Mỗi con người là một chủ thể nhận thức có năng lực, tính cách, quan điểm,
sở trường riêng. Con người tồn tại và phát triển trong xã hội là do có sự đồng tâm,
hợp tác và đoàn kết với nhau. Con người không thể tồn tại một mình nên phải tìm
cách thỏa thuận hợp tác với người khác để cùng tồn tại. Để có thể chia sẻ các nguồn
tài nguyên, chia sẻ lợi ích để cùng chung sống, con người phải tiến hành thương
lượng với nhau theo cách mà các bên có thể chấp nhận được. Nhưng để trở thành
một người có kỹ năng thương lượng (KNTL) giỏi đòi hỏi phải có khả năng, kiến
thức, kinh nghiệm, phải học tập và rèn luyện phấn đấu không ngừng trong mọi lĩnh
vực của cuộc sống.
201 trang |
Chia sẻ: lecuong1825 | Lượt xem: 1409 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản trị nhân lực, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
ĐỖ KHÁNH NĂM
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THƯƠNG LƯỢNG
CHO SINH VIÊN NGÀNH QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI, NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
ĐỖ KHÁNH NĂM
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THƯƠNG LƯỢNG
CHO SINH VIÊN NGÀNH QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục
Mã số: 62.14.01.02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN THANH BÌNH
TS. LƯU THU THỦY
HÀ NỘI, NĂM 2016
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
Đỗ Khánh Năm
ii
LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành được Luận án này, tôi xin tỏ lòng tri ơn sâu sắc đến:
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Trung tâm Đào tạo - Bồi dưỡng, Trung
tâm nghiên cứu Tâm lý học - Giáo dục học, Trung tâm Thông tin - Thư viện của
Viện, các Thầy/Cô, cán bộ giảng dạy, nghiên cứu cùng các Anh/Chị nghiên cứu
sinh khóa 2011 chuyên ngành Lý luận và Lịch sử Giáo dục - những người trực tiếp
tổ chức đào tạo, chia sẻ những tri thức khoa học và kinh nghiệm quý báu cho tôi
trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin trân trọng biết ơn: PGS.TS. Nguyễn Thanh Bình - TS. Lưu
Thu Thủy người đã tận tình giúp đỡ hướng dẫn khoa học cho tôi trong suốt thời
gian nghiên cứu và thực hiện Luận án.
Tôi xin gửi lời trân trọng cảm ơn các nhà khoa học trong Hội đồng thi chuyên
đề Tiến sĩ, Hội đồng Seminar Luận án tiến sĩ, Hội đồng đánh giá Luận án tiến sĩ cấp
Bộ môn và Phản biện độc lập đã có nhiều góp ý quan trọng để tôi kịp thời nghiên
cứu bổ sung, hoàn thiện Luận án.
- Cảm ơn cơ quan nơi tôi công tác - Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, Phòng
Khảo thí và bảo đảm chất lượng cùng Gia đình, người thân đã tạo điều kiện thuận
lợi, hỗ trợ vật chất, chia sẻ công việc cũng như động viên tinh thần giúp tôi có thêm
động lực vượt qua khó khăn để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận án
Đỗ Khánh Năm
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................................... i
LỜI CÁM ƠN .................................................................................................................................... ii
MỤC LỤC......................................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC HÌNH, HÌNH ẢNH .......................................................................................... vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................................ viii
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu...................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................................... 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ................................................................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học ....................................................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................................ 5
8. Luận điểm cần bảo vệ .................................................................................................................... 7
9. Những đóng góp mới của luận án .................................................................................................. 8
10. Cấu trúc, bố cục của luận án ........................................................................................................ 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN ........................................................................................................... 10
RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THƯƠNG LƯỢNG CHO SINH VIÊN ................................................ 10
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 10
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................................... 10
1.1.2. Tiǹh hiǹh nghiên cứu ở Viêṭ Nam.......................................................................................... 15
1.2. Một số vấn đề lí luận về kỹ năng thương lượng ................................................ 20
1.2.1. Kỹ năng thương lượng ........................................................................................................... 20
1.2.2. Cấu trúc của kỹ năng thương lượng ................................................................ 24
1.2.3. Đặc điểm của thương lượng/quá trình thương lượng ...................................... 29
1.2.4. Các bước thương lượng ................................................................................... 30
1.3. Cơ sở lý luận về rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản trị nhân lực ....... 32
1.3.1. Rèn luyện kỹ năng thương lượng .................................................................... 32
1.3.2. Các nguyên tắc và phương pháp rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh
viên ngành quản trị nhân lực ..................................................................................... 37
1.3.2.2. Các phương pháp rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành
quản trị nhân lực ....................................................................................................... 38
iv
1.3.3. Các con đường rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản trị
nhân lực ..................................................................................................................... 40
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình rèn luyện kỹ năng thương lượng của sinh
viên ngành quản trị nhân lực ..................................................................................... 41
1.3.4.1. Các yếu tố chủ quan ..................................................................................... 41
Kết luận chương 1 ............................................................................................................................ 45
Chương 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THƯƠNG LƯỢNG CHO SINH VIÊN
NGÀNH QUẢN TRỊ NHÂN LỰC .................................................................................................. 47
2.1. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................................................... 47
2.1.1. Yêu cầu đối với sinh viên ngành quản trị nhân lực ......................................... 47
2.1.2. Nội dung chương trình dạy kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản
trị nhân lực ................................................................................................................ 48
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................................................... 49
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 49
2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 49
2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ......................................................................... 49
2.2.4. Phương pháp và công cụ khảo sát ................................................................... 50
2.2.5. Tiến trình khảo sát thực trạng ......................................................................... 50
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ....................................................................................................... 57
2.3.1. Thực trạng về nhận thức .................................................................................. 57
2.3.2. Thực trạng kỹ năng thương lượng của sinh viên ngành quản trị nhân lực tự
đánh giá của sinh viên và giảng viên ........................................................................ 60
2.3.3. Thực trạng các biện pháp rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên
ngành quản trị nhân lực ............................................................................................. 70
2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình rèn luyện kỹ năng thương
lượng của sinh viên ngành quản trị nhân lực ............................................................ 74
Khảo sát một số yếu tố tác động đến việc rèn luyện KNTL cho SV ngành QTNL
trong quá trình thương lượng, qua bảng hỏi GV và SV chúng tôi nhận thấy có sự
đánh giá khá thống nhất giữa GV và SV về thứ bậc cũng như mức độ ảnh hưởng
của các yếu tố được đề cập trong bảng 2.10 ............................................................. 74
Kết luận chương 2 ............................................................................................................................ 77
Chương 3 BIỆN PHÁP TỔ CHỨC RÈN LUYỆN KỸ NĂNG ..................................................... 79
v
THƯƠNG LƯỢNG CHO SINH VIÊN NGÀNH QUẢN TRỊ NHÂN LỰC .................................. 79
3.1. Những nguyên tắc xác định biện pháp rèn luyện KNTL .......................................................... 79
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích ................................................................................... 79
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................................................... 79
3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ ..................................................................................... 80
3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................................... 80
3.2. Biện pháp rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản trị nhân
lực .............................................................................................................................. 80
3.2.1. Bổ sung KNTL vào CĐR của ngành QTNL để định hướng phát triển nội
dung chương trình môn học và đánh giá SV ........................................................ 80
3.2.2. Rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên ngành quản trị nhân lực trong
giờ học lý thuyết ........................................................................................................ 84
3.2.3. Tổ chức dạy học tích hợp rèn luyện kỹ năng thương lượng cho sinh viên trong
các môn chuyên ngành .............................................................................................. 95
3.2.4. Rèn luyện kỹ năng thương lượng gắn với hoạt động nghề quản trị nhân lực
................................................................................................................................. 102
3.2.5. Rèn luyện kỹ năng thương lượng thông qua tổ chức các hội thi .................. 109
3.2.6. Rèn luyện kỹ năng thương lượng thông qua hoạt động thực tiễn ................. 113
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp rèn luyện KNTL cho SV ngành QTNL trong
quá trình đào tạo ..................................................................................................... 115
Kết luận chương 3 .......................................................................................................................... 117
Chương 4 THỰC NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ................................ 118
4.1. Giới thiệu chung về thực nghiệm sư phạm ............................................................................. 118
4.1.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................................. 118
4.1.2. Phạm vi, đối tượng thực nghiệm ................................................................... 118
4.1.3. Lực lượng và thời gian thực nghiệm ............................................................. 118
4.1.4. Nội dung, phương pháp thực nghiệm ............................................................ 118
4.1.5. Phương pháp đo đạc, đánh giá kết quả thực nghiệm .................................... 119
4.2. Tiến trình thực nghiệm ............................................................................................................ 123
4.3. Phân tích kết quả thực nghiệm ................................................................................................ 125
4.3.1. Phân tích kết quả sự tiến bộ về kỹ năng thương lượng của sinh viên ngành
quản trị nhân lực theo tự đánh giá của sinh viên ..................................................... 125
vi
4.3.2. Phân tích kết quả về kỹ năng thương lượng của sinh viên ngành quản trị nhân
lực qua phiếu quan sát. ............................................................................................ 134
4.3.3. Phân tích về kỹ năng thương lượng của sinh viên ngành quản trị nhân lực lớp
thực nghiệm qua sản phẩm hoạt động thương lượng .............................................. 136
4.3.4. Nghiên cứu trường hợp điển hình ................................................................. 137
4.3.5. Đánh giá chung về kết quả thực nghiệm ....................................................... 144
Kết luận chương 4 .......................................................................................................................... 145
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................................................ 146
1. KẾT LUẬN ................................................................................................................................ 146
2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................................... 148
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ......................................................... 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................................. 152
PHỤ LỤC ....................................................................................................................................... 160
vii
DANH MỤC CÁC HÌNH, HÌNH ẢNH
Hình 1.3. Qui trình rèn luyện KNTL cho SV ngành QTNL ..................................... 37
Biểu đồ 2.1: Sự phân bố điểm số của các nhóm KN hình thành KNTL ................... 54
Biểu đồ 4.1. Sự tiến bộ về KNTL của SV qua các lần đo ....................................... 126
Biểu đồ 4.2. So sánh ĐTB các nhóm KNTL của SV lớp TN trước và sau TN ...... 128
Biểu đồ 4.3. So sánh ĐTB của các nhóm KNTL của SV lớp TN và ĐC sau TN... 129
Biểu đồ 4.4. So sánh kết quả rèn luyện KNTL của lớp TN và ĐC ......................... 133
Biểu đồ 4.5. Kết quả đánh giá sản phẩm hoạt động thương lượng ......................... 137
viii
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Đặc điểm khách thể khảo sát ........................................................................................... 50
Bảng 2.2. Các nhóm điểm của thang đo trong bảng hỏi SV-01 ....................................................... 54
Bảng 2.3. Nhận thức của GV, SV về sự cần thiết của các KN khác khi tham gia thương lượng .... 58
Bảng 2.4: Đánh giá của SV ngành QTNL về KN xác định mục tiêu ............................................... 60
Bảng 2.5: Đánh giá của SV ngành QTNL về KN giao tiếp trong thương lượng ............................. 62
Bảng 2.6: Tự đánh giá của SV về nhóm KN hợp tác trong thương lượng ....................................... 64
Bảng 2.7: Đánh giá của SV về nhóm KN giải quyết tranh chấp trên cơ sở thiêṇ chí “Hai bên cùng
thắng” ............................................................................................................................................... 66
Bảng 2.8. Thực trạng KNTL của SV ngành QTNL theo đánh giá của SV ...................................... 69
Bảng 2.9. Thực trạng các biện pháp rèn luyện KNTL cho SV ngành QTNL qua đánh giá của GV và
SV .................................................................................................................................................... 70
Bảng 2.10: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình rèn luyện KNTL của SV ngành QTNL
.......................................................................................................................................................... 74
Bảng 4.1: Tổng hợp kết quả đánh giá KNTL của SV trước TN .................................................... 124
Bảng 4.2. Sự tiến bộ của SV ngành QTNL về các nhóm KNTL qua các lần đo ........................... 126
Bảng 4.3. So sánh kết quả rèn luyện các KNTL của SV lớp TN và ĐC ........................................ 127
Bảng 4.4. So sánh kết quả rèn luyện KNTL của lớp TN và ĐC .................................................... 133
Bảng 4.5. Tổng hợp kết quả quan sát ở lớp TN ............................................................................. 134
Bảng 4.6. Tổng hợp kết quả quan sát ở lớp ĐC ............................................................................. 135
Bảng 4.7. So sánh kết quả đánh giá sản phẩm KNTL trước và sau TN ......................................... 136
ix
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CLB
CĐ
Câu lạc bộ
Cao đẳng
CĐR Chuẩn đầu ra
CTĐT Chương trình đào tạo
ĐC Đối chứng
ĐH Đại học
ĐTB Điểm trung bình
ĐLC Độ lệch chuẩn
GV Giảng viên
GDKNS Giáo dục kỹ năng sống
KN
KX
Kỹ năng
Kỹ xảo
KNS
KNM
Kỹ năng sống
Kỹ năng mềm
KNTL Kỹ năng thương lượng
QTNL Quản trị nhân lực
TN Thực nghiệm
SV Sinh viên
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
1.1. Thương lượng mang tính phổ biến của con người
Mỗi con người là một chủ thể nhận thức có năng lực, tính cách, quan điểm,
sở trường riêng. Con người tồn tại và phát triển trong xã hội là do có sự đồng tâm,
hợp tác và đoàn kết với nhau. Con người không thể tồn tại một mình nên phải tìm
cách thỏa thuận hợp tác với người khác để cùng tồn tại. Để có thể chia sẻ các nguồn
tài nguyên, chia sẻ lợi ích để cùng chung sống, con người phải tiến hành thương
lượng với nhau theo cách mà các bên có thể chấp nhận được. Nhưng để trở thành
một người có kỹ năng thương lượng (KNTL) giỏi đòi hỏi phải có khả năng, kiến
thức, kinh nghiệm, phải học tập và rèn luyện phấn đấu không ngừng trong mọi lĩnh
vực của cuộc sống.
Trong thực tiễn, thương lượng diễn ra trong mọi lĩnh vực: kinh tế, chính trị,
văn hóa, xã hộiTrong mỗi gia đình, hoạt động thương lượng biểu hiện sự thỏa
thuận ý kiến/quan điểm giữa các thành viên để đi đến những thống nhất chung đảm
bảo cho mối quan hệ bền vững giữa những người thân, ruột thịt. Trong quan hệ láng
giềng, hoạt động thương lượng để trao đổi lợi ích, tâm tư, tình cảm giữa những
người cư trú ở cạnh nhau, gần nhau. Trong môi trường làm việc, hoạt động thương
lượng cũng được tiến hành giữa lãnh đạo với nhân viên, giữa các cán bộ nhân viên,
giữa những người đồng nghiệp, hoặc giữa những cơ quan, doanh nghiệp với các đối
tượng hữu quan bên ngoài
Trên thế giới, quá trình đàm phán, thương lượng giữa các quốc gia, về lợi ích
kinh tế, quốc phòng, an ninh, văn hóathường xuyên diễn ra. Các tổ chức quốc tế,
các liên minh quốc gia có cùng lợi í