3.12. Tỷ lệ sinh viên có biểu hiện trầm cảm theo giới tính, nhóm ngành và hộ khẩu thƣờng trú 89 3.13. Kết quả kiểm định Chi-Square Tests 89 3.14. Tiêu chuẩn đánh giá thể lực sinh viên 18 và 19 tuổi 93 3.15. Đánh giá thể lực của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang theo tiêu chuẩn đánh giá, xếp loại thể lực sinh viên theo Quyết định 53/2008/QĐ-BGDĐT 93 3.16. Đối tƣ ng phỏng vấn Phiếu phỏng vấn số 2 96 3.17. Kết quả phỏng vấn mức độ ƣu tiên sử dụng hệ thống Yoga làm nền tảng lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang 97 3.18. Kết quả kiểm định theo phƣơng pháp Wilcoxon qua hai lần phỏng vấn 97 3.19. Tổng h p hệ thống bài tập Hatha Yoga trong hệ thống Sivananda Yoga Sau 97 3.20. Đối tƣ ng phỏng vấn Phiếu phỏng vấn số 3 99 3.21. Kết quả phỏng vấn mức độ ƣu tiên sử dụng hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Sau 99 3.22. Kết quả kiểm định theo phƣơng pháp Wilcoxon qua hai lần phỏng vấn Sau 99 3.23. Kết quả lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang 100 3.24. Tiến trình thực nghiệm giai đoạn 1 Sau 106 3.25. Tiến trình thực nghiệm giai đoạn 2 Sau 106 3.26. So sánh kết quả kiểm tra một số ch số hình thái của nam sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm Sau 109 3.27. So sánh kết quả kiểm tra một số ch số hình thái của n sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm Sau 109 3.28. So sánh kết quả kiểm tra một số ch số chức năng của nam sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm Sau 113 3.29. So sánh kết quả kiểm tra một số ch số chức năng của n sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm Sau 113 3.30. So sánh kết quả kiểm tra thể lực của nam sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm Sau 118 3.31. So sánh kết quả kiểm tra thể lực của n sinh viên Trƣờng Đại Sau 118 học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 3.32. Kết quả kiểm định thang đo RADS 10 – 20 (n=80) 127 3.33. So sánh tỷ lệ sinh viên có biểu hiện trầm cảm gi a nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng tại thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 128 3.34. Kết quả kiểm định Chi-Square Tests 128 3.35. Sự thay đổi điểm đánh giá biểu hiện trầm cảm của sinh viên nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng tại thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 130 3.36. So sánh thể chất của nam sinh viên nhóm thực nghiệm sau thực nghiệm với thể chất của thanh niên Việt Nam c ng lứa tuổi, giới tính qua kết quả kiểm tra một số ch số hình thái, chức năng và test thể lực 132 3.37. So sánh thể chất của n sinh viên nhóm thực nghiệm sau thực nghiệm với thể chất của thanh niên Việt Nam c ng lứa tuổi, giới tính qua kết quả kiểm tra một số ch số hình thái, chức năng và test thể lực 133 3.38. So sánh kết quả xếp loại thể lực sinh viên nhóm thực nghiệm tại thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm theo tiêu chuẩn đánh giá, xếp loại thể lực sinh viên theo Quyết định 53/2008/QĐ- BGDĐT Sau 135 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ BIỂU ĐỒ NỘI DUNG TRANG 3.1. So sánh nhịp tăng trƣởng kết quả kiểm tra một số ch số hình thái của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC trƣớc và sau thực nghiệm 110 3.2. So sánh chiều cao đứng cm) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 111 3.3. So sánh cân nặng kg) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 111 3.4. So sánh ch số BMI kg/m2) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 112 3.5. So sánh tỷ lệ m F ) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 113 3.6. So sánh nhịp tăng trƣởng kết quả kiểm tra một số ch số chức năng của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC trƣớc và sau thực nghiệm 114 3.7. So sánh ch số tần số mạch yên tĩnh lần/phút) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 115 3.8. So sánh ch số tần số hô hấp yên tĩnh của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 115 3.9. So sánh các ch số huyết áp của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 116 3.10. So sánh ch số công năng tim của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 116 3.11. So sánh ch số dung tích sống lít) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 117 3.12. So sánh ch số hệ số phổi Demeny lít/kg) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 118 3.13. So sánh nhịp tăng trƣởng kết quả kiểm tra một số test thể lực của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC trƣớc và sau thực nghiệm 119 3.14. So sánh lực bóp tay thuận kg) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 120 3.15. So sánh nằm ngửa gập bụng lần/30s) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 121 3.16. So sánh bật xa tại ch cm) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 121 3.17. So sánh chạy con thoi 4x10m s) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 122 3.18. So sánh chạy t y sức 5 phút m) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 123 3.19. So sánh d o gập thân cm) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và 123 sau thực nghiệm 3.20. So sánh độ d o khớp gối trái độ) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 124 3.21. So sánh độ d o khớp gối phải độ) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 125 3.22. So sánh thăng bằng tĩnh s) của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang gi a nhóm TN và ĐC tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 125 3.23. Đánh giá kết quả kiểm tra thể lực của nam sinh viên nhóm thực nghiệm ở mức Chƣa đạt tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 136 3.24. Đánh giá kết quả kiểm tra thể lực của n sinh viên nhóm thực nghiệm ở mức Chƣa đạt tại các thời điểm trƣớc và sau thực nghiệm 137 DANH MỤC CÁC HÌNH HÌNH NỘI DUNG TRANG 1.1. Tƣ thế Đứng trên đầu 21 1.2. Tƣ thế Đứng trên vai 21 1.3. Tƣ thế Cái cày 22 1.4. Tƣ thế Con cá 22 1.5. Tƣ thế Ngồi gập ngƣời phía trƣớc 23 1.6. Tƣ thế Rắn hổ mang 23 1.7. Tƣ thế Con châu chấu 24 1.8. Tƣ thế Cây cung 24 1.9. Tƣ thế Vặn cột sống 25 1.10. Tƣ thế Con quạ 25 1.11. Tƣ thế Đứng gập ngƣời phía trƣớc 26 1.12. Tƣ thế Tam giác 26 2.1. Đo chiều cao, cân nặng 55 2.2. Đo tỷ lệ phần trăm m 56 2.3. Đo tần số mạch yên tĩnh 58 2.4. Đo tần số hô hấp 58 2.5. Đo huyết áp 59 2.6. Kiểm tra công năng tim 61 2.7. Đo dung tích sống 62 2.8. Kiểm tra lực bóp tay thuận 62 2.9. Kiểm tra nằm ngửa gập bụng 63 2.10. Kiểm tra bật xa tại ch 64 2.11. Kiểm tra chạy con thoi 4 x 10m 64 2.12. Kiểm tra chạy 5 phút t y sức 65 2.13. Kiểm tra d o gập thân 66 2.14. Kiểm tra độ d o khớp gối 66 2.15. Kiểm tra thăng bằng tĩnh 67 2.16. Trắc nghiệm tâm lý bằng thang RADS 10 - 20 68 DANH MỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC NỘI DUNG Phụ lục 1 Phiếu phỏng vấn về việc sử dụng các ch số/test/thang đo đánh giá thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang khi thực hành Hatha Yoga Phụ lục 2 Phiếu phỏng vấn về việc xác định hệ thống Yoga làm nền tảng lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Phụ lục 3 Phiếu phỏng vấn về việc lựa chọn hệ thống bài tập Hatha Yoga cho sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Phụ lục 4 Thang đánh giá trầm cảm thanh thiếu niên Phụ lục 5 Hệ thống hoá các ch số, test và thang đo đánh giá thể chất và tâm lý sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Phụ lục 6 Giáo án giảng dạy mẫu Phụ lục 7 Kết quả kiểm tra thực trạng thể chất và tâm lý của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang Phụ lục 8 Kết quả kiểm tra thể chất và tâm lý của sinh viên Trƣờng Đại học Văn Lang sau thực nghiệm một năm học Phụ lục 9 Hình ảnh các bài tập và các tƣ thế asana K02, A01, A02, A06, A07, A10, A17 và A18 Phụ lục 10 Tờ trình về việc tổ chức nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận án tiến sĩ của