Luận án Nghiên cứu xây dựng chương trình chuyên sâu môn bóng chuyền cho sinh viên ngành giáo dục thể chất trường đại học Cần Thơ

- - - - -    - - - - NGUYỄN THANH LIÊM NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH CHUYÊN SÂU MÔN BÓNG CHUYỀN CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC THỂ CHẤT TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC TP. Hồ Chí Minh – 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - - - - -    - - - - NGUYỄN THANH LIÊM NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH CHUYÊN SÂU MÔN BÓNG CHUYỀN CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC THỂ CHẤT TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ Ngành: Giáo dục học Mã số: 9140101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS. TS Nguyễn Tiên Tiến 2. TS. Vũ Thái Hồng TP. Hồ Chí Minh – 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Nguyễn Thanh Liêm MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................................. 1 Chƣơng 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................... 4 1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về công tác đào tạo cán bộ TDTT trong giai đoạn hiện nay. .................................................................................................................. 4 1.1.1. Quan điểm, chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về công tác TDTT trong giai đoạn mới. ....................................................................................................... 4 1.1.2. Công tác quản lý nhà nƣớc về đào tạo, bồi dƣỡng nguồn nhân lực cho Thể dục thể thao trong giai đoạn hiện nay. .......................................................... 5 1.2. Khái quát chƣơng trình, các tiêu chí đánh giá chƣơng trình, phát triển thể chất và GDTC .............................................................................................................................. 8 1.2.1. Chƣơng trình và chƣơng trình giáo dục đại học ......................................... 8 1.2.2. Khái niệm tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá chƣơng trình môn học ............. 9 1.2.3. Các khái niệm có liên quan đến phát triển thể chất và GDTC ................. 10 1.3. Quy trình, tổ chức, nguyên tắc xây dựng chƣơng trình và quy trình đánh giá chất lƣợng chƣơng trình ........................................................................................................ 12 1.3.1. Quy trình và tổ chức xây dựng chƣơng trình đào tạo ............................... 12 1.3.2. Những nguyên tắc xây dựng chƣơng trình và quy trình đánh giá chất lƣợng chƣơng trình môn học .............................................................................. 15 1.4. Kinh nghiệm quốc tế trong phát triển chƣơng trình đào tạo giáo viên................... 18 1.4.1. Singapore .................................................................................................. 19 1.4.2. Phần Lan ................................................................................................... 20 1.4.3. California – Mỹ ........................................................................................ 21 1.4.4. Australia ................................................................................................... 23 1.4.5. Đức ........................................................................................................... 24 1.4.6.Anh .......................................................................................................... 24 1.4.7. Nhật Bản ................................................................................................... 25 1.5. Giới thiệu về Trƣờng Đại học Cần Thơ và quá trình đào tạo ngành GDTC .......... 26 1.5.1. Giới thiệu chung về Trƣờng Đại học Cần Thơ ........................................ 26 1.5.2. Quá trình đào tạo ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ ...................... 28 1.6. Xu thế, đặc điểm môn Bóng chuyền hiện đại ......................................................... 29 1.6.1. Đặc trƣng của thi đấu bóng chuyền .......................................................... 29 1.6.2. Xu thế hiện đại trong các môn bóng......................................................... 30 1.6.3. Đặc điểm kỹ - chiến thuật tấn công và phòng thủ nói chung của Bóng chuyền hiện đại ................................................................................................... 31 1.6.4. Đặc điểm huấn luyện thể lực và các phƣơng pháp đánh giá trình độ thể lực cho VĐV bóng chuyền ................................................................................. 34 1.6.5. Đặc điểm chuyên môn hóa vị trí trong bóng chuyền hiện đại ................. 41 1.7. Điểm lƣợc một số công trình nghiên cứu có liên quan. ......................................... 42 Chƣơng 2 ĐỐI TƢỢNG, PHƢƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU .......................... 44 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................................. 44 2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................... 44 2.1.2. Khách thể nghiên cứu ............................................................................... 44 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................ 44 2.2.1. Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp tài liệu ............................................. 44 2.2.2. Phƣơng pháp phỏng vấn ........................................................................... 45 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích SWOT ................................................................. 45 2.2.4. Phƣơng pháp đánh giá chất lƣợng giờ lên lớp.......................................... 46 2.2.5. Phƣơng pháp quan sát sƣ phạm ................................................................ 48 2.2.6. Phƣơng pháp kiểm tra sƣ phạm ................................................................ 48 2.2.7. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ......................................................... 58 2.2.8. Phƣơng pháp toán học thống kê ............................................................... 59 2.3. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................................ 61 2.3.1. Kế hoạch nghiên cứu ................................................................................ 61 2.3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 62 Chƣơng 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................................................. 64 3.1. Đánh giá thực trạng việc thực hiện chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền cho sinh viên chuyên ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ giai đoạn 2010-2014 ............................................................................................................. 64 3.1.1. Thực trạng về chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ ............................................ 64 3.1.2. Thực trạng các chƣơng trình giảng dạy chuyên sâu bóng chuyền của một số Trƣờng Đại học trên toàn quốc ...................................................................... 65 3.1.3. Thực trạng về đội ngũ giảng viên Bộ môn giáo dục thể chất trƣờng Đại học Cần Thơ ....................................................................................................... 69 3.1.4. Thực trạng về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy cho môn Bóng chuyền ....................................................................................................... 71 3.1.5. Thực trạng kinh phí dành cho hoạt động môn bóng chuyền .................... 72 3.1.6. Thực trạng về mức độ phối hợp giữa các phòng ban có liên quan .......... 73 3.1.7. Thực trạng về kết quả học tập của sinh viên ............................................ 74 3.1.8. Thực trạng về kết quả phỏng vấn của sinh viên sau khi học môn chuyên sâu bóng chuyền hiện hành ................................................................................ 75 3.1.9. Thực trạng về công tác quản lý và đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng Đại học Cần Thơ................................................................................................. 76 3.1.10. Bàn luận về đánh giá thực trạng ............................................................. 77 3.2. Xây dựng đổi mới và ứng dụng thực nghiệm chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ ............................................ 81 3.2.1. Các cơ sở khoa học và thực tiển để xây dựng chƣơng trình giảng dạy môn học chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ ............. 81 3.2.2. Phân tich SWOT về xây dựng chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ ....................... 85 3.2.3. Lựa chọn nội dung giảng dạy và đánh giá theo từng học phần cho chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ................................................................................................. 88 3.2.4. Xây dựng chƣơng trình giảng dạy đổi mới môn chuyên sâu bóng chuyền ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ ............................................ 96 3.2.5. Những điểm mới trong chƣơng trình môn học chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC trƣờng Đại học Cần Thơ đã xây dựng đổi mới so với chƣơng trình cũ .............................................................................................................. 106 3.2.6. Bàn luận xây dựng đổi mới chƣơng trình giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ .............................................. 108 3.3. Đánh giá hiệu quả việc thực nghiệm chƣơng trình giảng dạy đổi mới môn chuyên sâu bóng chuyền cho sinh viên ngành GDTC tại Trƣờng Đại học Cần Thơ .............. 111 3.3.1.Trƣớc thực nghiệm .................................................................................. 111 3.3.2. Sau thực nghiệm ..................................................................................... 115 3.3.3. Đánh giá của giảng viên và sinh viên về thái độ học tập và rèn luyện khi ứng dụng học phần chuyên sâu bóng chuyền vào giảng dạy ........................... 142 3.3.4. Bàn luận về hiệu quả của chƣơng trình thông qua thực nghiệm ............ 144 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 148 A.Kết luận: ....................................................................................................... 148 B. Kiến nghị: .................................................................................................... 150 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. Các chữ viết tắt BGH Ban Giám hiệu CP Chính phủ CTĐT Chƣơng trình đào tạo ĐBCL Đảm bảo chất lƣợng ĐB.SCL Đồng bằng Sông Cửu Long ĐHCT Đại học Cần Thơ ĐVHT Đơn vị học trình GDTC Giáo dục thể chất GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giảng viên ha Hecta HK Học kỳ HP Học phần HSSV Học sinh, sinh viên LVĐ Lƣợng vận động NĐ Nghị định NQ Nghị quyết PGS.TS Phó giáo sƣ, tiến sĩ QĐ Quyết định RLTT Rèn luyện thân thể SPSS Statistical Package for the Social Sciences SV Sinh viên SV ĐHCT Sinh viên ĐHCT TB Trung bình tc Tín chỉ TC Thể chất TDTT Thể dục thể thao Ths Thạc sĩ Ts Tiến sĩ TT Thông tƣ TTg Thủ tƣớng TW Trung ƣơng VN Việt Nam XPC Xuất phát cao 2. Đơn vị đo lƣờng cm Centimét g Gam kg Kilôgam m Mét s Giây p Phút DANH MỤC CÁC BẢNG TT TÊN BẢNG Trang Bảng 3.1 Chƣơng trình giảng dạy chuyên sâu Bóng chuyền chuyên ngành Giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ từ năm 2006-2009 64 Bảng 3.2 Chƣơng trình giảng dạy chuyên sâu bóng chuyền ngành Giáo dục thể chất trƣờng Đại học Cần Thơ từ năm 2010-2014 65 Bảng 3.3 Thực trạng các chƣơng trình chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC của một số Trƣờng Đại học trên toàn quốc 66 Bảng 3.4 Bảng thực trạng đội ngũ giảng viên Bộ môn GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ 69 Bảng 3.5 Bảng thực trạng đội ngũ giảng viên giảng dạy môn chuyên sâu bóng chuyên Bộ môn GDTC trƣờng Đại học Cần Thơ 70 Bảng 3.6 Thực trạng cơ sở vật chất, sân bãi cho hoạt động TDTT Trƣờng Đại học Cần Thơ 71 Bảng 3.7 Thực trạng kinh phí dành cho hoạt động bóng chuyền giai đoạn 2010–2014. 72 Bảng 3.8 Kết quả phỏng vấn về mức độ phối hợp giữa Bộ môn GDTC và các phòng ban (n=18) 73 Bảng 3.9 Thống kề kết quả học tập của sinh viên chuyên sâu bóng chuyền khóa 38 và 39 ngành Giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ (n=72) 74 Bảng 3.10 Kết quả phỏng vấn sinh viên chuyên sâu bóng chuyền khóa 39 ngành Giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ (n=38). Sau 75 Bảng 3.11 Kết quả phỏng vấn lựa chọn nội dung giảng dạy và test đánh trong các học phần chuyên sâu bóng chuyền cho sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ (n=27). Sau 89 Bảng 3.12 Độ tin cậy giữa hai lần lập test đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực xuyên suốt cho 05 học phần chuyên sâu bóng chuyền Trƣờng Đại học Cần Thơ. Sau 93 TT TÊN BẢNG Trang Bảng 3.13 Kết quả phỏng vấn xác định các nội dung kiểm tra giữa kỳ cho sinh viên chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ (n=05) Sau 94 Bảng 3.14 Tổng hợp các nội dung đánh giá kết quả học tập theo từng học phần. 96 Bảng 3.15 Phân phối thời gian chung chƣơng trình chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ. 99 Bảng 3.16 Bảng phân phối thời gian cụ thể cho từng học phần chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ. Sau 99 Bảng 3.17 Bảng kế hoạch thực nghiệm cho mỗi học phần 105 Bảng 3.18 Những điểm mới trong chƣơng trình môn học chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC trƣờng Đại học Cần Thơ đã xây dựng đổi mới so với chƣơng trình cũ Sau 107 Bảng 3.19 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động ban đầu của giờ lên lớp học phần chuyên sâu bóng chuyền (n=31) 111 Bảng 3.20 Kết quả kiểm tra ban đầu trình độ kỹ thuật và thể lực sinh viên chuyên sâu bóng chuyền ngành giáo dục thể chất Trƣờng Đại học Cần Thơ (n=31) Sau 111 Bảng 3.21 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động của giờ lên lớp học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 1 (n=31). 115 Bảng 3.22 Kết quả thống kê kết quả học tập của sinh viên qua học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 1 (n=31). 116 Bảng 3.23 Kết quả kiểm tra đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ sau khi hoàn thành học phần chuyên sâu bóng chuyền 1 (n=31). Sau 116 Bảng 3.24 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động của giờ lên lớp học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 2 (n=31). 119 Bảng 3.25 Kết quả thống kê kết quả học tập của sinh viên học phần chuyên 120 TT TÊN BẢNG Trang sâu môn bóng chuyền 2 (n=31). Bảng 3.26 Kết quả kiểm tra đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ sau khi hoàn thành học phần chuyên sâu bóng chuyền 2 (n=31). Sau 120 Bảng 3.27 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động của giờ lên lớp học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 3 (n=31). 123 Bảng 3.28 Kết quả thống kê kết quả học tập của sinh viên học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 3 (n=31). 124 Bảng 3.29 Kết quả kiểm tra đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ sau khi hoàn thành học phần chuyên sâu Bóng chuyền 3 (n=31). Sau 124 Bảng 3.30 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động của giờ lên lớp học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 4 (n=31). 128 Bảng 3.31 Kết quả thống kê kết quả học tập của sinh viên học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 4 (n=31). 129 Bảng 3.32 Kết quả kiểm tra đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ sau khi hoàn thành học phần chuyên sâu bóng chuyền 4 (n=31). Sau 129 Bảng 3.33 Kết quả thống kê mật độ chung và mật độ vận động của giờ lên lớp học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 5 (n=31). 133 Bảng 3.34 Kết quả thống kê kết quả học tập của sinh viên học phần chuyên sâu môn bóng chuyền 5 (n=31). 134 Bảng 3.35 Kết quả kiểm tra đánh giá trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên ngành GDTC Trƣờng Đại học Cần Thơ sau khi hoàn thành học phần chuyên sâu bóng chuyền 5 (n=31). Sau 134 Bảng 3.36 Bảng so sánh tự đối chiếu trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên chuyên sâu bóng chuyền ngành GDTC trƣờng Đại học Cần Thơ qua 05 học phần (n=31). Sau 140 TT TÊN BẢNG Trang Bảng 3.37 Bảng nhịp tăng trƣởng trình độ kỹ thuật và thể lực của sinh viên chuyên sâu bóng chuyền Trƣờng Đại học Cần Thơ qua 05 học phần (n=31). Sau 141 Bảng 3.38 Đánh giá của giảng viên về thái độ tích cực của sinh viên trong quá trình học môn chuyên sâu bóng chuyền (n=5) 142 Bảng 3.39 Kết quả đánh giá của sinh viên về thái độ tích cực và tự học (n=31) 143 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ TT Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 3.1 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 1. 117 Biểu đồ 3.2 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 1. 118 Biểu đồ 3.3 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 1. 118 Biểu đồ 3.4 Diễn biến kết nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 1. 119 Biểu đồ 3.5 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 2. 121 Biểu đồ 3.6 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 2. 122 Biểu đồ 3.7 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 2. 122 Biểu đồ 3.8 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 2. 123 Biểu đồ 3.9 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 3. 125 Biểu đồ 3.10 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 3. 126 Biểu đồ 3.11 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 3. 127 Biểu đồ 3.12 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 3. 127 Biểu đồ 3.13 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nam sinh viên chuyên sâu bóng chuyền học phần 4. 130 Biểu đồ 3.14 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nữ sinh 131 TT Tên biểu đồ Trang viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 4. Biểu đồ 3.15 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 4. 132 Biểu đồ 3.16 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 4. 132 Biểu đồ 3.17 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nam sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 5. 135 Biểu đồ 3.18 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá kỹ thuật của nữ sinh viên chuyên sâu Bóng chuyền học phần 5. 136 Biểu đồ 3.19 Diễn biến nhịp tăng trƣởng các test đánh giá thể lực của nam sinh