Luận án Phân tích định lượng về tác động của chính sách tiền tệ tới một số nhân tố vĩ mô của Việt Nam trong thời kỳ đổi mới

1. Đặc điểm chung của nền kinh tế Vào giữa những năm 1980 của thế kỷ 20, nền kinh tế Việt nam rơi vào cuộc khủng hoảng trầm trọng với lạm phát tăng nhanhtới 3 con số, hàng năm tăng tr-ởng kinh tế chỉ xung quanh 2 phần trăm. Để phản ứng cuộc khủng hoảng này, Chính phủ Việt nam đZ đ-a ra chính sách đổi mới kinh tế vào năm 1986 mà trong đó cơ chế thị tr-ờng đZ đ-ợc thừa nhận. Sau hơn 20 năm theo đuổi chính sách kinh tế thị tr-ờng có sự điều tiết của Nhà n-ớc, nền kinh tế Việt nam đZ đạt đ-ợc những thành tựu to lớn. Từ mộtnền kinh tế với tỷ lệ lạm phát có tốc độ phi mZ, ngày nay kinh tế Việt nam cótốc độ tăng tr-ởng cao, ổn định trên 7%, tỷ lệ lạm phát thấp và luôn giữ mức d-ới 10%. Kết quả cho thấy sự điều tiết của Chính phủ đối vớinền kinh tế, đặc biệt là nền kinh tế đang chuyển đổi có một vai trò cực kỳ quan trọng. Một chính sách đúng sẽ thúc đẩy quá trình phát triển, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kinh tế. Một chính sách không đúng sẽ có hậu quả nghiêm trọng là kìm hZm sự phát triển của nền kinh tế, làm chậm qúa trình chuyển đổi. Với những thành tựu nh- hiện nay, tr-ớc hết đó là thành quả của công cuộc đổi mới nền kinh tế. Đồng thời đó cũng là kết quả của việc điềutiết đúng đắn các chính sách vĩ mô của Chính phủ, trong đó có chính sách vềtiền tệ. Theo luật NHNN (tháng 4/1998), NHNN hoạt động vì mục tiêu “ổn định giá trị của đồng tiền, góp phần đảm bảo an toàn cho hoạt động ngân hàng và hệ thống các tổ chức tín dụng, thúc đẩy phát triển kinh tế – xZ hội theo định h-ớng xZ hội chủ nghĩa” (Điều 1, khoản 3). Với nhiệm vụ đ-ợc giao, từ nửa cuối thập niên 90, NHNN đZ xây dựng một cách có hệ thống một khuôn khổ chính sách tiền tệ gián tiếp và bắt đầu áp dụng cáccông cụ chính sách tiền tệ gián tiếp, phối hợp đồng bộ giữa các công cụ chính sách tiền tệ, góp phần duy trì ổn định lZi suất, ổn định tiền tệ. Vì vậy việc nghiên cứu vai trò và ảnh h-ởng của chính sách tiền tệ đối với sự ổn định, tăng tr-ởng của nền kinh tế Việt nam là một vấn đề hết sức cần thiết. 2. Đối t-ợng và mục đích nghiên cứu của đề tài Việc nghiên cứu ảnh h-ởng của chính sách tiền tệ tới các nhân tố vĩ mô của nền kinh tế Việt nam trong giai đoạn chuyển đổiđZ đ-ợc nhiều nhà kinh tế trong n-ớc cũng nh- của n-ớc ngoài đề cập tới. Tuy nhiên việc phân tích ảnh h-ởng của chính sách tiền tệ về mặt định l-ợng tới từng nhân tố vĩ mô, mối quan hệ nhân quả giữa l-ợng tiền cung ứng với các nhân tố này là ch-a có nhiều. Bởi vậy đề tài “Phân tích định l-ợng về tác động của chính sách tiền tệ tới một số nhân tố vĩ mô của Việt Nam trong thờikỳ đổi mới”đ-ợc luận án lựa chọn nghiên cứu nhằm phân tích tác động trực tiếpvề mặt định l-ợng của chính sách tiền tệ thông qua sự thay đổi l-ợng tiền cung ứng tới sự thay đổi của một số biến vĩ mô nh- thu nhập, giá cả và cán cân thanh toán của Việt nam trong giai đoạn vừa qua. Những kết quả thu nhậnđ-ợc dựa trên các lý thuyết cơ bản về tiền tệ và những mô hình thực nghiệm đZ đ-ợc kiểm chứng ở các nền kinh tế khác trên thế giới sẽ là những căn cứ góp phần nghiên cứu vai trò và tác động của chính sách hiện nay của NHTW đối với mục tiêu ổn định giá cả, thúc đẩy tăng tr-ởng kinh tế và tạo công ănviệc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp. 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Phạm vi của luận án sẽ đề cập tới các vấn đề sau: vai trò của cung tiền tệ ở Việt nam, ảnh h-ởng trực tiếp của chính sách tiền tệ mà đại diện là l-ợng tiền cung ứng trong các mối quan hệ giữa tiền tệ vàthu nhập, giữa tiền tệ và giá cả, giữa tiền tệ và cán cân thanh toán. Từ các kết quả thu đ-ợc, luận án sẽ phân tích vai trò của chính sách tiền tệ đối với sựphát triển kinh tế và ổn định giá cả trong giai đoạn vừa qua. 3 Với mục đích đZ nêu, dựa trên lý thuyết tiền tệ hiện đại và áp dụng cho các n-ớc đang phát triển, luận án sẽ -ớc l-ợng một số mô hình dựa trên số liệu thu thập đ-ợc trong thời gian từ 1995 đến 2006nhằm phân tích ảnh h-ởng của chính sách tiền tệ thông qua l-ợng tiền cung ứng tới các nhân tố vĩ mô. Việc lựa chọn phạm vi nghiên cứu trong giai đoạn này do những nguyên nhân sau: • Đây là giai đoạn mà lạm phát đZ đ-ợc kiềm chế, nền kinh tế bắt đầu đi vào thế ổn định và phát triền đều đặn hàng năm. • Mọi chính sách đang h-ớng tới một nền kinh tế thị tr-ờng có sự điều tiết của Nhà nước và chuẩn bị những cơ sở cần thiếtđể h-ớng tới sự hội nhập đầy đủ với nền kinh tế thế giới. • Bắt đầu từ năm 1994, mọi số liệu thống kê đều đ-ợc tính theo tiêu chuẩn của IMF, từ đó chúng ta mới có t-ơng đối đầy đủ số liệu cần thiết trong phân tích hồi qui. Từ mục đích, đối t-ợng và phạm vi nghiên cứu, ngoàiphần tổng quan và mở đầu, luận án bao gồm 3 ch-ơng chính nh- sau: Chương 1: Mối quan hệ giữa chính sách cung tiền với một số nhân tố vĩ mô Chương 2: Phân tích định l-ợng ảnh h-ởng của chính sách cung tiền tới một số nhân tố vĩ mô của Việt Nam trong giai đoạn gần đây Chương 3: Tổng kết và các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực của chính sách tiền tệ