Luận án Quản trị dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may thuộc tập đoàn dệt may Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---—˜&™–--- NGUYỄN HƯƠNG GIANG QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Hà Nội - Năm 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---—˜&™–--- NGUYỄN HƯƠNG GIANG QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số : 9.34.02.01 Luận án tiến sĩ kinh tế Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Vũ Xuân Dũng 2. TS. Nguyễn Thị Minh Hạnh Hà Nội - Năm 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án tiến sĩ “Quản trị dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam” là công trình nghiên cứu do tôi hoàn thành. Các thông tin, tài liệu liệu tham khảo, số liệu thống kê được sử dụng trong luận án có nguồn trích dẫn đầy đủ, trung thực. Kết quả trình bày trong luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận án ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i MỤC LỤC ............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TÊN DOANH NGHIỆP ..................................... vii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ........................................................................................ ix DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ x PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1 2. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................... 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3 5. Những đóng góp mới của luận án .................................................................... 4 6. Kết cấu của luận án........................................................................................... 5 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................................... 6 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài quản trị dòng tiền của doanh nghiệp ........................................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu về vai trò của dòng tiền và quản trị dòng tiền .................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu về nội dung quản trị dòng tiền ........................................... 8 1.1.3. Các nghiên cứu về những yếu tố ảnh hưởng đến dòng tiền và quản trị dòng tiền của doanh nghiệp.......................................................................................... 11 1.1.4. Các nghiên cứu về ảnh hưởng của quản trị dòng tiền đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ........................................................................................ 14 1.2. Những giá trị khoa học và thực tiễn của các công trình nghiên cứu đã công bố và khoảng trống nghiên cứu .......................................................................... 15 1.2.1. Những giá trị khoa học và thực tiễn .......................................................... 15 1.2.2. Những khoảng trống nghiên cứu và hướng nghiên cứu của luận án ....... 16 iii 1.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 17 1.3.1. Phương pháp nghiên cứu định tính ........................................................... 17 1.3.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng ........................................................ 18 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 29 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN CỦA DOANH NGHIỆP ....................................................................................... 30 2.1. Khái quát về dòng tiền của doanh nghiệp .................................................. 30 2.1.1. Khái niệm và đặc điểm dòng tiền của doanh nghiệp ................................. 30 2.1.2. Phân loại dòng tiền của doanh nghiệp ...................................................... 33 2.2. Quản trị dòng tiền của doanh nghiệp .......................................................... 38 2.2.1. Khái niệm và mục tiêu của quản trị dòng tiền của doanh nghiệp ............. 38 2.2.2. Nội dung quản trị dòng tiền trong doanh nghiệp ...................................... 41 2.2.3. Các lý thuyết và mô hình về quản trị dòng tiền .......................................... 46 2.2.4. Các tiêu chí đánh giá về kết quả quản trị dòng tiền của doanh nghiệp ..... 54 2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị dòng tiền của doanh nghiệp .............. 58 2.3. Kinh nghiệm thực tiễn về quản trị dòng tiền của một số doanh nghiệp dệt may trên thế giới và bài học cho các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ..................................................................................................... 63 2.3.1 Kinh nghiệm quản trị dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may ở một số khu vực trên thế giới ................................................................................................... 63 2.3.2 Bài học kinh nghiệm đối với các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam....................................................................................................... 68 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 70 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN ................................. 71 CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM .......................................................................................................... 71 3.1. Khái quát về các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ..................................................................................................................... 71 iv 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn dệt may Việt Nam ........................................................................................ 71 3.1.2. Một số đặc điểm sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ................................................................................ 73 3.1.3. Tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam trong giai đoạn 2015-2020 ........................... 76 3.2. Thực trạng dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam trong giai đoạn 2015- 2020 ......................................................... 82 3.2.1. Tình hình lưu chuyển tiền thuần của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ....................................................................................... 82 3.2.2. Thực trạng luân chuyển tiền mặt của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam trong giai đoạn 2015 - 2020 .......................................... 86 3.3. Thực trạng quản trị dòng tiền tại các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam trong giai đoạn 2015- 2020 ......................................... 87 3.3.1. Lập kế hoạch dòng tiền .............................................................................. 87 3.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dòng tiền và các yếu tố tạo nên sự biến động dòng tiền .............................................................................................................. 89 3.3.3. Kiểm tra, đánh giá dòng tiền .................................................................... 112 3.3.4. Kết quả phân tích ma trận IPA ................................................................ 113 3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới quản trị dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ....................................... 116 3.4.1. Kiểm định mô hình nghiên cứu ............................................................... 117 3.4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ................................................................. 132 3.5 Đánh giá tình hình quản trị dòng tiền tại các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam trong giai đoạn 2015- 2020 ............................... 135 3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................... 135 3.5.2. Một số hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 137 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 142 v CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT MAY THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM ........................................................................................................ 143 4.1. Xu hướng phát triển ngành dệt may và định hướng phát triển của ngành dệt may Việt Nam ............................................................................................. 143 4.1.1 Xu hướng phát triển ngành dệt may trên thế giới ..................................... 143 4.1.2. Mục tiêu phát triển ngành dệt may Việt Nam đến năm 2030................... 143 4.2. Định hướng phát triển và quan điểm cần quán triệt trong quản trị dòng tiền của Tập đoàn Dệt may Việt Nam .............................................................. 144 4.2.1. Định hướng phát triển của Tập đoàn dệt may Việt Nam ......................... 144 4.2.2 Những quan điểm cần quán triệt trong quản trị dòng tiền của Tập đoàn Dệt may Việt Nam..................................................................................................... 146 4.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị dòng tiền trong các doanh nghiệp dệt may thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam ....................................... 147 4.3.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác lập kế hoạch dòng tiền .................. 147 4.3.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện kế hoạch dòng tiền ......... 150 4.3.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, đánh giá dòng tiền ......... 156 4.3.4. Một số giải pháp khác .............................................................................. 158 4.4. Các kiến nghị .............................................................................................. 162 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 .................................................................................. 165 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 166 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH Đà CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI CỦA LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Từ viết tắt Từ đầy đủ (Tiếng Việt) DN Doanh nghiệp KD Kinh doanh NVV Nhỏ và vừa SXKD Sản xuất kinh doanh TIẾNG ANH Từ viết tắt Từ đầy đủ (tiếng Anh) Từ đầy đủ (Tiếng Việt) CCC Cash conversion cycle Chu kỳ luân chuyển tiền CPI Consumer price index Chỉ số giá tiêu dùng FEM Fixed Effect Model Mô hình tác động cố định GDP Gross domestic products Tổng sản phẩm quốc nội IPA Importance- Performance Analysis Mô hình mức độ quan trọng và mức độ thực hiện OCF Operating Cash Flow Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh OLS Ordinary least squares Phương pháp bình phương nhỏ nhất thông thường REM Random Effect Model Mô hình tác động ngẫu nhiên ROA Return on assets Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản ROE Return on equity Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu VINATEX Vietnam National Textile and Garment Group Tập đoàn Dệt may Việt Nam vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TÊN DOANH NGHIỆP Từ viết tắt Tên đầy đủ BMG Công ty CP May Bình Minh CGM Công ty CP May Chiến Thắng DCG Công ty CP May Đáp Cầu DKDX Công ty TNHH MTV Dệt kim Đông Xuân DKDP Công ty TNHH MTV Dệt kim Đông Phương DMPN Công ty CP Dệt may Phố Nối DMVN Công ty mẹ Dệt may Việt Nam HDM Công ty CP Dệt may Huế HNI Công ty CP May Hữu Nghị HTG Tổng công ty CP Dệt may Hoà Thọ HUG Tổng công ty May Hưng Yên- CTCP LDN Công ty CP Dệt lụa Nam Định M10 Tổng công ty May 10 – CTCP MNB Tổng công ty May Nhà Bè – CTCP MDN Tổng công ty May Đồng Nai – CTCP MGG Tổng công ty Đức Giang – CTCP MLP Công ty CP Dệt may Liên Phương MTC Công ty TNHH may xuất khẩu Tân Châu NDT Tổng công ty CP Dệt may Nam Định NJC Công ty CP May Nam Định NLVN Công ty TNHH Sản xuất kinh doanh nguyên liệu dệt may Việt Nam NTT Công ty CP Dệt may Nha Trang PPH Tổng công ty CP Phong Phú SPB Công ty CP Sợi Phú Bài TVT Tổng công ty Việt Thắng – CTCP VDN Công ty CP Vinatex Đà Nẵng VGG Tổng công ty CP May Việt Tiến VNC Công ty TNHH TCT Dệt may miền Bắc – Vinatex VOJ Công ty CP Vinatex OJ VPH Công ty CP Vinatex Phú Hưng VSC Công ty TNHH TCT Dệt may miền Nam- Vinatex VTI Công ty CP Sản xuất- Xuất nhập khẩu Dệt May viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Thống kê các biến trong mô hình nghiên cứu ........................................ 27 Bảng 2.1: Tổng hợp dòng tiền trong các giai đoạn vòng đời của DN ..................... 31 Bảng 3.1: Quy mô dòng tiền thuần của các DN Dệt maytrong giai đoạn 2015 - 2020 .. 84 Bảng 3.2: Chu kỳ luân chuyển tiền mặt của các doanh nghiệp dệt may ................. 86 Bảng 3.3: Khả năng thu hồi khoản phải thu của các DN Dệt may thuộc Vinatex trong giai đoạn 2015 - 2020 .................................................................................. 90 Bảng 3.4: Tình hình khoản phải trả của các DN Dệt may ...................................... 91 Bảng 3.5: Chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán của các DN Dệt may thuộc ....... 93 Bảng 3.6: Tình hình luân chuyển hàng tồn kho trong các DN Dệt may thuộc mẫu nghiên cứu ............................................................................................................ 98 Bảng 3.7: Tình hình dòng tiền vào từ hoạt động tài chính của các DN Dệt may thuộc Vinatex...................................................................................................... 107 Bảng 3.8: Tình hình dòng tiền chi từ hoạt động tài chính của các DN thuộc Vinatex ....................................................................................................... 109 Bảng 3.9: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị ...................................................... 117 Bảng 3.10: Thống kê mô tả các biến trong mô hình về các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị dòng tiền của các DN Dệt may thuộc Vinatex ........................................ 118 Bảng 3.11:Ma trận hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình ...................... 122 Bảng 3.12: Kết quả kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến .................................... 123 Bảng 3.13: Kết quả hồi quy các yếu tố tác động đến quản trị dòng tiền tại các DN Dệt may thuộc Vinatex trong giai đoạn 2015-2020 ............................................. 124 Bảng 3.14: Kết quả hồi quy phân vị các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị dòng tiền của các DN Dệt may thuộc Vinatex trong giai đoạn 2015 – 2020 .............................. 130 Bảng 3.15: Tổng kết tác động của các yếu tố đến quản trị dòng tiền của các doanh nghiệp dệt may thuộc mẫu nghiên cứu trong giai đoạn 2015-2020 ...................... 132 Bảng 4.1: Bảng theo dõi tình hình khoản phải thu ............................................... 152 Bảng 4.2: Một số rủi ro đối với các DN dệt may ................................................. 160 Bảng 4.3. Phân vùng xử lý rủi ro......................................................................... 161 ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Tình hình tài sản của các DN Dệt may quy mô lớn ........................... 76 Biểu đồ 3.2: Tình hình nguồn vốn của các DN Dệt may quy mô lớn ..................... 77 Biểu đồ 3.3: Tình hình tài sản của các DN dệt may nhỏ và vừa ............................. 78 Biểu đồ 3.4: Tình hình nguồn vốn của các DN dệt may nhỏ và vừa ...................... 79 Biểu đồ 3.5: Tình hình lợi nhuận của các DN dệt may theo quy mô trong giai đoạn 2015 - 2020 ........................................................................................................... 80 Biểu đồ 3.6: Hiệu quả kinh doanh của các DN dệt may theo quy mô trong giai đoạn 2015 - 2020 ........................................................................................................... 81 Biểu đồ 3.7: Mức lưu chuyển tiền thuần trong giai đoạn 2015 -2020 .................... 82 Biểu đồ 3.8: Cơ cấu DN có lưu chuyển tiền thuần dương - âm .............................. 83 trong giai đoạn 2015 - 2020 .................................................................................. 83 Biểu đồ 3.9: Chu kỳ luân chuyển tiền của các doanh nghiệp dệt may .................... 86 Biểu đồ 3.10: Khả năng thanh toán của các DN trong mẫu nghiên cứu giai đoạn 2015-2020............................................................................................................. 93 Biểu đồ 3.11: Mức độ nắm giữ tiền của các DN trong giai đoạn 2015 - 2020 ........ 95 Biểu đồ 3.12: Kỳ luân chuyển hàng tồn kho trong các DN dệt may ....................... 99 Biểu đồ 3.13: Tình hình dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư của các DN nhỏ và vừa ... 101 Biểu đồ 3.14: Tình hình dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư của các DN quy mô lớn 102 Biểu đồ 3.15: Tình hình dòng tiền chi từ hoạt động đầu tư của các DN nhỏ và vừa . 103 Biểu đồ 3.16: Tình hình dòng tiền chi từ hoạt động đầu tư của các DN quy mô lớn . 104 Biểu đồ 3.17: Tình hình lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động đầu tư của các DN Dệt may thuộc Vinatex .............................................................................................. 105 Biểu đồ 3.18: Tình hình lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động tài chính của các DN Dệt may thuộc Vinatex ....................................................................................... 111 x DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Đồ thị tán xạ theo mô hình IPA ............................................................. 20 Hình 2.1: Sơ đồ luân chuyển tiền .......................................................................... 38 Hình 2.2. Sự thay đổi ngân quỹ theo mô hình Baumol .......................................... 47 Hình 2.3. Mô hình Chi phí dự trữ tiền tối ưu ......................................................... 47 Hình 2.4. Mô hình Miller-Orr ............................................................................... 49 Hình 2.5: Mô hình Beranek ................................................................................... 51 Hình 2.6. Mô hình Stone ....................................................................................... 51 Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của Vinatex ................................................................... 72 Hình 3.2: Đồ thị phân tán IPA đối với các DN nhỏ và vừa thuộc Vinatex .......... 113 Hình 3.3: Đồ thị phân tán IPA đối với các DN quy mô lớn thuộc Vinatex........... 115 Hình 3.4: Quá trình dẫn đến khủng hoảng thanh toán của một số DN ................ 141 Hình 4.1: Định hướng mô hình quản trị của Vinatex ........................................... 145 Hình 4.2: Mục tiêu quản trị tài chính doanh nghiệp của Vinatex ......................... 146 1