Luận án Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ***** HOÀNG THỊ HOÀI HƯƠNG TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: KINH TẾ PHÁT TRIỂN (KINH TẾ ĐẦU TƯ) Mã số: 9310104 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. TRẦN THỊ MAI HƯƠNG 2. TS. MAN NGỌC LÝ HÀ NỘI - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Người hướng dẫn khoa học TS. Trần Thị Mai Hương Nghiên cứu sinh Hoàng Thị Hoài Hương MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH, HỘP LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .............................................................. 7 1.1. Nghiên cứu liên quan đến đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ...... 7 1.2. Nghiên cứu liên quan đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..................... 9 1.3. Nghiên cứu liên quan đến tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .................................. 17 1.3.1. Các nghiên cứu đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ............................................ 17 1.3.2. Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ................................................................. 20 1.4. Khoảng trống nghiên cứu và kết luận ............................................................. 24 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .............................................................................................. 27 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO KHU CÔNG NGHIỆP ................................................................................................ 28 2.1. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ....................................... 28 2.1.1. Kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ................................................................. 28 2.1.2. Khái niệm đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ..................... 29 2.1.3. Nội dung hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp ...... 31 2.1.4. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp .............................................................................................. 36 2.2. Thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ............................................................... 38 2.2.1. Khái niệm thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ............................................. 38 2.2.2. Một số công cụ sử dụng trong hoạt động thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .. 40 2.2.3. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả thu hút đầu tư vào khu công nghiệp 41 2.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .............................................................................. 43 2.3.1. Quan điểm về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ..................................................... 43 2.2.4. Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ................................................................. 46 2.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia, nền kinh tế trên thế giới và địa phương ở Việt Nam .................................................................................................................... 50 2.3.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia, nền kinh tế trên thế giới và địa phương ở Việt Nam ................................................................................................................. 50 2.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Bình Định ........................................... 55 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .............................................................................................. 58 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT ..................................................................................................................... 59 3.1. Quy trình nghiên cứu ........................................................................................ 59 3.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất và giả thuyết nghiên cứu .................................. 61 3.2.1. Các biến của mô hình và cách đo lường ....................................................... 62 3.2.2. Giả thuyết nghiên cứu................................................................................... 68 3.3. Phương pháp thu thập dữ liệu ......................................................................... 69 3.3.1. Thu thập dữ liệu thứ cấp ............................................................................... 69 3.3.2. Thu thập dữ liệu sơ cấp ................................................................................ 69 3.4. Phương pháp phân tích dữ liệu ........................................................................ 73 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .............................................................................................. 75 CHƯƠNG 4 TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH ....................................................... 76 4.1. Thực trạng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ................................................................................................... 76 4.1.1. Tổng quan về các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ................. 76 4.1.2. Chủ thể, nguồn vốn và vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................ 77 4.1.3. Nội dung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................................................ 79 4.1.4. Một số đánh giá về đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................ 85 4.2. Thực trạng hoạt động thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ........................................................................................................... 89 4.2.1. Một số công cụ thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ............................................................................................................... 89 4.2.2. Kết quả thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định . 92 4.2.3. Phân tích các nhân tố tác động đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .................................................................................... 94 4.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ..................... 100 4.3.1. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến kết quả thu hút vào khu công nghiệp ................................................................................ 100 4.3.2. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của nhà đầu tư .............................................. 104 4.3.3. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến chi phí sản xuất kinh doanh của nhà đầu tư ...................................................................... 107 4.3.4. Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến năng lực cạnh tranh của các nhà đầu tư ......................................................................... 112 4.3.5.Tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến rủi ro của các nhà đầu tư ................................................................................................ 113 4.4. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định .................... 115 4.4.1. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đến quyết định đầu tư vào khu công nghiệp ........................................................................................ 115 4.4.2. Ước lượng tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến kết quả thu hút đầu tư vào khu công nghiệp và mức độ hài lòng của nhà đầu tư trong khu công nghiệp .......................................................................................... 122 4.5. Đánh giá chung về tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ..... 130 4.5.1. Những mặt tích cực .................................................................................... 130 4.5.2. Những mặt tồn tại và nguyên nhân ............................................................. 134 TIỂU KẾT CHƯƠNG 4 ............................................................................................ 138 CHƯƠNG 5 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP NHẰM TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH ....... 139 5.1. Định hướng hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp ......................................................... 139 5.1.1. Định hướng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp của Việt Nam .................................................... 139 5.1.2. Định hướng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp của tỉnh Bình Định ............................................ 142 5.2. Một số giải pháp về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ................................................................................................................ 143 5.2.1. Một số giải pháp đối với cơ quan quản lý khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ............................................................................................................. 143 5.2.2. Một số giải pháp đối với nhà đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định ...................................................................... 151 5.2.3. Một số giải pháp phối hợp giữa nhà đầu tư hạ tầng và cơ quan quản lý khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định.............................................................. 155 TIỂU KẾT CHƯƠNG 5 ............................................................................................ 159 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 160 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ................................. 162 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 163 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 173 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CCN Cụm công nghiệp CNH - HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CTR Chất thải rắn DN Doanh nghiệp GPMB Giải phóng mặt bằng KCHT Kết cấu hạ tầng KCN Khu công nghiệp KCNC Khu công nghệ cao KCX Khu chế xuất KKT Khu kinh tế PTBV Phát triển bền vững SXKD Sản xuất kinh doanh TP Thành phố TTCP Thủ tướng chính phủ UBND Ủy ban nhân dân XLNT Xử lý nước thải DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tổng hợp một số nghiên cứu liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ở Việt Nam ............................................... 11 Bảng 1.2: Các tiêu chí đo lường thu hút đầu tư vào KCN của nghiên cứu ................... 16 Bảng 1.3: Tiêu chí đo lường đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN ............................ 19 Bảng 2.1: Các bên liên quan đến hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN ... 34 Bảng 2.2: Một số tiêu chí về năng lực phục vụ tăng thêm của hệ thống kết cấu hạ tầng KCN ...... 36 Bảng 2.3: Hiện trạng sử dụng đất trong các KCN trên địa bàn TP. Đà Nẵng tính đến tháng 6/2017 ................................................................................................. 54 Bảng 3.1: Tiêu chí đo lường nhân tố đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật KCN và đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng xã hội KCN .............................................. 63 Bảng 3.2: Tiêu chí đo lường nhân tố nguồn nhân lực ................................................... 64 Bảng 3.3: Tiêu chí đo lường nhân tố chính sách thu hút đầu tư .................................... 64 Bảng 3.4: Tiêu chí đo lường nhân tố công tác quản lý và hỗ trợ của chính quyền địa phương .................................................................................................... 65 Bảng 3.5: Tiêu chí đo lường nhân tố lợi thế ngành đầu tư ............................................ 66 Bảng 3.6: Tiêu chí đo lường nhân tố chi phí sử dụng hạ tầng...................................... 66 Bảng 3.7: Các tiêu chí đo lường thu hút đầu tư vào các KCN ...................................... 67 Bảng 3.8: Tiến độ thực hiện nghiên cứu ....................................................................... 69 Bảng 3.9: Thống kê mẫu khảo sát ................................................................................. 73 Bảng 4.2: Vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN lũy kế giai đoạn 2010 – 2015 ...... 79 Bảng 4.5: Hệ thống điện do điện lực Bình Định đầu tư phục vụ các KCN đang hoạt động ... 81 Bảng 4.6: Vốn đầu tư hạ tầng năng lượng các KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Bình Định ..................................................................................................... 81 Bảng 4.8: Diện tích đầu tư hạ tầng cây xanh, hào rào KCN ......................................... 83 Bảng 4.9: Vốn đầu tư hạ tầng xử lý nước thải các KCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Bình Định .............................................................................................. 83 Bảng 4.10: Suất vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định tính đến tháng 12/2015 ........................................................................ 86 Bảng 4.11: Một số thông số khác đánh giá hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định đến năm 2015 ..................... 87 Bảng 4.12: Đánh giá về hoạt động đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định .............................................................................................. 88 Bảng 4.14: Một số chính sách hỗ trợ các nhà đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh Bình Định ..................................................................................................... 90 Bảng 4.15: Quy mô vốn đầu tư thu hút tại các KCN tỉnh Bình Định ........................... 92 Bảng 4.16: Đầu tư theo dự án vào các khu công nghiệp tỉnh Bình Định ...................... 93 Bảng 4.17: Vốn đầu tư trong nước và nước ngoài tính đến năm 2015 ......................... 93 Bảng 4.18: Cơ cấu đầu tư theo đối tác nước ngoài ....................................................... 94 Bảng 4.19: Sự khác biệt giữa đánh giá của các nhà đầu tư bên trong KCN và bên ngoài KCN về các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vào KCN ..................... 95 Bảng 4.22: Giá trị trung bình và kiểm định sự khác biệt trung bình tổng vốn đầu tư đăng ký của các nhà đầu tư bên trong KCN và nhà đầu tư bên ngoài KCN ....... 103 Bảng 4.24: Doanh thu các doanh nghiệp trong KCN so với toàn tỉnh Bình Định ...... 105 Bảng 4.25: Kim ngạch xuất khẩu các DN trong KCN so với toàn tỉnh Bình Định .... 106 Bảng 4.26: Tổng hợp chi phí sử dụng hạ tầng bên trong và bên ngoài KCN ............. 108 Bảng 4.27: Giá trị trung bình về đánh giá chi phí sử dụng hạ tầng giữa các nhà đầu tư trong KCN và nhà đầu tư bên ngoài KCN ................................................. 109 Bảng 4.28: Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp .......................................................... 111 Bảng 4.29: So sánh một số vấn đề đến rủi ro trong hoạt động đầu tư kinh doanh của nhà đầu tư bên trong và bên ngoài KCN .................................................... 114 Bảng 4.30: Cơ cấu mẫu khảo sát nhà đầu tư bên trong và bên ngoài KCN ................ 116 Bảng 4.31: Phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha mô hình Logistic .................... 117 Bảng 4.32: Phân tích nhân tố khám phá các nhân tố của mô hình Logistic ................ 118 Bảng 4.33: Kết quả hồi quy mô hình Logistic ............................................................ 120 Bảng 4.34: Mô phỏng xác suất quyết định đầu tư vào KCN ....................................... 121 Bảng 4.35: Mức độ dự báo chính xác .......................................................................... 122 Bảng 4.36: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha của mô hình hồi quy OLS .. 123 Bảng 4.37: Phân tích nhân tố khám phá của mô hình hồi quy OLS ........................... 125 Bảng 4.38: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là kết quả thu hút đầu tư (vốn đầu tư thực hiện) ................................................................................................... 127 Bảng 4.39: Hệ số hồi quy chuẩn hóa ........................................................................... 127 Bảng 4.40: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là mức độ hài lòng của nhà đầu tư .. 129 Bảng 4.41: Hệ số hồi quy chuẩn hóa trong mô hình có biến phụ thuộc là mức độ hài lòng của nhà đầu tư .................................................................................... 130 Bảng 4.42: Tổng hợp kết quả hồi quy đối với thu hút đầu tư vào KCN ..................... 133 DANH MỤC HÌNH, HỘP Hình 2.1. Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN và đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh vào KCN ............................................................................................................. 30 Hình 2.2: Chu kỳ đầu tư và các tiêu chí đại diện cho thu hút đầu tư vào khu công nghiệp ... 44 Hình 2.3: Các kênh tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp đến thu hút đầu tư vào khu công nghiệp .............................................................................. 47 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ..................................................................................... 59 Hình 3.1: Mô hình đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đến thu hút đầu tư vào KCN ở khía cạnh quyết định đầu tư vào KCN ............................................ 61 Hình 3.2: Mô hình đánh giá tác động của đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN đến thu hút đầu tư vào KCN ở khía cạnh kết quả thu hút đầu tư vào KCN và mức độ hài lòng của nhà đầu tư ........................................................................................................ 62 Hình 4.1: Cơ cấu nguồn vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh